SYTUACJA NA RYNKU CONSUMER FINANCE I kwartał 2011

Transkrypt

1 SYTUACJA NA RYNKU CONSUMER FINANCE I kwartał 2011 INFORMACJA SYGNALNA Warszawa Gdańsk, luty 2011

2 SYTUACJA NA RYNKU CONSUMER FINANCE I kwartał 2011 roku OPRACOWANIE: DR PIOTR BIAŁOWOLSKI, DR SŁAWOMIR DUDEK BAROMETR KPF-IRG WYNIÓSŁ 69,7 (NIEZNACZNY SPADEK Z 70,7) 100,0 90,0 KPFIRG 80,0 70,0 69,7 60,0 50,0 40, W I kwartale 2011 r. wartość Barometru KPF- IRG spadła drugi raz z rzędu do 69,7 z 70,1 punktu. Spadek ten jest jednak nie wielki, trudno jednoznacznie jeszcze stwierdzić czy to jest sygnał fazy spadkowej wskaźnika czy jego stabilizacji. Jakkolwiek uwzględniając wskazania Barometru trudno jest oczekiwać przyspieszenia tempa wzrostu stanu zadłużenia gospodarstw domowych w najbliższych miesiącach. Oprócz powyższego czynnikiem negatywnym może być implementacja rekomendacji T, czego częściowym odzwierciedleniem jest przewidywane przez banki zaostrzenie polityki kredytowej w I kw. względem gospodarstw domowych. Wdrożenie przepisów nowej rekomendacji S może przyczynić się do dalszego zaostrzania polityki kredytowej w zakresie kredytów mieszkaniowych, które w ostatnim okresie znacząco kompensowały słabsza dynamikę kredytu konsumpcyjnego. Odzwierciedleniem słabych wskazań Barometru i zaostrzenia polityki kredytowej przez banki może być spowolnienie dynamiki kredyty dla gospodarstw domowych obserwowane w ostatnich miesiącach. 2 Obecny spadek wartości Barometru jest w głównej mierze uwarunkowany pogorszeniem składowych w poprzednim badaniu, które było na tyle silne, że wpłynęło na tendencje średnio terminowe tych wskaźników, mimo że częściowo w bieżącym badaniu uległy one stabilizacji lub nawet poprawie. Szczególnie istotne dla słabszych wskazań Barometru w ostatnich dwóch kwartałach są relatywnie pesymistyczne nastroje w obszarze prognozowanej sytuacji finansowej gospodarstw domowych. W badaniu przeprowadzonym w październiku 2010 r., gospodarstwa domowe zdecydowanie rzadziej wskazywały na możliwość utrzymania dobrej pozycji finansowej, a zdecydowanie częściej oczekiwały, że w nadchodzącym roku będzie się ona pogarszać. W styczniu 2011 r. te opinie uległy tylko nieznacznej poprawie. Saldo odsetków pozytywnych i negatywnych na to pytanie jest o prawie 13 pp. niższe od po kryzysowego maksimum z połowy ub. roku. Biorąc pod uwagę relatywnie optymistyczne dane o bieżącym stanie gospodarki (tj. wzrost PKB, wzrost zatrudnienia) oceny w zakresie przewidywanej sytuacji finansowej są efektem zapowiadanych cięć w wydatkach budżetowych (m.in. zamrożeniem wynagrodzeń w sferze budżetowej) i podwyżkami podatków pośrednich. Należy również mieć na uwadze, że tempo wzrostu wynagrodzeń jest nadal umiarkowane. Poprawę zanotowano w zakresie przewidywanej zdolności do oszczędzania. W przypadku prognoz wydatków na dobra trwałe mieliśmy do czynienia ze stabilizacją ocen. Również bieżący klimat do oszczędzania nie uległ zmianie.

3 RYNEK CONSUMER FINANCE Struktura finansowania zakupów (1Q 2011) Wskaźnik skłonności do dokonywania poważnych wydatków (1Q 2011) -30,0% Finansowanie wydatków na dobra trwałe 18,8 31,4 49,9-40,0% Finansowanie zakupu samochodu 15,6 29,8 54,6-50,0% -60,0% Finansowanie budowy domu/mieszkania 22,4 35,4 42,2-70,0% -80,0% Finansowanie wydatków na remont domu/mieszkania 8,6 27,8 63,6-90,0% -100,0% Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 w całości za kredyt/pożyczkę w części za kredyt/pożyczkę z innych źródeł Q13 - szereg surowy / raw Q14 - szereg surowy / raw Q15 - szereg surowy / raw Popyt na kredyt w istotny sposób kształtuje się jako pochodna popytu na poważne zakupy. W tej grupie najistotniejszą rolę odgrywa finansowanie zakupu mieszkania, samochodu, a także sfinansowanie wydatków remontowych. W przypadku przewidywanych wydatków na zakup samochodu i w obszarze popytu na mieszkania zaobserwowano lekką poprawę opinii. Jednak poprawa salda nie jest znacząca i raczej możemy mówić o stabilizacji. Również oceny w zakresie wydatków remontowych pozostają na stabilnym poziomie. Analiza długoterminowych tendencji dotyczących finansowania poważnych zakupów wskazuje, że w przypadku zakupu samochodu prawie połowa gospodarstw domowych decyduje się na kredyt, w przypadku mieszkania ten odsetek dochodzi do 65-70%. W przypadku wydatków remontowych finansowanie ich kredytem jest o wiele rzadsze i dotyczy maksymalnie 40% gospodarstw domowych. Przebieg obsługi zadłużenia w świetle relacji gospodarstw domowych pozostaje nadal bardzo stabilny. W bieżącym badaniu ok. 57% gospodarstw domowych zadeklarowała, że obsługuje swoje zobowiązania bezproblemowo (poprawa o ok. 6 pp.), a prawie 32% deklaruje jedynie niewielkie problemy z obsługą zobowiązań (spadek o ok. 6 pp.). Obsługa zobowiązań wynikająca z odpowiedzi w bieżącej edycji badania przedstawia się lepiej niż miało to miejsce w poprzednim kwartale. Dzieje się tak, pomimo że w statystyki NBP pokazują rosnący trend udziału należności zagrożonych w portfelu kredytów dla gospodarstw domowych (choć w ostatnim okresie zarysowała się stabilizacja tego wskaźnika). Należy jednak pamiętać, że badanie KPF-IRG dotyczy obsługi wszelkich zobowiązań, nie tylko kredytowych. Stosunkowo wysoki jest odsetek gospodarstw domowych spodziewających się w nadchodzących 12 miesiącach bezproblemowej obsługi zobowiązań. Obecnie jest ich 43,2% ogółu (poprawa o ok. 12 pp.). Odsetek deklarujących duże problemy lub zaprzestanie obsługi w nadchodzących 12-tu miesiącach zwiększył się zaś z ok. 10% do 12%. Zmalał natomiast odsetek przewidujących niewielkie problemy z obsługą zobowiązań. Przebieg obsługi zadłużenia stan (1Q 2011) Przebieg obsługi zadłużenia prognoza (1Q 2011) bezproblemowo 50,9 57,0 bezproblemowo 30,8 43,2 z małymi problemami z dużymi problemami, lecz opóźnienie spłaty nie przekracza 6 miesięcy 5,1 6,8 31,7 37,9 z niewielkimi problemami z dużymi problemami zaprzestaniemy obsługiwać jakiekolwiek zobowiązania 3,1 0,2 9,1 9,8 23,4 30,4 z dużymi problemami, lecz opóźnienie spłaty przekracza 6 miesięcy 6,2 4,4 21,2 28,8 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,

4 KARTY KREDYTOWE Posiadanie karty kredytowej - stan (1Q 2011) Sposób korzystania z karty kredytowej (1Q 2011) nie, nie posiadamy karty kredytowej 71,2 76,0 tak i dokonujemy regularnych spłat, aby uniknąć płacenia odsetek 30,4 46,0 tak, posiadamy kartę kredytową 20,1 23,2 tak i od czasu do czasu korzystamy z możliwości zaciągnięcia kredytu w karcie tak i co miesiąc dokonujemy spłat tylko kwoty podstawowej wymaganej przez bank 14,3 22,1 32,2 39,0 posiadamy, ale y jaka to karta 3,8 5,6 tak i nie możemy poradzić sobie z regularną obsługą długu na karcie 7,5 8,5 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 W bieżącym badaniu zanotowano nieznaczny wzrost udziału korzystających z karty kredytowej do ok. 23,2% (wobec ok. 20% przed kwartałem, co było najniższym poziomem o kilku lat). Jednak udział ten jest w miarę stabilny (20-25%) i trudno jest mówić tutaj o wyraźnej tendencji spadku czy poprawy. Zmiany te dodatkowo zakłócone są przez respondentów, którzy posiadają jakąś kratę, jednak nie potrafią określić czy to jest karta kredytowa, obecni było ich ok. 5,6%. Zdecydowanie bardziej wyraźne zmiany struktury zarysowały się w przypadku sposobów wykorzystania karty (choć biorąc pod uwagę względy precyzji szacunku należy mieć na uwadze, że dotyczy to jedynie ¼ respondentów). Spośród posiadających kartę kredytową, obecnie aż 46% obsługuje ją regularnie nie zaciągając kredytu (wobec nieco ponad 30% przed kwartałem). Znacząco zmalał udział korzystających z kredytu na karcie, zarówno tych spłacających kredyt regularnie (do ok. 32% z 39%), jak i tych którzy spłacali jedynie podstawową wymagana kwotę (do ok. 14% z 22%). Jednak w przypadku mających trudności z obsługą karty spadek wyniósł jedynie 1 pp. (do ok. 7,5%). Dominującą pozycję na rynku kart kredytowych posiadają banki, które dostarczają obecnie karty kredytowe dla prawie 91% posiadaczy kart. W bieżącym okresie po istotnej korekcie przed kwartałem swoja druga pozycję zaznaczyły sieci handlowe (ok. 17,4% (wobec zaledwie 5% przed kwartałem). Z rozkładu odpowiedzi dotyczących wielkości przeciętnego zadłużenia w karcie kredytowej wynika, że przeciętny dług gospodarstwa domowego związany z posiadaniem karty kredytowej wynosi nadal ok PLN. Warto jednak podkreślić, że zdecydowana większość gospodarstw domowych (ok. 67%) posiada zadłużenie poniżej 1000 PLN. Emitent karty kredytowej (1Q 2011) Wielkość zadłużenia na karcie (1Q 2011) banku (np. Pekao SA, PKO BP SA, Lukas Bank SA, Euro Bank SA, GE Money Bank SA, Cetelem Bank SA, Sygma Banque SA, itp.) 90,8 93, PLN 38,4 43,4 dużej sieci handlowej (np. Auchan, Real, IKEA, EURO-AGD, itp.) przedsiębiorstwie pośrednictwa finansowego (np. QS, Expander, Open Finance, NOTUS, PDK, itp.) 0,0 0,0 4,9 17, PLN PLN PLN 18,4 14,9 12,7 13,4 23,0 28,4 portalu finansowym w Internecie (Money.pl, Bankier, itp.) 0,4 2, PLN lub więcej 2,1 5,

5 PYTANIA SPECJALNE PROSZĘ POMYŚLEĆ O OSOBIE Z PANI/PANA NAJBLIŻSZEGO OTOCZENIA, KTÓRA W NAJBLIŻSZYM CZASIE BĘDZIE PRZECHODZIĆ NA EMERYTURĘ. CZY W PANI/PANA ODCZUCIU, KWOTA EMERYTURY, KTÓRĄ TA OSOBA OTRZYMA BĘDZIE W WYSOKOŚCI TAKIEJ, ŻE..? będzie wystarczająca 5,1 nie będzie wystarczająca 62,2 32,7 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70, PROSZĘ OKREŚLIĆ DZIAŁANIA, KTÓRE W PANI/PANA ODCZUCIU PODEJMIE TA OSOBA W CELU UZUPEŁNIENIA DOCHODÓW skorzysta z wcześniej zgromadzonych oszczędności 13,7 podejmie dodatkową pracę 38,0 skorzysta z renty hipotecznej (tzw. hipoteka odwrócona) 0,7 skorzysta ze wsparcia pomocy społecznej 11,4 uzyska pomoc od swojej rodziny 17,1 nie podejmie żadnych działań, co zmusi ją/go do ograniczenia swoich wydatków 22,3 inne 1,0 26,9 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40, W bieżącej edycji badania postanowiliśmy zbadać opinie respondentów nt. wielkości emerytur oraz działań, które podejmą emeryci w celu uzupełnienia świadczenia. W tym celu najpierw zapytaliśmy: Proszę pomyśleć o osobie z Pani/Pana najbliższego otoczenia, która w najbliższym czasie będzie przechodzić na emeryturę. Czy w Pani/Pana odczuciu, kwota emerytury, którą ta osoba otrzyma będzie w wysokości takiej, że? Według znacznej większości respondentów (ponad 62%) emerytura osób z najbliższego otoczenia pytanych będzie nie wystarczająca. Jedynie nieco ponad 5% uważa, że wielkość świadczenia będzie zadowalająca. Ok. 33% pytanych nie potrafiło wyrazić opinii w tej sprawie. Dodatkowo zapytaliśmy o to jakie działania podejmie osoba będąca na emeryturze w celu uzupełnienia świadczenia. Najwięcej respondentów wskazywało na dodatkową pracę (38%). Jednak z drugiej strony respondenci uważają, że emeryci będą bierni, tj. pogodzą się z niskim świadczeniem i ograniczą wydatki. (22,3% spośród pytanych). Nieco ponad 17% wskazało na pomoc rodziny, a ok. 14% na wykorzystanie zgromadzonych oszczędności. Ok. 11,4% wskazywało niestety na wsparcie pomocy społecznej. Marginalne (bo jedynie 0,7%) jest znaczenie tzw. renty hipotecznej (odwróconej hipoteki). 5