Pierwsze lata rządów Stanisława Poniatowskiego. Aby mieć pewność, trzeba rozpocząć od wątpienia Stanisław August Poniatowski

Transkrypt

1 Pierwsze lata rządów Stanisława Poniatowskiego Aby mieć pewność, trzeba rozpocząć od wątpienia Stanisław August Poniatowski

2 1. Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego i pierwsze reformy Kiedy w 1763 r. umiera August III Familia (Czartoryscy) przygotowują się do elekcji swoje człowieka na króla Zdają sobie sprawę, że kraj wymaga reform Hohenzollernowie będą chcieli zająć polskie Pomorze, by się połączyć, więc na pewno Rosja będzie naszym sojusznikiem Caryca miała poprzeć Stanisława Poniatowskiego, by mieć w Polsce sojusznika; ale te założenia były błędne; Polska zbyt słaba Po wojnie siedmioletniej pozostały w Polsce wojska rosyjskie, które miały dbać o spokój w kraju Familia prosi carycę, by zostały aż do czasu wyboru nowego króla

3 Ostatni król Polski Stanisław Poniatowski Stanisław Poniatowski, stolnik litewski, herbu ciołek Kolega Katarzyny II Elekcja w 1764 r. w Warszawie koronacja

4 Reformy sejmu konwokacyjnego 1. Nowy regulamin sejmu 2. Liberum veto nie obowiązywało w sprawach skarbowych 3. Powołano Komisję Skarbową i Komisję Wojskową 4. Na sejmikach decyzje miały być uchwalane większością głosów; instrukcje posłów nie miały być wiążące 5. Uporządkowano system celny 6. Lustracja dóbr królewskich

5 Pozostałe reformy 1. Utworzenia cła generalnego 2. Uporządkowano system monetarny i powołano do życia mennice królewską 3. Wprowadzono jednolity system miar i wag 4. Zakładano nowe manufaktury 5. Powołano do życia tzw. komisje dobrego porządku zajmujące się m.in. budowaniem kanałów, brukowaniem ulic r. powstała Szkoła Rycerska (korpus kadetów); pierwsza świecka szkoła w RP; kształci w duchu oświeceniom i patriotycznym

6 2. Sprawa dysydentów Polacy zaszaleli z reformami, więc się przyszli zaborcy zaniepokoili Potoccy i inni odsunięci od władzy też nie pocieszeni tymże Kaśka znalazła sposób na ingerencję; za czasów saskich innowiercy (dysydenci) nie mogli np. kandydować do sejmu Pretekst bo: będzie mogła dzięki nim kontrolować sejm oraz jawić się jako tolerancyjna obrończyni swobody religijnej, a przy okazji opiekunką prawosławnych w Polsce

7 Poniatowski w końcu godzi się na przywrócenie ich praw wyznaniowych, ale nie politycznych 1766 r. sejm oskarżył króla o zdradę, że się sprzedaje Rosji Kasiunia się złości i postanawia zadziałać w 1767 r. wprowadzając do Polski nowe wojsko; szlachta dysydencka zawiązuje konfederacje w Toruniu i w Słucku W Radomiu zostaje zawiązana konfederacja katolicka przeciw królowi i Familii; i oni proszą o pomoc Rosjan w przywróceniu porządku, chcą też detronizacji króla oraz nie dopuszczenia do równouprawnienia dysydentów (zdziwili się niemało, gdy Kaśka nakazała zwołać sejm, na którym dysydentom miano nadać prawa)

8 3. Sejm repninowiski ( ) i prawa kardynalne Ambasador rosyjski Mikołaj Repnin wybiera kilkudziesięciu posłów, którzy mieli decydować w imieniu całości (sejm decyzyjny) 1. Uchwalono prawa polityczne dysydentom 2. Uchwalono prawa kardynalne (nienaruszalne zasady ustrojowe) Wolna elekcja Liberum veto Unia z Litwą Prawo do rokoszu Monopol szlachty na posiadanie ziemi i stanowiska urzędnicze Gwarantem tych praw Rosja (zostało to potwierdzone prawnie);

9 4. Konfederacja barska Oburzona szlachta zawiązała w Barze na Podolu konfederację przeciw królowi, dysydentom i Rosji, a w obronie religii katolickiej i wolności szlacheckiej Na czele Michał Krasiński Liczono na pomoc z zewnątrz - brak Walki na Podolu (tutaj m.in. rzezie ludności żydowskiej i ukraińskiej w Humaniu zwane koliszczyzną); klęska konfederatów

10 Gdy na Podolu się nie udało do walki wzięła się szlachta małopolska, wielkopolska, litewska Walki partyzanckie 1768 r. wojna Rosji z Turcją, dodatkowo Francja zaczęła wspierać konfederatów kilka zwycięstw (Częstochowa zdobyta) 1769 r. powołali generalność (naczelny organ), który ogłosił detronizacje Stasia

11 Porwanie króla Październik 1771 r., król został porwany słabo przygotowane to porwanie Króla pilnował tylko 1 człowiek, którego król przekonał, by go uwolnił Schwytanych kidnaperów skazano na karę śmierci Niektórzy uciekli (np. Kazimierz Pułaski) Porwanie króla spowodowało odwrócenie się opinii publicznej od sprawy konfederatów 1772 r. Rosjanie rozbili ich wojska

12 5. I rozbiór Polski 1772r.

13 Rosja nie chciała (początkowo) rozbiorów Polski, a już na pewno nie chciała się nią dzielić z innymi Ale konfederacja barska przekonała Rosję do podziału polskiego tortu Kaśkę zdenerwowało też to, że Poniatowski nie do końca zgadzał się z jej polityką i dodatkowo Francję traktował jako sojusznika/sprzymierzeńca Rosja zaprasza do zabawy Austrię i Prusy

14 5 sierpnia 1772 r. Petersburg

15 Praca z tekstem s. 366 Uzasadnienie pierwszego rozbioru Polski

16 6. Sejm rozbiorowy r. by wszystko było zgodne z prawem miał się na rozbiory zgodzić polski sejm Marszałek Adam Poniński Zatwierdzono rozbiór Zatwierdzono też niekorzystne dla nas traktaty handlowe z zaborcami Uchwalono też stały podatek Ograniczono rolę ministrów-magnatów

17 Nowe rozwiązania ustrojowe Król nie mógł już powoływać ministrów, senatorów i oficerów Powołano (1775r.) Radę Nieustającą władza wykonawcza Przewodzi król, ale to RN kontroluje króla Złożona z 36 członków (18 senatorów i 18 posłów) 5 departamentów: Interesów Cudzoziemskich, Skarbowy, Sprawiedliwości, Wojskowy, Policji RN działała sprawnie, Poniatowski dobrze nią zarządzał

18 Komisja Edukacji Narodowej 1773r. powstała w roku 1773, podlegała bezpośrednio królowi; jej prezesem został biskup Michał Poniatowski (późniejszy od roku 1784 prymas) jej działalność była finansowana z własności pojezuickiej (papież skasował zakon w 1773 r.) reforma systemu szkolnictwa w oparciu o dwa uniwersytety: Akademię Krakowską i Akademię Wileńską akademiom podlegały szkoły wydziałowe i podwydziałowe, tym z kolei szkoły parafialne i prywatne szkoły dla dziewcząt; w sumie powstały 74 szkoły średnie (wydziałowe i podwydziałowe), mające ok. 17 tysięcy uczniów Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych opracowywało nowe programy nauczania; jego pracami kierował wybitny pedagog ksiądz Grzegorz Piramowicz upowszechnianie osiągnięć myśli i nauki oświeceniowej