Podstawy systemu prawa międzynarodowego

Transkrypt

1 Ewelina Cała-Wacinkiewicz Podstawy systemu prawa międzynarodowego pytania testy kazusy tablice 3. wydanie

2 REPETYTORIA C H BECK Podstawy systemu prawa międzynarodowego

3 W sprzedaży: A. Łazowski, A. Zawidzka PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE, wyd. 2 Podręczniki Prawnicze J. Gołaczyński PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE, wyd. 3 Podręczniki Prawnicze B. Kuźniak, M. Marcinko ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE, wyd. 3 Skrypty Becka P. Łaski (red.) PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE. PYTANIA EGZAMINACYJNE. TESTY. KAZUSY. TABLICE, wyd. 3 Repetytoria C. H. Beck B. Kuźniak ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE. PYTANIA. TABLICE, wyd. 2 Ćwiczenia Becka J. Barcik, T. Srogosz PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE Akademia Prawa

4 Podstawy systemu prawa międzynarodowego pytania testy kazusy tablice 3. wydanie rozszerzone i zmienione dr Ewelina Cała-Wacinkiewicz Uniwersytet Szczeciński Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2012

5 Wydawca: Aneta Flisek Wydawnictwo C. H. Beck 2012 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa ISBN ISBN e-book

6 Przedmowa Z przyjemnością oddaję do Państwa rąk poprawione i zaktualizowane trzecie wydanie repetytorium z prawa mię dzy narodowego publicznego, mogące stanowić pomoc dydaktyczną zarówno dla studentów, aplikantów, jak i tych wszystkich, którym przyszło zgłębiać tematykę prawno mię dzy narodową. Repetytorium w zaproponowanym kształcie stanowi wynik kilkuletnich doświadczeń dydaktycznych. Z założenia nie wyczerpuje jednak całości zakresu materiału, co wynika, po pierwsze, z rozległości tematycznej przedmiotu prawo międzynarodowe publiczne, po drugie zaś, z chęci pozostawienia niektórych zagadnień do realizacji na wykładach. Z założenia także w niniejszym repetytorium potrzeba osiągnięcia celów dydaktycznych zmusiła autorkę do wyjścia poza tradycyjne ramy prawa międzynarodowego publicznego. Nie wymaga to głębszego uzasadnienia, jeśli weźmie się pod uwagę, że do posługiwania się tradycyjnymi pojęciami prawa międzynarodowego potrzebne jest niekiedy subsydiarne wykorzystanie konstrukcji pojęciowych właściwych choćby nauce o stosunkach międzynarodowych. Repetytorium, którego głównym zadaniem jest służyć pomocą w przyswojeniu, a także utrwaleniu i usystematyzowaniu wiedzy z zakresu prawa międzynarodowego publicznego, składa się z czterech części. Pierwsza przyjmując formę pytań (zagadnień) egzaminacyjnych i odpowiedzi ma za zadanie merytorycznie przybliżyć omawiane zagadnienia. Druga zawie rająca testy (zarówno jednokrotnego, jak i wielokrotnego wyboru) ma ułatwić weryfikację zdobytej wiedzy, co stanowi doskonałą powtórkę materiału np. przed egzaminem. Trzecia o którą wzbogacono drugie wydanie zawiera kazusy umożliwiające zgłębienie omawianej tematyki poprzez możliwość analizowania stanów faktycznych, a zatem posiada walor praktyczny. Czwarta zaś w formie tablic graficznie prezentuje treści zawarte w części pierwszej. Trzecie wydanie repetytorium wzbogacono o przykłady i stanowisko doktryny ukazujące istotę omawianej problematyki. Ponadto, w deskrypcji Unii Europejskiej uwzględniono aktualny stan prawny, oparty na podpisanym r. Traktacie z Lizbony, który wszedł w życie r. Uwzględniono ponadto poszerzenie składu członkowskiego NATO i ONZ. Żywię nadzieję, że przyjęta konstrukcja, a także naniesione zmiany ułatwią Państwu korzystanie z niniejszego repetytorium, a spotkanie z prawem międzynarodowym publicznym zakończy się sukcesem w postaci zdanego egzaminu. Jednocześnie pragnę podziękować wszystkim osobom, które w trakcie pracy nad książką służyły mi swoją pomocą i udzielały cennych uwag i sugestii. Szczecin, lipiec 2012 r. Autorka

7

8 Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów Wykaz ważniejszej literatury V XI XV Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział I. Zagadnienia ogólne 1 Pytania 1 23 Rozdział II. Źródła prawa międzynarodowego publicznego 24 Pytania Rozdział III. Prawo traktatowe 46 I. Uwagi ogólne 46 Pytania II. Zawieranie, obowiązywanie i stosowanie umów międzynarodowych 64 Pytania Rozdział IV. Podmioty prawa międzynarodowego publicznego 91 I. Uwagi ogólne 91 Pytania II. Państwo 94 Pytania III. Organizacje międzynarodowe rozważania teoretyczne 113 Pytania IV. Inne podmioty 120 Pytania Rozdział V. Organizacje międzynarodowe wybrane zagadnienia w praktyce _ 125 I. Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) 125 Pytania II. Rada Europy (RE) 141 Pytania III. Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) 150 Pytania IV. Unia Europejska (UE) 158 Pytania

9 VIII Spis treści Rozdział VI. Systemy ochrony praw człowieka 197 Pytania Część B. Testy* Rozdział I. Zagadnienia ogólne Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Rozdział II. Źródła prawa międzynarodowego publicznego Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Rozdział III. Prawo traktatowe Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Rozdział IV. Podmioty prawa międzynarodowego Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Rozdział V. Organizacje międzynarodowe wybrane zagadnienia w praktyce Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Rozdział VI. Systemy ochrony praw człowieka Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test 27* 289 Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu * Uwaga: Testy 1 26 są testami jednokrotnego wyboru, testy wielokrotnego wyboru.

10 Spis treści IX Test Odpowiedzi do testu Test Odpowiedzi do testu Część C. Kazusy Kazus 1. Przystąpienie do ONZ 323 Kazus 2. Opinie doradcze Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości 324 Kazus 3. Obywatelstwo Unii Europejskiej 326 Kazus 4. Dopuszczalność skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 327 Kazus 5. Zawieszenie stosowania postanowień Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych 329 Kazus 6. Ratyfikacja umowy międzynarodowej 331 Kazus 7. Tekst autentyczny umowy 332 Kazus 8. Stosowanie prawa Unii Europejskiej 334 Kazus 9. Prawo międzynarodowe prywatne a prawo międzynarodowe publiczne 335 Kazus 10. Głosowanie w Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych 336 Kazus 11. Nieważność traktatu 337 Kazus 12. Moc wiążąca Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka 338 Kazus 13. Prawo Unii Europejskiej a dyskryminacja 339 Kazus 14. Prawa człowieka 340 Kazus 15. Podmiotowość a umowy międzynarodowe 341 Część D. Tablice Tabl. 1. Definicja pojęcia prawa międzynarodowego publicznego 343 Tabl. 2. Rodzaje stosunków prawnomiędzynarodowych 343 Tabl. 3. Prawo międzynarodowe publiczne a prawo międzynarodowe prywatne 344 Tabl. 4. Główne cechy charakteryzujące prawo międzynarodowe publiczne 344 Tabl. 5. Rodzaje sankcji prawa międzynarodowego 345 Tabl. 6. Relacje między prawem międzynarodowym, prawem europejskim a prawem Unii Europejskiej 346 Tabl. 7. Skuteczność prawa międzynarodowego w wewnętrznym porządku prawnym_ 347 Tabl. 8. Sposoby pojmowania społeczności międzynarodowej 347 Tabl. 9. Organy państwowe uprawnione do realizowania polityki zagranicznej państwa 348 Tabl. 10. Prawo międzynarodowe a prawo krajowe 349 Tabl. 11. Postanowienia art. 38 Statutu MTS 350 Tabl. 12. Źródła prawa międzynarodowego publicznego 350 Tabl. 13. Zwyczaj jako źródło prawa międzynarodowego 351 Tabl. 14. Katalog ogólnych zasad prawa sformułowany w Karcie Narodów Zjednoczonych 352 Tabl. 15. Katalog ogólnych zasad prawa sformułowany w Deklaracji zasad prawa międzynarodowego, dotyczącej przyjaznych stosunków i współdziałania państw zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych z 1970 r. 353

11 X Spis treści Tabl. 16. Rodzaje aktów jednostronnych państw 354 Tabl. 17. Charakterystyka Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów podpisanej r. 355 Tabl. 18. Ważniejsze rodzaje umów międzynarodowych 356 Tabl. 19. Umowy na korzyść państwa trzeciego 357 Tabl. 20. Umowy na niekorzyść państwa trzeciego 357 Tabl. 21. Budowa umowy międzynarodowej 358 Tabl. 22. Rodzaje ratyfikacji umowy międzynarodowej na podstawie Konstytucji RP 359 Tabl. 23. Wyłączenie możliwości składania zastrzeżeń do umowy międzynarodowej 360 Tabl. 24. Obowiązek publikacji aktów prawnych w polskim porządku prawnym 361 Tabl. 25. Funkcje depozytariusza umowy międzynarodowej 362 Tabl. 26. Przyczyny nieważności traktatu i przyczyny wygaśnięcia jego mocy obowiązywania 363 Tabl. 27. Trzy znaczenia terminu państwo 364 Tabl. 28. Sposoby definiowania terminu państwo 365 Tabl. 29. Sposoby nabywania obywatelstwa w Polsce 366 Tabl. 30. Główne atrybuty podmiotowości prawnomiędzynarodowej 366 Tabl. 31. Podstawowe rodzaje państw 367 Tabl. 32. Definicja organizacji międzynarodowych 368 Tabl. 33. Organy organizacji międzynarodowych 368 Tabl. 34. Organizacja Narodów Zjednoczonych główne cele i zasady działalności 369 Tabl. 35. System podstawowych instytucji Organizacji Narodów Zjednoczonych 370 Tabl. 36. Ważniejsze kompetencje Zgromadzenia Ogólnego ONZ 371 Tabl. 37. Sposoby głosowania w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ 372 Tabl. 38. Ważniejsze kompetencje Rady Bezpieczeństwa ONZ 373 Tabl. 39. System Narodów Zjednoczonych 374 Tabl. 40. Główne organy Rady Europy 375 Tabl. 41. Procedury podejmowania decyzji w Komitecie Ministrów Rady Europy 376 Tabl. 42. Sposoby głosowania w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy 377 Tabl. 43. Główne organy i struktura Unii Europejskiej w świetle Traktatu z Lizbony 378 Tabl. 44. Ważniejsze kompetencje Rady Europejskiej i Rady Unii Europejskiej w świetle Traktatu z Lizbony 379 Tabl. 45. Frakcje polityczne Parlamentu Europejskiego 380 Tabl. 46. Prawo Unii Europejskiej 381 Tabl. 47. Systemy ochrony praw człowieka 382 Tabl. 48. Warunki dopuszczalności skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 383 Tabl. 49. Siedziby międzynarodowych trybunałów 384 Tabl. 50. Pozaeuropejskie regionalne systemy ochrony praw człowieka 384 Załączniki 385 Indeks rzeczowy 407

12 Wykaz skrótów 1. Źródła prawa i dokumenty EKPC Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z r. (Europejska Konwencja Praw Człowieka) (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284) KNZ Karta Narodów Zjednoczonych z r. (Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90 ze zm.) KPC ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 255 ze zm.) KWPT Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439) MPPOiP Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) n. TUE Traktat o Unii Europejskiej wersja skonsolidowana z r. uwzględniająca zmiany wprowadzone Traktatem z Lizbony (Dz.Urz. UE C 83/2010, s. 13) ObPolU ustawa z r. o obywatelstwie polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.) PDPCZ Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z r. TL Traktat z Lizbony z r. zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.Urz. UE C 306/2007, s. 1) TFUE Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wersja skonsolidowana z r. (dawny Traktat ustanowiający Wspólnotę Europejską zmieniony Traktatem z Lizbony) (Dz.Urz. UE C C 83/2010, s. 47) TUE Traktat o Unii Europejskiej z r. (Dz.Urz. UE C 191/1992, s. 1) TWE Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z r. (Dz.Urz. UE C 224/1999, s. 1) UmMU ustawa z r. o umowach międzynarodowych (Dz.U. Nr 39, poz. 443 ze zm.)

13 XII Wykaz skrótów 2. Organizacje międzynarodowe i ich organy ETPC Europejski Trybunał Praw Człowieka ETS Europejski Trybunał Sprawiedliwości Euratom Europejska Wspólnota Energii Atomowej EWG Europejska Wspólnota Gospodarcza EWWiS Europejska Wspólnota Węgla i Stali KBWE Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie MTS (ICJ) Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (International Court of Justice) NATO Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego OBWE Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie ONZ Organizacja Narodów Zjednoczonych RE Rada Europy STSM (PCIJ) Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej (Permament Court of International Justice) UE Unia Europejska WE Wspólnota Europejska 3. Publikatory i czasopisma Dz.U. Dziennik Ustaw Dz.Urz. UE Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C.M.L.Rev. Common Market Law Review E.L.J. European Law Journal PiP Państwo i Prawo PPE Przegląd Prawa Europejskiego Pr. i Pod. UE Prawo i Podatki Unii Europejskiej PS Przegląd Sądowy Prz. Sejm. Przegląd Sejmowy RP Ruch Prawniczy RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny SM Sprawy Międzynarodowe Zb. Orz. Zbiór Orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ZN Zeszyty Naukowe 4. Inne skróty art. artykuł cyt. cytowany (-a, -e) m.in. między innymi nast. następna (-e, -y) np. na przykład Nr numer pkt punkt post. postanowienie

14 Wykaz skrótów XIII poz. pozycja pyt. pytanie r. rok red. redakcja rozdz. rozdział s. strona (-y) t. tom tekst jedn. tekst jednolity tj. to jest ust. ustęp WPZIB Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa wyr. wyrok zd. zdanie ze sprost. ze sprostowaniem zm. zmiana (-y) v. versus

15

16 Wykaz ważniejszej literatury 1. Zbiory dokumentów Z. Brodecki (red.), Traktat o Unii Europejskiej, Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. Komentarz, Warszawa 2006 L. Gelberg, Wybór dokumentów, cz. 2, Warszawa 1958 A. Górbiel, Prawo międzynarodowe. Źródła i materiały, t. 1 i 2, Katowice 1970 B. Gronowska, T. Jasudowicz, C. Mik, Prawa człowieka. Dokumenty międzynarodowe, Toruń 2003 K. Kocot, K. Wolfke, Wybór dokumentów do nauki prawa międzynarodowego, Wro cław Warszawa 1978 B. Kuźniak, A. Capik, Traktat Nicejski. Komentarz, Warszawa 2002 P. Łaski, I. Gawłowicz, E. Cała, Wybór dokumentów do nauki prawa międzynarodowego pub licznego, cz. 1 i 2, Szczecin 2001 R. Podgórzańska, B. Szczepanik, Uregulowania traktatowe Polski w latach Teksty wybranych dwustronnych umów politycznych zawartych przez Polskę z niektórymi krajami europejskimi, Koszalin 1999 A. Przyborowska-Klimczak, Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór dokumentów, Lublin 2004 M. Sykulska, Prawo międzynarodowe publiczne, Sopot 1998 B. Wierzbicki, Prawo międzynarodowe. Materiały do studiów, Białystok Podręczniki, monografie, encyklopedie, artykuły L. Antonowicz, Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa 2008 L. Antonowicz, Pojęcie państwa w prawie międzynarodowym, Warszawa 1974 J. Barcik, T. Srogosz, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2007 J. Barcz (red.), Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2002 J. Białocerkiewicz, Organizacje europejskie i ich standardy prawne, Włocławek 2003 J. Białocerkiewicz, Prawo międzynarodowe publiczne. Zarys wykładu, Olsztyn 2003 R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2004 Z. Brodecki, Prawo integracji z europejskiej perspektywy, Warszawa 2004 I. Brownlie, Principles of Public International Law, Oxford 1998 N. Buchowska, Uchwały organizacji międzynarodowych jako źródło prawa między na ro dowego, RPEiS 2001, z. 3

17 XVI Wykaz ważniejszej literatury E. Cała-Wacinkiewicz, Charakter pawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodowego, Warszawa 2007 E. Cała, D. Wacinkiewicz, Przyczynek do rozważań na temat europejskich relacji prawnych w kontekście współczesnego rozumienia suwerenności, [w:] I. Gawłowicz, I. Wierzchowiecka (red.), Koncepcje suwerenności. Zbiór studiów, Warszawa 2005 W. Czapliński, A. Wyrozumska, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2004 P. Czubik, B. Kuźniak, Organizacje międzynarodowe, Warszawa 2008 S. Dudzik (red.), Konstytucja dla Europy. Przyszły fundament Unii Europejskiej, Kraków 2005 E. Dynia, Integracja europejska, Warszawa 2004 L. Ehrlich, Prawo międzynarodowe, Warszawa 1958 Encyclopedia of Public International Law, Holland 2000 M. Frankowska, Prawo traktatów, Warszawa 1997 T. Gadkowski, Odpowiedzialność międzynarodowa państwa za szkodę jądrową, Poznań 1990 L. Gelberg, Zarys prawa międzynarodowego, Warszawa 1979 J. Gilas, Prawo międzynarodowe, Toruń 1999 W. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2007 M. Herdegen, Prawo europejskie, Warszawa 2006 T. Hillier, Principles of Public International Law, London Sydney 1999 M. Horspool, European Union Law, London 2003 F. Jasiński, Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Warszawa 2003 M. Kenig-Witkowska (red.), Prawo instytucjonalne Unii Europejskiej, Warszawa 2008 A. Klafkowski, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1979 J. Kolasa, Unia Europejska na tle rozwoju prawa i społeczności międzynarodowej, [w:] J. Kolasa, A. Kozłowski (red.), Prawo międzynarodowe publiczne a prawo europejskie, Wro cław 2003 A. Kosicki, Problem podmiotowości europejskich minipaństw w świetle prawa międzynarodowego, RPEiS 2002, z. 1 R. Kwiecień, Miejsce umów międzynarodowych w porządku prawnym państwa polskiego, Warszawa 2000 E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje międzynarodowe. Założenia, cele, działalność, War szawa 2001 P. Łaski, Suwerenność i współzależność we współczesnym prawie międzynarodowym, [w:] I. Gawłowicz, I. Wierzchowiecka (red.), Koncepcje suwerenności. Zbiór studiów, Warszawa 2005 A. Łazowski, A. Zawidzka, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2008 T. Łoś-Nowak, Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota. Mechanizmy działania. Zasięg, Wrocław 1999 J. Makowski, Prawo międzynarodowe, cz. 1, Warszawa 1930 P. Malanczuk, Modern Introduction to International Law, London New York 1997 M. Masternak-Kubiak, Umowa międzynarodowa w prawie konstytucyjnym, Warszawa 1997 J. Menkes, A. Wasilkowski, Organizacje międzynarodowe. Wprowadzenie do systemu, Warszawa 2004

18 Wykaz ważniejszej literatury XVII C. Mik, Europejskie prawo wspólnotowe. Zagadnienia teorii i praktyki, t. 1, Warszawa 2000 St. Nahlik, Wstęp do nauki prawa międzynarodowego, Warszawa 1967 M. Perkowski, Ewolucja podmiotowości prawnomiędzynarodowej Unii Europejskiej, [w:] C. Mik (red.), Unia Europejska w dobie reform, Toruń 2004 J. Pieńkos, Prawo międzynarodowe publiczne, Kraków 2004 R. Podgórzańska, Główne problemy polityki zagranicznej Polski po wejściu do Unii Europejskiej, [w:] R. Podgórzańska, Ł. Tomczak (red.), Wybrane zagadnienia polityki zagranicznej Polski po 1989 roku, Szczecin 2006 R. Podgórzańska, Główne problemy polskiej polityki zagranicznej na forum Sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych w latach , Szczecin 2006 M. Shaw, Prawo międzynarodowe, Warszawa 2000 R. Sonnenfeld, Odpowiedzialność państwa w prawie międzynarodowym, Warszawa 1980 J. Sozański, Współczesne prawo traktatów, Warszawa Poznań 2003 R. Streinz, Prawo europejskie, Warszawa 2002 J. Tyranowski, Spory graniczne i spory terytorialne a sukcesja, SM 1976, Nr 10 D. Wacinkiewicz, Współpraca samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi wybrane aspekty prawne, [w:] B. Filipiak, A. Szewczuk (red.), Samorząd terytorialny w zintegrowanej Europie, Szczecin 2006

19

20 Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział I. Zagadnienia ogólne Pytanie 1. Zdefiniuj pojęcie prawa międzynarodowego publicznego. Prawo międzynarodowe publiczne (w skrócie prawo międzynarodowe) w doktrynie przedmiotu definiowane jest na wiele sposobów. I tak, L. Antonowicz przyjmuje, iż prawo międzynarodowe reguluje stosunki wzajemne państw tworzących społeczność międzynarodową 1. Z powyższej definicji jednoznacznie wynika, że to państwa są podstawowym elementem społeczności międzynarodowej, z czym trudno byłoby się nie zgodzić. Oparcie definicji prawa międzynarodowego o państwa stanowi jednak wąskie ujęcie (sensu stricto) definiowanego zagadnienia. Współcześnie zaobserwować można bowiem proces permanentnego rozszerzania się katalogu podmiotów prawnomiędzynarodowych. Szersze rozumienie (sensu largo) pojęcia prawa międzynarodowego wynika natomiast z definicji zaproponowanej przez A. Łazowskiego i A. Zawidzką, zgodnie z którą prawo międzynarodowe publiczne to szczególnego rodzaju system prawny, tworzący zasady oraz mechanizmy współpracy państw, organizacji międzynarodowych oraz innych uznanych podmiotów tego systemu prawnego 2. Zbliżone stanowisko zajmują także W. Czapliński i A. Wyrozumska, wyraźnie podkreślając, iż normy prawnomiędzynarodowe regulują wzajemne stosunki między podmiotami tego prawa 3, nie zaś jedynie między państwami. Na podstawie powyższych definicji, uogólniając, stwierdzić należy, iż prawo międzynarodowe publiczne to: 1) zespół norm prawnych, 2) regulujących wzajemne stosunki, 3) pomiędzy podmiotami prawa międzynarodowego. 1 L. Antonowicz, Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa 2011, s A. Łazowski, A. Zawidzka-Łojek, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2011, s W. Czapliński, A. Wyrozumska, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2004, s. 5. E. Cała-Wacinkiewicz, Podstawy systemu prawa międzynarodowego, wyd. 3 Pyt. 1