SOCJOLOGIA PROGRAM I LITERATURA PRZEDMIOTU ROK AKADEMICKI 2016/2017

Transkrypt

1 Zakład Socjologii i Psychologii Polityki Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Instytut Nauk Politycznych SOCJOLOGIA PROGRAM I LITERATURA PRZEDMIOTU ROK AKADEMICKI 2016/2017 Konwersatorium prowadzą: dr Sebastian Kozłowski dr Daniel Mider Kurs socjologii obejmuje konwersatorium w wymiarze 30 godzin. Zajęcia odbywają się w semestrze zimowym. Cele kształcenia Celem kursu jest przekazanie studentom usystematyzowanej wiedzy socjologicznej, umożliwiającej rozumienie procesów społecznych zachodzących we współczesnym świecie i w Polsce. Szczegółowe cele kształcenia obejmują następujący zakres wiedzy i umiejętności: przyswojenie przez uczestników kursu podstawowych pojęć socjologicznych oraz umiejętność stosowania ich w opisie i analizie społecznej rzeczywistości, zdobycie elementarnej wiedzy o współczesnych i klasycznych koncepcjach socjologicznych, wyrabianie umiejętności krytycznej interpretacji socjologicznych tekstów naukowych, podstawowe kompetencje interpretacji wyników badań socjologicznych, przyswojenie wiedzy o wybranych problemach społecznych, a zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego, budzenie wyobraźni socjologicznej, w szczególności poprzez analizę raportów z badań społeczeństwa polskiego. Warunki zaliczenia kursu Podstawą zaliczenia jest obecność na zajęciach. Warunkiem uzyskania zaliczenia jest przygotowanie do zajęć, w tym pisemne, aktywność w dyskusji oraz złożenie pisemnej recenzji zaakceptowanej zwartej publikacji z zakresu socjologii w wyznaczonym terminie. Kurs socjologii ogólnej kończy się pisemnym kolokwium. Wynik kolokwium końcowego, przygotowanie do zajęć i aktywność w dyskusji oraz obecność mają wpływ na ocenę końcową.

2 SOCJOLOGIA OGÓLNA - PROGRAM I LITERATURA ĆWICZEŃ (30 GODZIN) 1. Jaźń, tożsamość, osobowość społeczna Jednostka a społeczeństwo. Koncepcje jaźni w różnych ujęciach teoretycznych. Pojęcie tożsamości indywidualnej. Typy osobowości społecznej według Davida Riesmana. 1/ A. Elliot, Koncepcje Ja, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2007, Rozdział 1. Jaźń, społeczeństwo i życie codzienne, s / D. Riesman, N. Glazer, R. Denney, Samotny tłum, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 1971, Rozdział I. Typy charakteru i społeczeństwa, s / J. Turowski, Małe struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2001, Rozdział: Jednostka a społeczeństwo, podrozdziały: Historia i aktualność problemu, Trzy teorie na temat stosunku jednostki do społeczeństwa, s A. Rand, Hymn, w: 2. Interakcje i role społeczne Pojęcie roli społecznej. Rozłam w roli (role distance). Zespoły ról społecznych. Rozładowywanie napięć i konfliktów w zespołach ról. Pojęcie i anatomia interakcji społecznej. Interakcja i rola w koncepcji dramaturgicznej (Erving Goffman). Dane wizualne w badaniu interakcji społecznych. 1/ E. Goffman, Rytuał interakcyjny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, Artykuł: Zaangażowanie i wyobcowanie, s / J.H. Turner, Socjologia. Koncepcje i ich zastosowanie, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1998, Rozdział 5. Interakcja społeczna, s / J. Szmatka, Małe struktury społeczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, Rozdział 5. Role społeczne i struktury ról, s Zelig, reż. W. Allen, scen. W. Allen, USA, 1983, 74 min. (film fabularny) 3. Socjalizacja Pojęcie socjalizacji. Płaszczyzny i fazy socjalizacji. Socjalizacja pierwotna i socjalizacja wtórna. Agendy socjalizacji. Wybrane teorie socjalizacji. 1/ M. Karkowska, Socjologia wychowania. Wybrane elementy, Wydawnictwo WSHE, Łódź 2007, Podrozdział: Socjalizacja - wychowanie - nauczanie - zakresy pojęć, oraz Rozdział 3. Wybrane teorie rozwoju społecznego jednostki, s / B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003, Rozdział: Socjalizacja, podrozdziały: Socjalizacja, Rodzaje socjalizacji, s , / K.-J. Tillman, Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996, Podrozdział: Osobowość a środowisko. O charakterze procesu socjalizacji oraz Płaszczyzny i fazy. O strukturze procesu socjalizacji, s N. Cruz, J. Buckingham, Nicky Cruz opowiada. Uciekaj, mały, uciekaj, w:

3 4. Małe grupy społeczne Pojęcie małej grupy społecznej. Cechy konstytutywne małej grupy. Klasyfikacje małych grup. Struktura socjometryczna małej grupy. Patologie więzi w małej grupie. Typologia grup społecznych. 1/ J. Turowski, Małe struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2001, Rozdział V. Struktura grupy społecznej, Rozdział VI. Typologia grup społecznych s , / J. Szczepański, Elementarne pojęcia socjologii, wyd. 3, Warszawa 1972, rozdz. VII, tytuły: Definicje, Ogólna charakterystyka zbiorowości oraz definicja grupy społecznej na s. 136, Grupa, Struktura grupy, Rodzaje grup, Grupy celowe, Społeczeństwo globalne. 5. Płeć, małżeństwo, rodzina Płeć biologiczna (sex) a płeć kulturowa (gender). Problem nierówności płci. Mężczyzna i kobieta w społeczeństwach historycznych i w społeczeństwie współczesnym. Płeć jako czynnik stratyfikacji społecznej. Współczesne problemy i kontrowersje dotyczące rodziny i małżeństwa w Polsce. 1/ D.J. Curran, C.M. Renzetti, Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, Rozdział: Przodkowie i sąsiedzi. Społeczne konstrukcje płci kulturowej w innych epokach i społeczeństwach, s / H. Domański, Co wiadomo na temat nierówności płci?, ResPublica Nowa, czerwiec / A. Giddens, Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, Rozdział: Płeć kulturowa i seksualność, Rozdział: Rodziny, s , Kinsey, reż. B. Condon, scen. B. Condon, USA, 2004, 118 min. (film fabularny) 6. Struktura i stratyfikacja społeczna Pojęcia struktury społecznej, stratyfikacji społecznej, klasy społecznej i warstwy społecznej. Funkcjonalny, dychotomiczny i gradacyjny schemat struktury społecznej. Marginalizacja i wykluczenie społeczne. Pojęcie podklasy (underclass). 1/ J. Błuszkowski, Struktura społeczna, Wydawnictwo Elipsa, Warszawa 1996, Rozdział 1. Podstawowe założenia, twierdzenia i pojęcia teorii struktury społecznej, s / A. Karwacki, D. Antonowicz, Underclass i kultura biedy w środowiskach popegieerowskich w kontekście sporów teoretycznych i interpretacyjnych, Studia Socjologiczne, 2003, 3 (170), s Arizona, scen. E. Borzęcka, Telewizja Polska - I Program TVP, Polska 1997, 46 min. (film dokumentalny) lub Czekając na sobotę, reż. I. Morawska, J. Morawski, scen. I. Morawska, J. Morawski, Polska, 2010, 70 min., (film dokumentalny) Śmierć człowieka pracy, reż. M. Glawogger, scen. M. Glawogger, Austria, Niemcy, 2005, 122 min., (film dokumentalny) E. Zamiatin, My, tłum. A. Pomorski, Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1989 (lub inne, dowolne wydanie). 7. Ruchliwość społeczna Pojęcie i typy ruchliwości społecznej. Wyniki badań nad ruchliwością społeczną w Polsce i na świecie

4 1/ J. Błuszkowski, Struktura społeczna, Wydawnictwo Elipsa, Warszawa 1996, podrozdział: Ruchliwość społeczna a zmiana struktury społecznej, s / H. Domański, Struktura społeczna, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2007, Rozdział 12. Ruchliwość społeczna, podrozdział: Podstawowe pojęcia, Rozdział 14. Wyniki badań nad ruchliwością, s , Naród i procesy narodotwórcze Pojęcie narodu, mniejszości narodowej, grupy etnicznej. Koncepcje genezy narodów europejskich. Stereotypy narodowe. 1/ J. Błuszkowski, Stereotypy narodowe w świadomości Polaków, Wydawnictwo Elipsa, Warszawa 2003, Rozdział VIII. Polacy naród otwarty czy zamknięty, s / W. Żelazny, Etniczność. Ład konflikt sprawiedliwość, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006, Rozdział I. Między nowoczesnością a ponowoczesnością, podrozdziały 2.1. Geneza pojęcia etniczności, 2.2. Geneza koncepcji etnicznych, Rozdział III. Państwo a mniejszości, podrozdział 3. Grupa etniczna, Rozdział VII. Etnopolityka i polityka etniczna, s , 80-85, / J. Błuszkowski, Stereotypy a tożsamość narodowa, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2005, Rozdział 5. Autostereotyp i tożsamość narodowa Polaków, s Konflikty etniczne współczesnego świata Państwo a mniejszości narodowe. Konflikty i problemy etniczne - etnopolityka i polityka etniczna. 1/ M. Budyta-Budzyńska, Socjologia narodu i konfliktów etnicznych, PWN, Warszawa 2010, Rozdział 8. Konflikty etniczne próba typologii, s / W. Żelazny, Etniczność. Ład konflikt sprawiedliwość, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006, Rozdział VII. Etnopolityka i polityka etniczna, S. Lem, Pokój na ziemi, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987 (lub inne, dowolne wydanie). 10. Kultura: zagadnienia podstawowe Naukowe i potoczne pojęcie kultury. Kultura a natura. Kultura a cywilizacja. Podstawowe składniki kultury. Elementy kultury (wartość, wzór, kanon, obyczaj, obrzęd, rytuał, mit, symbol). 1/ J. Gajda, Antropologia kulturowa. Wprowadzenie do wiedzy o kulturze, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2004, s / S. Czarnowski, Kultura, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958, rozdz. I, s lub [w:] S. Czarnowski, Dzieła, t. 1, Warszawa 1956, s / S. Ossowski, Dzieła, T. 2, Rozdział: Kulturowe dziedzictwo grupy społecznej i jego zewnętrzne korelaty, s / B. Fatyga, Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej, ISNS UW, Warszawa 2005, podrozdział: Kultura młodzieżowa i grupy subkulturowe, Rozdział 8. Protesty młodzieżowe jako forma ekspresji kulturowej, Rozdział 9. Rynek i umieranie subkultur, s , / M.M. Kamiński, Gry więzienne. Tragikomiczny świat polskiego więzienia, Oficyna Naukowa, Warszawa 2006, Rozdział: Życie codzienne, s Czeski sen, reż. V. Klusák, F. Remunda, scen. V. Klusák, F. Remunda, Czechy, 2004, 86 min., (film dokumentalny) S. Lem, Kongres futurologiczny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012 (lub inne, dowolne wydanie)

5 11. Przemiany współczesnej kultury: kultura masowa i społeczeństwo konsumpcyjne Kultura masowa. Standaryzacja i homogenizacja kultury. Pojęcie konsumpcji. Klasyfikacja obrazów konsumenta. Wpływ przemian współczesnej gospodarki na style życie i konsumpcję. Kontestacja społeczeństwa konsumpcyjnego. 1/ A. Aldridge, Konsumpcja, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2006, Rozdział 1. Konsumpcja jako pojęcie kluczowe, s / A. Kłoskowska, Kultura masowa. Krytyka i obrona, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, Rozdział III. Obraz kultury masowej, podrozdział: Homogenizacja kultury masowej a poziomy kultury, s / T. Paleczny, Kontestacja. Formy buntu we współczesnym społeczeństwie, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 1997, Rozdział: Przypadek czy reguła? Kontestacja a zmiana kulturowa, s / N. Klein, No logo, Świat Literacki, Izabelin 2004, Rozdział 12. Prowokacje kulturowe, Rozdział 13. Wyzwalanie ulic (reclaim the streets), Rozdział 14. Nowa fala antykorporacyjnego aktywizmu, s , , s Idiokracja, reż. M. Judge, scen. M. Judge, E. Cohen, USA R. Bradbury, 451 stopni Fahrenheita, Wydawnictwo Solaris, Warszawa Ład społeczny i jego naruszenia Pojęcie i typy ładu społecznego. Przyczyny i skutki zaburzeń ładu społecznego: pojęcie anomii (Robert King Merton). Socjologiczne teorie dewiacji. 1/ J. Błuszkowski, Paradoksy normalności i dewiacji, [w:] M. Karwat, Paradoksy polityki, Warszawa 2007, s / S. Ossowski, O osobliwościach nauk społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, Rozdział 2. Koncepcje ładu społecznego i typy przewidywań, s M.A. Nowak, R.M. May, K. Sigmund, Matematyka wzajemnej pomocy, Świat Nauki. Scientific American, 1995, 8 (48). V. Keymar, Atlantyda Remake, Interium,

6 13. Zmiana społeczna Pojęcia: zmiana, rozwój, ewolucja. Klasyczne teorie rozwoju społecznego. Paradygmaty zmiany społecznej. Konflikt społeczny i zmiana społeczna (Ralf Dahrendorf). 1/ A.W. Jelonek, K. Tyszka, Koncepcje rozwoju społecznego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2001, Rozdział: Teorie rozwoju społecznego - podstawowe założenia i pojęcia, s / L. Coser, Społeczne funkcje konfliktu, [w:] Elementy teorii socjologicznych, PWN, Warszawa 1975, s / R. Dahrendorf, Klasy i konflikt klasowy w społeczeństwie przemysłowym, Wydawnictwo Naukowe NOMOS, Kraków 2008, Rozdział 6. Grupy konfliktowe, konflikty między grupami i zmiana społeczna, s Globalizacja Pojęcie globalizacji. Globalizacja w różnych ujęciach teoretycznych. Wymiary globalizacji. Globalizacja a państwo narodowe. Antyglobalizm, alterglobalizm. 1/ L. Gawor, Antyglobalizm, alterglobalizm i filozofia zrównoważonego rozwoju jako globalizacyjne alternatywy, Problemy ekorozwoju, (1), s [Artykuł dostępny w: 2/ W. Wosińska, Oblicza globalizacji, Smak Słowa, Sopot 2008, podrozdział: Pojęcie i etapy globalizacji, s / Z. Bauman, Globalizacja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2000, Rozdział: Co będzie po państwie narodowym?, s Duch epoki. Zeitgeist, reż. P. Joseph, scen. P. Joseph, USA, 2007, 118 min., (film dokumentalny) 15. Wizje społeczeństw przyszłości Rewolucja informatyczna, biotechnologiczna i kwantowa a społeczeństwo. Scenariusze przyszłości człowieka i społeczeństwa. Społeczne konsekwencje zanieczyszczenia środowiska naturalnego. 1/ T. Colborn, D. Dumanoski, J.P. Myers, Nasza skradziona przyszłość, Wydawnictwo Amber, Warszawa 1996, Wstęp, Prolog, Rozdział 13. Zagrożenia na horyzoncie, s. 5-7, 11-12, / M. Kaku, Wizje czyli jak nauka zmieni świat w XXI wieku, Prószyński i S-ka, Warszawa 2002, Rozdział 1. Choreografowie materii, życia i inteligencji, s / L. Michnowski, Społeczeństwo przyszłości a trwały rozwój. Cybernetyczne spojrzenie na przyszłość świata, Warszawska Drukarnia Naukowa PAN, Warszawa 2006, Rozdział I. Diagnoza, kryzys globalny przed którym stoimy, s

7 LITERATURA PRZEDMIOTU 1/ Z. Bauman, Socjologia, Warszawa / A. Giddens, Socjologia, Warszawa / K.-J. Tillmann, Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie, Warszawa / G. Ritzer, Klasyczna teoria socjologiczna, Poznań / B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa / J. Szacki, Historia myśli socjologicznej, Warszawa / J. Szczepański, Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa 1972 (i inne wydania). 8/ P. Sztompka, Socjologia, Kraków / J. H. Turner, Socjologia. Koncepcje i ich zastosowanie, Poznań / J. H. Turner, Struktura teorii socjologicznej, Warszawa / J. Turowski, Socjologia. Wielkie struktury społeczne, Lublin / J. Turowski, Socjologia. Małe struktury społeczne, Lublin / F. Znaniecki, Wstęp do socjologii, Warszawa / Encyklopedia Socjologii, T. 1. (A J), Warszawa / Encyklopedia Socjologii, T. 2. (K N), Warszawa / Encyklopedia Socjologii, T. 3. (O R), Warszawa / Encyklopedia Socjologii, T. 4. (S Ż), Warszawa