Polskę wyposażenie Polskich obserwatoriów astronomicznych było więcej niż ubogie. Największą w Polsce lunetą był dwudziestocentymetrowy w prywatnym

Transkrypt

1 Dobytek naukowy Astronomia w drugiej połowie XIX wieku przeżyła swoiste trudności. Zasadniczą przyczyną zahamowań w badaniach astronomicznych były niesprzyjające warunki polityczne, w którym znalazło się państwo polskie. Tematem ziemi interesował się także ks. Bonawentura Metler, astronom z zamiłowania i wykształcenia, choć mało znany w środowisku naukowym. Prowadził obliczenia i badania astronomiczne w małych obserwatoriach, które sam zakładał. Pierwsze obserwatorium astronomiczne utworzył pod Paryżem wraz z francuskim astronomem C. Flammarionem. Skonstruował również duży teleskop, który sprawdzał i doświadczał jego profesor i przyjaciel. Ks. Metler doprowadził do otwarcia obserwatorium w 1932r. chodź działało ono już od 1925r. Z chwilą odzyskania niepodległości przez

2 Polskę wyposażenie Polskich obserwatoriów astronomicznych było więcej niż ubogie. Największą w Polsce lunetą był dwudziestocentymetrowy refraktor w prywatnym obserwatorium w Przygalinach. Ks. Metler zajmował się popularyzowaniem wiedzy astronomicznej. Publikował w tym okresie w lokalnej prasie, szczególnie w dzienniku Goniec Częstochowski, gdzie zamieszczał comiesięczny artykuł Dla przyjaciół astronomii. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii zaczęło wydawać popularne czasopismo Urania, w którym także ks. Metler popularyzował swoją wiedzę. Zachowało się kilka rękopisów księdzaastronoma w Częstochowskim Archiwum Archidiecezjalnym. W rękopisach znajdowały się dwa zeszyty pt. Kształt Ziemi, jest to dobrze przygotowany i opracowany tekst. Rękopis ten wraz z innymi został odnaleziony dopiero w maju 1994r. Przechowywał go ks. Marian Ratuszny, miłośnik astronomii, który

3 był wikariuszem w parafii Parzymiechy, gdzie ksiądz-astronom był proboszczem. Ks. Ratuszny opuścił Parzymiechy tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej. Biskup Kubina w październiku odwiedził Parzymiechy, aby zobaczyć, co dzieje się z ks. Metlerem. Zastał jednak grób swojego proboszcza w Jaworznie koło Wielunia. W tym czasie ocalił także jego rękopisy, które później trafiły do Częstochowskiego Archiwum Diecezjalnego. W swojej pracy ks. Metlera nakreślił przekrój poglądów starożytnych na temat ziemi. Przedstawił on badania Newtona i Huygensa, którzy szeptali: Ziemia jest spłaszczona. Kapłan-astronom jako pierwszy zwrócił uwagę, że przy mierzeniu linii południkowej należy uwzględnić wysokość danych miejsc ponad poziom morza. Być może zachowane rękopisy nie są całością przygotowanego dzieła. Niemniej świadczą one o dużej wiedzy i mądrości księdza-astronoma. Ks. Metler

4 zostawił po sobie jeszcze jedną bardzo ciekawą pracę Boska komedia Ziemia. Zapiski w tej pracy są krótkimi relacjami z różnych miejsc świata, zarówno na lądzie jak i morzu. Znalazł się także opis wyglądu nieba. Do dnia dzisiejszego zachowały się także zapiski, sporządzone na luźnych kartkach. Większość z nich posiada daty, co pozwala nam określić czas ich powstania. Ks. Metler posługiwał się językiem francuskim, angielskim, niemieckim, rosyjskim, włoskim oraz bardzo dobrze znał łacinę. W dziedzinie astronomii ks. Metler pozostawił po sobie najtrwalszą pamięć. Jego teleskop największy wówczas w Polsce, utworzenie obserwatorium astronomicznego w parku podjasnogórskim oraz powołanie Częstochowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomii (istniejącego do dnia dzisiejszego) są trwałym pomnikiem jego wyjątkowej postawy kapłańskiej i specyficznych zainteresowań naukowych.

5 Gdyby nie było obserwatorium astronomicznego w Częstochowie, a przede wszystkim jego założyciela, najprawdopodobniej nie byłoby dzisiaj wielu znanych profesorów astronomii, którzy właśnie w tym obserwatorium zaczęli swoje nauki.