OCENA WARUNKÓW HYDRODYNAMICZNYCH SPRZYJAJĄCYCH BYTOWANIU RYB NA ODCINKU RZEKI SKAWY. Agnieszka Hawryło, Leszek Książek, Alicja Michalik **

Transkrypt

1 Acta Sci. Pol., Formatio Circmiects 10 (4) 2011, 5 16 OCENA WARUNKÓW HYDRODYNAMICZNYCH SPRZYJAJĄCYCH BYTOWANIU RYB NA ODCINKU RZEKI SKAWY Agnieszka Hawryło, Leszek Książek, Alicja Michalik ** Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Streszczenie. Praca przedstawia ocenę warnków hydrodynamicznych na wybranym odcink rzeki Skawy, gdzie stwierdzono występowanie tarlisk ryb. Badany odcinek charakteryzje się zmiennym spadkiem i zmienną morfologią oraz zróżnicowaniem lokalnym prędkości i intensywności trblencji. Przeprowadzono pomiary geodezyjne profil podłżnego i profili poprzecznych koryta oraz skład granlometrycznego rmowiska. Wykonano również pomiary prędkości przepływ wody ADV (Acostic Doppler Velocimeter) na trzech stanowiskach: przed bystrzem, na bystrz i poniżej niego. Wyniki pomiarów posłżyły do obliczenia naprężeń stycznych w korycie, rozkładów prędkości oraz rozkładów intensywności trblencji. Dzięki tym badaniom zidentyfikowano typy siedlisk metodą MEM (Mesohabitat Evalation Model). Wedłg tej metody przepływy w strefie stanowisk przed bystrzem i na bystrz sklasyfikowano jako normalne, natomiast na stanowisk poniżej bystrza jako przepływ szybki. Stwierdzenie na dwóch siedliskach przepływ normalnego pokazje, że przyjęte kryterim w postaci szerokiego zakres wartości naprężeń stycznych obejmjącego dwa rzędy wielkości nie względnia wystarczająco zmian warnków hydrodynamicznych zyskanych w badaniach. Słowa klczowe: warnki hydrodynamiczne, intensywność trblencji, siedliska rzeczne WSTĘP Zgodnie z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) w trzymania koryt rzecznych konieczne jest rozpoznanie siedlisk pod względem hydralicznym. Swobodny rch organizmów żywych w środowisk wodnym jest możliwy przy zachowani drożności koryta rzecznego. Jednak dla życia ryb w różnych fazach rozwoj i czynnościach życiowych ważne są również warnki środowiskowe, jakie panją w korycie ciek. Dla odbycia tarła ważny aspekt środowiska stanowi temperatra, która jest związana z prędkością i głębokością wody. Natlenienie wody warnkje również występowanie odpowiednich gatnków i procesów samooczyszczania wody. W rzekach górskich wsktek Adres do korespondencji Corresponding Athor: mgr. inż. Agnieszka Hawryło, Katedra Inżynierii Wodnej i Geotechniki, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al. Mickiewicza 24/28, Kraków, a.hawrylo@gmail.com.

2 6 A. Hawryło, L. Książek, A. Michalik rch trblentnego, niskiej temperatry i dżej prędkości woda jest dobrze natleniona [Bryliński 1991]. Natralne koryto charakteryzje się dżym zróżnicowaniem kład dna i brzegów oraz występjącymi na przemian sferami głębokimi o małych prędkościach przepływ i sferami płytszymi o większej prędkości i trblencji. Koryto takie ma liczne niereglarności dna (kamienie, żwirowiska), które zmniejszają lokalne prędkości przepływ i słżą jako schronienie i znaki orientacyjne dla ryb [Ślizowski i in. 2008]. Dla zespoł zwierząt w rzekach żwirodennych istotne jest okresowe wykorzystywanie przestrzeni między ziarnami żwir. Podłoże w formie niezamlonego żwir jest niezbędne dla przemieszczania się bezkręgowców wodnych, odbycia tarła ryb prądolbnych oraz ich przezimowania pod lodem [Bojarski i in 2005]. Warstwa wody mająca wpływ na życie w rzece znajdje się zatem przy dnie [Radecki 2006]. Zespoły warnków siedliskowych tworzą typy siedlisk. Rodzaj siedliska jest najczęściej rozpatrywany w obrębie formy morfologicznej i pozostaje z nią powiązany [Parasiewicz 2007]. Poszczególne jednostki morfologiczne charakteryzją się różnymi warnkami hydrodynamicznymi, które posłżą za podstawę dokonywania podział siedlisk i ich charakterystyki. Istnieją podziały ze względ na różne parametry. Jowett [1993] dzieląc siedliska na bystrze, nrt i ploso, twierdzi, że najbardziej różnicjące parametry stanowią liczba Froda, spadek zwierciadła wody oraz iloraz prędkości i głębokości. Hawkins [1993] dzieli siedliska trzystopniowo: wśród siedlisk szybkiej wody wyodrębnia (1) siedliska z wysoką i (2) siedliska z niską trblencją oba z rozmaitymi typami jednostkowymi; wyróżnia też (3) siedliska wolnej wody (poszczególne typy występją w nrcie bądź za elementami zabrzającymi przepływ). Kemp [2000], biorąc pod wagę liczbę Froda, wyróżniła 15 typów 8 z nich występowało przy małych wartościach liczby Froda, a tylko 3 przy wysokich. Celem prezentowanej pracy jest ocena lokalnych warnków hydrodynamicznych, które sprzyjają bytowani ryb na odcink rzeki Skawy, gdzie stwierdzono występowanie gatnków świnka i strzebla potokowa, które bytją w miejscach dobrze natlenionych, o żwirowo-kamienistym dnie, blisko prąd lb w prądzie [Bryliński 1991]. Do klasyfikacji typów siedlisk wykorzystano metodę MEM opracowaną w Astrii [Haer i in. 2008]. Dzięki nowym technologiom pozwalającym na pomiary prędkości z dżą częstotliwością, przy rozpatrywani warnków przepływ wody w jednostkach morfologicznych żytecznych dla organizmów żywych pojawia się kwestia scharakteryzowania rch trblentnego. Cardinale i in. [2002] obliczają trblentną energię kinetyczną, Harvey i in. [2009] charakteryzją wiry w rch trblentnym, Smith i Brannon [2007] wykorzystją intensywność trblencji. Charakterystyka warnków hydrodynamicznych w niniejszej pracy zawiera również określenie intensywności trblencji. METODYKA I PRZEDMIOT BADAŃ Badania warnków hydrodynamicznych zostały przeprowadzone na Skawie, która jest rzeką drgiego rzęd o dłgości 98 km i powierzchni zlewni 1188 km 2 ; kształt zlewni jest wydłżony w kiernk północnym (dł. 60 km, szer km). Badany odcinek ma dłgość 320 m i znajdje się w okolicach Wadowic przy jści lewobrzeżnego dopływ, potok Choczenka w 18,370 km bieg Skawy. Powyżej tego dopływ zlewnia ma Acta Sci. Pol.

3 Ocena warnków hydrodynamicznych sprzyjających bytowani ryb na odcink rzeki Skawy 7 charakter górski (873 km 2 ), natomiast poniżej podgdórski (315 km 2 ). Koryto na badanym odcink jest zażwirowane, średni spadek dna wynosi 4,3. Tż przed jściem potok na prawym brzeg Skawy znajdje się bystrze, do którego również na prawym brzeg przylega łacha żwirowa. W cel określenia warnków hydrodynamicznych wykonano pomiary geodezyjne profil podłżnego badanego odcinka i dziesięci przekrojów poprzecznych koryta oraz określono skład granlometryczny materiał dennego. Ponadto przeprowadzono pomiary prędkości wody na trzech stanowiskach o różnych warnkach przepływ przed bystrzem (stanowisko 1), na bystrz (stanowisko 2) i poniżej jścia potok (stanowisko 3) (rys. 1). Rys. 1. Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych Fig. 1. Location of measrement positions Zastosowano do nich przyrząd ADV (Acostic Doppler Velocimeter, rys. 2), możliwiający pomiar trzech składowych prędkości. W każdym pnkcie pion pomiar był wykonywany w czasie 1 min z częstotliwością 20 Hz. Komórka pomiarowa ADV znajdje się 5 cm poniżej sondy, która aby dokonać pomiar, msi być zanrzona, dlatego piony hydrometryczne sięgają do głębokości względnej z/h = 0,7. Wyniki pomiarów zostały skorygowane ze względ na jakość sygnał SNR > 4 zgodnie z zaleceniami firmy Sontec; zostały również snięte pnkty odskakjące od przebieg zależności [Goring i Nikora 2002] za pomocą oprogramowania WinADV. Opracowane wyniki posłżyły do określenia rozkład prędkości w pionach hydrometrycznych, średniej prędkości oraz rozkład intensywności trblencji. Formatio Circmiects 10 (4) 2011

4 8 A. Hawryło, L. Książek, A. Michalik Rys. 2. Położenie sondy ADV podczas pomiar Fig. 2. Location of ADV probe dring measrement W rch trblentnym dla dostatecznie dżego czas można wyznaczyć prędkości chwilowe wedłg wzor [Lewandowski 2006]: x = x + ' x gdzie: x prędkość chwilowa w kiernk nrt (x), x prędkość średniona w czasie, x ' chwilowa plsacja prędkości. Analogicznie oblicza się składowe prędkości chwilowej w kiernkach y i z. Intensywność trblencji ε dla poszczególnych składowych prędkości ma postać: x y εx = εy = εz = ' 2 ' 2 ' 2 z x Prędkość średnia w pionie hydrometrycznym została wyznaczona za Byczkowskim [1996]. Naprężenia styczne obliczono wedłg wzor: τ = γ h I gdzie: τ naprężenie styczne na dno, N m 2, γ ciężar objętościowy wody, kg m 2, h napełnienie, m, I spadek zwierciadła wody. y z Acta Sci. Pol.

5 Ocena warnków hydrodynamicznych sprzyjających bytowani ryb na odcink rzeki Skawy 9 Identyfikacji typów siedlisk dokonano metodą Mesohabitat Evalation Model [Haer i in. 2008], zgodnie z którą na podstawie reżim przepływ przyjmje się sześć typów siedlisk: (1) wartki nrt, (2) przepływ szybki, (3) przepływ normalny, (4) przepływ spokojny, (5) płytka woda i (6) zastoiska. Podstawę tej klasyfikacji stanowi określona prędkość przepływ wody, napełnienie i naprężenia styczne. Podział jest realizowany za pomocą parametr MH: MH = (K d + K v ) K τ gdzie: K d kod napełnienia, K v kod prędkości, K τ kod naprężeń. Kody są przypisane odpowiednim przedziałom napełnienia, prędkości i naprężeń, które wyznacza się na podstawie wizji w terenie i określenia podział typów siedlisk na odcink referencyjnym [Książek i Bartnik 2009]. Przedziały wyżej wymienionych wielkości (tab. 1) przyjęto jak dla rzeki alpejskiej Ois River w Astrii [Haer i in. 2008]. Tabela 1. Klasyfikacja prędkości, napełnień i naprężeń stycznych do modelowania siedlisk Table 1. Classification of velocity, depth and shear stress for mesohabitat modelling Prędkość Velocity m s 1 Kod Code Napełnienie Depth m Kod Code Naprężenia styczne Shear stress N m 2 0,01 0,10 1 0,01 0,40 5 0,01 2,0 0 0,11 0,25 2 0,41 0,80 4 2,01 20,0 1 0,26 0,40 3 0,81 1,20 3 >20,0 2 0,41 0,75 4 1,21 1,50 2 >0,75 5 >1,50 1 Kod Code Źródło Sorce: Haer C., Tritthart M., Habersack H., Compter-aided mesohabitat evalation. I: Backgrond, model concept, calibration and validation based on hydrodynamic nmerical modeling. Int. Conf. on Flvial Hydralics River Flow. T. Vol. 3. Red. Eds. M. Altinakar, M. Kokpinar, Y. Darama, B. Yegen, N. Harmanciogl. KUBABA Congress Department and Travel Services, Ankara, WYNIKI BADAŃ I INTERPRETACJA Pomiary geodezyjne profil i przekrojów poprzecznych pozwoliły na scharakteryzowanie badanego odcinka. Szerokość koryta przy zwierciadle wody wynosiła od 35 m powyżej bystrza, poprzez 16 m w przekroj, gdzie wpływa Choczenka, do około 20 m poniżej. Nrt biegł przy prawym brzeg na początk odcinka i przeswał się do brzeg lewego. Napełnienia wynosiły 0,95 m przed bystrzem (st. 1) i około 0,5 na zbystrzeni (st. 2), a poniżej jścia przekraczały 1,0 m (st. 3). Pomierzone spadki zwierciadła wody mieściły się w przedziale od i = 0,0015 do i = 0,011, średni spadek na badanym odcink wynosił zaś i = 0,004. Na podstawie pomiar skład granlometrycznego rmowiska dennego wykreślono krzywe ziarnienia przedstawione na rys. 3. Formatio Circmiects 10 (4) 2011

6 10 A. Hawryło, L. Książek, A. Michalik Rys. 3. Krzywe ziarnienia rmowiska Fig. 3. Grain size distribtion of the river bed material Z krzywej ziarnienia wyznaczono wskaźniki charakterystyczne dla materiał dennego [Dąbkowski i in. 1982, Gradziński i in. 1976] Wyliczono: ε k wskaźnik różnoziarnistości wedłg Knoroza; stopień wysortowania wedłg Hazena; C d wskaźnik jednostajności wg Kollisa; δ odchylenie standardowe krzywej ziarnienia; S 0 wskaźnik wysortowania wedłg Traska (tab. 2). Próba pierwsza została pobrana na lewym brzeg Skawy, około 20 m przed jściem potok. Średnice charakterystyczne rmowiska wynoszą: d = 0,068 m, d m = 0,006 m, 50 d 84 = 0,118 m. Materiał ten był różnoziarnisty i miarkowanie wysortowany. Drga próba również została pobrana z lewego brzeg. Średnica miarodajna wynosiła d m = 0,0543 m, a średnice charakterystyczne d = 0,043, d 50 = 0,105 m. Zawartość frakcji mniejszych 84 od 0,02 m sięgała 35% próby, natomiast większych od 0,08 m 29% próby. Wartości wyznaczonych charakterystyk wskazją, że materiał jest różnoziarnisty i miarkowanie wysortowany. Próba trzecia została pobrana ok. 20 m powyżej poprzednich. Cechowała się średnicą miarodajną d = 0,061 m oraz średnicami charakterystycznymi d = 0,058, m 50 d 84 = 0,105 m. Stopień wysortowania wg Traska pokazje, że rmowisko jest miarkowanie wysortowane. Tabela 2. Charakterystyki materiał dennego Table 2. Characteristics of the bed material Nr próby Nmber of probe ε = d 95 d5 d d = Wskaźnik ziarnienia Granlometric parameter C d = d90 d10 δ = 2 d d84 d , d S = 0 75 d ,24 5,95 0,39 2,42 1, ,11 10,23 0,36 3,39 2, ,67 7,37 0,32 2,62 1,89 05, Acta Sci. Pol.

7 Ocena warnków hydrodynamicznych sprzyjających bytowani ryb na odcink rzeki Skawy 11 Wyniki pomiarów otrzymano przy zastosowani program Horizon ADV, kompatybilnego z przyrządem. W poszczególnych plikach zawarte są prędkości chwilowe trzech składowych, wykresy plsacji prędkości oraz zestawienie statycznie licznych wartości prędkości średniej i odchylenia standardowego. Do interpretacji wykorzystano rozkłady prędkości w badanych pionach hydrometrycznych oraz odpowiadające im intensywności trblencji (rys. 4 6). Napełnienie na stanowisk pierwszym (rys. 4) wynosiło 0,34 m, pomiary prędkości wody sięgały do wysokości 0,23 m nad dnem. Wartości prędkości w kiernk nrt kształtowały się w przedziale od v x = 0,1 m s 1 przy dnie do v x = 0,67 m s 1 na głębokości z/h = 0,69, kładając się wzdłż krzywej rosnącej do góry, przy czym największa zmiana prędkości następowała na głębokości ok. z/h = 0,18. W kiernk poprzecznym do nrt wartości prędkości pozostawały mało zróżnicowane, na końcach pion były bliskie zera, natomiast w granicach głębokości 0,06 0,18 m oscylowały wokół v y = 0,08 m s 1. Prędkość w kiernk pionowym okazała się najmniejsza przy dnie (około 0,01 m s 1 ) i rosła wzdłż a 1,0 z/h Głębokość względna Relative depth z/h 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1 ν, m s v x v y v z b 1,0 /h /h Głębokość względna Relative depth 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 ε Rys. 4. Profil prędkości (a) i rozkład intensywności trblencji (b) na stanowisk pierwszym Fig. 4. Velocity profile (a) and trblence intensity distribtion (b) on first location Formatio Circmiects 10 (4) 2011

8 12 A. Hawryło, L. Książek, A. Michalik krzywej do wartości v z = 0,07 m s 1. Intensywność trblencji na pierwszym stanowisk miała podobny przebieg we wszystkich trzech kiernkach, wzrastając w kiernk dna, przy czym w kiernk równoległym do nrt przyjmowała najmniejsze wartości, natomiast w kiernk pionowym największe. Na stanowisk znajdjącym się na bystrz (rys. 5), gdzie napełnienie wynosiło 0,23 m, wartości prędkości w kiernk x kładały się wzdłż linii prostej, szybko wzrastając od v x = 0,07 m s 1 na głębokości 0,01 m nad dnem do v x = 0,82 m s 1 na głębokości 0,15 m. Wartości prędkości v y kładały się wzdłż krzywej, która osiągała największe wartości w granicach głębokości z/h = 0,1 0,4, tj. około 0,15 m s 1. W kiernk pionowym prędkość przepływ wahała się od v z = 0,001 m s 1 do v z = 0,003 m s 1. Rozkład intensywności trblencji na bystrz przejawiał reglarność jedynie w kiernk zgodnym z nrtem; w kiernk dna rósł od ε x = 0,17 do ε x = 1,65. Zmienność i większa wartość intensywności trblencji w pozostałych kiernkach mogła być spowodowana zwiększeniem szorstkości dna. a 1,0 z/h Głębokość względna Relative depth z/h 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1 ν, m s v x v y v z b 1,0 /h /h Głębokość względna Relative depth 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 Rys. 5. Profil prędkości (a) i rozkład intensywności trblencji (b) na stanowisk drgim Fig. 5. Velocity profile (a) and trblence intensity distribtion (b) on second location ε Acta Sci. Pol.

9 Ocena warnków hydrodynamicznych sprzyjających bytowani ryb na odcink rzeki Skawy 13 Natomiast w pionie za bystrzem (rys. 6) z napełnieniem 0,42 m wartości prędkości w kiernk nrt tworzyły krzywą rosnącą; na głebokości z/h = 0,59 osiągała ona wartość v = 1,26 m s 1 x. Wartości prędkości w kiernk poprzecznym były największe w przedziale głębokości z/h = 0,2 0,4, osiągając maksimm v = 0,47 m s 1 y. Prędkość w kiernk pionowym największe wartości przyjmowała przy dnie, do głębokości 0,10 m rzęd v = 0,1 m s 1 z. Intensywność trblencji w kiernk nrt reprezentowala rozkład i wartości jak poprzednich pionach. W kiernk poprzecznym do nrt wykazywała reglarność i jej wartości nie przekraczaly ε y = 2, w porównani do drgiego pion plsacje prędkości mogły zostać wygaszone przez dopływ potok. W kiernk pionowym intensywność trblencji malała w kiernk dna od ε = 5,5 do od ε z = 1,12. Plsacje prędkości w pionie nie były zróżnicowane, z jednak w odniesieni do prędkości średniej w danym pnkcie, która przy dnie miała większe wartości niż wyżej, rozkład kładał się wzdłż prostej, przyjmjąc mniejsze wartości przy dnie. a 1,0 z/h Głębokość względna Relative depth z/h 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1 ν, m s v x v y v z b 1,0 /h /h Głębokość względna Relative depth 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 ε Rys. 6. Profil prędkości (a) i rozkład intensywności trblencji (b) na stanowisk trzecim Fig. 6. Velocity profile (a) and trblence intensity distribtion (b) on second location Formatio Circmiects 10 (4) 2011

10 14 A. Hawryło, L. Książek, A. Michalik Wyniki oceny MEM (tab. 3) wskazją, że dwóm pierwszym stanowiskom należy przypisać przepływ normalny (MH = 9), natomiast stanowisk trzeciem przepływ szybki (MH = 18). Pomimo że drgi pion znajdował się na bystrz, przepływ szybki wedłg MEM zlokalizowano poniżej bystrza. Tabela 3. Zestawienie parametrów do określenie parametr MH na trzech stanowiskach Table 3. List of parameters to determinate of MH parameter for three locations Nr pion Profile nmber v śr m s 1 K v h m K h τ N m 2 K τ MH 1 0,55 4 0,34 5 4, ,64 4 0, , ,07 5 0, , PODSUMOWANIE Na badanym odcink występowały zmiany spadk i zmiany morfologii koryta, rmowisko było różnoziarniste i miarkowanie wysortowane. Frakcję przeważającą stanowił materiał żwirowy i kamienny, co sprzyjało bytowani ryb. Prędkości przepływ wody w kiernk nrt miały wartości największe, w kiernk pionowym zaś najmniejsze. Rozkład logarytmiczny do badanej wysokości występował tylko w przypadk prędkości w kiernk równoległym do nrt. Intensywność trblencji powyżej bystrza miała taki sam rozkład we wszystkich trzech kiernkach, przy czym najmniejszą jej wartość odnotowano w kiernk nrt. Na bystrz składowe y i z intensywności trblencji wykazywały dżą zmienność w pionie, natomiast składowa x miała przebieg jak przed bystrzem. Poniżej bystrza składowe intensywności trblencji x i y charakteryzował reglarny rozkład analogicznie do wcześniejszych stanowisk, natomiast wartości składowej z malały w kiernk dna wzdłż prostej. Mogło to być sktkiem wzrost przepływ wody pochodzącego od dopływ. Reasmjąc, można stwierdzić, że dża zmienność plsacji świadczy o mieszani się warstw wody, co sprzyja natleniani tego miejsca. Warnki takie można znać za dogodne do występowania ryb. Metoda oceny siedlisk MEM pokazje, że przed bystrzem i na bystrz siedlisko definijemy w kategoriach przepływ normalnego, pomimo że warnki hydrodynamiczne są t różne. Jest to wynikiem małego zróżnicowania zakresów naprężeń stycznych, które występją jako kryterim w klasyfikacji. Być może bardziej wnikliwe rozpoznanie zmian intensywności trblencji w określonych warnkach hydrodynamicznych mogłoby być pomocne w dokładniejszym klasyfikowani siedlisk. Poniżej bystrza natomiast wystąpił przepływ szybki. Wynika to z fakt, że przed trzecim stanowiskiem znajdje się dopływ potok i zwiększa się przepływ. Acta Sci. Pol.

11 Ocena warnków hydrodynamicznych sprzyjających bytowani ryb na odcink rzeki Skawy 15 PIŚMIENNICTWO Bojarski A., Jeleński J., Jelonek M., Litewka T., Wyżga B., Zaleski J., Zasady dobrej praktyki w trzymani rzek i potoków górskich. Ministerstwo Środowiska, Departament Zasobów Wodnych Warszawa. Bryliński E., Opis wód śródlądowych. Ryby słodkowodne Polski. Wyd. 2. Red. M. Brylińska. PWN Warszawa, Cardinale B., Palmer M., Swan C., Brooks S., Poff N., The inflence of sbstrate heterogeneity on biofilm metabolism in a stream ecosystem. Ecological Society of America, Ecology 83, [ Dąbkowski L., Skibiński J., Żbikowski A., Hydraliczne podstawy projektów wodnomelioracyjnych. PWRiL Warszawa. Jowett I.G., A method for objectively identifying pool, rn and riffle habitats from physical measrements. New Zeal. J. Marine Freshwat Res. 27, Goring D., Nikora V., Despiking Acostic Doppler Velocimeter data. J. Hydral. Engin. 128, Gradziński R., Kostecka A., Radomski A., Sedymentologia. Wydawnictwa Geologiczne Warszawa. Harvey G., Clifford N., Microscale hydrodynamics and coherent flow strctres in rivers: Implications for the characterization of physical habitat. River Res. Applic. 25, Haer C., Tritthart M., Habersack H., Compter-aided mesohabitat evalation. I: Backgrond, model concept, calibration and validation based on hydrodynamic nmerical modeling. Int. Conf. on Flvial Hydralics River Flow. T. 3. Red. M. Altinakar, M.A. Kokpinar, Y. Darama, B. Yegen, N. Harmanciogl KUBABA Congress Department and Travel Services. Ankara, Hawkins C., Kershner J., Bisson P., Bryant, M, Decker L., Gregory S., McCllogh D., Overton C., Reeves G., Steedman R., Yong M., A hierarchical approach to classifying stream habitat featres. Fisheries 18, Kemp J.L., Harper D.M., Crosa G.A., The habitat-scale ecohydralics of rivers. Ecol. Engin. 16, Książek L., Bartnik W., Wykorzystanie warnków hydralicznych do oceny typów siedlisk w korycie rzecznym. Naka Przyr. Techn. 3(3), 1 8. Parasiewicz P., The MesoHABSIM Model revisited. River Res. Applic. 23, Radecki-Pawlik A., Podstawy hydrogeomorfologii cieków górskich. BEL Stdio Warszawa. Smith D.L., Brannon E.L., Inflence of cover on mean colmn hydralic characteristics in small pool riffle morphology streams. River Res. Applic. 23, Ślizowski R., Radecki-Pawlik A., Hta K., Analiza wybranych parametrów hydrodynamicznych na bystrz o zwiększonej szorstkości na Potok Sanoczek. Infrastr. Ekol. Ter. Wiejs. 2, EVALUATION OF LOCAL HYDRODYNAMIC CONDITIONS FAVOURABLE FOR LIVING OF FISH IN THE SKAWA RIVER SECTOR Abstract. This paper shows a profile of hydrodynamic conditions present in a Skawa river portion, where fish poplations have been fond. The river portion srveyed is characterized by a changing gradient and varying morphology, and by a locally diversified velocity and intensity of flow trblence. The longitdinal and transversal sections of the river bed were geodetically srveyed; the granlometric composition of the flvial deposits was stdied. Using an Acostic Doppler Velocimeter (ADV), the river flow velocity was measred at Formatio Circmiects 10 (4) 2011

12 16 A. Hawryło, L. Książek, A. Michalik three sites: above the riffle, in the riffle, and below it. The measrement reslts were sed to compte shear stresses in the river bed, velocity distribtions, and intensity distribtions of trblence. Based on the stdy, three types of habitats were identified. Using a method known as MEM (Mesohabitat Evalation Model), the river flow within the zone of the site above and in the riffle was classified as a normal flow, whereas the flow below the riffle was classified as a fast river flow. The fact that the two habitats were classified as zones with normal flow proves that the assmed criterion, i.e. a wide range of shear stress vales showing two orders of magnitde does not adeqately incorporate changes in hydrodynamic conditions revealed throgh the srvey condcted. Key words: hydrodynamic conditions, trblence intensity, river habitats Zaakceptowano do drk Accepted for print: Acta Sci. Pol.