Identyfikując zagrożenia stwierdzamy jaki jest stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek, chorobę lub inną szkodę. Identyfikując zagrożenia

Transkrypt

1 ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM PRACY Uwagi praktyczne dla procedur identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego Pierwszym etapem oceny ryzyka zawodowego jest identyfikacja zagrożeń. W procesie tym rozpoznajemy czy zagrożenie istnieje oraz definiujemy jego charakterystykę tzn.: odpowiadamy na pytanie skąd pochodzi jakie są albo mogą być jego skutki zdrowotne dla pracownika jakie są możliwości uniknięcia wystąpienia niekorzystnych skutków jakie czynniki środowiska pracy sprzyjają wystąpieniu skutków czyli jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia skutków Identyfikując zagrożenia stwierdzamy jaki jest stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek, chorobę lub inną szkodę. Identyfikując zagrożenia powinniśmy rozpocząć od sporządzenia listy wszystkich stanowisk pracy, a następnie dokonania ich analizy opisując kolejno: wykonywane czynności oraz sposób ich wykonywania stosowane środki techniczne (maszyny, urządzenia, narzędzia) stosowane materiały podstawowe, pomocnicze oraz ich skład chemiczny stosowaną technologię prac stosowane (używane) czynniki energetyczne (energia elektryczna, cieplna, sprzężone powietrze, itp.) sposób organizacji prac (praca pod nadzorem, samodzielna, w zespole) wyrób końcowy stan warunków środowiska pracy (zapylenie, hałas, oświetlenie, wilgotność powietrza, czynniki biologiczne, czynniki mechaniczne) stan techniczny obiektu, w którym wykonywana jest praca (posadzki, schody, stropy, ściany) czy praca jest wykonywana na poziomie otoczenia, czy na wysokości wymagania kwalifikacyjne i zdrowotne pracowników osoby zatrudnione (kobiety, mężczyźni, niepełnosprawni) stosowane zabezpieczenia (techniczne, organizacyjne, ochrony zbiorowe, indywidualne, zabezpieczenia proceduralne np. instrukcje) stopień uwzględnienia zasad ergonomii oznakowanie, sygnalizacja Źródłami informacji o zagrożeniach są: dane techniczne o stosowanych na stanowisku pracy maszynach i urządzeniach dokumentacja techniczno ruchowa i instrukcje środowiskowe

2 wyniki pomiarów czynników szkodliwych, niebezpiecznych i uciążliwych występujących na stanowisku pracy przepisy prawne i normy techniczne literatura naukowo techniczna obserwacja środowiska pracy obserwacja zadań wykonywanych na stanowisku pracy obserwacja zadań i czynności wykonywanych poza stanowiskiem pracy wywiady z pracownikami obserwacja czynników zewnętrznych determinujących bezpieczeństwo na stanowisku pracy statystyka wypadków i chorób zawodowych oraz zdarzeń potencjalnie wypadkowych analiza organizacji i skuteczności dotychczasowych działań, których celem jest zapewnienie właściwych warunków pracy W celu prawidłowego zidentyfikowania zagrożeń oraz poprawnego przeprowadzenia oceny ryzyka należy przeanalizować istniejącą i opracować brakującą dokumentację, a w szczególno lności: * lista zagrożeń wraz z możliwymi ich skutkami dla zdrowia pracowników * wykaz prac szczególnie niebezpiecznych * wykaz prac wymagających co najmniej dwóch osób * wykaz prac wymagających szczególnych kwalifikacji * wykaz miejsc i stanowisk wymagających opracowania instrukcji obsługi i bezpiecznego wykonywania prac * wykaz występujących na danym stanowisku pracy szkodliwych czynników mechanicznych, chemicznych, biologicznych, itp. * wykaz stosowanych materiałów szkodliwych i niebezpiecznych * karty charakterystyki stanowisk pracy * potwierdzenie zatrudnienia pracowników o wymaganych kwalifikacjach zawodowych i zdrowotnych * dokumentacja szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy * lista stosowanych ochron i zabezpieczeń Rozpoczynając analizę stanowiska pracy powinniśmy dowiedzieć się, które z wymagań określonych przez przepisy i normy nie zostały spełnione na owym stanowisku pracy, a następnie przystąpić do identyfikacji wszystkich zagrożeń, których źródłem są wystę czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe.

3 Identyfikacja zagrożeń powinna obejmować historię stanu środowiska pracy na stanowisku, a więc zagrożenia, które przyczyniły się w przeszłości do wystąpienia wypadku przy pracy, choroby zawodowej, awarii i zdarzeń potencjalnie wypadkowych. Dalej należałoby odpowiedzieć na pytania czy były podjęte wnioski w zakresie korekcji warunków pracy, czy te działania korekcyjne w sposób znaczący ograniczyły zagrożenia. Analizując stanowisko pracy pod kątem wystąpienia zagrożeń należy zwróci cić uwagę na: stosowane wyposażenie: - czy stosowane jest wyposażenie właściwe dla rodzaju pracy - czy wyposażenie jest poprawnie stosowane - czy stan wyposażenia zapewnia bezpieczeństwo pozycja przy pracy czy pracownik jest narażony na: - uderzenie, pochwycenie, wywrócenie - upadek na ten sam poziom - upadek z wysokości - kontakt z energią elektryczną - kontakt z substancją chemiczną - kontakt z materiałem gorącym, zimnym - przeciążenie podczas przenoszenia, pchania, toczenia, sięgania, itp. metody pracy: - czy realizowane zadania należy wykonywać za pomocą ustalonych, przyjętych, powtarzalnych metod - czy stosowane metody są odpowiednie dla zadania - czy stosowane metody są bezpieczne środki ochrony zbiorowej: - czy na stanowisku pracy wymagane są środki ochrony zbiorowej - czy są one sprawne i stosowane - czy spełniają swoje zadania środki ochrony indywidualnej: - czy w obserwowanej pracy wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej - czy wymagane środki ochrony indywidualnej są stosowane - czy stosowane środki spełniają swoją rolę, czy nie stwarzają dodatkowych zagrożeń Pomocne w ocenie ryzyka jest sporządzenie tzw. listy kontrolnej obejmującej: wystę zagrożenia ich źródła możliwe skutki

4 stosowane zabezpieczenia Listę kontrolną można sporządzi dzić na dwa sposoby: listę obejmującą wszystkie zagrożenia występuj w firmie sporządzamy listę zagrożeń występujących na wszystkich stanowiskach; analizując kolejne stanowiska dokonujemy przyporządkowania zagrożenia do konkretnego stanowiska pracy czy też wykonywanej na nim czynności listę kontrolną obejmującą konkretne stanowisko pracy będące przedmiotem analizy dokonujemy opisu konkretnego stanowiska pracy i wyszczególniamy zagrożenia wystę w całym procesie pracy realizowanym na tym stanowisku Analizując zagrożenia wystę w firmie powinniśmy również wziąźć pod uwagę sytuacje i czynniki, które same w sobie nie stanowią zagrożeń, ale mogą potęgować wystę zagrożenia lub sprzyjać popełnieniu błędów przez pracowników. Są to czynniki: czynniki psychologiczne: uciążliwość pracy (duże natężenie, monotonia) zamknięcie, wyizolowanie stanowiska, odosobnienie niejasność sytuacji, konflikty udział w podejmowaniu decyzji mających wpływ na pracę wysokie wymagania, słaba kontrola reakcje w sytuacjach awaryjnych wzajemne oddziaływanie między miejscem pracy a czynnikiem: zależność poziomu bezpieczeństwa od dokładności i przetwarzania informacji zależność poziomu bezpieczeństwa od wiedzy i umiejętności pracowników zależność poziomu bezpieczeństwa od norm zachowania zależność poziomu bezpieczeństwa od prawidłowego komunikowania się wpływ możliwych do przewidzenia odstępstw od zasad bezpieczeństwa dobór sprzętu ochrony osobistej czynniki ergonomiczne stanowiska pracy organizacja pracy: określone czynniki uwarunkowane procesem pracy (praca bez przerw, zmianowa, w dni świąteczne) systemy zarządzania bezpieczeństwem pracy (planowanie, monitorowanie) zadania związane z konserwacją maszyn, urządzeń, narzędzi i wyposażenia określone sposoby postępowania w sytuacjach awaryjnych i wypadkowych niezgodność z obowiązującymi przepisami

5 Kolejnym istotnym elementem jaki należy brać pod uwagę analizując zagrożenia są zagadnienia ergonomii oraz sami pracownicy. Biorąc pod uwagę ergonomię stanowiska pracy należy ustalić czy stanowisko pracy wraz z wyposażeniem jest ergonomiczne oraz czy niespełnienie wymagań ergonomii sprzyja popełnianiu błędów mogących być przyczyną wypadków. Identyfikując zagrożenia powinniśmy równie wnież uwzględni dnić możliwo liwość narażenia osób trzecich na występuj zagrożenia: osoby kontrolujące nie będące pracownikami firmy osoby dokonujące pomiarów badawczych praktykanci, osoby szkolone osoby udzielające pomocy w nagłych wypadkach osoby odwiedzające (kontrahenci) Analiza zagrożeń po ich identyfikacji Po przeprowadzeniu identyfikacji zagrożeń musimy dokonać ich analizy tzn. określi lić: możliwe straty spowodowane każdym z zagrożeń prawdopodobieństwo zaistnienia straty Przy każdorazowym sprawdzaniu skuteczności stosowanych dotychczas zabezpieczeń może okazać się, że niektóre z identyfikowanych zagrożeń nie będą rozpatrywane przy ocenie ryzyka z powodu niewielkich strat lub bardzo niskiego prawdopodobieństwa ich występowania. Szacując stopień możliwej straty powinniśmy brać pod uwagę: postępowanie pracownika zgodne z obowiązującym prawem dotyczącym ochrony przed zagrożeniami rozległość, wielkość fizycznego uszkodzenia ciała pracownika lub utraty jego zdrowia rozmiar strat np. liczbę pracowników ponoszących stratę, a w niektórych metodach również stopień zniszczenia maszyn, urządzeń, materiałów. Z kolei szacując prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia o określonej stracie musimy uwzględni dnić następuj czynniki: prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia wywołującego zagrożenie częstotliwość i czas narażenia (ekspozycję) na działanie zagrożeń możliwość uniknięcia lub ograniczenia strat