RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ

Transkrypt

1 Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ SZKOŁA PODSTAWOWA Harmęże Małopolski Kurator Oświaty Kuratorium Oświaty w Krakowie

2 Wstęp Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego lub kilku z przedstawionych poniżej wymagań państwa. Ewaluacja zewnętrzna polega na zbieraniu i analizowaniu informacji na temat funkcjonowania szkoły w obszarach wyznaczonych przez wymagania państwa: 1. Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów. 2. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się. 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. 4. Uczniowie są aktywni. 5. Respektowane są normy społeczne. 6. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. 7. Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych. 8. Promowana jest wartość edukacji. 9. Rodzice są partnerami szkoły lub placówki. 10. Wykorzystywane są zasoby szkoły lub placówki oraz środowiska lokalnego na rzecz wzajemnego rozwoju. 11. Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych. 12. Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi. Ewaluacja ma także na celu ustalenie poziomu spełniania przez szkołę wymagań zawartych w załączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego z dnia 7 października 2009 r. wraz z nowelizacją z dnia r.Szkoła może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. 2/26

3 Opis metodologii Badanie zostało zrealizowane w dniach przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli: Ewa Kantyka, Joanna Karp. Badaniem objęto 20 uczniów (ankieta i wywiad grupowy), 37 rodziców (ankieta i wywiad grupowy) i 11 nauczycieli (ankieta i wywiad grupowy). Przeprowadzono wywiad indywidualny z dyrektorem placówki, grupowy z przedstawicielami samorządu lokalnego i partnerów szkoły, grupowy z pracownikami niepedagogicznymi, a także obserwacje lekcji, placówki i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje podstawowe obszary działania szkoły lub placówki. 3/26

4 Obraz placówki W Szkole Podstawowej im. Maksymiliana Marii Kolbego w Harmężach wchodzącej w skład Zespołu Szkolno Przedszkolnego w Harmężach uczy się 53 dzieci. W skład Zespołu wchodzi także Przedszkole Samorządowe w Harmężach, do którego uczęszcza 38 wychowanków skupionych w dwóch oddziałach. Koncepcja pracy Szkoły opiera się na zgodnym współdziałaniu nauczycieli, pracowników Szkoły, rodziców oraz uczniów i zakłada, że Szkoła jest miejscem, w którym każdy młody człowiek odkrywa i rozwija swoje zdolności i umiejętności, doświadcza sukcesu i uczy radzić sobie w sytuacjach trudnych. Działania Szkoły opierają się na takich wartościach jak: miłość, mądrość i prawda. W Szkole Podstawowej w Harmężach nauczyciele wspomagają rozwój uczniów, uwzględniając indywidualną sytuację każdego z nich. Współpracują przy tym z wieloma instytucjami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, m.in. z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną w Oświęcimiu. Wspierają także rodziców, którzy wysoko oceniają ich pracę. Nauczyciele współpracują ze sobą w organizowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych, wspólnie rozwiązują problemy, doskonalą metody i formy współpracy. Analizują także wyniki sprawdzianu w klasie szóstej oraz innych badań wewnętrznych i zewnętrznych, wdrażają wnioski, jednak nie wszyscy potrafią podać przykłady ich wykorzystania w swojej pracy. Wdrażanie wniosków z analiz nie przekłada się na wzrost efektów kształcenia. Na przestrzeni 3 ostatnich lat Szkoła znalazła się odpowiednio w: 8 staninie (rok szkolny 2010/2011), 4 staninie (rok szkolny 2011/2012) oraz 3 staninie (rok szkolny 2012/13). Zarządzanie Szkołą służy jej rozwojowi, sprzyja indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu zawodowemu. Nauczyciele wspólnie przeprowadzają ewaluację wewnętrzną, podejmują działania w oparciu o wnioski z nadzoru pedagogicznego. Dyrektor podejmuje skuteczne działania zapewniające Szkole wspomaganie zewnętrzne odpowiednie do jej potrzeb. 4/26

5 Informacja o placówce Nazwa placówki Patron Typ placówki Miejscowość Ulica Numer 30 SZKOŁA PODSTAWOWA im.św.m.m.kolbego Szkoła podstawowa Harmęże Kod pocztowy Urząd pocztowy BOROWSKIEGO OŚWIĘCIM Telefon Fax Www Regon Publiczność Kategoria uczniów Charakter Uczniowie, wychow., słuchacze 53 Oddziały 4 Nauczyciele pełnozatrudnieni 6 Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 7 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 7 publiczna Średnia liczba uczących się w oddziale Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo Powiat Gmina Typ gminy Dzieci lub młodzież brak specyfiki 8.83 MAŁOPOLSKIE oświęcimski Oświęcim gmina wiejska 5/26

6 Poziom spełniania wymagań państwa Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów uwzględniając ich indywidualną sytuację W szkole lub placówce rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia (D) Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia (D) W szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki (D) Szkoła lub placówka współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną (D) W szkole lub placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia (B) B W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole lub placówce odpowiada ich potrzebom (B) Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych Nauczyciele, w tym pracujący w jednym oddziale, współpracują ze sobą w organizowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych (D) Wprowadzanie zmian dotyczących przebiegu procesów edukacyjnych (planowanie, organizacja, realizacja, analiza i doskonalenie) następuje w wyniku ustaleń między nauczycielami (D) B Nauczyciele wspólnie rozwiązują problemy, doskonalą metody i formy współpracy (B) Nauczyciele pomagają sobie nawzajem w ewaluacji i doskonaleniu własnej pracy (B) Szkoła lub placówka organizując procesy edukacyjne uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych W szkole lub placówce analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów oraz wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej. Analizy prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji, na podstawie których planuje się i podejmuje działania (D) Działania prowadzone przez szkołę lub placówkę są monitorowane i analizowane, a w razie potrzeby modyfikowane (D) D W szkole lub placówce wykorzystuje się wyniki badań zewnętrznych (B) W szkole lub placówce prowadzi się badania odpowiednio do potrzeb szkoły lub placówki, w tym osiągnięć uczniów i losów absolwentów (B) Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi Zarządzanie szkołą lub placówką koncentruje się na wychowaniu, nauczaniu i uczeniu się oraz zapewnieniu odpowiednich do realizacji tych zadań warunków (D) Zarządzanie szkołą lub placówką sprzyja indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu zawodowemu (D) C Ewaluacja wewnętrzna jest przeprowadzana wspólnie z nauczycielami (D) W procesie zarządzania, w oparciu o wnioski wynikające z nadzoru pedagogicznego, podejmuje się działania służące rozwojowi szkoły lub placówki (D) Zarządzanie szkołą lub placówką prowadzi do podejmowania nowatorskich działań, innowacji i eksperymentów (B) Zarządzanie szkołą lub placówką sprzyja udziałowi nauczycieli i innych pracowników szkoły lub placówki oraz uczniów i rodziców w procesie podejmowania decyzji dotyczących szkoły lub placówki (B) Dyrektor podejmuje skuteczne działania zapewniające szkole lub placówce wspomaganie zewnętrzne odpowiednie do jej potrzeb (B) 6/26

7 Wnioski 1. Nauczyciele indywidualizują proces edukacyjny, co skutkuje tym, iż uczniowie i ich rodzice postrzegają Szkołę jako dbającą o potrzeby każdego dziecka i uwzględniającą jego potencjał intelektualny. 2. Nauczyciele współpracują we wszystkich obszarach pracy Szkoły, co wpływa na podniesienie jakości pracy i postrzeganie Szkoły w środowisku lokalnym. 3. Szkoła, organizując procesy edukacyjne, analizuje wyniki sprawdzianu oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych, w tym ewaluacji, jednak nauczyciele w niewielkim stopniu potrafią wskazać sposób ich wykorzystania w swojej pracy. 4. W procesie zarządzania Dyrektor wykorzystuje zasoby Szkoły i środowiska lokalnego a także uwzględnia opinie pracowników Szkoły, uczniów i ich rodziców, co wpływa na jej rozwój. 5. Podejmowane przez nauczycieli działania nie mają charakteru nowatorskiego i innowacyjnego. 7/26

8 Wyniki ewaluacji Wymaganie: Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów uwzględniając ich indywidualną sytuację W szkole ukierunkowanej na rozwój uczniów z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji podejmuje się różnorodne, dostosowane do specyfiki i potrzeb środowiska, działania. Powinny być one oparte na diagnozie, a ich skuteczność poddawana refleksji. Ich elementem jest przeciwdziałanie dyskryminacji. Organizując procesy edukacyjne, nauczyciele indywidualizują nauczanie i wspierają uczniów. Poziom spełnienia wymagania: B Szkoła wspomaga rozwój uczniów, uwzględniając ich indywidualną sytuację. Nauczyciele rozpoznają możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia, organizują zajęcia adekwatne do rozpoznanych potrzeb, indywidualizują proces nauczania w stosunku do każdego ucznia. Szkoła współpracuje z poradnią psychologiczno - pedagogiczną oraz innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną. W Szkole prowadzone są działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność. W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w Szkole odpowiada ich potrzebom. W szkole lub placówce rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia Rozpoznawanie możliwości, potrzeb, sposobów uczenia się oraz sytuacji społecznej każdego ucznia odbywa się poprzez systematyczną obserwację, rozmowy indywidualne z uczniami, rodzicami, konsultacje z wychowawcą z wcześniejszego etapu edukacyjnego, analizę dokumentacji, analizę udziału uczniów w zajęciach pozalekcyjnych, zawodach i konkursach. Nauczyciele rozmawiają z rodzicami o potrzebach ich dzieci (rys. 1). Jako najważniejsze potrzeby uczniów wskazują: przynależność grupową, akceptację, odniesienie sukcesu, umiejętność współpracy i rozwiązywania konfliktów, samokształcenie i samorealizację, osiągnięcie dojrzałości emocjonalnej. Dyrektor deklaruje, że w roku szkolnym 2012/2013 około 40%, a w roku szkolnym 2013/2014 około 30% uczniów zostało rozpoznanych jako wymagających wsparcia z powodu trudności w nauce, niepełnosprawności i zagrożenia niedostosowaniem społecznym, trudnej sytuacji materialnej rodziny czy wad wymowy. Wszyscy zdiagnozowani uczniowie otrzymali wsparcie ze strony Szkoły. 8/26

9 Rys.1 Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia Szkoła podejmuje działania adekwatne do rozpoznanych potrzeb uczniów (rys. 1). Podczas opracowywania oferty zajęć pozalekcyjnych uwzględnia się opinie uczniów, rodziców, kwalifikacje nauczycieli oraz możliwości finansowe Szkoły; bierze się także pod uwagę wyniki nauczania czy osiągnięcia uczniów w konkursach. W roku szkolnym 2013/2014 wszyscy uczniowie z trudnościami w nauce są objęci dodatkowymi zajęciami pozalekcyjnymi. W opinii rodziców zajęcia pozalekcyjne są dostosowane do potrzeb ich dzieci. Rodzice podają także, że nauczyciele indywidualizują proces nauczania, dostosowują wymagania, różnicują metody i formy pracy, przeprowadzają wśród nich ankietę, rozmawiają na temat potrzeb i możliwości ich dzieci, dostosowują ofertę zajęć dodatkowych. W Szkole - w ramach wspierania uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi - funkcjonują zespoły do organizowania pomocy psychologiczno - pedagogicznej, nauczyciele dostosowują wymagania edukacyjne. Ponadto zorganizowano dodatkowe zajęcia pozalekcyjne, wdrożono zajęcia na basenie w ramach programu "Już pływam". Nauczyciele - indywidualizując pracę z uczniami - różnicują stopień trudności wykonywanych zadań, motywują uczniów, stosują wzmocnienia pozytywne, prezentują wytwory dzieci, zachęcają do wykonania zadań dodatkowych, do przygotowania prezentacji multimedialnej, odnoszą się do sytuacji z życia codziennego. Organizowane przez Szkołę zajęcia pozalekcyjne są w opinii uczniów potrzebne i interesują ich, nie ma takich zajęć, w których nie mogą uczestniczyć, choć chcieliby. 9/26

10 Rys.1 W szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki Z informacji uzyskanych od Dyrektora, uczniów, nauczycieli i rodziców wynika, iż w Szkole nie występują przypadki dyskryminacji wśród uczniów, a pojedyncze incydenty wskazane przez Dyrektora i nauczycieli związane z nadwagą, niepełnosprawnością czy niskim wzrostem były na bieżąco wyjaśniane i omawiane z uczniami. W Szkole podejmuje się różnorodne działania antydyskryminacyjne (rys. 1), które są włączone do programu wychowawczego Szkoły. 80% nauczycieli deklaruje, że w tym i poprzednim roku szkolnym podejmowała działania antydyskryminacyjne podczas prowadzonych przez siebie zajęć (rys. 2). 10/26

11 Rys.1 11/26

12 Rys.2 Szkoła lub placówka współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną Szkoła podejmuje współpracę z następującymi instytucjami: Poradnią Psychologiczno - Pedagogiczną w Oświęcimiu - diagnozowanie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, MCDN Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli w Oświęcimiu - wsparcie nauczycieli i ich doskonalenie zawodowe, Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Oświęcimiu - pomoc uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji, Sądem Rejonowym w Oświęcimiu - wymiana informacji o uczniach, Ośrodkiem Kultury, Sportu i Rekreacji w Brzezince - udostępnianie sali gimnastycznej, Orlika, współorganizacja imprez środowiskowych, wsparcie finansowe, Komendą Powiatową Policji w Oświęcimiu - wspólna organizacja konkursu gminnego, pogadanki, Ludowym Klubem Sportowym "Korona" Harmęże - udostępnianie boiska sportowego, Państwową Strażą Pożarną w Oświęcimiu oraz Ochotniczą Strażą Pożarną w Harmężach - pogadanki, pokaz sprzętu strażackiego, Parafią pw. Matki Bożej Niepokalanej w Harmężach - wsparcie finansowe, współorganizacja uroczystości rocznicowych, Kołem Gospodyń Wiejskich w Harmężach - udostępnianie sali, strojów ludowych, organizacja warsztatów, Miejską Biblioteką Publiczną w Oświęcimiu - edukacja czytelnicza, Stowarzyszeniem Pomocy Szkole Małopolska - wsparcie finansowe, Powiatową Stacją Sanitarno - Epidemiologiczną w Oświęcimiu - edukacja prozdrowotna, Nadleśnictwem w Woli - edukacja ekologiczna, Radami Sołeckimi Harmęż i Pław - współorganizacja imprez środowiskowych, wsparcie finansowe, Parafią pw. Matki Bożej Królowej Polski w Oświęcimiu - Brzezince - wsparcie finansowe, szkołami podstawowymi w Brzezince i Babicach - wdrażanie elementów oceniania 12/26

13 kształtującego, wspólne doskonalenie zawodowe. Pomoc ta jest adekwatna do potrzeb uczniów - wpływa na uatrakcyjnienie oferty Szkoły, zwiększenie ilości imprez środowiskowych, rozwijanie zainteresowań uczniów, wzbogacenie bazy dydaktycznej. W szkole lub placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia Nauczyciele indywidualizują proces nauczania, podejmując działania adekwatne do potrzeb uczniów. Na większości lub wszystkich lekcjach poruszają zagadnienia z innych przedmiotów oraz pomagają uczniom mającym trudności w nauce (rys. 1). Motywują uczniów do angażowania się w proces uczenia się. Nauczyciele wskazują uczniów do odpowiedzi, stosują pochwały słowne, nagradzają brawami za wykonane zadanie, budują wiarę w możliwości ucznia. W sytuacji, gdy uczeń źle wykonuje zadanie, nie karcą go, ale wskazują zagadnienie, nad którym powinien popracować, zawsze odnosząc się do tego, co wykonał poprawnie. Poza tym różnicują trudność zadań, dobierają zadania do możliwości uczniów, zachęcają do wypowiedzi na forum klasy, nagradzają na koniec lekcji za aktywność. Zdarza się jednak, że lekcja jest prowadzona metodą podającą, a nauczyciel odtwarza materiał z własnych notatek, co wpływa na brak zaangażowania uczniów. Rys.1 13/26

14 W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole lub placówce odpowiada ich potrzebom Wsparcie otrzymywane przez uczniów w Szkole odpowiada potrzebom uczniów i ich rodziców. Nauczyciele wierzą w możliwości uczniów, wspierają ich w rozwijaniu zainteresowań, twierdzą, że mogą się nauczyć nawet trudnych rzeczy (rys. 1-2). Rodzice są zdania, że w Szkole dziecko może liczyć na odpowiednie wsparcie w pokonywaniu trudności. Rys.1 Rys.2 Wymaganie: 14/26

15 Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych O sukcesie współczesnych społeczeństw decyduje zdolność do współpracy. Aby jej uczyć nauczyciele powinni działać zespołowo organizując procesy edukacyjne, rozwiązując problemy, prowadząc ewaluację, ucząc się od siebie nawzajem. Służy to podniesieniu jakości procesu uczenia się uczniów oraz rozwojowi zawodowemu nauczycieli Poziom spełnienia wymagania: B Nauczyciele są zaangażowani w pracę zespołów funkcjonujących w Szkole. Współpracują ze sobą w organizowaniu, realizowaniu oraz wprowadzaniu zmian w przebiegu procesów edukacyjnych. Dokonując ewaluacji własnej pracy, współpracują z innymi, a uzyskiwaną pomoc oceniają jako przydatną. Nauczyciele, w tym pracujący w jednym oddziale, współpracują ze sobą w organizowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych Nauczyciele współpracują ze sobą w organizowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych. Deklarują zaangażowanie i współpracę w wielu zespołach (rys. 1), która obejmuje: dzielenie się wiedzą i materiałami edukacyjnymi oraz nowościami zdobytymi podczas szkoleń zewnętrznych, wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli, służenie dobrą radą, wymianę doświadczeń, a w szczególności ciekawych form, metod pracy oraz środków dydaktycznych, literatury przedmiotu, wymianę informacji między nauczycielami w oddziale pierwszego i drugiego etapu edukacyjnego, spotkania ze specjalistami, autoanalizę własnej pracy, analizę procesów wspomagania rozwoju i edukacji, formułowanie i wdrażanie wniosków, wspólne organizowanie konkursów, imprez i uroczystości, organizowanie wycieczek i spotkań z ciekawymi ludźmi, udział w zajęciach koleżeńskich oraz pełnienie opieki nad stażystami i praktykantami. Nauczyciele wskazują, że elementami lekcji, jakie wypracowali wspólnie, są: indywidualizacja, korelacja międzyprzedmiotowa, ćwiczenie czytania ze zrozumieniem, doskonalenie sprawności rachunkowej, utrwalanie pojęć matematycznych, rozwiązywanie zadań tekstowych, stosowanie wiedzy w praktyce. 15/26

16 Rys.1 Wprowadzanie zmian dotyczących przebiegu procesów edukacyjnych (planowanie, organizacja, realizacja, analiza i doskonalenie) następuje w wyniku ustaleń między nauczycielami Nauczyciele zespołowo wprowadzają zmiany w procesie edukacyjnym, m.in.: modyfikują swój warsztat pracy, urozmaicają formy zajęć i materiały dydaktyczne, zwiększają ilość ćwiczeń praktycznych i zadań grupowych oraz ilość ćwiczeń przygotowujących uczniów do egzaminów. Nauczyciele wspólnie doskonalą proces edukacyjny prowadzony w klasie poprzez: wymianę opinii i doświadczeń oraz dobór odpowiednich form i metod pracy do potrzeb konkretnego zespołu klasowego i ucznia. Jako przykłady wprowadzonych zmian wymieniają: wdrażanie programu poprawy efektywności kształcenia, modyfikację przedmiotowych zasad oceniania, dostosowanie programów nauczania i podręczników do oddziałów łączonych. 16/26

17 Nauczyciele wspólnie rozwiązują problemy, doskonalą metody i formy współpracy Nauczyciele wspólnie rozwiązują problemy, a ich współdziałanie jest przydatne i skuteczne. Informują, że mogą liczyć na pomoc innych nauczycieli przy rozwiązywaniu problemów edukacyjnych i wychowawczych oraz przy organizacji imprez szkolnych i środowiskowych. Najczęściej uzyskiwanymi formami wsparcia są: wymiana doświadczeń, konsultacje, doradztwo, wymiana poglądów, pomocy dydaktycznych, przekazywanie wiedzy zdobytej na szkoleniach, przekazywanie informacji o uczniach / zespołach klasowych, planowanie i / lub opracowywanie materiałów, wspólne organizowanie i prowadzenie wycieczek, konkursów, imprez oraz korelacja międzyprzedmiotowa. Jako przykłady podają organizację Festynu Rodzinnego, Dnia Babci i Dziadka, Dnia Sportu oraz Gminnego Konkursu "Pan Policjant się cieszy, kiedy jestem czujnym pieszym". Nauczyciele pomagają sobie nawzajem w ewaluacji i doskonaleniu własnej pracy Wszyscy ankietowani nauczyciele deklarują, że prowadzą ewaluację własnej pracy (rys. 1) i efektywnie współpracują z innymi nauczycielami. Ewaluacji poddają m.in.: metody nauczania, stopień realizacji podstawy programowej, indywidualizację pracy z uczniem, organizację lekcji, narzucane tempo, intensywność pracy na lekcjach czy atrakcyjność zajęć (rys. 2). Jako przykłady współpracy podają m.in.: wymianę informacji o uczniach, planowanie, realizowanie i modyfikowanie procesów edukacyjnych, organizację imprez i uroczystości oraz rozwiązywanie problemów wychowawczych i edukacyjnych. Ponadto dzielą się wiedzą i doświadczeniem, modyfikują zasady oceniania. Wspólnie też opracowali i wdrożyli działania naprawcze. Rys.1 17/26

18 Rys.2 Wymaganie: 18/26

19 Szkoła lub placówka organizując procesy edukacyjne uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych Badania i dane mówiące o różnych aspektach funkcjonowania szkół i innych placówek są niezbędnym elementem zarządzania na poziomie organizacji, jak również prowadzenia polityki oświatowej. W efektywnych szkołach decyzje podejmuje się, wykorzystując informacje na swój temat i systematycznie udostępniając dane służące refleksji nad efektywnością i planowaniem dalszych działań. Organizując procesy edukacyjne uwzględnia się wnioski z analizy danych pochodzących z różnych źródeł. Poziom spełnienia wymagania: D W Szkole analizuje się wyniki sprawdzianu oraz wyniki ewaluacji wewnętrznej. Analizy prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji, na podstawie których planuje się i podejmuje działania. Nauczyciele monitorują i analizują, a w razie potrzeby modyfikują działania prowadzone przez Szkołę. Nauczyciele prowadzą różnorodne badania zewnętrzne i wewnętrzne, stosownie do potrzeb Szkoły, w tym osiągnięć uczniów i losy absolwentów, jednak tylko nieliczni potrafią wskazać przykłady ich wykorzystania. Prowadzone w Szkole badania i wdrażane wnioski nie przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia. W szkole lub placówce analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów oraz wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej. Analizy prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji, na podstawie których planuje się i podejmuje działania W Szkole analizuje się wyniki sprawdzianów, testów zewnętrznych i wewnętrznych a także wyniki ewaluacji wewnętrznej, co deklarują wszyscy nauczyciele. Największe znaczenie dla nauczycieli mają analizy testów po klasie trzeciej oraz sprawdzianu w klasie szóstej. Jako przykłady wykorzystania wniosków z analizy egzaminów przeprowadzanych na zakończenie etapu edukacyjnego wymieniają m.in: konstruowanie sprawdzianów opartych na umiejętnościach określonych w podstawie programowej, zwiększenie ilości tekstów do analizy, ćwiczenie umiejętności zarządzania własnym czasem, precyzyjnego odpowiadania na pytania, spójności wypowiedzi ustnej i pisemnej, rozwiązywanie zadań z użyciem mapy, schematu, wykresu, wykorzystujących wiedzę w praktyce, ćwiczenia doskonalące wyszukiwanie informacji, pisanie dat, analizę zeszytów lekcyjnych pod kątem popełnianych błędów i estetyki zapisu. Nauczyciele podczas zajęć wykorzystują metody aktywizujące, na bieżąco analizują osiągnięcia uczniów, wdrażają elementy oceniania kształtującego, poza tym - realizując wnioski z nadzoru pedagogicznego - zmodyfikowali wewnątrzszkolne zasady oceniania, opracowali program poprawy efektywności kształcenia, procedury, zmiany do statutu. W roku szkolnym 2013/2014 planują zwiększyć aktywność samorządu uczniowskiego, zmotywować rodziców do większego angażowania się w życie 19/26

20 Szkoły, pozyskiwać partnerów oraz na bieżąco doposażać Szkołę. Działania prowadzone przez szkołę lub placówkę są monitorowane i analizowane, a w razie potrzeby modyfikowane W Szkole monitoruje się i analizuje, a w razie potrzeby modyfikuje, podejmowane działania. Dyrektor monitoruje realizację podstawy programowej, planów dydaktycznych i programów nauczania, wdrażanie programu poprawy efektywności kształcenia, postępy edukacyjne uczniów, efektywność pracy na zajęciach pozalekcyjnych, przygotowanie uczniów do konkursów, stan czytelnictwa, stopień wykorzystania podczas zajęć pomocy dydaktycznych, zachowanie i frekwencję uczniów na zajęciach szkolnych. W oparciu o te wyniki wprowadzono zmiany: przydzielono dodatkowe zajęcia z puli godzin dyrektorskich, zmieniono program z języka polskiego dla kl. IV, dostosowując go do poziomu klasy, zaplanowano szkolenie dla dyrektora i nauczycieli na temat oceniania kształtującego oraz wdrożenie elementów oceniania kształtującego w szkole w bieżącym roku szkolnym. Powołano ponownie zespoły przedmiotowe, które opracowały program poprawy efektywności kształcenia, zwiększono liczbę konsultacji dla rodziców uczniów, przystąpiono do projektu Profesjonalne Zarządzanie Szkołą oraz "Szkoła współpracy". W wyniku monitorowania efektów pracy na lekcjach oraz pracy w kołach zainteresowań uległy poprawie osiągnięcia uczniów w konkursach pozaszkolnych, co przyczynia się do promocji Szkoły w środowisku lokalnym. W wyniku monitorowania realizacji podstawy programowej nauczyciele dostosowali plany dydaktyczne do oddziałów łączonych. Nauczyciele wskazują także, że poprawie uległy m.in. wyniki nauczania i zachowanie u części uczniów, zwiększyła się aktywność uczniów w konkursach przedmiotowych, zmodyfikowano dokumentację szkolną i uzupełniono ją o niezbędne procedury. W szkole lub placówce wykorzystuje się wyniki badań zewnętrznych Nauczyciele deklarują, że wykorzystują różnorodne typy badań edukacyjnych (rys.1). Wymieniają: Ogólnopolskie Badanie Umiejętności Trzecioklasistów, próbny sprawdzian po klasie III i VI z OPERONEM, diagnozę wstępną w klasie I i IV z wyd. WSiP, jednak tylko nieliczni wskazują przykłady działań podjętych na ich podstawie. Dane z egzaminów zewnętrznych są przez nauczycieli analizowane, a wnioski stanowią podstawę do formułowania programu poprawy efektywności kształcenia, który jest wdrażany przez większość nauczycieli. Z kolei dane pozyskane przez nauczycieli w wyniku ewaluacji wewnętrznej są wykorzystywane przez nich m.in. do pracy nad zwiększeniem motywacji wśród uczniów, modyfikacji zasad oceniania i innych dokumentów szkolnych, przygotowania potrzebnych w Szkole procedur, wdrażania elementów oceniania kształtującego, badania wyników nauczania, na co wskazuje około połowa nauczycieli. Badania prowadzone przez samych nauczycieli w klasach mają na celu określenie efektów nauczania, jednak nauczyciele wskazują nieliczne przykłady działań podjętych na ich podstawie. Nauczyciele wymieniają także, że badają losy absolwentów, jednak wskazują tylko na spotkania i rozmowy z nimi; nie definiują, w jaki sposób badają ich losy. 20/26

21 Rys.1 W szkole lub placówce prowadzi się badania odpowiednio do potrzeb szkoły lub placówki, w tym osiągnięć uczniów i losów absolwentów Nauczyciele prowadzą w Szkole różnego rodzaju badania, m.in: techniki głośnego czytania, sprawności fizycznej w klasach IV - VI, próbne sprawdziany po III i w klasie VI przygotowane przez nauczycieli Szkoły, badają efekty nauczania w klasach I - VI, dokonują diagnozy uczniów w klasie I i IV oraz uwzględniają wnioski z tych badań. Na podstawie tych wyników nauczyciele planują zespoły wyrównawcze, koła zainteresowań; analizują postępy uczniów, własny warsztat pracy, modyfikują metody i formy pracy, indywidualizują proces nauczania, prowadzą pedagogizację rodziców. Dyrektor organizuje dla nauczycieli odpowiednie szkolenia wewnętrzne, kieruje nauczycieli szkolenia zewnętrzne. Szkoła wykorzystuje także informacje o losach absolwentów: nauczyciele pozyskują informacje od rodziców; poza tym w roku szkolnym 2013/2014 Dyrektor - na swoją prośbę - otrzymał od Dyrektora Gimnazjum Gminnego nr 2 w Rajsku, do którego uczęszcza większość absolwentów Szkoły, zestawienie wyników egzaminu gimnazjalnego z wynikami sprawdzianu. Informacje o losach absolwentów są wykorzystywane przez nauczycieli do wskazywania uczniom wzorców do naśladowania, poza tym wychowawca klasy VI organizuje spotkanie uczniów i absolwentów. Badania losów absolwentów nie mają jednak charakteru zorganizowanego i systemowego. Z kolei badania wewnętrzne nie prowadzą do wzrostu efektów kształcenia. Zdaniem nauczycieli jest to związane z możliwościami intelektualnymi uczniów i uwarunkowaniami środowiskowymi. Na przestrzeni trzech ostatnich lat Szkoła znalazła się odpowiednio w: 8 21/26

22 staninie (rok szkolny 2010/2011), 4 staninie (rok szkolny 2011/2012) oraz 3 staninie (rok szkolny 2012/2013). Wymaganie: Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi Kluczowym elementem decydującym o jakości każdej organizacji jest zarządzanie, które służy jej rozwojowi. Skuteczne zarządzanie szkołą powinno koncentrować się na stworzeniu optymalnych warunków do nauczania i uczenia się uczniów, do indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli, ich doskonalenia zawodowego. Wnioski z prowadzonej zespołowo ewaluacji wewnętrznej i nadzoru pedagogicznego dyrektora powinny umożliwiać podejmowanie decyzji służących rozwojowi szkoły. Poziom spełnienia wymagania: C Dyrektor podejmuje działania mające na celu poprawę warunków lokalowych i wyposażenia Szkoły, co wpływa na podniesienie jakości jej pracy. Nauczyciele angażują się w pracę zespołów funkcjonujących w Szkole, wspólnie planują działania, rozwiązują problemy oraz doskonalą metody i formy współpracy. Ewaluacja wewnętrzna prowadzona jest z udziałem zespołów nauczycieli, a wnioski pochodzące z wewnętrznego nadzoru przyczyniają się do rozwoju Szkoły. Nauczyciele podejmują działania, jednak nie mają one charakteru innowacyjnego i eksperymentalnego. Szkoła jest otwarta na sugestie i opinie wszystkich grup tworzących społeczność szkolną. Podejmowane przez Dyrektora działania zapewniają Szkole wspomaganie zewnętrzne adekwatne do jej potrzeb, co korzystnie wpływa na rozwój uczniów. Zarządzanie szkołą lub placówką koncentruje się na wychowaniu, nauczaniu i uczeniu się oraz zapewnieniu odpowiednich do realizacji tych zadań warunków W Szkole zapewnione są warunki do nauczania oraz do efektywnej pracy nauczycieli, a podejmowane przez Dyrektora działania zarządcze są adekwatne do potrzeb. Dyrektor rozmawia z nauczycielami w kwestiach dotyczących nauczania i uczenia się uczniów, ich relacji z uczniami, rozwiązywania problemów wychowawczych, współpracy między samymi nauczycielami, doskonalenia zawodowego oraz organizacji pracy. Szkoła zapewnia możliwość korzystania z potrzebnych podczas zajęć pomocy dydaktycznych oraz stwarza warunki do pracy własnej. Przestrzeń edukacyjna w klasie jest zorganizowana adekwatnie do sposobu prowadzenia zajęć, wykorzystywanych metod, a liczba uczniów w klasie pozwala na organizację procesów edukacyjnych w sposób sprzyjający uczeniu się. Wyposażenie jest wystarczające do realizowania podstawy programowej i przyjętych programów nauczania. Tygodniowy plan zajęć edukacyjnych ułożony jest zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oświatowego i zachowaniem higieny pracy, a pojedyncze zblokowanie zajęć jest uzasadnione. Nauka odbywa się na jedną zmianę. Przedstawiciele organu prowadzącego w wywiadzie wskazują, że warunki lokalowe są dobre. Ich zdaniem mocną stroną jest: dobra lokalizacja, wyposażenie, stołówka, świetlica, dostęp do sali gimnastycznej. Słabą stroną Szkoły są klasy łączone, mała powierzchnia korytarzy, sala gimnastyczna poza obiektem szkolnym oraz brak szatni. 22/26

23 Zarządzanie szkołą lub placówką sprzyja indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu zawodowemu Postawa Dyrektora sprzyja indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu zawodowemu. Wszyscy nauczyciele uczestniczą w różnego rodzaju formach doskonalenia zawodowego oraz deklarują, że mają zapewniony dostęp do odpowiednich zasobów przydatnych dla ich rozwoju zawodowego. Twierdzą, że sukcesy są zauważane i nagradzane przez Dyrektora, który organizuje lub inspiruje sytuacje dotyczące: pracy zespołowej nauczycieli i dbania o profesjonalną komunikację, przypominania nauczycielom o koncepcji pracy Szkoły, upowszechniania wiedzy na temat najlepszych praktyk i najnowszych teorii, przydatnych w pracy nauczyciela oraz dzielenia się wiedzą. Dyrektor w celu zachęcenia nauczycieli do efektywnej pracy indywidualnej i zespołowej podejmuje m.in. takie działania, jak: popieranie ciekawych inicjatyw, wspieranie w środki finansowe, stosowanie pochwał, zachęcanie do udziału w akcjach i konkursach, uczestniczenie we wszystkich działaniach podejmowanych przez nauczycieli, przyznawanie dodatków motywacyjnych, nagród Dyrektora, wnioskowanie o nagrodę wójta oraz odznaczenia państwowe. Ewaluacja wewnętrzna jest przeprowadzana wspólnie z nauczycielami Dyrektor i nauczyciele wspólnie prowadzą działania związane z ewaluacją wewnętrzną, wykorzystują różnorodne narzędzia badawcze, a sformułowane wnioski wdrażają. Informują, że ewaluacji wewnętrznej w ubiegłym roku szkolnym poddali następujące wymagania: "W Szkole analizuje się wyniki sprawdzianu", "Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności", " W Szkole wyrównywane są szanse edukacyjne", "Funkcjonuje współpraca w zespołach". Deklarują również, że regularnie prowadzą ewaluację własnej pracy lub czynią to w sytuacji, gdy dostrzegą jakiś problem, współpracując w tym zakresie z innymi nauczycielami (rys.1). Dyrektor informuje, że w celu zaangażowania nauczycieli do prowadzenia ewaluacji wewnętrznej podejmuje następujące działania: uświadamia znaczenie ewaluacji wewnętrznej, podejmuje doskonalenie zawodowe w tym zakresie, wykorzystuje własne możliwości organizacyjne, interpersonalne i komunikacyjne w celu motywowania do zaangażowania się w ewaluację wewnętrzną. 23/26

24 Rys.1 W procesie zarządzania, w oparciu o wnioski wynikające z nadzoru pedagogicznego, podejmuje się działania służące rozwojowi szkoły lub placówki W Szkole formułowane są i wdrażane wnioski z nadzoru pedagogicznego, a podejmowane w ich wyniku działania są spójne z koncepcją pracy. Jako przykład uwzględnienia wniosków z nadzoru pedagogicznego Dyrektor i nauczyciele wymieniają: zmiany w statucie w zakresie oceniania zachowania, organizacji pomocy psychologiczno - pedagogicznej, wdrożenie elementów oceniania kształtującego, opracowanie i wdrożenie programu poprawy efektywności kształcenia, zmiana programu nauczania języka polskiego w klasie czwartej, zmiana przydziału godzin do dyspozycji dyrektora w projekcie organizacyjnym, zwiększenie liczby konsultacji dla rodziców oraz organizacja wywiadówki on-line dla rodziców uczniów drugiego etapu edukacyjnego. Partnerzy i pracownicy niepedagogiczni dostrzegają pozytywne zmiany w funkcjonowaniu Szkoły, a jako jeden z przykładów wskazują utworzenie klasy pierwszej, do której uczęszczają dzieci sześcioletnie. Zarządzanie szkołą lub placówką prowadzi do podejmowania nowatorskich działań, innowacji i eksperymentów Nauczyciele podejmują działania, jednak nie mają one charakteru innowacyjnego i eksperymentalnego. Dyrektor deklaruje, że wspiera nauczycieli wykazujących inicjatywę w zakresie stosowania nowatorskich rozwiązań, wspomagających rozwój uczniów, stosując wzmocnienia pozytywne, system nagradzania, zapewniając środki finansowe na realizację działań i doskonalenia zawodowego. Podczas obserwowanych zajęć edukacyjnych nie pojawiły się elementy, które można uznać za nowatorskie. Wskazane przez nielicznych nauczycieli rozwiązania metodyczne i motywacyjne nie mają charakteru innowacyjnego i eksperymentalnego. 24/26

25 Zarządzanie szkołą lub placówką sprzyja udziałowi nauczycieli i innych pracowników szkoły lub placówki oraz uczniów i rodziców w procesie podejmowania decyzji dotyczących szkoły lub placówki Sposób zarządzania Szkołą umożliwia wszystkim grupom tworzącym społeczność szkolną udział w podejmowaniu decyzji dotyczących jej funkcjonowania. W Szkole zachęca się rodziców do zgłaszania propozycji działań podczas zebrań ogólnych, zebrań klasowych, konsultacji, spotkań rady rodziców, indywidualnych rozmów lub poprzez badania ankietowe. Pracownicy niepedagogiczni jako przykłady ich udziału w procesie decyzyjnym wymieniają: wzbogacenie warunków lokalowych i wyposażenia, konsultacje w sprawie potrzeb w zakresie dożywiania czy organizację imprez szkolnych i środowiskowych. Zdaniem Dyrektora, w Szkole konsultuje się ważne decyzje z uczniami, m.in. organizację zajęć pozalekcyjnych, ewaluację wewnętrzną, program wychowawczy (wprowadzenie skrzynki zaufania) czy ankietowanie na godzinach do dyspozycji wychowawcy. Ważne dla Szkoły sprawy konsultowane są z samorządem uczniowskim na cyklicznych spotkaniach z Dyrektorem i ich opiekunem. Dyrektor podejmuje skuteczne działania zapewniające szkole lub placówce wspomaganie zewnętrzne odpowiednie do jej potrzeb Nauczyciele wyrażają opinię, że Dyrektor jest skuteczny w pozyskiwaniu zewnętrznych zasobów dla Szkoły. Jako przykłady w tym zakresie wymieniają: aplikowanie o środki zewnętrzne, udział projektach unijnych, programach ministerialnych oraz współpracę z organem prowadzącym, radą rodziców i Stowarzyszeniem Pomocy Szkole Małopolska. Dyrektor wymienia wiele instytucji i firm, które wspierają Szkołę w realizacji jej zadań statutowych. 25/26

26 Raport sporządzili Ewa Kantyka, Joanna Karp Kurator Oświaty:... 26/26