Ocena zastosowania przenośnych urządzeń badających napięcie obwodowych naczyń tętniczych w diagnozowaniu bezdechu sennego u chorych na schizofrenię

Transkrypt

1 PRACA ORYGINALNA Ocena zastosowania przenośnych urządzeń badających napięcie obwodowych naczyń tętniczych w diagnozowaniu bezdechu sennego u chorych na schizofrenię Evaluation of a portable device based on peripheral arterial tone for sleep apnea diagnosis in patients with schizophrenia Adam Wichniak 1, Aleksandra Wierzbicka 2, Tomasz Jakubczyk 2, Wojciech Jernajczyk 2 1 III Klinika Psychiatryczna Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie 2 Ośrodek Medycyny Snu, Zakład Neurofizjologii Klinicznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie t Abstract Peripheral arterial tone in sleep apnea Introduction. Obesity is a common health problem that is even greater among individuals with schizophrenia than in general population. Despite obesity is regarded as important risk factor of sleep apnea the guidelines for treatment of schizophrenia only rarely recommend screening for sleep disordered breathing in these patients. The aim of the study was to evaluate the usefulness of wrist worn device Watch-PAT200 in such screening studies. Material and methods. Five patients hospitalized because of paranoid schizophrenia were investigated. The inclusion criterion to the study was the presence of obesity defined as BMI > 30 kg/m 2. Watch-PAT200 is a portable 6-channels device based on peripheral arterial tonometry (PAT). This technology uses a finger mounted optic/pneumatic sensor that eliminates venous pulsations and continuously measures the pulse volume of the digit. Episodic vasoconstriction of digital vascular beds from sympathetic stimulation during respiratory events results in attenuation of the PAT signal. Additionally automated analysis of the PAT signal allows to assess sleep architecture. Results. The PAT and pulse oximetry signals were of good quality in all investigated patients. Severe sleep apneas syndrome (apnea-hypopnea index = 44,9/h) was found in one patient. Hypnograms revealed disturbed sleep architecture in all patients. Conclusions. Peripheral arterial tonometry allowed a reliable assessment of sleep disordered breathing in obese patients with schizophrenia. An additional advantage of this technology is an automatic analysis of sleep. It allows the analysis of respiratory related arousals and calculates respiratory disturbance indices for real sleep time and not for time of the recording. Sleep 2009, 9 (1 2), Key words: schizophrenia, sleep disordered breathing, peripheral arterial tonometry Adres do korespondencji: Dr n. med. Adam Wichniak III Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii Al. Sobieskiego 9, Warszawa wichniak@ipin.edu.pl tel.: faks: ISSN Sen 2009, Tom 9, Nr 1 2, Copyright 2009 Via Medica 24

2 Adam Wichniak i wsp., Tonometria w bezdechu sennym SEN t Wstęp Mimo wzrastającej świadomości lekarzy o konieczności stałego i uważnego monitorowania zdrowia fizycznego chorych na schizofrenię, choroby somatyczne nadal są główną przyczyną zwiększonej umieralności w tej grupie pacjentów, a najnowsze badania wskazują na stale powiększającą się różnicę we wskaźnikach umieralności między chorymi na schizofrenię a populacją ogólną [1]. W ostatnich latach szczególną uwagę poświęca się zapobieganiu wzrostowi masy ciała i zaburzeniom metabolicznym wśród chorych na schizofrenię. Otyłość, będąca poważnym problemem w populacji ogólnej, wśród chorych na schizofrenię występuje z jeszcze większą częstością [2]. Wiąże się to zarówno ze zwiększoną biologiczną oraz zależną od stylu życia predyspozycją chorych na schizofrenię do tycia, jak również z działaniem leków przeciwpsychotycznych [3, 4]. Jatrogennie uwarunkowany przyrost masy ciała wśród chorych na schizofrenię stał się jeszcze większym problemem od czasu wprowadzenia do leczenia schizofrenii leków przeciwpsychotycznych drugiej generacji, a w szczególności olanzapiny i klozapiny. Współczesne standardy leczenia schizofrenii zalecają w związku z tym okresowe monitorowanie masy ciała, obwodu talii, stężenia cholesterolu i trójglicerydów oraz wysokości ciśnienia tętniczego [5]. Stosunkowo rzadko we wskazówkach dotyczących obserwacji zdrowia fizycznego chorych na schizofrenię można się jednak doszukać zaleceń wykonywania badań przesiewowych w kierunku zaburzeń oddychania w czasie snu, mimo że otyłość jest niezmienne uważana za jeden z najważniejszych czynników ryzyka związanych z chrapaniem i bezdechem obturacyjnym [6]. Wyniki kilku badań dowodzą, że zaburzenia oddychania w czasie snu są częste w tej grupie pacjentów. Wśród 52 osób ze schizofrenią zbadanych przy użyciu holterowskiego aparatu PSG zaburzenia oddychania podczas snu, zdefiniowane jako powyżej 10 zdarzeń oddechowych na godzinę snu, stwierdzono u blisko połowy zbadanych pacjentów [7]. W innym badaniu, obejmującym 101 chorych na schizofrenię, z użyciem nocnej pulsoksymetrii, zaburzenia oddychania w czasie snu, definiowane jako powyżej 5 epizodów desaturacji na godzinę snu, stwierdzono o 21,9% mężczyzn i 13,5% kobiet [8]. Dane te wskazują na celowość zbierania wywiadu w kierunku bezdechu sennego u chorych na schizofrenię, a w przypadku stwierdzenia czynników ryzyka takich zaburzeń na wykonywanie badań przesiewowych. Ze względu na często występującą u pacjentów ze schizofrenią nadmierną sennością w ciągu dnia idealnym rozwiązaniem byłoby połączenie badania przesiewowego w kierunku zaburzeń oddychania w czasie snu z badaniem w kierunku zaburzeń architektury snu. Celem pracy jest opis przydatności zastosowania w badaniach przesiewowych zaburzeń oddychania związanych ze snem u chorych na schizofrenię aparatu Watch- -PAT200, który jest przeznaczony do ambulatoryjnych badań zaburzeń oddychania podczas snu w oparciu o badanie napięcia obwodowych naczyń tętniczych (tonometrię). t Materiał i metody W pracy opisano wyniki badań 5 pacjentów chorych na schizofrenię hospitalizowanych w III Klinice Psychiatrycznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Powodem zlecenia badania diagnostycznego w kierunku bezdechu sennego była otyłość, definiowana jako wskaźnik BMI 30 kg/m 2. Pacjenci wyrazili zgodę na wykonanie badania. Dodatkowo w celu oceny wskazań do ewentualnego leczenia oceniano inne czynniki ryzyka i następstwa zdrowotne bezdechu sennego. Posługiwano się przy tym skalą bezdechu sennego z kwestionariusza zaburzeń snu [9]. Pacjenci byli również proszeni o wypełnienie skali senności Epworth. Charakterystyka zbadanych pacjentów przestawiona jest w tabeli 1. Aparat Watch-PAT200 był zakładany przez lekarza po wieczornym podaniu leków (ok. godz. 21:15). Następnie pacjenci mogli jeszcze przebywać w pomieszczeniach socjalnych w obrębie oddziału lub udać na spoczynek. Badanie trwało do momentu wstania rano, jednak nie dłużej niż do godziny 8:00. Aparat Watch-PAT200 jest innowacyjnym 6-kanałowym urządzeniem wykorzystującym w badaniach zaburzeń oddychania w czasie snu nieinwazyjną metodę badania tętnic obwodowych i układu współczulnego, określaną jako technologia PAT (Peripheral Arterial Tone). W trakcie badania aparat noszony jest na nadgarstku ręki niedominującej. Do rejestracji sygnałów biologicznych wykorzystywane są nieinwazyjne czujniki montowane na Tabela 1. Charakterystyka zbadanych pacjentów Pacjent Wiek Płeć Wzrost Waga Obwód Kołnierzyka Leczenie farmakologiczne 1 36 M Amisulpryd 1200 mg/d.; amlodypina 10 mg/d.; ramipril 10 mg/d.; indapamid SR 1,5 mg/d.; metoprolol 50 mg/d K ,6 38 Risperidon 6 mg/d.; biperiden 2 mg/d.; atenolol 25 mg/d M Flupentiksol depot 20 mg/14 dni i.m.; amisulpryd 800 mg/d.; lamotrygina 75 mg/d K Sertindol 12 mg/d.; haloperidol 4 mg/d.; atenolol 25 mg/d M ,5 43 Klozapina 600 mg/d.; amisulpryd 800 mg/d.; atenolol 50 mg/d. 25

3 SEN 2009, Tom 9, Nr 1 2 palcach ręki, czujnik pneumatyczny mierzący sygnał PAT i czujnik optyczny pulsoksymetru. Opcjonalnie można podłączyć do apataratu dwa kolejne czujniki mierzące pozycję ciała i występowanie chrapania. Dodatkowo w aparat wbudowany jest czujnik mierzący aktywność ruchową (aktygraf). Czujnik sygnału PAT przenosi informację o chwilowych zmianach objętości tętnic obwodowych, co pozwala na ocenę procesów fizjologicznych, zachodzących w organizmie. Czujnik PAT działa na zasadzie zmodyfikowanej pletyzmografii. Po jego założeniu wokół palca wytwarza się równomierne podciśnienie, które zasadniczo zwiększa zakres odczytu amplitudy sygnału oraz zapobiega powstawaniu szumów i artefaktów. Rejestrowane sygnały są zapisywane na wymiennej karcie pamięci, a następnie przenoszone do komputera w celu przeprowadzenia analizy. Wykrywanie obturacyjnych bezdechów w czasie snu odbywa się w następującym mechanizmie: zmniejszone napięcie mięśniowe górnych dróg oddechowych w czasie snu przyczynia się do zapadania ścian górnych dróg oddechowych, powodując obturację; wystąpienie zdarzenia oddechowego (bezdech, spłycony oddech, zwiększona oporność dróg oddechowych) prowadzi do aktywacji układu współczulnego, która wywołuje wazokonstrykcję rejestrowaną przez aparat jako stłumienie sygnału PAT. Dodatkowo aktywacja współczulna powoduje przyspieszenie tętna rejestrowane za pomocą pulsoksymetru. Chronione prawami autorskimi oprogramowanie wykrywające zdarzenia oddechowe w oparciu o algorytm analizujący amplitudę sygnału PAT, częstość pulsu i oksymetrię wykazało wysoką zgodność z oceną wzrokową czynności oddechowej w czasie snu na podstawie zapisu polisomnograficznego [10]. Przydatność aparatu Watch-PAT w diagnozowaniu zaburzeń oddychania w czasie snu została następnie potwierdzona w kilku niezależnych badaniach walidyzacyjnych również z wykorzystaniem polisomnografii jako metody odniesienia [11 14]. Raport z badania aparatem Watch-PAT poza oceną parametrów oddechowych i krążeniowych, takich jak: saturacja krwi tlenem (SaO 2 ), częstość pulsu, standardowe indeksy (RDI, AHI, ODI), zawiera również ocenę architektury snu obejmującą pomiar całkowitego czasu snu, ilości snu płytkiego, snu głębokiego oraz snu REM [15, 16]. t Wyniki Wyniki skali bezdechu sennego wskazującej na liczbę i nasilenie czynników ryzyka oraz następstw zdrowotnych bezdechu sennego dla danego pacjenta, a także wyniki skali senności Epworth przedstawia tabela 2. Ocena wzrokowa jakości zapisanego sygnału PAT i sygnału pulsoksymetru u wszystkich zbadanych osób nie budziła żadnych zastrzeżeń. U jednego pacjenta doszło w trakcie badania do utraty sygnału z czujnika chrapania. Zaburzenia oddychania w czasie snu o znacznym nasileniu stwierdzono u jednego pacjenta (tab. 3). W konsultacji laryngologicznej pacjent ten został zakwalifikowany do septokonchoplastyki. Następnie zaplanowano badanie kontrolne i ewentualne rozpoczęcie terapii CPAP. Fragment zapisu tego pacjenta z wykresem sygnału PAT w trakcie zdarzeń oddechowych przestawia rycina 1. Tabela 2. Wyniki w skali bezdechu sennego i skali senności Epworth Skala bezdechu sennego Pacjent Pacjent Pacjent Pacjent Pacjent z Kwestionariusza Zaburzeń Snu [9] Q1 Gdy śpię w ich pobliżu, ludzie mówią mi, że głośno chrapię. Zawsze Czasami Zazwyczaj Zawsze Nigdy Q2 Gdy śpię w ich pobliżu, ludzie mówią mi, Rzadko Nigdy Nigdy Nigdy Nigdy że przestaję oddychać podczas snu. Q3 Budzę się nagle z uczuciem braku tchu lub Nigdy rzadko rzadko Nigdy Nigdy z uczuciem, że nie mogę oddychać. Q4 Bardzo się pocę w ciągu nocy. Nigdy Czasami Zazwyczaj Nigdy Nigdy Q5 Mam wysokie ciśnienie tętnicze lub miałem Zawsze Zawsze Czasami Czasami rzadko wysokie ciśnienie w przeszłości. Q6 Mam problemy z powodu zatykania się nosa, gdy próbuję spać. Zazwyczaj Nigdy Zazwyczaj Zawsze Nigdy Q7 Moje problemy z chrapaniem/oddychaniem są znacznie gorsze, Zawsze Czasami Zazwyczaj Nigdy Nigdy gdy śpię na plecach. Q8 Moje problemy z chrapaniem/oddychaniem są znacznie gorsze, Nigdy Nigdy Czasami Nigdy Nigdy gdy idę spać po spożyciu alkoholu. Q9 Aktualna waga ciała > 95 > 95 > Q10 Ile lat palisz/paliłeś papierosy? Q11 Wiek Q12 Wskaźnik BMI ,8 31 Skala senności Epworth Pytanie Q8 tylko jeden pacjent przyznał, że łączy alkohol z lekami, pozostali negowali picie alkoholu 26

4 Adam Wichniak i wsp., Tonometria w bezdechu sennym SEN Tabela 3. Wybrane wyniki badania aparatem Watch-PAT200 Pacjent Czas Czas % snu w czasie % snu REM RDI AHI ODI Średnie Min. Liczba badania snu badania w czasie snu SaO 2 SaO 2 desaturacji 1 09:45 7:08 73, ,2 44,9 33, :45 8:47 90,1 30,2 8,7 4,1 1, :34 4:03 47,3 3,5 4,5 1,4 0, :45 7:30 76,9 8,6 5,6 4 1, :25 6:39 70,6 4,6 2,6 1,1 0, RDI wskaźnik zdarzeń oddechowych; AHI wskaźnik bezdechów i spłyconych oddechów; ODI wskaźnik desaturacji, SaO 2 saturacja krwi tlenem Rycina 1. 3,5-minutowy fragment zapisu Pacjenta 1 w trakcie zdarzeń oddechowych Pierwszy wykres od góry przedstawia sygnał PAT dla całego badania z naniesionymi znacznikami zdarzeń oddechowych i wzbudzeń. Kolejne wykresy przedstawiają zapisy dla wybranego 3,5-minutowego fragmentu badania. PAT tonometria obwodowych naczyń tętniczych; PAT Amplitude amplituda sygnału PAT; PulseRate częstość pulsu; SaO 2 saturacja krwi tlenem; Body positon pozycja ciała; Snore odgłos chrapania; WP Stages ocena głębokości snu (sen płytki) U wszystkich pacjentów stwierdzono zaburzony profil snu (ryc. 2). Sen tylko dwóch pacjentów miał zauważalną cykliczną architekturę. Tylko u jednego pacjenta czas snu był zbliżony do czasu trwania badania. U czterech pacjentów występowało zmniejszenie ilości snu REM. U jednego pacjenta ilość snu REM przekraczała 30%. t Dyskusja Celem pracy był opis przydatności zastosowania aparatu Watch-PAT200 w badaniach przesiewowych zaburzeń oddychania w czasie snu u chorych na schizofrenię. Wszyscy pacjenci, którym zaproponowano badanie przesiewowe w kierunku zaburzeń oddychania w czasie 27

5 SEN 2009, Tom 9, Nr 1 2 Rycina 2. Hipnogramy wykreślone na podstawie analizy sygnału PAT Wake czuwanie; REM sen REM; L sleep sen płytki; D sleep sen głęboki snu, wyrazili na nie zgodę, co pokazuje, że stereotypowe przekonanie części lekarzy o problemach we współpracy z tą grupą pacjentów bardzo rozmija się ze stanem rzeczywistym. Wszystkie wykonane badania zakończyły się uzyskaniem rzetelnych danych odnośnie tonometrii, saturacji krwi tlenem i częstości pulsu, co umożliwiło ocenę zaburzeń oddychania podczas snu oraz wykreślenie profilu snu. Dobrą jakość sygnału rejestrowanego przy użyciu aparatu Watch-PAT, umożliwiającą rzetelną analizę wyników, opisywano w kilku badaniach z udziałem dużych od kilkudziesięciu do ponad stuosobowych grup pacjentów z zespołem bezdechu sennego [13, 17 19]. Choć we wszystkich tych badaniach aparat Watch-PAT stosowany był pod nadzorem technika wykonującego równolegle badanie polisomnograficzne, można przypuszczać, że obserwacje te są prawdziwe również dla badań w pełni ambulatoryjnych. Aparat Watch-PAT200 charakteryzuje się łatwością obsługi [16]. W ocenie autorów niniejszej pracy nie ma powodu, aby przypuszczać, że chorzy na schizofrenię, którzy nie są w okresie zaostrzenia psychotycznego, będą sobie z radzili z obsługą aparatu gorzej niż osoby zdrowe. Cenną zaletą aparatu Watch-PAT jest możliwość oceny całkowitego czasu snu i wykreślenia profilu snu. Dzięki tej właściwości wyznaczone indeksy zdarzeń oddechowych oblicza się dla rzeczywistego czasu snu, a nie czasu trwania badania. Brak możliwości kontrolowania czasu snu w trakcie badania tradycyjnymi aparatami do badań przesiewowych bezdechu sennego umożliwiającymi jedynie rejestrację przepływu powietrza przez drogi oddechowe, ruchów oddechowych, pulsoksymetrii i odgłosu chrapania prowadzi w wielu przypadkach do fałszywie zaniżonych wyników. Dzieje się tak wtedy, gdy czas snu pacjenta jest znacznie krótszy niż czas trwania badania; na przykład indeksy zdarzeń oddechowych pacjenta 3 w przypadku tradycyjnej analizy zdarzeń oddechowych byłyby 2-krotnie zaniżone. Kolejną trudność w przypadku tradycyjnych badań przesiewowych bezdechu sennego nieuwzględniających analizy jakości snu sprawiają pacjenci, u których nie dochodzi do znacznych spadków saturacji krwi tlenem w wyniku szybko występujących po pojawieniu się bezdechu wybudzeń ze snu. Tacy właśnie pacjenci, skarżący się na nadmierną senność, ale bez zaobserwowanych długich bezdechów i związanych z tym powikłań krążeniowych, najczęściej zgłaszają się po poradę do psychiatry. Z tego powodu pulsoksymetria, proponowana jako tania metoda przesiewowa w kierunku bezdechu sennego [20], jest mało przydatna w praktyce psychiatrycznej. W odróżnieniu od zwykłej pulsoksyme- 28

6 Adam Wichniak i wsp., Tonometria w bezdechu sennym SEN trii aparat Watch-PAT precyzyjnie wychwytuje u takich pacjentów powtarzające się wzbudzenia czynności układu współczulnego. Wykazuje przy tym dużą zgodność z oceną wzrokową wzbudzeń wykonaną na podstawie zapisu polisomnograficznego według kryteriów Amerykańskiej Akademii Snu [18]. Wśród chorych na schizofrenię senność związana z zaburzeniami snu jest szczególnym problemem, ponieważ pacjenci zwykle utożsamiają ją z działaniem niepożądanym leków. Często prowadzi to do przerwania leczenia i nawrotu choroby. Możliwość uzyskania informacji odnośnie architektury snu i liczby wzbudzeń w trakcie snu u takich pacjentów bez konieczności wykonywania pełnego badania polisomnograficznego byłaby zatem bardzo cenna. Zarejestrowane przez autorów niniejszej pracy hipnogramy mogą budzić jednak pewne wątpliwości, bowiem uzyskane wyniki odbiegają od wyników teoretycznie oczekiwanych. Pacjenci, zgodnie z przewidywaniami, mieli zmniejszoną ilość snu głębokiego i zaburzenia ciągłości snu. Uwagę zwraca jednak obecność snu głębokiego u pacjentów 3 i 4 w ciągu ostatnich 30 minut snu oraz wysoki odsetek snu REM u pacjenta 2. Jest to zastanawiające, ponieważ osoba ta przyjmowała biperiden, lek o działaniu cholinolitycznym, który w zasadzie powinien hamować sen REM. Opublikowane badania opisują jednak dobrą zgodność między profilami snu stworzonymi na podstawie analizy sygnału PAT i analizy wzrokowej zapisu polisomnograficznego [18], w tym analizy snu REM [21]. Badań tych jednak nie wykonywano u osób przyjmujących leki psychotropowe, z których wiele wykazuje zarówno ośrodkowe, jak i obwodowe działanie a- adrenolityczne. Receptory a-adrenergiczne odgrywają zaś kluczową rolę w regulacji napięcia ściany naczyń krwionośnych, wpływają zatem również na amplitudę sygnału PAT. Skłania to autorów do opinii, że algorytm oceny głębokości snu i snu REM oraz wzbudzeń stosowany w aparacie Watch-PAT powinien zostać sprawdzony w porównaniu z polisomnografią również w populacji pacjentów przyjmujących leki psychotropowe z różnych grup. Przy okazji opisywanych wyników badań powstaje pytanie, gdzie osoby chorujące psychicznie powinny wykonywać badania przesiewowe w kierunku zaburzeń oddychania podczas snu, a następnie w razie takiej potrzeby być skutecznie leczone. Dane z licznych badań wskazują na to, że dostęp pacjentów z ciężkimi chorobami psychicznymi do opieki medycznej o wysokiej jakości jest z różnych powodów znacznie utrudniony [22]. W związku z tym celowe wydaje się połączenie badań okresowych i przesiewowych chorób somatycznych z opieką psychiatryczną. Psychiatrzy z poradni zdrowia psychicznego powinni mieć możliwość kierowania pacjentów na badania w kierunku chorób somatycznych na oddziały psychiatryczne w szpitalach wielospecjalistycznych lub do szpitali psychiatrycznych, które, tak jak Instytut Psychiatrii i Neurologii, są konsultowane przez specjalistów z wielu dziedzin, w tym między innymi przez laryngologa i pulmonologa. Oddziały psychiatryczne oferujące badania diagnostyczne schorzeń somatycznych powinny mieć jednak możliwość rozliczania z NFZ nie tylko procedur związanych z opieką psychiatryczną, ale również wydatków potrzebnych na takie badania. W przypadku leczenia zaburzeń oddychania w czasie snu u chorych psychicznie konieczne wydaje się umożliwienie psychiatrom, którzy specjalizują się w medycynie snu, rozliczania z Narodowym Funduszem Zdrowia procedur medycznych związanych z diagnozowaniem i leczeniem takich zaburzeń oraz uprawnienie ich do wystawiania wniosków o refundację zakupu aparatu CPAP. Ocena przydatności aparatu do badań przesiewowych, oprócz oceny łatwości użycia i rzetelności uzyskiwanych pomiarów, musi również obejmować analizę kosztów. Ośrodki rozważające zakup aparatu Watch-PAT powinny uwzględnić przede wszystkim to, że czujniki PAT są czujnikami jednorazowymi. Ich cena uwarunkowana jest od liczby zamawianych czujników. W przypadku jednorazowych zakupów po kilkaset czujników PAT koszty badań z wykorzystaniem tej technologii stają się konkurencyjne cenowo w stosunku do tradycyjnych badań przesiewowych bezdechu sennego. t Wnioski Tonometria obwodowych naczyń tętniczych pozwoliła na rzetelną analizę nasilenia zaburzeń oddychania podczas snu u otyłych chorych na schizofrenię. Cenną zaletą tej metody jest możliwość oceny architektury snu. Dzięki temu można zanalizować wzbudzenia zależne od zaburzeń oddychania, a wskaźniki zdarzeń oddechowych oblicza się dla rzeczywistego czasu snu, a nie dla czasu badania. t Podziękowania Dziękujemy Pani Alonie Sigal z firmy Itamar, Caesarea, Izrael oraz Panu Dr. Piotrowi Walerianowi z firmy Medisoft, Warszawa za przeszkolenie zespołu Ośrodka Medycyny Snu IPiN do wykonywania i oceny badań z użyciem technologii PAT oraz za bezpłatne użyczenie aparatu Watch-PAT200 w celu wykonania opisywanych badań diagnostycznych. 29

7 SEN 2009, Tom 9, Nr 1 2 t Streszczenie Tonometria w bezdechu sennym Wstęp. Otyłość, będąca poważnym problem w populacji ogólnej, wśród chorych na schizofrenię występuje z jeszcze większą częstością. Mimo że otyłość jest jednym z czynników ryzyka zespołu bezdechu sennego, standardy leczenia schizofrenii rzadko zawierają zalecenia odnośnie wykonywania badań przesiewowych zaburzeń oddychania związanych ze snem. Celem pracy była ocena przydatności zastosowania aparatu Watch-PAT200 w wykonywaniu takich badań. Materiał i metody. Badania wykonano u pięciu pacjentów hospitalizowanych z powodu schizofrenii paranoidalnej. Kryterium włączenia do badania była obecność otyłości definiowanej jako wskaźnik BMI > 30 kg/m 2. Aparat Watch-PAT 200 jest innowacyjnym 6-kanałowym urządzeniem wykorzystującym w ocenie oddychania w czasie snu nieinwazyjną metodę badania tętnic obwodowych i układu współczulnego, określaną jako technologia PAT. Metoda ta pozwala dodatkowo ocenić architekturę snu. Rejestracja wykonywana jest czujnikiem pneumatycznym mierzącym sygnał PAT i czujnikiem optycznym pulsoksymetru. Opcjonalnie do aparatu można podłączyć czujniki mierzące pozycję ciała i występowanie chrapania. W aparat wbudowany jest aktygraf. Wyniki. Jakość zapisanych sygnałów PAT i pulsoksymetru u wszystkich zbadanych osób nie budziła zastrzeżeń. Otrzymane zapisy pozwoliły na wykonanie rzetelnej oceny zaburzeń oddychania w czasie snu. Zaburzenia oddychania w czasie snu o znacznym nasileniu (AHI = 44,9/godz.) stwierdzono u jednego pacjenta. Otrzymane hipnogramy wskazywały na zaburzenia architektury snu u wszystkich zbadanych pacjentów. Wnioski. Tonometria obwodowych naczyń tętniczych pozwoliła rzetelnie zanalizować nasilenie zaburzeń oddychania podczas snu u otyłych chorych na schizofrenię. Cenną zaletą tej metody jest możliwość oceny architektury snu. Dzięki temu możliwa jest analiza wzbudzeń zależnych od zaburzeń oddychania, a wskaźniki zdarzeń oddechowych oblicza się dla rzeczywistego czasu snu, a nie dla czasu badania. Sen 2009, 9 (1 2), Słowa kluczowe: schizofrenia, zaburzenia oddychania w czasie snu, tonometria naczyń tętniczych t Piśmiennictwo 1. Saha S., Chant D., McGrath J. A systematic review of mortality in schizophrenia: is the differential mortality gap worsening over time? Arch. Gen. Psychiatry 2007; 64: McEvoy J.P., Meyer J.M., Goff D.C. i wsp. Prevalence of the metabolic syndrome in patients with schizophrenia: baseline results from the Clinical Antipsychotic Trials of Intervention Effectiveness (CATIE) schizophrenia trial and comparison with national estimates from NHANES III. Schizophr. Res. 2005; 80: Green A.I., Patel J.K., Goisman R.M., Allison D.B., Blackburn G. Weight gain from novel antipsychotic drugs: need for action. Gen. Hosp. Psychiatry 2000; 22: Newcomer J.W. Second-generation (atypical) antipsychotics and metabolic effects: a comprehensive literature review. CNS. Drugs 2005; 19 (supl. 1): Jarema M., Kiejna A., Landowski J., Meder J., Rabe-Jabłońska J., Rybakowski J. Standardy leczenia farmakologicznego schizofrenii. Psychiatr. Pol. 2006; 40: Strobel R.J., Rosen R.C. Obesity and weight loss in obstructive sleep apnea: a critical review. Sleep 1996; 19: Ancoli-Israel S., Martin J., Jones D.W. i wsp. Sleep-disordered breathing and periodic limb movements in sleep in older patients with schizophrenia. Biol. Psychiatry 1999; 45: Takahashi K.I., Shimizu T., Sugita T., Saito Y., Takahashi Y., Hishikawa Y. Prevalence of sleep-related respiratory disorders in 101 schizophrenic inpatients. Psychiatry Clin. Neurosci. 1998; 52: Douglass A.B., Bornstein R., Nino-Murcia G. i wsp. The Sleep Disorders Questionnaire. I: Creation and multivariate structure of SDQ. Sleep 1994; 17: Schnall R.P., Shlitner A., Sheffy J., Kedar R., Lavie P. Periodic, profound peripheral vasoconstriction a new marker of obstructive sleep apnea. Sleep 1999; 22: Pang K.P., Gourin C.G., Terris D.J. A comparison of polysomnography and the WatchPAT in the diagnosis of obstructive sleep apnea. Otolaryngol. Head Neck Surg. 2007; 137: Zou D., Grote L., Peker Y., Lindblad U., Hedner J. Validation a portable monitoring device for sleep apnea diagnosis in a population based cohort using synchronized home polysomnography. Sleep 2006; 29: Ayas N.T., Pittman S., MacDonald M., White D.P. Assessment of a wrist-worn device in the detection of obstructive sleep apnea. Sleep Med. 2003; 4: Pittman S.D., Ayas N.T., MacDonald M.M., Malhotra A., Fogel R.B., White D.P. Using a wrist-worn device based on peripheral arterial tonometry to diagnose obstructive sleep apnea: in-laboratory and ambulatory validation. Sleep 2004; 27: Strona WWW firmy Itamar-Medical, producenta aparatu Watch- -PAT: Ostatnie wejście Strona WWW firmy Medisoft poświęcona dystrybucji aparatu Watch-PAT w Polsce: Ostatnie wejście Pittman S.D., Pillar G., Berry R.B., Malhotra A., MacDonald M.M., White D.P. Follow-up assessment of CPAP efficacy in patients with obstructive sleep apnea using an ambulatory device based on peripheral arterial tonometry. Sleep Breath. 2006; 10: Pillar G., Bar A., Betito M. i wsp. An automatic ambulatory device for detection of AASM defined arousals from sleep: the WP100. Sleep Med. 2003; 4: Bar A., Pillar G., Dvir I., Sheffy J., Schnall R.P., Lavie P. Evaluation of a portable device based on peripheral arterial tone for unattended home sleep studies. Chest 2003; 123: Kukwa A., Obarska A., Dudziec K., Hatliński G.J. Pulsoksymetria jako metoda badań przesiewowych zaburzeń oddychania podczas snu. Sen 2002; 2 (2): Herscovici S., Pe er A., Papyan S., Lavie P. Detecting REM sleep from the finger: an automatic REM sleep algorithm based on peripheral arterial tone (PAT) and actigraphy. Physiol. Meas. 2007; 28: Druss B.G., Bradford W.D., Rosenheck R.A., Radford M.J., Krumholz H.M. Quality of medical care and excess mortality in older patients with mental disorders. Arch. Gen. Psychiatry 2001; 58: