Spis treœci. Wstêp do pierwszego wydania... Wstêp do czwartego wydania... Wykaz literatury...

Transkrypt

1 Wstêp do pierwszego wydania... Wstêp do czwartego wydania... Wykaz literatury... Str. V VIII XXI Nb. Rozdzia³ I. Staro ytne podstawy myœli o pañstwie i prawie 1. Uwagi wstêpne Uwarunkowania greckiej filozofii polityki i pañstwa Ideologia demokracji ateñskiej I. Brak doktryny demokracji II. Zasady ideologii demokratycznej Równoœæ Wolnoœæ partycypacyjna III. Antyteza demokracji despocja wschodnia Idealistyczna nauka Platona o pañstwie I. Sylwetka Platona II. Idealizm obiektywny III. Podzia³ ustrojów i ich ewolucja IV. Pañstwo idealne V. Pañstwo drugiego rzêdu Utopijne wizje spo³eczne cyników Realizm arystotelesowskiej nauki o pañstwie I. Sylwetka myœliciela II. Podstawy myœli o pañstwie i prawie Podstawy filozoficzne Empiryzm Cz³owiek zwierzêciem spo³ecznym III. Typologia ustrojów pañstwowych IV. PóŸniejsze nawi¹zania do myœli Arystotelesa o pañstwie Greckie pocz¹tki teorii umowy spo³ecznej Grecka filozofia stosunków miêdzynarodowych I. Punkt widzenia pañstwa-miasta II. Walka o hegemoniê Podejœcie do prawa w myœli staro ytnej Grecji I. Dominacja prawa stanowionego II. Pocz¹tki idei prawa naturalnego Nauka Arystotelesa o sprawiedliwoœci I. Sprawiedliwoœæ i jej kategorie II. Prawoœæ, s³usznoœæ, prawo naturalne Hellenistyczny stoicyzm a myœl o pañstwie i prawie

2 X Spis treœci I. Szko³y filozoficzne w okresie hellenistycznym II. Podstawy filozofii stoickiej ycie zgodne z natur¹ Kosmopolityzm i udzia³ w yciu politycznym III. PóŸniejsze oddzia³ywanie stoicyzmu Hellenistyczna koncepcja stosunków miêdzynarodowych Rozwój terytorialny Rzymu a rzymska myœl o pañstwie i prawie I. Ekspansja terytorialna od pañstwa-miasta do imperium II. Otwarcie na kulturê hellenistyczn¹ Pocz¹tki teorii ustroju mieszanego Stoicyzm adaptowany do potrzeb pañstwa Cyceron I. Sylwetka myœliciela II. Pañstwo i prawo III. Humanistyczny program wychowania Ideologia Imperii Romani Rzymska myœl prawna i prawnicza zagadnienia ogólne I. Szczególna rola prawa i prawników II. Cechy rzymskiej klasycznej myœli prawniczej Unikanie definicji Zasady prawa Wra liwoœæ na problemy aksjologiczne III. Kategoria s³usznoœci IV. Nauka o Ÿród³ach prawa Prawo naturalne w jurysprudencji rzymskiej Rozdzia³ II. Miêdzy staro ytnoœci¹ a œredniowieczem myœl polityczna Ojców Koœcio³a 19. Uwagi wstêpne Kszta³towanie siê chrzeœcijañskiej myœli o pañstwie I. Pierwsi chrzeœcijanie a pañstwo II. Pogl¹dy w Koœciele uznanym przez pañstwo Nauka o pañstwie Œwiêtego Augustyna I. Sylwetka œwiêtego II. Pañstwo z powodu grzechu III. PóŸniejsze losy idei augustiañskich Rozdzia³ III. Dorobek myœli politycznej i prawnej wieków œrednich 22. Uwagi wstêpne Immanentny konserwatyzm myœli œredniowiecza I. Stabilizacja i hierarchia II. Bezosobowoœæ, zakony, uniwersytety III. Scholastyka IV. Stopniowa indywidualizacja myœli Religia w myœli œredniowiecza I. Nauka s³u ebnic¹ teologii II. Religia jako wyraz kontestacji III. Dominacja religii Pañstwo a Koœció³ w myœli œredniowiecza

3 XI I. Bogu co boskie, cesarzowi co cesarskie II. Monarcha najwy szym stró em religii III. Koœció³ jako zwierzchnik w³adzy œwieckiej Pogl¹dy pocz¹tkowe Papalizm Grzegorza VII Hierokratyzm Innocentego III Skrajna doktryna Bonifacego VIII Œredniowieczne koncepcje organizacji Koœcio³a I. Papalizm II. Schizma i koncyliaryzm Œredniowieczne koncepcje stosunków miêdzynarodowych I. Uniwersalizm cesarski II. Król cesarzem w swoim królestwie III. Republiki miejskie Wojna sprawiedliwa i pocz¹tki myœli o wiecznym pokoju I. Teorie wojny sprawiedliwej Œwiêty Augustyn Œwiêty Rajmund z Peñaforte Œwiêty Tomasz z Akwinu Pierwsi prawnicy Stanis³aw ze Skarbimierza i Pawe³ W³odkowic U ycie si³y w celu nawrócenia II. Pocz¹tki myœli o wiecznym pokoju Solidaryzm œredniowiecza organiczna teoria pañstwa i nauka o pañstwie œw. Tomasza z Akwinu I. Organiczna teoria pañstwa Podstawy Jan z Salisbury II. Nauka o pañstwie œw. Tomasza z Akwinu Œredniowieczna teoria reprezentacji. Pocz¹tki konstrukcji spo³eczeñstwa obywatelskiego I. Teoria reprezentacji II. Spo³eczeñstwo obywatelskie Œredniowieczna koncepcja rz¹dów prawa Nauka i nauczanie prawa w œredniowieczu zagadnienia ogólne I. Glosatorzy II. Postglosatorzy III. Doktrynalna recepcja prawa rzymskiego IV. Szczególne cechy prawa angielskiego V. Nauka prawa a teologia i filozofia Prawo naturalne w œredniowieczu I. Ujêcia prawa naturalnego w œredniowieczu II. Prawo naturalne wed³ug œw. Tomasza z Akwinu Terminologia Hierarchia prawa Prawo naturalne Ku myœli nowo ytnej pogl¹dy Marsyliusza z Padwy I. Podstawy myœli Marsyliusza II. Suwerennoœæ ludu

4 XII Spis treœci III. Empiryzm IV. Pozytywistyczna koncepcja prawa naturalnego Rozdzia³ IV. Kszta³towanie siê nowo ytnej myœli politycznej i prawnej myœl Renesansu 35. Uwagi wstêpne I. Ogólne cechy okresu II. Renesans w dziejach myœli politycznej i prawnej Ideologia humanizmu I. Cz³owiek uniwersalny II. Odkrycie druku i upadek Bizancjum jako szczególne czynniki kszta³towania siê myœli Renesansu III. Stoicyzm i pesymizm Renesansowa koncepcja pañstwa I. Pañstwo narodowe II. Suwerennoœæ i racja stanu III. Suweren a prawo rz¹dy prawa Realizm psychologiczny myœli o pañstwie Niccolò Machiavellego I. Sylwetka myœliciela II. Makiawelizm III. Historiografia nowego typu IV. Ksi¹ ê w okresie przejœciowym V. Docelowa wizja republiki o ustroju mieszanym Komparatystyczny realizm Jeana Bodina I. Sylwetka myœliciela II. Czynniki wp³ywaj¹ce na ustrój III. Rzeczpospolita Pojêcie Metoda Suwerennoœæ Forma IV. Charakter pogl¹dów Bodina Realizm doktrynalny teoria ustroju mieszanego I. Realizm doktrynalny II. Podstawy ustroju Anglii i Polski III. Warianty ustroju mieszanego IV. Myœl Wawrzyñca Goœlickiego Sylwetka Dobry senator Ustrój mieszany Wp³yw na myœl anglosask¹ Myœl teologiczno-polityczna Reformacji I. Podstawy i postulaty II. Marcin Luter Z³a natura cz³owieka Pañstwo s³ug¹ Bo ego gniewu Koœció³ s³ug¹ pañstwa III. Jan Kalwin Doktryna predestynacji Pañstwo s³ug¹ Boga

5 XIII 3. Ustrój kalwiñskiej Genewy IV. Hugonoci V. Bracia Polscy Renesansowa myœl utopijna Europa poza chrzeœcijañstwem zachodnim myœl polityczna w pañstwie moskiewskim w XVI w Renesansowe idee stosunków miêdzynarodowych I. Realizm i pesymizm Machiavellego II. Stosunek do wojny pocz¹tki pacyfizmu III. Kszta³towanie podstaw prawa miêdzynarodowego Prawo wojny Prawo narodów Podejœcie do prawa w epoce Odrodzenia I. Prawo naturalne II. Postulaty i praktyka kodyfikacji III. Postulaty prostoty prawa IV. Prawo rzymskie prawo ywe i przedmiot badañ historycznych Rozdzia³ V. Systemy myœli nowo ytnej myœl polityczna i prawna od XVII do pocz¹tków XIX w. 46. Uwagi wstêpne I. Cechy myœli nowo ytnej Epoka systemów Racjonalizm Empiria a dedukcja Praktycyzm Wiara w postêp Prawo natury Konstytucjonalizm II. Periodyzacja z punktu widzenia historii instytucji III. Periodyzacja dziejów myœli Podstawa podzia³u Rewolucja naukowa Rewolucja przemys³owa Dwa pojêcia Oœwiecenia IV. Absolutyzm oœwiecony Pierwszy nowo ytny system prawa natury filozofia prawa Hugona Grocjusza I. Definicja prawa natury II. Zasady prawa natury III. Suwerennoœæ ludu i umowa spo³eczna IV. Konstrukcja praw podmiotowych Szko³a prawa natury w XVII i XVIII w. a kodyfikacja prawa i rozwój konstytucjonalizmu I. Prawo natury przedmiotem nauczania II. Prawo natury podstaw¹ kodyfikacji III. Narodziny teorii kodyfikacji IV. Prawo natury podstaw¹ konstytucjonalizmu V. Kodyfikacja prawa a konstytucjonalizm

6 XIV Spis treœci 49. Pierwszy nowo ytny system umowy spo³ecznej nieograniczona suwerennoœæ w³adzy u Tomasza Hobbesa I. Sylwetka myœliciela II. Z³a natura cz³owieka III. Stan natury IV. Umowa spo³eczna ucieczk¹ ze stanu natury V. Skutki prawne umowy spo³ecznej VI. Znaczenie konstrukcji Hobbesa Umowa spo³eczna i liberalizm polityczny Johna Locke a I. Sylwetka myœliciela II. Liberalizm III. Stan natury IV. Umowa spo³eczna realizacj¹ prawa natury Prymat jednostki Odwo³ywalnoœæ umowy V. Losy liberalnej koncepcji umowy spo³ecznej Umowa spo³eczna i demokratyzm Jana Jakuba Rousseau I. Sylwetka myœliciela II. Dobry cz³owiek natury III. Rozwój od stanu natury do stanu spo³ecznego Powody wyjœcia ze stanu natury Etapy rozwoju IV. Umowa spo³eczna jako model urz¹dzenia œwiata Umowa realna i idealna Rz¹dy woli powszechnej Niezbywalna suwerennoœæ ludu Wolnoœæ partycypacyjna V. Oddzia³ywanie i oceny myœli Rousseau Liberalizm bez umowy spo³ecznej liberalizm arystokratyczny Monteskiusza I. Sylwetka myœliciela II. Duch praw i duch umiarkowania III. Wolnoœæ i jej gwarancje IV. Socjologizm V. Liberalizm arystokratyczny a mieszczañski Liberalizm bez umowy spo³ecznej liberalizm integralny Beniamina Constanta I. Sylwetka myœliciela II. Klasyczna teoria wolnoœci III. Antydemokratyzm IV. Gwarancje wolnoœci Zasada podzia³u w³adz jako gwarancja liberalizmu politycznego I. Sk³adnik nowo ytnego konstytucjonalizmu II. Podzia³ w³adz wed³ug Johna Locke a III. Wk³ad Davida Hume a IV. Teoria Monteskiusza Trzy w³adze System hamulców i równowagi V. Recepcja teorii Monteskiusza

7 XV VI. Teoria Beniamina Constanta Piêæ w³adz W³adza municypalna W³adza królewska Narodziny liberalizmu gospodarczego I. Fizjokratyzm II. Vincent de Gournay III. Klasyczna szko³a ekonomii politycznej Ideologia absolutyzmu oœwieconego i napoleoñskiego autokratyzmu I. Oblicza polityczne myœli Oœwiecenia II. Absolutyzm oœwiecony Charakter Teoria oœwieconych monarchów Kameralistyka i policystyka Wsparcie filozofów Wolter Absolutyzm praworz¹dny III. Napoleoñska myœl polityczna Narodziny nowoczesnego konserwatyzmu myœl polityczna Edmunda Burke a I. Sylwetka myœliciela II. Konserwatyzm organiczny i ewolucyjny Przeciw rewolucji doktryny i teoretycznego dogmatu Potrzeba partii politycznych Przeciw postêpowi za organicznym wzrostem III. Kontynuatorzy myœli Burke a Joseph de Maistre Konserwatyzm i nacjonalizm niemiecki Konserwatyzm angielski Pañstwo a religia w myœli XVII i XVIII w Nowo ytna nauka prawa rzymskiego usus modernus Pandectarum Szko³a historyczna w prawoznawstwie I. Historyzuj¹ce ujêcia prawa II. Przedstawiciele szko³y III. Konserwatyzm i romantyzm IV. Ró nice pogl¹dów przedstawicieli szko³y Romaniœci i germaniœci Stosunek do heglizmu Prawo prawnicze V. Stosunek do kodyfikacji VI. Oddzia³ywanie szko³y Utylitaryzm Jeremy ego Benthama i pocz¹tki nowoczesnego pozytywizmu prawniczego I. Sylwetka Benthama II. Podstawy filozoficzne utylitaryzm III. Utylitaryzm a ustawodawstwo IV. Jurysprudencja analityczna Johna Austina V. Wp³yw Benthama i Austina na kodyfikacje anglosaskie VI. Wp³yw na pozytywizm kontynentalny Filozofia prawa Immanuela Kanta

8 XVI Spis treœci I. Sylwetka filozofa II. Idealizm transcendentalny III. Imperatyw kategoryczny i praktyczny IV. Prawo moralne i zewnêtrzne V. Oddzia³ywanie myœli Kanta Pañstwo i prawo w filozofii Hegla I. Sylwetka filozofa II. Podstawy filozoficzne III. Pañstwo wcieleniem ducha œwiatowego IV. Prawo V. Interpretacje i oceny myœli Hegla Nowo ytne koncepcje stosunków miêdzynarodowych I. Teoria równowagi si³ II. Wp³yw myœli Hobbesa III. Myœl Monteskiusza IV. Projekt wiecznego pokoju Kanta V. Rozwój prawa miêdzynarodowego Hugo Grocjusz Nastêpcy Grocjusza Rozdzia³ VI. Kierunki rozwoju myœli politycznej w XIX i XX w. 65. Uwagi wstêpne Etapy rozwoju nowoczesnej myœli politycznej Powstanie i rozwój myœli socjalistycznej I. Prehistoria myœli socjalistycznej Utopie spo³eczne Gracchus Babeuf II. Socjalizm utopijny Kierunek industrialny Saint-Simon Kierunek kolektywistyczny Owen i Fourier Socjalizm utopijny a pocz¹tki spó³dzielczoœci III. Pocz¹tki anarchizmu Charakterystyka Pierre Joseph Proudhon IV. Kszta³towanie siê marksizmu Sylwetki twórców Manifest komunistyczny Charakterystyka kierunku V. Myœl socjalistyczna w opozycji do marksizmu Anarchizm Micha³a Bakunina Socjalizm pañstwowy i socjalizm z katedry Rewizjonizm i centryzm Socjaldemokracja w znaczeniu dzisiejszym Syndykalizm Kooperatywizm VI. Myœl polityczna W. I. Lenina Sylwetka Nowe elementy teorii Teoria i pragmatyzm VII. Marksizm-leninizm

9 XVII 1. Sylwetka J. W. Stalina Podstawy teorii stalinizmu Stalinizm a doktryna demokracji ludowej VIII. Podstawowe kierunki przemian marksizmu postalinowskiego Próby destalinizacji oficjalnego marksizmu Jugos³owiañski socjalizm samorz¹dowy Eurokomunizm Próby reform lat osiemdziesi¹tych pieriestrojka Przejêcie programów socjaldemokracji Rozwój nowoczesnej myœli liberalnej I. Przemiany demokratyczne a liberalizm II. Liberalizm sceptyczny Alexisa de Tocqueville Sylwetka myœliciela Nieuchronnoœæ demokracji i spo³eczeñstwa masowego Decentralizacja III. Liberalizm demokratyczny J. S. Milla Sylwetka myœliciela Liberalizm J. S. Milla Demokratyzm IV. Henry David Thoreau i niepos³uszeñstwo obywatelskie V. Liberalizm drugiej po³owy XIX i pocz¹tków XX w VI. Darwinizm spo³eczny Herberta Spencera i liberalizm konserwatywny Sylwetka myœliciela Zasadnicza opozycja wobec interwencjonizmu pañstwowego Oddzia³ywanie myœli Spencera VII. Liberalizm a doktryna pañstwa dobrobytu Pañstwo dobrobytu a reformizm Podstawy teoretyczne myœl ekonomiczna J. M. Keynesa Losy doktryny VIII. Liberalizm socjalny Spo³eczne nauczanie Koœcio³a rzymskokatolickiego I. Szczególne cechy kierunku II. Punkt wyjœcia encykliki Leona XIII Rerum novarum Graves de communi i demokracja chrzeœcijañska III. Rozwój Quadragesimo anno Piusa XI IV. Aggiornamento encykliki Jana XXIII V. Encykliki Paw³a VI i Jana Paw³a II Inne ideologie poszukuj¹ce trzeciej drogi I. Inne ideologie trzeciej drogi II. Agraryzm III. Ekologizm IV. Antyglobalizm V. Trzecia droga Nowej Partii Pracy Pañstwo prawne pañstwo prawne i spo³eczne I. Pocz¹tki konstrukcji pañstwa prawnego II. Elementy konstrukcji pañstwa prawnego Konstytucjonalizm i samorz¹d terytorialny S¹dowa kontrola decyzji administracji

10 XVIII Spis treœci III. Pañstwo prawne i spo³eczne Lorenza von Steina IV. Pañstwo spo³eczne w ujêciach solidarystycznych pierwszej po³owy XX w.: Wac³aw Makowski V. Dalsze dzieje konstrukcji pañstwa prawnego VI. Socjalne pañstwo prawne i spo³eczna gospodarka rynkowa Rasizm, nacjonalizm, autorytaryzm, faszyzm I. Pr¹dy antyliberalne i antydemokratyczne II. Rasizm Rasizm kulturowy Rasizm biologiczny III. Nacjonalizm Ró ne pojêcia narodu Narodowa demokracja i nacjonalizm antydemokratyczny Nacjonalizm a inne kierunki myœli politycznej IV. Faszyzm V. Autorytaryzm Populizm Rozdzia³ VII. Kierunki rozwoju myœli prawnej w XIX i XX w. 74. Uwagi wstêpne Kierunki historycystyczne I. Kodyfikacje pod wp³ywem szko³y historycznej II. Historyzm Ottona von Gierkego III. Historyzm H. J. S. Maine a IV. Antropologia prawnicza Bronis³aw Malinowski V. Historyzm faszyzmu i marksizmu Pozytywizm prawniczy w XIX i XX w I. Pozytywizm filozoficzny II. Cechy pozytywizmu prawniczego ród³a Praktycyzm Metoda formalno-dogmatyczna III. Od pozytywizmu do jurysprudencji interesów Rudolf von Ihering IV. Pozytywizm z w¹tkami psychologizmu Georg Jellinek V. Pozytywizm z w¹tkami historyzmu Adhémar Esmein VI. Wspó³czesny pozytywizm prawniczy Normatywizm I. Sylwetka Hansa Kelsena II. Czysta nauka prawa Ograniczenie do sfery powinnoœci Stosunek do pozytywizmu Prawo jako dynamiczny system norm Pañstwo jako porz¹dek prawny Normatywizm w Polsce Kierunki socjologiczne I. Ró ne pojêcia socjologizmu II. Socjologizm Emila Durkheima III. Solidaryzm Leona Duguita

11 XIX IV. Socjologizm w innych kierunkach myœli V. Socjologizm a wolne prawo VI. Nurt socjologiczny w nauce prawa karnego VII. Funkcjonalizm amerykañski Podstawy Pogl¹dy O. W. Holmesa Idealizm prawniczy in ynieria spo³eczna Realizm prawniczy Znaczenie Psychologizm I. Sylwetka Leona Petra yckiego II. Emocje moralne i prawne III. Podzia³y prawa i sprawiedliwoœæ IV. Psychologiczna teoria pañstwa V. Psychologizm a liberalizm VI. Wp³yw L. Petra yckiego na póÿniejsz¹ myœl prawnicz¹ Marksistowska koncepcja prawa I. Stan marksistowskiej teorii prawa przed rewolucj¹ w Rosji II. Kszta³towanie siê teorii prawa w Rosji Radzieckiej i ZSRR Selektywne stosowanie dawnego prawa Z³amanie dawnego prawa socjalistyczna œwiadomoœæ prawna Pogl¹dy M. A. Reisnera Stosunek dzia³aczy bolszewickich do prawa Znaczenie kodyfikacji prawa radzieckiego Prawo jako forma stosunków wymiany towarowej a dogmat obumierania prawa III. Stalinowska teoria prawa IV. Teoria postalinowska Wspó³czesne teorie prawa natury I. Odrodzenie prawa natury prawo natury o zmiennej treœci II. Drugie odrodzenie prawa natury Dynamiczne teorie prawa natury Teoria ustawowego bezprawia Gustawa Radbrucha Prawo natury formalne i materialne teoria L. L. Fullera Wspó³czesne miêkkie prawnicze koncepcje prawa natury III. Trzecie odrodzenie teorii prawa natury? IV. Odrodzenie prawa natury a jego pozytywizacja poprzez prawo miêdzynarodowe Powstanie i rozwój prawa porównawczego Rozdzia³ VIII. Podstawowe kierunki rozwoju koncepcji stosunków miêdzynarodowych w XIX i XX w. 83. Uwagi wstêpne Podstawowe kwestie i koncepcje stosunków miêdzynarodowych w dobie wspó³czesnej Rozwój prawa miêdzynarodowego a prawo natury Indeks osób Indeks rzeczowy