MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO II

Transkrypt

1 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO II Zasady oceniania: - Za rozwi zanie zada z arkusza II mo na uzyska maksymalnie 50 punktów. - Model odpowiedzi uwzgl dnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest cis ym wzorcem sformu owania (poza odpowiedziami jednowyrazowymi i do zada zamkni tych). - Za odpowiedzi do poszczególnych zada przyznaje si wy cznie pe ne punkty. - Za zadania otwarte, za które mo na przyzna tylko jeden punkt, przyznaje si punkt wy cznie za odpowied w pe ni poprawn. - Za zadania otwarte, za które mo na przyzna wi cej ni jeden punkt, przyznaje si tyle punktów, ile prawid owych elementów odpowiedzi (zgodnie z wyszczególnieniem w kluczu) przedstawi zdaj cy. - Je eli podano wi cej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) ni wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi (liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu. - Je eli podane w odpowiedzi informacje wiadcz o zupe nym braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej prawid owej odpowiedzi, odpowied tak nale y oceni na zero punktów. Numer zadania 8. Przyk ad tabeli: Podzia polisacharydów Przyk ady polisacharydów Oczekiwana odpowied Wyst powanie polisacharydów w organizmach ywych ciany komórkowe komórek ro linnych / niektórych grzybów i celuloza protistów. Strukturalne wyst puje w cianach komórkowych komórek (wi kszo ci)grzybów chityna / buduje szkielety zewn trzne stawonogów. skrobia wyst puje w komórkach (strukturach) ro lin / bulwa ziemniaka. Zapasowe glikogen wyst puje w komórkach grzybów / narz dach zwierz t / w troba. Za prawid owe sklasyfikowanie w tabeli na polisacharydy strukturalne (celuloza, chityna) i zapasowe (skrobia, glikogen) - 1 pkt Za prawid owe podanie w tabeli dwóch miejsc wyst powania - 1 pkt Za prawid owe podanie w tabeli czterech miejsc wyst powania - pkt Maksymalna punktacja za zadanie 3 Uwagi Tabela mo e mie inny uk ad kolumn (np. zaczyna si od rodzajów polisacharydów) 9. A. 1 pkt 1

2 30. Za ka d dobrze oznaczon faz - po 1 pkt G 1n, c, - 1 pkt M 1n, 1c. 1 pkt 31. Za podanie nazwy - fosforylacja substratowa 1 pkt 1 3. a) Za ustalenie miejsc zachodzenia wymienionych procesów 1 pkt - Chloroplast procesy anaboliczne, mitochondrium procesy kataboliczne. b) Za poprawne wyja nienie 1 pkt Przyk ad wyja nienia: - Chloroplasty i mitochondria zaopatruj komórk w metabolity i/lub ATP. - Produkty jednego z organelli s substratami drugiego / samowystarczalno energetyczna komórki. 33. Za poprawnie wyja nion zale no 1 pkt Przyk ad wyja nienia: - Im lepiej jest rozwini ta siateczka ródplazmatyczna szorstka, tym wi cej jest produkowanego bia ka. - Obfito siateczki ródplazmatycznej szorstkiej wzmaga syntez bia ek (enzymów) Za ka d z dwóch prawid owo wymienion funkcj po 1 pkt Przyk ady funkcji wakuol: - Utrzymuj komórk w stanie uwodnienia (odpowiadaj za turgor komórki). - Magazynuj zb dne produkty przemiany materii (glikozydy, alkaloidy, garbniki, kwasy organiczne). - Magazynuj materia y zapasowe (bia ka w postaci ziaren aleuronowych, cukry, t uszcze). - Znajduj si w nich barwniki - antocjany i flawony nadaj ce barw kwiatom, owocom, li ciom. - Znajduj si w nich enzymy hydrolityczne upodabniaj ce wakuole do lizosomów. - Wakuole zawieraj enzymy hydrolityczne (trawi ce), dzi ki czemu uczestnicz w rozk adzie bia ek i kwasów nukleinowych. 35. Za ka d z dwóch poprawnie podanych zale no ci - po 1 pkt Przyk ad zale no ci: - Chloroplasty w komórkach skórki ro liny wodnej u atwiaj fotosyntez w rodowisku wodnym ( wiat o o ma ym nat eniu, rozproszone). - Brak aparatów szparkowych - rodowisko wodne zapewnia ro linie sta wilgotno (ro lina nie musi oszcz dza wody). - Cienka kutykula w obu warstwach skórki u atwia gospodark wod i solami mineralnymi. Nie uznajemy magazynowania skrobi w wakuolach, wydzielania wody.

3 36. Za ka d z dwóch poprawnie sformu owanych zalet po 1 pkt Przyk adowe zalety strtegii: - Wirusy dzia aj ce wolno maj wi ksze szanse na zaatakowanie nowego (i kolejnych) gospodarza i wykorzystanie go. - Stykaj c si z organizmami ró nych gospodarzy wirusy maj wi ksze szanse zdobycie przystosowa na drodze mutacji (doboru naturalnego, selekcji). W czanie materia u genetycznego wirusa do materia u genetycznego gospodarza pozwala na jego powielanie i stanowi ochron przed zniszczeniem. Powolne dzia anie wirusa wyd u a czas choroby, daj c szans na wynalezienie leków, które je zwalcz. Powolne dzia anie wirusa wyd u a ycie chorego cz owieka, a jest ono przecie nadrz dn warto ci. Na pocz tku cz owiek nie ma adnych objawów i nie cierpi. 37. Za poprawnie podany wp yw bakterii 1 pkt - Proces ten powoduje zakwaszenie gleby. - Powstaj jony SO 4 - Za podanie konsekwencji 1 pkt - Konsekwencj zakwaszenia jest zubo enie wiata ro linnego na tym terenie. - Na glebie kwa nej mog rozwija si ro liny kwasolubne. - Tworz si siarczany potrzebne dla prawid owego wzrostu i rozwoju ro lin. 38. Za wskazanie sposobu dzia ania leku 1 pkt - Lek powinien blokowa dzia anie bia ek gronkowca s u cych do uwalniania elaza z erytrocytów. - Lek mo e blokowa ekspresj genów bia ek gronkowca. Za okre lenie efektów dzia ania leku 1 pkt - które to dzia anie przerwie dostarczanie elaza do komórki gronkowca / zaburzenie metabolizmu /, co spowoduje unieszkodliwienie bakterii 1 pkt LUB: - Za podanie ka dego dwóch sposobów mechanizmów dzia ania leku po 1 pkt

4 39. Za ka de z dwóch logicznych wyja nie po 1 pkt Przyk ady wyja nie : a) Dzi ki temu, e tworz si k py mchów, u atwia to utrzyma wod mi dzy ro linami.(u atwia to pobieranie wody przez listki) b) Dzi ki bezpo redniej blisko ci gametangiów i u atwione jest zaplemnienie (zap odnienie, przeniesienie plemników przez wod do rodni). 1 pkt 40. Za podanie prawid owej nazwy organu 1 pkt Modyfikacji uleg y odygi (bulwa ziemniaka i k cze kosa ca). Za poprawne wyja nienie 1 pkt Przyk ady wyja nie : - Gromadz materia y (substancje) zapasowe (w glowodany) (zu ywane do budowy wzrostu i rozwoju tych ro lin). - Obydwie odygi u atwiaj wegetatywne rozmna anie si tych ro lin. - K cze kosa ca pozwala na lepsze umocowanie ro liny w glebie. - S organami przetrwalnikowymi. 41. Za podanie nazwy - symetria promienista. 1 pkt Za poprawne uzasadnienie 1 pkt Przyk ad uzasadnienia: - Ukwia jest zwierz ciem osiad ym, które musi odbiera bod ce ze wszystkich kierunków (nie mo e zmieni swojego po o enia). - Symetria promienista u atwia ukwia owi (jako zwierz ciu osiad emu) zdobywanie pokarmu i obron. 4. Za ka de z dwóch poprawnych wyja nie po 1 pkt Przyk ady odpowiedzi: - Gruczo y linowe produkuj lin zawieraj c substancj, która przeciwdzia a krzepni ciu krwi / Gruczo y linowe produkuj lin zawieraj c hirudin. - Du e kieszeniowate wole u atwia magazynowanie krwi (zmieszana z hirudin d ugo zachowuje wie o nie krzepnie). Nie uznaje si znaczenia symetrii promienistej w rozmna aniu i regeneracji.

5 43. Za wskazanie róde wodoru 1 pkt - ród em wodoru w procesie fotosyntezy ro lin zielonych jest woda, a w procesie fotosyntezy purpurowych bakterii siarkowych siarkowodór. Za poprawne wyja nienie 1 pkt Przyk ady odpowiedzi: - Ró nica róde wynika z tego, e fotosynteza ro lin zielonych zachodzi w warunkach tlenowych, a wymienione bakterie s beztlenowcami - w ich otoczeniu jest dost pny H S. - Organizmy te yj w ró nych rodowiskach ( tlenowe, beztlenowe). 44. Za prawid owe uzupe nienie ka dej z dwóch luk schematu 1 pkt Lewa strona schematu niski poziom ATP; prawa strona schematu wysoki poziom ATP Za w a ciwy wybór krzywej - krzywa A 1 pkt Za poprawne uzasadnienie 1 pkt Przyk ad uzasadnienia: - Poniewa organizmy stenotermiczne s to takie organizmy, które wykazuj w ski zakres tolerancji na temperatur (których aktywno przypada na znacznie w szy zakres temperatur). 46. Za prawid owo sformu owany problem badawczy 1 pkt Problem badawczy - przyk ady: - W jaki sposób samce konika polnego wabi samice (w okresie godowym)? - Wra liwo samic konika polnego na d wi ki wydawane przez samca. - Czy samice konika polnego bardziej reaguj na widok samca czy na jego g os? - Badanie zachowa godowych koników polnych. 47. Za prawid owo sformu owany wniosek 1 pkt Przyk ad wniosku: - Bez wzgl du na po o enie ga zki, p dy zawsze wykazuj geotropizm ujemny, a korzenie geotropizm dodatni. - Bez wzgl du na po o enie ga zki p dy i korzenie rosn w swoim naturalnym kierunku - p dy w gór a korzenie w dó 48. Za ka d z dwóch prawid owo podan sytuacj wraz z uzasadnieniem po 1 pkt Przyk ady sytuacji: - Wykrycie przest pcy mo liwo sprawiedliwego ukarania. - Uniewinnienie (oczyszczenie z zarzutów) niewinnie oskar onych rehabilitacja spo eczna. - Ustalenie to samo ci osób zaginionych, pozbawionych pami ci odnajdywanie rodzin. - Ustalenie to samo ci osób znalezionych martwych: ofiar dzia a wojennych, zamachów 1 1

6 terrorystycznych i katastrof odnajdowanie rodzin, pochówek (rodziny, pa stwo). - Pomoc w ustaleniu naturalnych rodziców dzieci adoptowanych (je eli chc ich pozna ) odnowienie wi zi rodzinnych, scalanie rodzin. - Rozstrzyganie sporów o ojcostwo alimenty, kontakty dziecka z biologicznym ojcem. 49. Za prawid owo podane fenotypy dwóch osobników 1 pkt a) czarny, b) br zowy b) Za prawid owo zapisan krzy ówk 1 pkt (AaBb x aabb) AB ab Ab ab ab AaBB aabb AaBb aabb ab AaBb aabb Aabb aabb c) Za podanie prawdopodobie stwa - 5% /0,5 / ¼ /1-4 osobników albinotycznych 1 pkt 50. I sposób punktacji: (stosowany, gdy brak odpowiedzi na drug cz polecenia, lub jest ona b dna) Za zapisanie prawid owych genotypów kobiety (II) 1 pkt X D X d Za zapisanie prawid owych genotypów m czyzn (I, III, IV) 1 pkt I X d Y; II ; III X d Y; IV X d Y II sposób punktacji (stosowany, gdy ucze przedstawi prawid owe uzasadnienie faktu, e daltonizm jest cech recesywn otrzyma tylko jeden pkt za zapisanie genotypów lub nie otrzyma go wcale). Przyk ady prawid owych argumentów wynikaj cych z wiedzy ucznia 1 pkt - Heterozygotyczne kobiety nie s daltonistkami, lecz tylko nosicielkami tego genu. - Gdyby gen na daltonizm by dominuj cy, to nie by oby nosicielek tego genu i choroba wyst powa aby podobnie cz sto u m czyzn i kobiet. Uwaga: Je eli ucze poda, e na podstawie analizy schematu nie mo na uzasadni, e daltonizm jest cech recesywn 1 pkt. 51. Za podanie rodzaju zmienno ci - zmienno niedziedziczna 1 pkt. Za poprawny argument 1 pkt Przyk adowy argument: - Zmiana barwy na ró ow jest spowodowana przez kwa ne pod o e. - Zmian barwy kwiatów warunkuje zmiana rodowiska. - Warunki (czynniki) rodowiskowe wp ywaj na zmian barwy kwiatów na ró ow. 3 Dopuszcza si zapis krzy ówki w ka dej innej formie. Nie uznajemy wyniku 5% przy z b dnie zapisanej krzyzówce. Dopuszcza inne oznaczenia literowe alleli (A, a; B, b; H, h. Nawet bez ich obja nienia.

7 5. Za logiczne wyja nienie 1 pkt Przyk ady wyja nie : Skuteczno oznacza: - Takie przystosowania do ycia w danym rodowisku, dzi ki którym gatunek b dzie móg tam y (rozwija si ) i wydawa potomstwo. - Wytworzenie (zespo u) cech u atwiaj cych gatunkowi ycie i prze ycie w danym rodowisku. 53. Za narysowanie piramidy i wstawienie cyfr w odpowiednie miejsca 1 pkt Za poprawne nazwanie poziomów (w przypadku prawid owego rysunku piramidy) 1 pkt 1 Podpisy poziomów w nawiasach s odpowiedziami alternatywnymi. 3 Za poprawne nazwanie 4 poziomów pkt 54. Za ka de z dwóch poprawne okre lenie uwzgl dniaj ce globalne skutki wycinania lasów - po 1 pkt - Nadmierne wycinanie lasów powoduje zmniejszenie biomasy producentów (wykorzystuj cych dwutlenek w gla w procesie fotosyntezy), co mo e spowodowa zwi kszenie st enia dwutlenku w gla w atmosferze. - Mo e to doprowadzi do wyst pienia efektu cieplarnianej.