glony akwarystyczne w akwarium zeszyty 60 słodkowodne profilaktyka i zwalczanie Paweł Szewczak

Transkrypt

1 zeszyty akwarystyczne nr 4/2015 (60) kwiecień 2015 cena 6,30 zł (w tym 5% VAT) 60 słodkowodne Paweł Szewczak glony w akwarium profilaktyka i zwalczanie

2

3 Paweł Szewczak glony w akwarium profilaktyka i zwalczanie Czy wiedzą Państwo, skąd wzięło się słowo glony? Otóż wprowadził je do polskiej nomenklatury naukowej jeden z najwybitniejszych botaników przełomu XIX i XX w. prof. Józef Rostafiński ( ), zastępując nim używane przedtem zbyt ogólne określenie wodorosty. Co ciekawe, wywodzi się ono z gwary góralskiej (profesor był zarazem humanistą z zamiłowania i wielkim miłośnikiem rdzennej kultury Podhala). Określa się nim grupę samożywnych (w większości) organizmów beztkankowych. Pierwotnie klasyfikowano ją jako autonomiczną jednostkę systematyczną (w rozmaitych rangach), jednak szybko dowiedziono, że zaliczane do glonów organizmy nie są ze sobą spokrewnione, w rzeczywistości jest to więc grupa utworzona sztucznie. Imponuje ona przy tym liczebnością gatunków, które stanowią niezwykle ważne ogniwo łańcuchów pokarmowych większości ekosystemów wodnych świata. Poprzednie zdanie brzmi dumnie, nieledwie nobilitująco. Nie zmienia to jednak faktu, że zdecydowana większość miłośników akwarystyki ma glony raczej w niewielkiej estymie, traktując je po prostu jak szkodniki. W warunkach akwariowych niekontrolowany wzrost tych organizmów może bowiem znacząco obniżyć estetykę zbiornika i poważnie naruszyć panującą w nim równowagę. Dlatego w kwietniowym wydaniu Zeszytów Akwarystycznych zajmiemy się tematyką glonów w stricte akwarystycznym aspekcie. Dokonamy praktycznego podziału tych organizmów, podpowiemy, jak je rozpoznawać, zapobiegać ich rozwojowi oraz w razie potrzeby zwalczać w sposób możliwie najłatwiejszy i najbezpieczniejszy dla akwarium i jego mieszkańców.

4 Glony (z łaciny Algae, z greckiego Phykos) są w większości autotrofami i zawierają chlorofil typu A. U glonów nie występują takie organy jak korzenie, łodygi czy kwiaty. Glony plechowe mają część czepną chwytniki (rizoidy). Ilość glonów żyjących na Ziemi jest ciężko określić. Jak podaje Wikipedia: ze względu na zasadniczy podział między prokariontami a eukariontami zdarza się, że za właściwe glony uważa się jedynie organizmy eukariotyczne. Wówczas całą grupę opisuje się jako glony i sinice. Szacunki liczby gatunków glonów rozciągają się od do ponad (choć pojawiają się również oszacowania na ). W serwisie AlgaeBase do połowy 2012 r. zarejestrowano ok gatunków, których nazwy uznano za zweryfikowane i ok nazw, które są albo synonimami taksonomicznymi gatunków zweryfikowanych, albo ich status jest niepewny. Według twórcy tej bazy, liczba gatunków glonów wynosi ok , z czego do 2012 r. opisano ok Według szacunków najliczniejszy współczesny fotoautotroficzny organizm na Ziemi to sinica Prochlorococcus marinus, której populacja liczy osobników. W niniejszej publikacji glony potratujemy jako problem w akwarium. Jest wprawdzie kilka gatunków wśród zielenic i krasnorostów, które spełniają funk Calloglossa cje ozdobne, np. gałęzatka (Cladophora sp.) czy Caloglossa. Jednak nawet takie krasnorosty jak Caloglossa czy zielenice jak Cladophora mogą również opanować całe akwarium, chociaż nie dzieje się to tak szybko jak w przypadku glonów, które będziemy nazywać inwazyjnymi. Nie ma złotej recepty na to, jak uniknąć inwazji glonów w akwarium. Można by powiedzieć, że zapewni to utrzymanie idealnej równowagi w akwarium. Tylko że każde akwarium jest inne, toteż dochodzenie do równowagi nie zawsze będzie sprawą łatwą. Podstawą do zrozumienia zachwiania równowagi pokarmowej jest prawo Liebiga, które mówi, że: czynnik, którego jest najmniej, działa ograniczająco na organizm lub całą populację. Gdy potraktujemy rośliny naczyniowe w akwarium jak organizmy o podobnych zapotrzebowaniach na składniki pokarmowe, to nawożenie powinno być ukierunkowane głównie na ich rozwój. Jeżeli zabraknie jednego ze składników Fot. Arkadiusz Olesiak 4

5 Fot. Piotr Łuczka PRO CREO Gałęzatka (Cladophora sp.) w formie kulek... [powyżej]... i porastająca skały w akwarium [po prawej] pokarmowych, to pozostałe nie będą przez rośliny wchłaniane. Osłabi to lub zahamuje rozwój roślin i tę niszę zwykle wykorzystują glony. Nagła zmiana parametrów wody (wzrost ph, zachwianie równowagi bakteryjnej) również jest czynnikiem inicjującym ekspansję glonów. Nagły wzrost ph wody często się zdarza, gdy zabraknie CO 2 w butli, a fakt ten pozostanie przez nas niezauważony. Tak samo może działać podmiana dużej ilości wody na wodę o wyższym ph i wyższej twardości węglanowej. Kolejną przyczyną nagłego pojawienia się glonów może być awaria. Gdy zabraknie prądu i filtry stoją przez dłuższy czas (kilka godzin) bez przepływu wody, flora bakteryjna w filtrze zacznie się zmieniać. Jeżeli takie zdarzenie miało miejsce, a filtr nie był dawno czyszczony, może to być wyjątkowo niebezpieczne. Przed uruchomieniem filtra po takim zastoju należy go najpierw otworzyć Fot. Małgorzata Bruzio 5