rodzicielskie Uprawnienia Praktyczne wyjaśnienia dla pracodawców i pracowników, przykłady rozstrzygnięć

Transkrypt

1 Uprawnienia rodzicielskie Praktyczne wyjaśnienia dla pracodawców i pracowników, przykłady rozstrzygnięć Łukasz Kuczkowski, Marlena Maniecka, Katarzyna Wilczyk, Marcin Rybczyński

2 Uprawnienia rodzicielskie Praktyczne wyjaśnienia dla pracodawców i pracowników, przykłady rozstrzygnięć Łukasz Kuczkowski, Marlena Maniecka, Katarzyna Wilczyk, Marcin Rybczyński

3

4 Autorzy Łukasz Kuczkowski Marlena Maniecka Katarzyna Wilczyk Marcin Rybczyński Redaktor merytoryczny Elżbieta Pietrak Redaktor prowadzący Krzysztof Krubski Projekt graficzny okładki Kinga Pisarczyk Korekta Mirosława Jasińska-Nowacka Skład i łamanie Joanna Archacka Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o. Wydanie I/2016, lipiec 2016 r. ISBN Adres redakcji: Warszawa, ul. Okopowa 58/ Biuro Obsługi Klienta: Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel , , bok@infor.pl Druk: Drukarnia Legra 2

5 Spis treści Wstęp...17 Pytania z komentarzem do wybranych przepisów ustawy Kodeks pracy Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem (art ) USTAWAiz dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz z późn. zm.) wyciąg DZIAŁ ÓSMY UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM Art [Definicje pojęć] Jak należy rozumieć pojęcie ubezpieczonej matki? Jak należy rozumieć pojęcie ubezpieczonego ojca? Jak należy rozumieć pojęcie innego członka najbliższej rodziny? Jaka jest różnica między pracownikiem innym członkiem najbliższej rodziny a ubezpieczonym innym członkiem najbliższej rodziny? Art [Prace szczególnie uciążliwe lub szkodliwe] Jakie prace są szczególnie uciążliwe (szkodliwe) dla zdrowia kobiet? Czy istnieją prace zabronione dla kobiet w ciąży? Czy istnieją prace zabronione kobietom karmiącym? Jakie konsekwencje może ponieść pracodawca naruszający regulacje art. 176 k.p.? Art [Ochrona szczególna pracownicy w ciąży] Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z ciężarną pracownicą? Czy ciężarnej pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę na okres próbny nieprzekraczający jednego miesiąca może zostać wypowiedziana (rozwiązana) umowa? Kiedy umowa o pracę ulegnie automatycznemu przedłużeniu do dnia porodu?

6 Uprawnienia rodzicielskie Czy pracodawca może wypowiedzieć (rozwiązać) umowę o pracę z pracownikiem ojcem korzystającym z urlopu macierzyńskiego? Jakie konsekwencje może ponieść pracodawca, rozwiązując umowę wbrew zakazowi wynikającemu z art. 177 k.p.? Art [Zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej] Czy pracownica w ciąży może wyrazić zgodę na pracę w godzinach nadliczbowych? Czy pracownica w ciąży może być zatrudniana w godzinach nocnych? W jakich sytuacjach można delegować pracownicę w ciąży poza stałe miejsce pracy? W jakich sytuacjach pracownica w ciąży może być zatrudniona w systemie przerywanego czasu pracy?...31 W jakich sytuacjach pracownik opiekujący się dzieckiem do lat 4 może być zatrudniony w godzinach nadliczbowych/w porze nocnej/w systemie przerywanego czasu pracy? Czy pracownik taki może być delegowany poza stałe miejsce pracy?...31 Jak należy rozumieć pojęcie pracownika opiekującego się dzieckiem do lat 4?...31 Jakie konsekwencje może ponieść pracodawca naruszający regulacje z art. 178 k.p.?...31 Art [Obowiązki wobec pracownicy ciężarnej zatrudnionej w porze nocnej] Jakie obowiązki ciążą na pracodawcy wobec ciężarnej pracownicy zatrudnionej w porze nocnej? Czy może ulec zmianie wynagrodzenie ciężarnej pracownicy w związku z przeniesieniem do innej pracy (skróceniem czasu pracy, względnie zwolnieniem jej ze świadczenia pracy)? Jakie konsekwencje może ponieść pracodawca naruszający regulacje z art k.p.? Art [Zmiana warunków pracy] W jakich sytuacjach pracodawca jest zobowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a w jakich zwolnić ją z obowiązku świadczenia pracy?

7 Spis treści Jakie obowiązki ciążą na pracodawcy w sytuacji zatrudniania pracownic w ciąży/karmiących? W jakich sytuacjach ciężarnej (karmiącej) pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy? Jakie obowiązki ciążą na pracodawcy w sytuacji ustania przyczyn uzasadniających przeniesienie pracownicy do innej pracy (skrócenia jej czasu pracy/zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy)? Art [Złożenie wniosku] Jakie warunki musi spełnić pracownica, żeby można jej udzielić urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim? W jakich sytuacjach rodzice dziecka mogą się dzielić korzystaniem z urlopu rodzicielskiego albo pobieraniem zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu? W jakim terminie należy złożyć wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego, a w jakim o rezygnację z korzystania z urlopu rodzicielskiego? Czy pracodawca może nie uwzględnić wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego lub nie wyrazić zgody na rezygnację z urlopu rodzicielskiego? Jakie uprawnienia przysługują pracownikom w sytuacji niewyrażenia zgody przez pracodawcę na udzielenie urlopu rodzicielskiego lub na rezygnację z korzystania z urlopu rodzicielskiego? Art (uchylone) Art [Urlop macierzyński, wymiar] W jakim wymiarze jest udzielany urlop macierzyński? Czy wymiar urlopu macierzyńskiego jest zależny od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie? Czy urlop macierzyński może być wykorzystywany w częściach? Czy pracownica może wykorzystać część urlopu macierzyńskiego jeszcze przed porodem? Czy pracownica może zrezygnować z urlopu macierzyńskiego? W jakich sytuacjach? Czy pracownica może przerwać urlop macierzyński? W jakich sytuacjach?

8 Uprawnienia rodzicielskie Czy ojciec dziecka może wykorzystać niewykorzystaną przez matkę dziecka część urlopu macierzyńskiego? W jakich sytuacjach inni członkowie rodziny mogą wykorzystać urlop macierzyński w zakresie niewykorzystanym przez matkę dziecka? W jakim trybie jest udzielany urlop macierzyński? W jaki sposób pracownica może zrezygnować z urlopu macierzyńskiego? Czy pracodawca może nie wyrazić zgody na rezygnację z urlopu macierzyńskiego? Czy możliwe jest korzystanie z urlopu macierzyńskiego w przypadkach, gdy matka dziecka nie jest ubezpieczona? W jakich? Czy przebywając na urlopie macierzyńskim, pracownik może pracować? Art [Urodzenie martwego dziecka] Czy w razie urodzenia martwego dziecka (zgonu niemowlęcia) pracownicy przysługuje urlop macierzyński? Czy w przypadku poronienia matce przysługuje urlop macierzyński? Jak należy liczyć urlop macierzyński w przypadku ciąży mnogiej i zgonu jednego z dzieci? Art [Dziecko wymagające opieki szpitalnej] Czy możliwa jest przerwa w korzystaniu z urlopu macierzyńskiego w związku z konieczną hospitalizacją nowo narodzonego dziecka? Ile może trwać przerwa w korzystaniu z urlopu macierzyńskiego, w sytuacji gdy dziecko wymaga hospitalizacji? W jakiej formie jest udzielana przerwa w korzystaniu z urlopu macierzyńskiego w związku z konieczną hospitalizacją nowo narodzonego dziecka? Czy przerwa ta ma charakter fakultatywny czy obowiązkowy? Art [Rezygnacja z wychowywania dziecka] Czy matce, która zrezygnowała z wychowania dziecka przysługuje urlop macierzyński (w jakim wymiarze)? Jakie sytuacje uznawane są za rezygnację z wychowania dziecka?

9 Spis treści Czy skrócenie urlopu macierzyńskiego w związku z rezygnacją z wychowania dziecka następuje z mocy samego prawa? Art (uchylony) Art a. [Urlop rodzicielski, wymiar] Komu może być udzielony urlop rodzicielski? Kiedy może być udzielony urlop rodzicielski? W jakim wymiarze jest udzielany urlop rodzicielski? Czy oboje rodzice mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego? Czy rodzic może korzystać z urlopu rodzicielskiego w okresie pobierania przez drugiego rodzica zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego? Art b. (uchylony) Art c. [Udzielanie urlopu rodzicielskiego] Na jakich zasadach jest udzielany urlop rodzicielski? Czy urlop rodzicielski może być udzielony w częściach? Jaki minimalny okres urlopu musi obejmować jedna jego część? Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego? Art d. [Łączenie korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy] W jakim trybie jest udzielany urlop rodzicielski? Czy pracodawca może nie uwzględnić wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego? Jakie uprawnienia przysługują pracownikowi w przypadku nieuwzględnienia wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego? W jaki sposób ustala się liczbę części urlopu rodzicielskiego? Jak korzystanie przez ubezpieczoną matkę/ojca dziecka z zasiłku macierzyńskiego wpływa na możliwość wykorzystania urlopu rodzicielskiego? Czy pracownik może zrezygnować z urlopu rodzicielskiego?

10 Uprawnienia rodzicielskie Art e. [Wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego] Czy przebywając na urlopie rodzicielskim, pracownik może pracować? Czym różni się łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą od wykonywania pracy podczas urlopu wychowawczego? W jakim trybie jest udzielana zgoda na łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą? Czy pracownik określa rozkład czasu pracy w przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą? Czy pracodawca może nie uwzględnić wniosku o łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą? Art f. [Stosowanie przepisów ustawy] Czy wymiar urlopu rodzicielskiego ulega zmianie w sytuacji łączenia urlopu z wykonywaniem pracy? Czy w przypadku decyzji o łączeniu urlopu rodzicielskiego z pracą musi ona dotyczyć całości urlopu rodzicielskiego? Czy urlop rodzicielski można łączyć z pracą w okresie, o jaki urlop został proporcjonalnie wydłużony? W jaki sposób jest obliczany wymiar urlopu proporcjonalnie wydłużonego? Art g. [Przepisy stosowane do urlopu rodzicielskiego] Jakie uprawnienia przysługują pracownikom przebywającym na urlopie rodzicielskim w przypadku nieuzasadnionego/niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, a jakie w sytuacji rozwiązania umowy bez wypowiedzenia? Jakie uprawnienia związane z planowaniem urlopów przysługują pracownikom przebywającym na urlopie rodzicielskim? Czy można wypowiedzieć/rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem przebywającym na urlopie rodzicielskim? Jakie inne zasady obowiązują przy udzielaniu urlopu rodzicielskiego? Art (uchylony)

11 Spis treści Art [Wymiar urlopu pracownika ojca] W jakim wymiarze przysługuje urlop ojcowski? Czy wymiar urlopu ojcowskiego jest uzależniony od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie? Czy wymiar urlopu ojcowskiego jest uzależniony od liczby dzieci już posiadanych? Czy w przypadku przysposobienia przysługuje urlop ojcowski? Czy wymiar urlopu zależy od tego, czy dzieci są własne czy przysposobione? W jakim trybie jest udzielany urlop ojcowski? Czy pracodawca może nie uwzględnić wniosku o udzielenie urlopu ojcowskiego? Jakie uprawnienia przysługują pracownikowi w przypadku nieuwzględnienia wniosku o udzielenie urlopu ojcowskiego? Czy urlop ojcowski może być wykorzystany przez matkę dziecka? Jakie uprawnienia przysługują pracownikowi przebywającemu na urlopie ojcowskim? Art [Wniosek] Czy pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i chce skorzystać z urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, może złożyć jeden wniosek o udzieleniu obu tych urlopów? Art [Urlop z tytułu przysposobienia]...74 Czy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego ma charakter obowiązkowy, czy fakultatywny? Czy pracodawca może wręczyć pracownikowi korzystającemu z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego wypowiedzenie zmieniające? Czy pracownik bezpośrednio po urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego musi wykorzystać urlop rodzicielski, czy może to zrobić w późniejszym terminie? Czy pracownik, który nie został formalnie ustanowiony opiekunem dziecka, w trakcie trwania postępowania w sprawie o przysposobienie ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego?