UNIA EUROPEJSKA FUNDUSZ SPÓJNOŚCI EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Transkrypt

1 1 UNIA EUROPEJSKA

2 LUKA FINANSOWA To część zdyskontowanego kosztu inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto z projektu W przypadku projektów generujących dochód wydatki kwalifikowane nie mogą przekraczać bieżącej wartości kosztu inwestycji pomniejszonej o bieżącą wartość dochodu netto z inwestycji w okresie referencyjnym właściwym dla danej kategorii inwestycji (art.55 ust. 2 Rozp. 1083/06) 2

3 Algorytm kalkulacji luki finansowej (1) Szacunek wartości bieżącej przychodów netto (DNR) Wartość bieżąca dochodów kalkulowana jest jako suma zdyskontowanych przychodów oraz zdyskontowanej wartości rezydualnej, pomniejszona o sumę zdyskontowanych kosztów operacyjnych. (DIC) bazuje na przepływach przyrostowych oraz wartości bieżącej nakładów inwestycyjnych (bez rezerwy), obejmujących również inwestycje odtworzeniowe. (2) Obliczenie wskaźnika luki finansowej przedsięwzięcia, liczonego jako stosunek maksymalnego wydatku kwalifikowanego Max EE (gdzie Max EE = DIC DNR) do bieżącej wartości nakładów inwestycyjnych DIC. Wskaźnik luki finansowej kalkuluje się zatem na podstawie równania: R = Max EE / DIC (3) Kalkulacja kwoty decyzji DA, czyli kwoty, do której ma zastosowanie stopa współfinansowania dla danej osi priorytetowej, liczona na podstawie równania: DA = EC * R, gdzie EC jest kosztem kwalifikowanym (liczonym z rezerwą) (4) Określenie kwoty dotacji Unii Europejskiej: Dotacja UE = DA * Max CRpa, gdzie Max CRpa jest maksymalną stopą współfinansowania (85%) 3

4 Luka finansowa W analizie luki finansowej Projektu stosuje się tzw. model różnicowy. Idea modelu różnicowego polega na skalkulowaniu przepływów dla jednostki przy założeniu prowadzenia dotychczasowej działalności (bez realizacji Projektu WARIANT BAZOWY) i z uwzględnieniem przepływów związanych z Projektem (WARIANT Z REALIZACJĄ PROJEKTU). Przepływy dla Projektu są różnicą wymienionych wyżej dwóch wariantów. 4

5 Podstawa formalna konieczności przeliczenia poziomu dofinansowania art. 55 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód - Rozdział 11 Monitorowanie kosztów kwalifikowalnych (EC) oraz dochodów w przypadku projektów generujących dochód 5

6 CEL GŁÓWNY PRZELICZENIA POZIOMU DOFINANSOWANIA W OKRESIE REALIZACJI PROJEKTU ZABEZPIECZENIE INTERESÓW UE PRZED MOŻLIWOŚCIĄ WYPŁATY BENEFICJENTOWI ŚRODKÓW W NADMIERNEJ WYSOKOŚCI PONAD POZIOM NALEŻNEGO DOFINANSOWANIA 6

7 Główne przesłanki konieczności przeliczenia poziomu dofinansowania Przekazanie przez beneficjenta (zgodnie z zapisami umowy o dofinansowanie) informacji o spadku wartości projektu w związku z: - zakończeniem postępowań przetargowych dla głównych kontraktów, skutkującym obniżeniem planowanych kosztów kwalifikowanych projektu; - zakończeniem kontroli zgodności postępowań przetargowych dla głównych kontraktów z ustawą PzP wraz z określeniem wielkości nałożonych korekt finansowych; 7

8 Główne przesłanki konieczności przeliczenia poziomu dofinansowania Konieczność wprowadzenia zmian do umowy o dofinansowanie (na podstawie informacji jw.) w zakresie kwoty wydatków kwalifikowanych, maksymalnej kwoty dofinansowania oraz proporcji zaliczek, płatności pośrednich i płatności końcowej. 8

9 Podstawowe zasady przeliczenia poziomu dofinansowania wszystkie pozycje w ramach analizy finansowej powinny zostać zdyskontowane na ten sam rok bazowy; należy zaktualizować założenia do analizy, w tym założenia makroekonomiczne; przepływy finansowe zastąpienie prognoz danymi historycznymi; montaż finansowy (kredyt, pożyczka) przedstawiamy zgodnie ze stanem faktycznym; Jeżeli dochody incydentalne przekroczą 10% całkowitych wydatków kwalifikowanych powinny zostać uwzględnione przy przeliczaniu luki finansowej 9

10 Błędy popełniane przy wyliczaniu luki finansowej 1.Nieczytelne, nierealne założenia dla kalkulacji poszczególnych wielkości. 2.Niespójne stosowanie założeń część danych jest wyrażona w cenach stałych, część danych jest wyrażona w cenach zmiennych. 3.Nieuwzględnienie wartości rezydualnej lub jej uwzględnienie w niezdyskontowanej wysokości, bądź na niewłaściwym poziomie. 4.Uwzględnianie w nakładach inwestycyjnych poziomu rezerw na nieprzewidziane wydatki. 5.Pominięcie w obliczeniach niektórych kosztów operacyjnych. 6.Uwzględnianie w kosztach operacyjnych kosztów amortyzacji i odsetek. 10

11 Błędy popełniane przy wyliczaniu luki finansowej 7.Nieuwzględnienie kosztów niekwalifikowalnych przy wyliczaniu luki. 8. Wykazywanie w obliczeniach nieuzasadnionego poziomu nakładów odtworzeniowych. 11

12 Rozliczanie - podatkowe aspekty rozliczania projektów w ramach POIiŚ Metody ewidencji przychodów z dotacji Podmioty otrzymujące dotacje z funduszy unijnych działają w bardzo zróżnicowanych formach prawnych oraz na podstawie różnych przepisów systemowych regulujących działalność tych jednostek. W zależności od tych właśnie przepisów systemowych podmioty gospodarcze powinny otrzymane przychody z tytułu dotacji ewidencjonować jedną z dwóch metod: - metodą kapitałową lub - metodą wynikową. 12

13 Podatkowe aspekty rozliczania projektów w ramach POIiŚ a. Metoda wynikowa (zwana też przychodową) Metoda wynikowego ujmowania dotacji otrzymywanych z funduszy unijnych jest najczęściej stosowaną metodą. Stosują ją podmioty gospodarcze, w odniesieniu do których przepisy systemowe nie zawierają szczególnych uregulowań. Zgodnie z tą metodą dotacje zalicza się do przychodu na przestrzeni jednego lub większej ilości okresów sprawozdawczych. b. Metoda kapitałowa (zwana również metodą funduszową) Polega na tym, że środki otrzymane z funduszy unijnych księguje się na zwiększenie kapitału (funduszu) własnego jednostki otrzymującej dotację. Ewidencja tych środków jako zwiększenie kapitałów dokonywana jest na podstawie przepisów systemowych regulujących zasady gospodarki finansowej danej grupy jednostek 13

14 Zwrot dofinansowania W sytuacjach, gdy dofinansowanie udzielone Beneficjentowi zostało: - wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem; - wykorzystane z naruszeniem procedur obowiązujących przy realizacji Projektu; - pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości podlega ono zwrotowi w trybie i na zasadach przewidzianych w art. 207 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych ( Dz. U. Nr 157, poz. 1240). Zapis ten jest bardzo istotny. Wynika z niego bowiem, że niezachowanie odpowiednich procedur (w tym procedur w zakresie rachunkowości) może skutkować obowiązkiem zwrotu dotacji. 14

15 Rozliczanie - wniosek o płatność najczęściej popełniane błędy Wpisywanie danych do tabeli niezgodnie z danymi zawartymi w dokumentach np. błędne numery faktur, daty zapłaty, błędne kwoty brutto, netto oraz VAT; Nieprawidłowe sumowanie wydatków kwalifikowalnych; Niestosowanie schematu wyliczania wnioskowanej kwoty Dokonywano wyliczenia finansowania dla poszczególnych faktur a następnie w pozycji 8 przedstawiano ich sumę; 15

16 Wniosek o płatność najczęściej popełniane błędy Niestosowanie zasady zaokrąglania w dół (odrzucenie trzeciego miejsca po przecinku), tak aby nie przekroczyć maksymalnego progu dofinansowania; Faktury przypisywane były do innej podkategorii niż wynikało to z opisu dokumentu; W opisach faktur nie podawano kwot wydatków kwalifikowalnych lub podawano tylko kwotę dofinansowania; W przypadku, gdy cała faktura nie stanowiła wydatku kwalifikowalnego, brak metodologii wyliczania kwoty kwalifikowalnej, W przypadku wystąpienia różnych stawek VAT, w tab. 9, pozycji z faktur nie grupowano według stawek VAT; 16

17 Wniosek o płatność najczęściej popełniane błędy Do zestawień wprowadzano formuły wyliczające, zamiast konkretnych danych wynikających z opisu faktury. Dopuszczone są wyłącznie formuły sumujące: podkategorie, kategorie, kwota ogółem, wprowadzano dane liczbowe przekraczające 2 miejsca po przecinku 17

18 Najczęstsze nieprawidłowości przy realizacji i rozliczaniu projektów Niewłaściwe prowadzenie rachunkowości Ponoszenie ze środków UE kosztów niekwalifikowanych Niewłaściwe/niewystarczające dokumentowanie wydatków Niewłaściwy wybór wykonawców (PZP) Ponoszenie kosztów przed/po okresie kwalifikowalności wydatków przed uzyskaniem zgody na wprowadzenie zmian do projektu 18 Nieprzestrzeganie zasad informacji i promocji

19 Najczęstsze nieprawidłowości Refundacja wydatków poniesionych niezgodnie z przepisami dotyczącymi zamówień publicznych: Nieprawidłowe ogłoszenie (brak ogłoszenia w DZ.U.UE., brak informacji o współfinansowaniu z UE, różne ogłoszenia w prasie/uzp/siedzibie zamawiającego) Niewłaściwy wybór trybu (niekonkurencyjny), Aneksowanie umowy niezgodnie z ustawą Pzp, Nieuprawnione dzielenie zamówienia na kilka mniejszych w celu ominięcia progu lub niektórych przepisów ustawy Pzp, Zawarcie umowy bez posiadanego pozwolenia na budowę i opracowanej dokumentacji projektowej, 19

20 Najczęstsze nieprawidłowości Udzielenie zamówienia bez stosowania ustawy Pzp, pomimo że Beneficjent był do tego zobowiązany, Nierówne traktowanie wykonawców, Niedozwolona zmiana w SIWZ w trakcie postępowania Refundacja wydatków na podstawie fałszywych dokumentów lub nieprawdziwych oświadczeń potwierdzających zrealizowanie działań/dostaw/ usług/robót dot. m.in.: protokołów odbioru robót/ dostaw/usług, faktur, potwierdzeń zapłaty (KW/KP), 20

21 Najczęstsze nieprawidłowości potwierdzeń dokonania przelewu, oświadczeń, ewidencji czasu pracy, ewidencji magazynowej, ofert, wycen, kosztorysów Przedkładanie do refundacji kopii faktur, których oryginały zaginęły ; Opisy na oryginałach faktur nie są zgodne z opisami na kopiach faktur przedkładanych przez Beneficjenta wraz z wnioskiem o płatność lub na oryginałach faktur brak opisów które widnieją na kopii; Posługiwanie się fakturami wystawionymi przez nieuprawnione lub nieistniejące podmioty. 21

22 Przykłady nieprawidłowości Typy nieprawidłowości dotyczące rozliczenia płatności oraz prawidłowości i rzetelności prowadzonych dokumentów księgowych, m.in.: - brak rozliczenia płatności lub innych dokumentów księgowych potwierdzających poniesione wydatki; - niekompletne (wadliwie wystawione) faktury (brak podpisu wystawcy, terminu płatności, formy płatności); - brak opisów na oryginałach faktur; - przedłożenie fałszywych faktur przez Beneficjenta; - podczas kontroli na miejscu Beneficjent nie jest w stanie przedstawić oryginału faktury, której kopia złożona została wraz z wnioskiem o płatność w IZ /IW. 22

23 Przykłady nieprawidłowości 23 Typy nieprawidłowości dotyczące wniosków o dofinansowanie oraz prawidłowości i rzetelności przedstawianych dokumentów (wykrycie nieprawidłowości po zatwierdzeniu wniosku o dofinansowanie): - brak dokumentów potwierdzających zrealizowane usługi; - dokumenty przedstawione przez Beneficjenta nie dotyczą realizowanego przedsięwzięcia; - przedstawione dane są nieprawdziwe lub niezgodne ze stanem faktycznym; - antydatowanie dokumentów; - poniesione wydatki na zakup maszyn, urządzeń i usług są niezgodne z wnioskiem o dofinansowanie i podpisaną na jego podstawie umową/porozumieniem; - wpisanie do wydatków kwalifikowalnych podatku VAT, gdy Beneficjent jest podatnikiem tego podatku i ma prawo do jego odzyskania zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

24 Przykłady nieprawidłowości Typy nieprawidłowości dotyczące warunków zawartych w umowie/porozumieniu/uchwale: - poniesiony przez Beneficjenta wydatek jest niezgodny z przedmiotem realizowanego projektu; - podwójne finansowanie tego samego wydatku (np. z dwóch różnych źródeł); - brak prowadzenia wyodrębnionej ewidencji księgowej; - odmowa Beneficjenta poddania się kontroli na miejscu realizacji projektu; - niestosowanie wymogów wynikających z ustawy Prawo zamówień publicznych, np. niestosowanie ustawy, nieprawidłowe przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia, zaniżenie wartości zamówienia. 24

25 Przykłady nieprawidłowości Typy nieprawidłowości dotyczące realizacji projektu: - wydatki poniesione przez Beneficjenta na zakup towarów lub usług znacznie przewyższają wartości cen rynkowych powszechnie obowiązujących w trakcie realizacji projektu; - niewykazany przez Beneficjenta dochód z tytułu realizacji projektu. Czynności podejmowane przez IZ /IW w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości będą każdorazowo uzależnione od sposobu finansowania danego projektu, zaawansowania płatności na rzecz Beneficjenta, stopnia złożoności projektu, stopnia osiągnięcia celów projektu. W każdym jednak przypadku muszą one doprowadzić do usunięcia nieprawidłowości. 25

26 TRWAŁOŚĆ PROJEKTU W ramach analizowania zagadnienia trwałości projektu należy odnosić się do regulacji prawnych w tym zakresie. Charakterystyk pojęć związanych z trwałością projektu: infrastruktura zaprzestanie działalności produkcyjnej, zmiana charakteru własności, zmiana charakteru operacji, warunki realizacji operacji, nienależne (nieuzasadnione) korzyści, zakończenie operacji 26

27 Badanie trwałości dotyczy operacji obejmujących inwestycje w infrastrukturę lub inwestycje produkcyjne (inne rodzaje przedsięwzięć m.in. projekty współfinansujące instrumenty inżynierii finansowej, udział w targach zagranicznych lub misjach gospodarczych, szkolenia nawet jeżeli współfinansowane są przez FS lub EFRR nie są objęte zasadą trwałości). Polega ono na ustaleniu czy projekt nie został poddany znaczącej modyfikacji, za którą uznaje się takie zmiany, które naruszałyby jego charakter, warunki realizacji, które mogą powodować uzyskanie nieuzasadnionych korzyści lub zmiany charakteru własności infrastruktury powstałej w wyniku realizacji projektu. W odniesieniu do projektów pespektywy finansowej , zagadnienie trwałości reguluje art. 57 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/

28 W projektach obejmujących obok elementów infrastrukturalnych także szereg wartości prawnych i niematerialnych, pojawiają się wątpliwości interpretacyjne co do możliwości uwzględniania specyfiki tych projektów przy dokonywaniu oceny trwałości. Zgodnie z regulacjami dotyczącymi zagadnienia trwałości projektu, obowiązek zachowania tejże zasady nałożony został na materialne lub infrastrukturalne elementy realizowanego projektu. Wynika z tego, że wartości niematerialne (w tym prawne) nie są przedmiotem tej regulacji. 28

29 29 UNIA EUROPEJSKA

30 Zaprzestanie działalności produkcyjnej Działalność produkcyjna to działalność, w wyniku której produkowane są dobra lub świadczone są usługi. W kontekście zachowania trwałości projektu zaprzestanie działalności produkcyjnej odnosi się do trwałego przerwania działań bezpośrednio związanych z realizowanym projektem - niekoniecznie oznacza to zaprzestanie całej działalności produkcyjnej danej firmy lub instytucji publicznej. 30

31 Przesłanka zmiany charakteru własności powinna być interpretowana w sposób formalny, jako każda podmiotowa zmiana własności wytworzonego majątku. Za zmianę charakteru własności uznaje się prawne jej przeniesienie na inny podmiot. Przeniesienie własności dokonuje się na mocy umowy sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania lub innej umowy służącej przeniesieniu własności rzeczy. Pojęcie to odnosi się także do przekształceń polegających na zmianach w strukturze własnościowej określonego podmiotu. 31

32 Zmiana charakteru operacji Przez charakter operacji rozumie się jej właściwości ogólne, to jest właściwy jej zespół cech, odróżniających ją od innych operacji tego samego rodzaju. Zmiana charakteru operacji może być oceniana przez pryzmat m.in. stopnia osiągania zakładanych wskaźników realizacji projektu. 32

33 Warunki realizacji projektu Co do zasady za naruszenie warunków realizacji projektu uważa się zmianę realizacji tych elementów/zobowiązań zawartych we wniosku o dofinansowanie, za które wnioskodawca uzyskał punkty merytoryczne, strategiczne podczas wyboru projektu. Warunki realizacji projektu określa w szczególności umowa o dofinansowanie, załącznikiem do której jest wniosek o dofinansowanie. Za przykłady można podać sytuację, gdy: - naruszono obowiązki dotyczące informacji i promocji projektu wskazane w umowie o dofinansowanie, - nie osiągnięto lub nie utrzymano wskaźników produktu lub rezultatu, - projekt jest niezgodny/przestał być zgodny z politykami horyzontalnymi, z którymi zgodność beneficjent deklarował we wniosku o dofinansowanie, - beneficjent nie archiwizuje dokumentacji w sposób określony w umowie o dofinansowanie, w szczególności nie zapewniając jej zachowanie przez okres wskazany w umowie lub nie zapewniając możliwości odtworzenia ścieżki audytu. 33

34 Nienależne (nieuzasadnione) korzyści Wystąpienie nieuzasadnionych korzyści jest wymieniane w regulacjach prawnych jako jedna z przesłanek naruszających zasadę trwałości projektu. Za Korzyść należy uznać takie przysporzenie majątkowe, w tym uzyskanie przychodu, zwolnienie z długu lub uniknięcie straty, albo takie uzyskanie pozycji ekonomicznie lepszej niż możliwa do uzyskania przez inne podmioty w tych samych warunkach, które: - nastąpiło w wyniku zmiany charakteru własności elementu infrastruktury albo zaprzestania działalności produkcyjnej; - faktycznie powstało po stronie przedsiębiorstwa lub podmiotu publicznego. 34

35 Przesłanka uzyskania nieuzasadnionej korzyści jest sformułowana w sposób na tyle ogólny, że nie pozwala ograniczyć jej zastosowania tylko do beneficjenta środków unijnych. Poprzez podmiot publiczny, o którym mowa w przepisach rozporządzenia dotyczących trwałości, należy zatem rozumieć zarówno beneficjenta jak również jakikolwiek inny podmiot, np. taki, któremu beneficjent miałby nieodpłatnie przekazać infrastrukturę. W przypadku beneficjentów korzyścią może być w szczególności uzyskanie jakiegokolwiek przychodu w wyniku zmiany charakteru własności elementu infrastruktury albo zaprzestania działalności. Dla podmiotów innych niż beneficjenci, w tym dla kontrahentów, korzyścią może być natomiast zaangażowanie w transakcję środków o wartości niższej niż rynkowa wartość elementów infrastruktury, których dotyczy zmiana charakteru własności, albo uzyskanie pozycji ekonomicznie lepszej niż możliwa do uzyskania przez inne podmioty w tych samych warunkach. 35

36 ANALIZA TRWAŁOŚCI FINANSOWEJ Analiza trwałości finansowej projektu obejmuje: prospektywną analizę sytuacji finansowej beneficjenta/ operatora analizę zasobów finansowych projektu 36

37 Przesłanki analizy - obowiązek badania sald środków pieniężnych systemu Zgodnie z Wytycznymi MRR należy sprawdzić czy beneficjent będzie zdolny do wdrożenia projektu, a operator będzie generował wystarczającą nadwyżkę finansową do pokrycia wszystkich kosztów działalności operacyjnej oraz wydatków inwestycyjnych (łącznie z koniecznymi odtworzeniami). Badanie przeprowadza się przy użyciu rachunku przepływów pieniężnych - badanie sald środków pieniężnych systemu w okresie eksploatacji aktywów finansowanych z dotacji. 37

38 Analiza sytuacji finansowej beneficjenta/operatora (Wytyczne MIR) Analiza trwałości finansowej: analiza mająca na celu weryfikację faktu, czy wpływy finansowe (źródła finansowania projektu, łącznie z przychodami, w rozumieniu art.55 ust.1 oraz innymi wpływami) wystarczą na pokrycie wszystkich wydatków finansowych, rok po roku, na przestrzeni całego okresu odniesienia. Projekt uznaje się za trwały finansowo, jeżeli saldo to jest większe bądź równe zeru we wszystkich latach objętych analizą. Oznacza to wówczas, że planowane wpływy i wydatki zostały odpowiednio czasowo zharmonizowane tak, że przedsięwzięcie ma zapewnioną płynność finansową. Analiza sytuacji finansowej beneficjenta/operatora polega na sprawdzeniu trwałości finansowej nie tylko samej inwestycji, ale również operatora. Jeżeli operator zbankrutuje, trwałość samej inwestycji straci znaczenie. 38