Przedmowa. ruchowych. Zawartość. 1. Wstęp do fizjologii - (Genowefa Kotwica) 1.1. Fizjologia - nauka o życiu, o regulacjach warunkujących życie

Transkrypt

1 Zawartość Przedmowa 1. Wstęp do fizjologii - (Genowefa Kotwica) 1.1. Fizjologia - nauka o życiu, o regulacjach warunkujących życie 1.2. Istota życia 1.3. Powstawanie nowych osobników - powielanie życia 1.4. Organizm a środowisko 1.5. Homeostaza 1.6. Regulacje fizjologiczne Sposoby kodowania i przekazywania informacji w organizmie Sprzężenia zwrotne Ogólne fizjologiczne zasady regulacji fizjologicznych 2. Układ nerwowy - (Jarosław Całka) 2.1. Wprowadzenie 2.2. Budowa i funkcja neuronu Spoczynkowy potencjał błonowy Potencjały stopniowane i czynnościowe Geneza potencjałów stopniowanych Geneza potencjału czynnościowego Porównanie potencjałów stopniowanych i czynnościowych Przewodzenie potencjałów czynnościowych Analityczna funkcja neuronu i przewodzenie informacji Przewodzenie synaptyczne Przewodzenie w synapsach chemicznych Przewodzenie w synapsach elektrycznych Neurotransmisja gazowa 2.3. Podział czynnościowy układu nerwowego 2.4. Organizacja czynności czuciowych Nerwowe receptory czuciowe Klasyfikacja receptorów Czucie somatyczne Czucie trzewne Organizacja dróg czuciowych w rdzeniu kręgowym i mózgu Znaczenie kory mózgowej w czynnościach czuciowych, ruchowych i poznawczych 2.5. Organizacja czynności ruchowych Drogi ruchowe mózgu i rdzenia kręgowego Regulacja napięcia mięśniowego i postawy ciała Rola kory mózgowej, jąder podstawy mózgu i móżdżku w regulacji czynności ruchowych 2.6. Organizacja czynności odruchowych

2 Odruchy nerwowe Budowa luku odruchowego Klasyfikacja odruchów Odruchy bezwarunkowe i warunkowe Przewodzenie potencjałów czynnościowych w łukach odruchowych 2.7. Wyższe czynności nerwowe 2.8. Układ siatkowaty 2.9. Elektroencefalografia Czuwanie i sen Autonomiczny układ nerwowy Organizacja autonomicznego układu nerwowego Budowa współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego Synapsy, neurotransmitery i receptory części współczulnej i przywspółczulnej Znaczenie czynnościowe części współczulnej i przywspółczulnej antagonizm i synergizm Budowa jelitowego układu nerwowego Odruchy autonomiczne Poziomy integracji czynności autonomicznych 3. Zmysły i narządy zmysłów - (Wojciech Zawadzki, Iwona Puzio, Radosław P. Radzki) 3.1. Zmysł węchu 3.2. Zmysł smaku 3.3. Zmysł równowagi 3.4. Zmysł słuchu 3.5. Zmysł wzroku 4. Neurofizjologiczne podstawy zachowania się zwierząt - (Wojciech Zawadzki, Radosław P. Radzki, Iwona Puzio) 4.1. Zachowanie się zwierząt 4.2. Podstawowe formy zachowania się zwierząt 4.3. Zachowanie się zwierząt żyjących gromadnie 4.4. Odruchy i instynkty 4.5. Zjawiska popędowo-emocjonalne 4.6. Układ limbiczny (rąbkowy, brzeżny) Struktury podkorowe i korowe układu limbicznego Czynności układu limbicznego Rola podwzgórza w układzie limbicznym 4.7. Komunikowanie się zwierząt 5. Narządy ruchu - mięśnie i stawy - (Iwona Puzio, Radosław P. Radzki, Wojciech Zawadzki) 5.1. Mięśnie szkieletowe Struktura mięśni szkieletowych Układ sarkotubularny Zjawiska elektryczne w mięśniu szkieletowym

3 Sprzężenie elektromechaniczne Molekularny mechanizm skurczu Teoria ślizgowa skurczu Właściwości mechaniczne mięśnia Rodzaje skurczów w organizmie Unerwienie mięśni Ukrwienie mięśni szkieletowych Czynniki wpływające na siłę skurczu mięśnia szkieletowego Długość mięśnia Częstotliwość pobudzeń Jednostka motoryczna Pętla rdzeniowo-mięśniowa Rodzaje włókien mięśniowych Metabolizm mięśni szkieletowych Dług tlenowy Przemiany cieplne w mięśniach Zmęczenie mięśni Hormonalna regulacja metabolizmu mięśni szkieletowych Zaburzenia w funkcjonowaniu mięśni szkieletowych 5.2. Mięśnie gładkie Budowa i funkcje Struktura komórkowa mięśni gładkich Unerwienie mięśni gładkich Schemat skurczu mięśni gładkich Regulacja skurczu mięśni gładkich 5.3. Mięsień sercowy - mechanizm skurczu 5.4. Stawy 6. Wydzielanie wewnętrzne - (Krystyna Pierzchała-Koziec) 6.1. Homeostaza hormonalna Gruczoły wydzielania wewnętrznego Charakterystyka i metabolizm hormonów 6.2. Mechanizm działania hormonów Receptory hormonów Hormony białkowe Hormony steroidowe 6.3. Aktywność hormonalna podwzgórza Hormony stymulujące i hamujące Regulacja wydzielania hormonów 6.4. Przysadka Część tylna (nerwowa) przysadki Część środkowa (pośrednia) przysadki Część przednia (gruczołowa) przysadki 6.5. Szyszynka

4 6.6. Tarczyca 6.7. Trzustka 6.8. Hormony nadnerczy Kora nadnerczy Rdzeń nadnerczy 6.9. Homeostaza wapniowa Czynniki wzrostowe Hormony gonad Jądra Jajniki Neurohormony i neuropeptydy Hormony tkankowe Hormony przewodu pokarmowego Hormony tkanki tłuszczowej 7. Krew i chłonka - (Franciszek Przała, Mariusz T. Skowroński) 7.1. Główne czynności krwi Skład krwi i niektóre jej właściwości Wskaźnik hematokrytowy Objętość krwi Lepkość i gęstość krwi Opad krwinek Składniki morfotyczne krwi Krwinki czerwone Krwinki białe Krwinki płytkowe Osocze krwi i białka osocza 7.2. Powstawanie krwi Produkcja komórek krwi - hemopoeza Szpik kostny Produkcja krwinek czerwonych erytropoeza Budowa, synteza i znaczenie hemoglobiny Czynności erytrocytów Starzenie się i destrukcja erytrocytów Metabolizm żelaza Regulacja erytropoezy Produkcja krwinek białych leukopoeza Czynności krwinek białych Regulacja leukopoezy Krwinki płytkowe - powstawanie i czynności Powstawanie i czynności osocza 7.3. Obronno-odpornościowa rola krwi Odporność nieswoista (oporność) Odporność swoista

5 7.4. Krzepnięcie krwi 7.5. Grupy krwi 7.6. Homeodynamiczna rola krwi (homeostaza) 7.7. Powstawanie i rola chłonki 8. Układ odpornościowy jako system ogólnoustrojowych regulacji fizjologicznych - (Krystyna Skwarło-Sońta, Stanisław Okrasa) 8.1. Mechanizmy odporności nieswoistej Bariery fizykochemiczne Nieswoiste czynniki humoralne Nieswoista odporność komórkowa 8.2. Mechanizmy swoistej odpowiedzi immunologicznej Podstawowe pojęcia z zakresu immunologii Sposoby komunikacji między komórkami układu immunologicznego Rozpoznawanie obcości Rozpoznawanie antygenu przez limfocyty T Rozpoznawanie antygenu przez limfocyty B Następstwa rozpoznania antygenu przez limfocyty Odporność komórkowa Sposoby rozpoznawania komórek docelowych przez komórki cytotoksyczne Przebieg reakcji cytotoksycznej Transplantacje narządów i ich odrzucanie Odporność humoralna Budowa i klasy immunoglobulin Funkcje immunoglobulin Rodzaje swoistej odporności humoralnej 8.3. Reakcja zapalna jako przykład uogólnionej reakcji układu odpornościowego Definicja reakcji zapalnej i warunki jej rozwoju Komórki i mediatory reakcji zapalnej Przebieg reakcji zapalnej Związek reakcji zapalnej z procesami obrony swoistej Kontrola reakcji zapalnej przez układy nerwowy i hormonalny 8.4. Współdziałanie układów odpornościowego, hormonalnego i nerwowego Oddziaływania pomiędzy układami nerwowym, hormonalnym i odpornościowym Stres a układ odpornościowy Rola szyszynki Dymorfizm płciowy układu odpornościowego Pojęcie narządów uprzywilejowanych immunologicznie 8.5. Błędy i pomyłki układu immunologicznego Niedobory immunologiczne Nadwrażliwość Autoimmunizacja (autoagresja)

6 9. Krążenie krwi i przepływ chłonki - (Tadeusz Krzymowski, Stanisława Stefańczyk-Krzymowska) 9.1. Podstawowe zasady krążenia krwi w układzie krwionośnym 9.2. Podstawowe zadania układu krwionośnego 9.3. Warunki przepływu krwi przez naczynia krwionośne Różnice ciśnień hydrostatycznych i opory Szybkość liniowa i objętościowa Tętno Zespolenia tętniczo-żylne i unaczynienie naczyń krwionośnych 9.4. Wydzielnicze czynności śródbłonka naczyniowego 9.5. Krążenie w obszarze naczyń włosowatych Budowa i czynności naczyń włosowatych Przepływ krwi w naczyniach włosowatych Przemieszczanie się wody i związków chemicznych Filtracja i resorpcja wody - geneza obrzęku Dyfuzja i transport przez ścianki naczyń 9.6. Fizjologia serca Budowa i pobudliwość mięśnia sercowego Automatyzm pracy serca Skurcz i rozkurcz serca - objętości wyrzutowa i minutowa Siła skurczu i wydajność pracy serca Zjawiska elektryczne i akustyczne Ukrwienie i metabolizm mięśnia sercowego Krążenie wieńcowe Metabolizm mięśnia sercowego Wewnątrzwydzielnicza czynność serca 9.7. Regulacja pracy serca i przepływu krwi Regulacja przez miogenne i neurogenne napięcie naczyń krwionośnych Udział neuronów ośrodkowego układu nerwowego i zwojów układu autonomicznego Regulacja przez odruchy z presoreceptorów Regulacja przez odruchy z chemoreceptorów Przekrwienie czynnościowe 9.8. Przystosowanie krążenia do miejscowych potrzeb narządów Specyfika krążenia płucnego Specyfika krążenia mózgowego Specyfika krążenia nerkowego Specyfika krążenia wątrobowego Udział krążenia w hormonalnej regulacji niektórych procesów fizjologicznych 9.9. Przepływ chłonki 10. Oddychanie i metabolizm energetyczny - (Krzysztof W. Nowak, Paweł Maćkowiak) Oddychanie płucne Wprowadzenie Mechanizm wdechu i wydechu

7 Wentylacja płuc Wymiana gazowa w płucach i na obwodzie Transport dwutlenku węgla z tkanek do płuc Regulacja oddychania Ośrodkowa regulacja oddychania Obwodowa regulacja oddychania Odruchy oddechowe Oddychanie komórkowe - utlenianie biologiczne Spoczynkowa i czynnościowa przemiana energii, współczynnik oddechowy Rola tlenu w organizmie Łańcuch oddechowy i synteza ATP oraz fosforylacja substratowa Neurohormonalna regulacja metabolizmu energetycznego 11. Trawienie i wchłanianie - (Romuald Zabielski) Neurohormonalna regulacja czynności przewodu pokarmowego Jelitowy układ nerwowy Unerwienie przywspółczulne - nerwy błędne Unerwienie współczulne - nerwy trzewne Układ endokrynny jelita Układ immunologiczny jelita w regulacji jego czynności Wpływ pokarmu na funkcje trawienne Regulacja pobierania pokarmu: krótko- i długotrwała Regulacyjne działanie pokarmu na przewód pokarmowy Ruchy (motoryka) przewodu pokarmowego Potencjały spoczynkowe i czynnościowe w mięśniach gładkich przewodu pokarmowego Aktywność ruchowa jamy ustnej, gardła i przełyku Aktywność ruchowa żołądka Aktywność ruchowa żołądka wielokomorowego przeżuwaczy Aktywność ruchowa jelita cienkiego Aktywność ruchowa jelita grubego Oddawanie kału Aktywność wydzielnicza przewodu pokarmowego Czynność wydzielnicza ślinianek Czynność wydzielnicza żołądka Czynność wydzielnicza trzustki Wydzielanie żółci Czynność wydzielnicza jelita Procesy trawienia węglowodanów, białek i lipidów Uwarunkowania strukturalne błony śluzowej jelita dla funkcji trawiennych i wchłaniania składników pokarmowych Trawienie węglowodanów Trawienie białek Trawienie przyścienne białek i polisacharydów

8 Trawienie lipidów Wchłanianie w jelicie Wchłanianie produktów trawienia węglowodanów i białek Wchłanianie produktów trawienia lipidów Wchłanianie wody i elektrolitów Wchłanianie żelaza Wchłanianie wapnia Przepływ krwi w przewodzie pokarmowym Cechy swoiste trawienia i wchłaniania u noworodków Charakterystyka czynności trawiennych w żołądku wielokomorowym Drobnoustroje Trawienie i przemiany węglowodanów Przemiany związków azotowych Przemiany lipidów Synteza witamin Cykliczna aktywność przewodu pokarmowego 12. Termoregulacja - (Tadeusz Studziński) Zwierzęta zmienno- i stałocieplne Bilans cieplny organizmu Rodzaje wymiany cieplnej między organizmem a otoczeniem Wymiana cieplna przez promieniowanie Konwekcyjna wymiana ciepła Wymiana ciepła przez przewodzenie Utrata ciepła przez parowanie wody Temperatura ciała zwierząt domowych Efektory oddawania ciepła Wpływ bodźców termicznych na skórny przepływ krwi Regulacja temperatury krwi tętniczej dopływającej do skóry Selektywne chłodzenie mózgu Regulacja oddawania ciepła przez parowanie wody Termogeneza bezdrżeniowa i drżeniowa Recepcja temperatury Podwzgórzowe ośrodki regulacji temperatury Obwodowa recepcja temperatury Behawioralna regulacja temperatury Przystosowanie do różnych temperatur otoczenia Hipertermia, hipotermia i hibernacja Gorączka Różnice między gorączką a przegrzaniem, czyli hipertermią Mechanizmy działania pirogenów Biologiczne znaczenie gorączki Termoregulacyjne reakcje gorączkowe u zwierząt heterotermicznych oraz homeotermicznych

9 Przeciwgorączkowe działanie aspiryny Stresogenny wzrost temperatury ciała 13. Wydalanie i regulacja wodno-mineralna - (Wiesław Skrzypczak) Rola nerek w organizmie Budowa nerek Ukrwienie nerek Unerwienie nerek Mechanizm wytwarzania moczu w nerkach Filtracja kłębkowa Wchłanianie i wydzielanie kanalikowe Transport kanalikowy i wydalanie substancji organicznych z moczem Transport kanalikowy i wydalanie substancji nieorganicznych z moczem Zagęszczanie i rozcieńczanie moczu Właściwości moczu ostatecznego Regulacja czynności nerek Autoregulacja przepływu krwi przez nerki Regulacja nerwowa czynności nerek Regulacja hormonalna czynności nerek Układ renina-angiotensyna-aldosteron Inne czynniki regulujące czynność nerek Rola nerek w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej Nerka jako narząd endokrynny Wydalanie moczu Przechodzenie moczu do pęcherza moczowego Czynności pęcherza moczowego Unerwienie pęcherza moczowego Ośrodki nerwowe kontrolujące oddawanie moczu Mechanizm oddawania moczu Niektóre metody badania funkcji nerek Metody bezpośrednie Metody pośrednie 14. Rozród - (Luiza Dusza) Gametogeneza i rozwój narządów rozrodczych Pierwotne komórki płciowe i różnicowanie gonad oraz narządów rozrodczych Rozwój gonad i wydzielanie hormonów u samców Rozwój gonad i wydzielanie hormonów u samic Dojrzałość płciowa Procesy rozrodcze u dojrzałych płciowo samców Wytwarzanie plemników Budowa kanalików plemnikotwórczych Proces spermatogenezy Proces spermiogenezy

10 Budowa plemnika Dojrzewanie plemników w najądrzach Regulacja hormonalna procesów zachodzących w najądrzach Nasienie, jego skład i metabolizm Regulacja procesów rozrodczych u samców Rola GnRH, LH, FSH i PRL Rola androgenów Rola estrogenów Rola białka StAR Rola czynników peptydowych Rola makrofagów Procesy rozrodcze u dojrzałych płciowo samic Proces oogenezy Rozwój i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych Peptydowe czynniki regulujące czynności jajnika Atrezja pęcherzyków jajnikowych Ruja Owulacja Powstawanie i czynności ciałka żółtego Luteoliza Cykl rujowy (płciowy) Kopulacja Transport gamet i zapłodnienie Ciąża i poród Wczesny rozwój zarodka Implantacja Hormony wytwarzane przez ciężarną samicę i zarodek mechanizm rozpoznania ciąży Mechanizmy chroniące zarodek przed odrzuceniem przez organizm matki Błony płodowe i łożysko Błony płodowe Łożysko Poród i okres poporodowy 15. Laktacja - (Jadwiga Przała) Wzrost i rozwój gruczołu mlekowego (mammogeneza) Zapoczątkowanie laktacji (laktogeneza) Ekspresja genów białek mleka Wpływ hormonów na ekspresję genów białek mleka Regulacja hormonalna laktogenezy Utrzymanie laktacji (galaktopoeza) Mechanizm wytwarzania mleka Skład mleka i znaczenie jego podstawowych składników Pozostałe składniki mleka

11 Inne związki obecne w mleku Czynniki wpływające na skład i właściwości mleka Siara - skład i jej znaczenie dla noworodka Wydalanie mleka Mleko kozie i jego właściwości Udział białek mleka w procesach immunologicznych Gruczoł mlekowy jako bioreaktor 16. Fizjologia ptaków - wybrane zagadnienia - (Janusz Rząsa, Andrzej Sechman) Krew i krążenie Oddychanie Budowa układu oddechowego Mechanizm oddychania Trawienie Budowa przewodu pokarmowego Regulacja wydzielania soków trawiennych Wchłanianie Gruczoły dokrewne Przysadka mózgowa Część gruczołowa przysadki Część nerwowa przysadki Tarczyca Nadnercza Jajnik Jądra Przytarczyce Ciałka pozaskrzelowe (gruczoły szyjne) Trzustka Rozród Rozród u samic Jajo, jego budowa i składniki Układ rozrodczy Regulacja cyklu owulacyjnego Regulacja znoszenia jaja Regulacja gospodarki wapniowej w okresie nieśności Kwoczenie Rozród u samców Skorowidz