Barometr koniunktury. Dolnego Śląska

Transkrypt

1 Samorządowa Jednostka Organizacyjna Województwa Dolnośląskiego Barometr koniunktury Dolnego Śląska II i III kwartał 2016 RAPORT KWARTALNY NR 18 Zawartość: 1. Ogólna ocena nastrojów gospodarczych s.2 2. Ranking czynników zmian nastrojów s.4 3. Trzy ujęcia przekrojowe s.5 4. Otoczenie krajowe i międzynarodowe s.8 5. Uwagi metodyczne s.10 Opracował: 1.Piotr Chmiel 2.Ewelina Czuksanow Instytut Rozwoju Terytorialnego Wrocław 2016

2 1. Ogólna ocena nastrojów gospodarczych Wartość syntetycznego wskaźnika koniunktury gospodarczej (SWK) Dolnego Śląska w II i III kw roku wynosi 7,8%. Dolnośląscy przedsiębiorcy ocenili pozytywnie poziom wykonania II kwartału 2016 roku, a jako czynnik, który miał największy wpływ na ten wynik, wskazali wzrost popytu na produkty/towary/usługi (o 6,7%. w ciągu jednego kwartału). W stosunku do poprzedniego kwartału, w którym SWK wyniósł 3,9%, jego wartość dwukrotnie wzrosła., natomiast w porównaniu do analogicznego okresu w 2015 roku spadł o 3,1 %. Wykres 1. Nastroje gospodarcze na Dolnym Śląsku w kolejnych badaniach kwartalnych Syntetyczny Wskaźnik Koniunktury SWK (%) 20,00% 18,00% 16,00% 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% I - II kw II - III III - IV IV I - II kw II - III III - IV IV I - II kw II - III III - IV I kw I - II II - III Ocena zakończonego kwartału Syntetyczny wskaźnik koniunktury (SWK) Prognoza dla rozpoczętego kwartału Źródło: Opracowanie na podstawie własnych badań, Wrocław Wykres 1 przedstawia wzrost wartości wskaźnika koniunktury (SWK) o 3,9 p.p. w stosunku do poprzedniego kwartału. Obecne badanie wykazało wzrost pozytywnych nastrojów gospodarczych po dłuższym okresie ich spadku trwającym od III kwartału 2015 roku. Przyczyny poprawy nastrojów gospodarczych nie da się jednoznacznie określić. Zaledwie jedna trzecia respondentów wzięła udział w badaniu jeszcze przed referendum zorganizowanym w Wielkiej Brytanii (Brexit), kiedy panowało przekonanie, że Anglia pozostanie w strukturach unijnych. Po ogłoszeniu wyniku referendum światowe giełdy 2

3 zanotowały spadki indeksów. Nie do końca wiadomo, czy trwający co najmniej 2 lata proces wyjścia Wielkiej Brytanii z UE będzie miał w dłuższej perspektywie pozytywny, czy negatywny wpływ na koniunkturę rynków europejskich. Wynik niniejszych badań pokazuje przewagę wpływu czynników pozytywnych na nastroje dolnośląskich przedsiębiorców. Z nieco mniejszym optymizmem, niż w poprzednim kwartale, ale ciągle jeszcze poprawia się prognoza koniunktury na kolejny kwartał, (wzrost z 7,4% na 9,6%). Po wzroście bezrobocia do lutego 2016 roku, od początku marca, poziom bezrobocia w kraju maleje (z 10,3 % do 9,1 %). Tendencje gospodarcze dają szansę poprawy sytuacji regionu, a w dłuższej perspektywie szansę wyjścia z trudnych uwarunkowań rynkowych. Jak wynika z przeprowadzonych w II i III kw. br. badań koniunktury regionu : brak poprawy stanu zatrudnienia w regionie, nastąpiło przełamanie w ocenie wykonania II kwartału w stosunku do poprzedniego, od I kwartału br. trwa tendencja wzrostowa prognozy, chociaż od II kwartału tempo przewidywanego wzrostu wyraźnie zwalnia. 2.Ranking czynników zmian nastrojów Przedstawiona na wykresie 1 (patrz str. 2 niniejszego raportu) krzywa prognozy nastrojów gospodarczych dla całościowego pomiaru SWK na Dolnym Śląsku pokazuje duże zmiany in plus. Korzystne zmiany nastrojów dolnośląskich przedsiębiorców potwierdzają, przedstawione w tabeli 1 (poniżej), wartości badanych wskaźników cząstkowych. Jak wynika z porównania z danymi z poprzedniego kwartału, największy wpływ na polepszenie koniunktury regionu miał wzrost popytu na produkty, towary i usługi oraz wzrost zakupów importowych. 3

4 Tabela 1. Ranking zmian nastrojów we wskaźnikach cząstkowych SWK (%) Lp. Wyszczególnienie Wartość (%) 1 Wydatki na promocję i marketing -3,7 2 Stan zatrudnienia -3,7 3 Wartość sprzedaży na eksport 0,2 4 Wartość nakładów inwestycyjnych 0,3 5 Wartość pozostałych zobowiązań 0,6 6 Wartość sprzedaży krajowej 2,5 7 Wielkość zadłużenia kredytowego 2,6 8 Średnie wynagrodzenie w firmie 4,2 9 Wartość zakupów importowych 6,2 10 Popyt na produkty/towary/usługi 6,7 Udział należności przeterminowanych 3,2 Zapasy wyrobów/towarów/materiałów 8,0 Źródło: Opracowanie na podstawie własnych badań, Wrocław Nastąpiło obniżenie wydatków na promocję i marketing oraz stanu zatrudnienia. Pozostałe wskaźniki wykazują wartości dodatnie, w tym wartość zakupów importowych oraz popyt na produkty/towary/usługi o ponad 6%. Czynnikiem wzbudzającym niepokój w sferze społeczno-gospodarczej regionu, jest dający się dostrzec w wynikach badania - spadek stanu zatrudnienia. Według danych statystycznych GUS, w maju br. stopa bezrobocia w województwie dolnośląskim obniżyła się i wyniosła 8,2%, zaś w opinii przedsiębiorców poziom zatrudnienia od marca br. do końca II kwartału br. zmniejszył się. Opinia ta nie oznacza oczywiście przewidywań związanych ze zwiększeniem bezrobocia, ale w niekorzystnych warunkach rynkowych - może je powodować. Wśród zauważanych przez respondentów, sygnałów poprawy koniunktury dało się natomiast dostrzec wzrost średniego wynagrodzenia, które jeszcze w poprzednim badaniu, wykazywało tendencje spadkowe. Wystąpił również wzrost zapasów co znajduje potwierdzenie w raporcie GUS ( Koniunktura gospodarcza w czerwcu 2016 r.). 4

5 sty-15 lut-15 mar-15 kwi-15 maj-15 cze-15 lip-15 sie-15 wrz-15 paź-15 lis-15 gru-15 sty-16 lut-16 mar-16 kwi-16 maj-16 cze-16 Wykres 2. Wskaźnik PMI dla Polski Barometr koniunktury Dolnego Śląska Wskaźnik PMI (pkt.) Źródło: HSBC Wskaźnik Managerów Logistyki, HSBC PMI Polski Sektor Przemysłowy W pierwszym kwartale 2016 roku wartość wskaźnika PMI wzrosła do 53,9 pkt. Z początkiem drugiego kwartału wartość PMI spadła do 51 pkt., niepokojąco zbliżając się do wartości krytycznej 50 pkt. W ciągu II kwartału br. nastąpiła lekka poprawa oceny sytuacji gospodarczej w kraju i wartość wskaźnika PMI wzrosła do 52 pkt., utrzymując się do końca czerwca br. na podobnym poziomie. 3.Trzy ujęcia przekrojowe Wykres 3. Koniunktura gospodarcza w ujęciu podregionalnym 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% -2,00% -4,00% jelenogórski legn-głogow wałbrzyski wrocławski Miasto Wrocław Koniunktura zakończonego kwartału Koniunktura rozpoczętego kwartału Źródło: Opracowanie własne, Wrocław

6 Analiza wyników badań przeprowadzonych w ujęciu podregionalnym pokazała, że prognozy w pięciu podregionach są stosunkowo wysokie. Jednocześnie dało się zauważyć dość dużą różnicę nastrojów pomiędzy wykonaniem i prognozą na obszarze miasta Wrocławia i ujemne wykonanie w podregionie jeleniogórskim. Wykres 4.Koniunktura gospodarcza z punktu widzenia kryterium wielkości przedsiębiorstwa 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% mikro male średnie duże Koniunktura zakończonego kwartału Koniunktura rozpoczętego kwartału Źródło: Opracowanie na podstawie własnych badań, Wrocław Przeprowadzone na przełomie II i III kwartału br. badania ujawniły dosyć dobrą ocenę wykonania, jak i prognoz koniunktury regionu dla wszystkich wielkości przedsiębiorstw. Tylko średnie przedsiębiorstwa oceniły wykonanie poprzedniego kwartału na ponad dwukrotnie wyższym poziomie, niż prognozy na III kwartał br., a samą wartość prognozy na poziomie 3,89 %. 6

7 Wykres 5.Koniunktura gospodarcza w ujęciu sektorowym 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% usługi (szeroko rozumiane) produkcja (i budownictwo) handel Koniunktura zakończonego kwartału Koniunktura rozpoczętego kwartału Źródło: Opracowanie na podstawie własnych badań, Wrocław Badanie pokazało, że: wystąpił wyraźny wzrost koniunktury gospodarczej we wszystkich sektorach, najlepsze prognozy wystąpiły dla handlu Prognozy koniunktury gospodarczej na kolejny kwartał br. są pozytywne. Powodem lepszych nastrojów gospodarczych może być uruchomienie programu 500+, który w dużej mierze miał wpływ na polepszenie nastrojów w sektorze handlu. 4. Otoczenie krajowe i międzynarodowe Gospodarki wysokorozwinięte Kondycja najważniejszych gospodarek wysokorozwiniętych pozostaje umiarkowanie dobra z relatywnie stabilnymi perspektywami na najbliższe miesiące. Natomiast sytuacja na giełdach światowych została zdominowana przez wyniki referendum w Wielkiej Brytanii. Podjęta w referendum decyzja o opuszczeniu przez Wielką Brytanię Unii Europejskiej spowodowała znaczne osłabienie funta, spadek cen nieruchomości na tutejszym rynku oraz spadki indeksów giełdowych na świecie. Chociaż na koniunkturę państw europejskich powinny pozytywnie oddziaływać niskie ceny surowców na rynkach światowych, stan ten nie jest na tyle stabilny, aby w każdej chwili nie był zagrożony ich zmianą. 7

8 Inne czynniki ryzyka w skali globalnej to np.: dalsze osłabienie spójności Unii Europejskiej w związku z zapowiedzią realizacji gazociągu Nord Stream II, perspektywa opuszczenia w ciągu 2 lat UE przez Wielką Brytanię. Bank Światowy obniżył prognozę globalnego wzrostu PKB do 2,4% (jeszcze przed Brexitem ). Międzynarodowy Fundusz Walutowy określił obecny wzrost gospodarczy jako cyt. wolny i słaby z narastającymi zagrożeniami dla obecnego ożywienia gospodarczego. Jako przyczyny gorszych perspektyw rozwoju MFW podaje m.in. ciągle niskie ceny ropy naftowej (dla krajów eksportujących ropę), słaby wzrost gospodarek rozwijających się, spowolnienie w światowym handlu oraz słabsze przepływy kapitałowe. Duża niepewność występuje np. w Rosji, której budżet na rok 2016 jest oparty o cenę baryłki ropy na poziomie 50 $ (obecna cena giełdowa ok. 47 $ za baryłkę) i która liczyła na wzrost cen ropy do 60 $ za baryłkę. Wzrost ceny ropy od 3 do 4 $ za baryłkę spowodował wzrost produkcji ropy z łupków bitumicznych i doprowadził do ponownego spadku cen paliw na rynkach światowych. Polska gospodarka Polska gospodarka utrzymuje od kilku lat stabilne i umiarkowane tempo wzrostu gospodarczego, a wiele czynników oraz prognoz pozwala oczekiwać kontynuacji tego trendu. Jednak w styczniu 2016 roku Agencja Standard & Poor's obniżyła poziom wiarygodności kredytowej Polski, w wyniku czego wzrosła rentowność polskich obligacji. Ponadto Bank Światowy w związku ze spowolnieniem gospodarki światowej obniżył perspektywę rozwoju Polski z poziomie 3,9 % na 3,5%. Wyjście Wielkiej Brytanii z UE może jednak spowodować obniżenie tej wartości (jest to nasz trzeci partner handlowy). Zapowiedzią znacznego uniezależnienia się Polski od dostaw gazu z Rosji jest uruchomienie sprzedaży gazu przez gazoport w Świnoujściu. Do portu wpłynął już pierwszy gazowiec z surowcem przeznaczonym na sprzedaż. Ponadto Polska zawarła umowę na dostarczenie 2 mln baryłek ropy (ok tys. ton) z Iranu, co daje nam większe możliwości negocjacji cen tego surowca z Rosją. 8

9 Czynniki ryzyka Czynnikami ryzyka występującymi w otoczeniu Polski i Dolnego Śląska są: - znacznie szybszy wzrost wydatków w stosunku do dochodów, - znaczne osłabienie polskiego złotego, - spadek wartości polskich obligacji. 5. Uwagi metodyczne Metoda BKDŚ to rodzaj pomiaru opierający się na przesłankach metodologicznych teorii koniunktury gospodarczej. Metodologia BKDŚ wykorzystuje test koniunktury polegający na zbieraniu opinii przedsiębiorców na temat bieżącej i przyszłej sytuacji kierowanych przez nich przedsiębiorstw, w zakresie wybranych elementów prowadzonej działalności gospodarczej. Udzielając odpowiedzi na pytania ankietowe, respondenci powinni opierać się na swych ogólnych odczuciach dotyczących bieżącej sytuacji przedsiębiorstwa i przewidywanych możliwości jego rozwoju, bez odwoływania się do zapisów księgowych 1. W dostępnej literaturze istnieją analizy doboru głównych wskaźników, których zakres pokrywa się z opracowaną ankietą Barometru Koniunktury Dolnego Śląska do testu koniunktury. Narzędziem badania koniunktury Dolnego Śląska, w ramach metody testu koniunktury, jest ankieta elektroniczna. Składa się ona z pytań zamkniętych dotyczących najważniejszych wyznaczników sytuacji gospodarczej przedsiębiorstwa (przeważają pytania o charakterze ilościowym nad jakościowymi). Są one rozdzielone na dwa okresy (poprzedni kwartał i najbliższy kwartał/półrocze tj. część diagnostyczna i prognostyczna). W obu kolumnach znajdują się następujące warianty odpowiedzi: , będące stopniowalną oceną nastrojów gospodarczych, do wyboru dokonywanego przez respondenta. Wartości przechodzące od ujemnych do dodatnich są uzasadnione naturą pomiarów koniunktury, która może być ujemna lub dodatnia. 1 Badanie Koniunktury Gospodarczej, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, listopad 2009, s.5. 9

10 Syntetyczny wskaźnik koniunktury (SWK) gospodarczej województwa dolnośląskiego opiera się o metodologię Komisji Europejskiej badania nastrojów gospodarczych (ESI Economic Sentiment Indicator), która również została przyjęta przez Główny Urząd Statystyczny. Wzór pomiaru koniunktury: INDEKS = (suma kolumny A + suma kolumny B) / 2 *100% SWK można scharakteryzować jako stosunek wyrażony w procentach wobec swego maksimum, które jest możliwe do wyboru dla poszczególnych pytań. Zmiana plus/minus 10% i więcej oznacza, że mamy korzystne warunki gospodarowania. Wyższe wartości można interpretować już jako znakomitą sytuację w lokalnej gospodarce. Źródła danych: 1.Dane o bezrobociu, Główny Urząd Statystyczny HSBC Wskaźnik Managerów Logistyki, HSBC PMI Polski Sektor Przemysłowy 2015, 3.Koniunktura międzynarodowa, NBP, październik 2015, 4.Raport o inflacji, lipiec 2015, NBP 10