MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA II A1, A4 (A1 arkusz standardowy, A4 arkusz dla s abo widz cych)

Transkrypt

1 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA II A1, A4 (A1 arkusz standardowy, A4 arkusz dla s abo widz cych) Zasady oceniania Za rozwi zanie zada z arkusza II mo na uzyska maksymalnie 50 punktów. Model odpowiedzi uwzgl dnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest cis ym wzorcem sformu owania (poza odpowiedziami jednowyrazowymi i do zada zamkni tych). Za odpowiedzi do poszczególnych zada przyznaje si wy cznie pe ne punkty. Za zadania otwarte, za które mo na przyzna tylko jeden punkt, przyznaje si punkt wy cznie za odpowied w pe ni poprawn. Za zadania otwarte, za które mo na przyzna wi cej ni jeden punkt, przyznaje si tyle punktów, ile prawid owych elementów odpowiedzi, zgodnie z wyszczególnieniem w modelu, przedstawi zdaj cy. Je eli podano wi cej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) ni wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi (liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu. Je eli podane w odpowiedzi informacje wiadcz o braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej prawid owej odpowiedzi lub zawieraj b d merytoryczny, odpowied tak nale y oceni na zero punktów. Uwagi do zapisu modelu: Odpowiedzi alternatywne (tylko jedna z nich podlega ocenie) oddzielone s od siebie uko nikami (/), np.: ruch ko czyn /ruch i w ocenie s równowa ne. Sformu owanie zapisane w nawiasach nie jest wymagane w odpowiedzi. Jego umieszczenie w odpowiedzi nie ma wp ywu na ocen. Numer zadania Oczekiwana odpowied i sposób jej oceny 9. Za trafny wybór ka dego z dwóch zda po 1 pkt. Poprawna odpowied : I (1 pkt), II 30. Za poprawne okre lenie wp ywu wskazanej w a ciwo ci enzymów na przebieg reakcji 1 pkt. u atwiaj przebieg reakcji/ zwi kszaj szybko reakcji/ przyspieszaj reakcje 31. Za trafn i poprawnie sformu owan hipotez 1 pkt. Przyk ady hipotez: - aktywno enzymów zale y od ph rodowiska (1 pkt), - enzymy wyst puj ce w lizosomach s aktywne w rodowisku kwa nym (1 pkt), - enzymy wyst puj ce w lizosomach s nieaktywne w rodowisku oboj tnym/ gdy ph rodowiska jest 7, Strona 1 z 6 Maksymalna punktacja za zadanie 1 1 Uwagi

2 3. Za rozpoznanie i podanie poprawnej nazwy ka dego z dwóch sk adników, pe ni cych okre- lon funkcj w komórce po 1 pkt. Poprawna odpowied : - proces kataboliczny: b mitochondrium (1 pkt), - synteza glikoprotein: f aparat Golgiego 33. Za poprawne podanie nazwy i okre lenie cechy budowy 1 pkt. Przyk ad odpowiedzi: j dro komórkowe obecno porów w otoczce j drowej 34. Za poprawne okre lenie zmiany poziomu energetycznego i stopnia utlenienia produktu reakcji w stosunku do substratu po 1 pkt. - poziom energetyczny produktu jest wy szy ni substratu (1 pkt), - stopie utlenienia produktu jest ni szy w porównaniu z substratem 35. Za ka de dwie z czterech poprawnych odpowiedzi po 1 pkt. Poprawna odpowied : 1 P, P, 3 F, 4 F. 36. Za prawid owe zaznaczenie ka dego z dwóch sformu owa po 1 pkt. Poprawna odpowied : A (1 pkt), D 37. Za poprawne okre lenie ka dego z dwóch rodzajów (aspektów) ró norodno ci po 1 pkt. Przyk ad odpowiedzi: rodzaj/ aspekt/ genetyczny (1 pkt), gatunkowy (1 pkt) lub biocenotyczny/ ekologiczny/ poziom ekosystemu Za prawid owe wskazanie numeru rysunku () 1 pkt. 1 Dla s abo widz cych (A4) za podanie numeru nazwy. 39. Za przedstawienie ka dej z dwóch trafnie wybranych cech bakterii wa nych dla ich rozpowszechnienia w biosferze po 1 pkt. - s odporne na niekorzystne dla ycia czynniki rodowiska /w niesprzyjaj cych warunkach mog tworzy formy przetrwalnikowe (1 pkt), - w sprzyjaj cych warunkach rozwijaj si masowo dzi ki bardzo cz stym podzia om komórkowym (1 pkt), - mikroskopowa wielko u atwia przenoszenie na znaczne odleg o ci 40. Za ka de dwie prawid owo podane cechy ró ni ce grzyby i ro liny po 1 pkt. Prawid owe odpowiedzi: a) ro liny C, E (1 pkt); b) grzyby D, F Strona z 6

3 41. Za w a ciwe opisanie i wyskalowanie osi Y cz sto grup krwi (%) oraz opisanie grup krwi na osi X 1 pkt. Za narysowanie obok siebie s upków (odpowiedniej wysoko ci) odno nie danej grupy krwi w obu populacjach 1 pkt. 4. Za trafny wybór ka dej z cech budowy skórki korzenia i li cia oraz powi zanie z pe nionymi funkcjami po 1 pkt. - przystosowaniem korzenia do pobierania wody z gleby jest obecno w o ników/ cienko- ciennych wypustek komórek skórki (1 pkt), - w skórce li cia wyst puj aparaty szparkowe umo liwiaj ce pobieranie CO niezb dnego do fotosyntezy/ wymian gazow / regulacj intensywno ci transpiracji 43. I sposób oceniania: za poprawne porównanie wp ywu ka dego z dwóch sposobów rozmna- ania na ró norodno potomstwa oraz porównanie istoty tych sposobów rozmna ania po 1 pkt. Przyk ad odpowiedzi: rozmna anie wegetatywne nie prowadzi do zmiany informacji genetycznej u osobników potomnych, poniewa powstaj one z fragmentów jednej ro liny/ przez podzia jednego osobnika macierzystego (1 pkt), natomiast w czasie rozmna ania p ciowego ma miejsce zap odnienie/ po czenie gamet wytworzonych przez ró ne osobniki macierzyste/, dlatego potomstwo ró ni si genetycznie od organizmów rodzicielskich II sposób oceniania: za poprawne porównanie wp ywu obu procesów na ró norodno potomstwa 1 pkt. Przyk ad odpowiedzi: rozmna anie wegetatywne nie prowadzi do zmiany informacji genetycznej u osobników potomnych, za potomstwo powsta e w wyniku rozmna ania p ciowego ró ni si genetycznie od organizmów rodzicielskich za poprawne porównanie istoty obu procesów 1 pkt. Przyk ad odpowiedzi: w czasie rozmna ania wegetatywnego osobniki potomne powstaj z fragmentów jednej ro liny/ przez podzia jednego osobnika macierzystego/, za w czasie rozmna ania p ciowego ma miejsce zap odnienie/ po czenie gamet wytworzonych przez ró ne osobniki macierzyste 44. Za trafne sformu owanie problemu badawczego, uwzgl dniaj cego zale no ci mi dzy przedstawionymi danymi oraz wniosku po 1 pkt. Przyk ad problemu: na czym polega/ czy wyst puje/ jaka jest zale no mi dzy d ugo ci Uznaje si diagram poziomy przy odwrotnym opisie osi (X cz sto grup krwi (%), Y grupy krwi). Strona 3 z 6

4 ci y a mas organizmu? Przyk ad wniosku: d ugo ci y u zwierz t wyd u a si wraz ze wzrostem masy cia a 45. Za uwzgl dnienie w projekcie zestawu do wiadczalnego: - wysiania w pojemniku po kilka (nie mniej ni trzy) nasion ma ych i du ych na ró nych g boko ciach (1 pkt), - wysiania ka dego z rodzajów nasion, w tym samym pojemniku z gleb, przynajmniej na dwóch g boko ciach Przyk ad schematycznego rysunku zestawu do wiadczalnego 46. Za trafnie sformu owan prawid owo i poprawne podanie znaczenia przystosowawczego wskazanej cechy po 1 pkt. a) Prawid owo : zwierz ta yj ce w ch odniejszym klimacie maj mniejsze rozmiary odstaj cych cz ci cia a (np. uszy)./ U zwierz t yj cych w klimacie cieplejszym/gor cym wystaj ce cz ci cia a (np. uszy) s wi ksze.(1 pkt) b) Znaczenie przystosowawcze: mniejsze rozmiary/d ugo /wielko wystaj cych cz ci cia a/uszu zwierz t yj cych w ch odnym klimacie ograniczaj /zmniejszaj straty ciep a/ zwierz tom yj cym w klimacie gor cym wi ksze rozmiary tych cz ci u atwiaj termoregulacj. 47. Za zaliczenie ro lin do jednego gatunku i za trafne uzasadnienie po 1 pkt. - ro liny nale do jednego gatunku (1 pkt), gdy naturalnie krzy uj si organizmy w obr bie gatunku/ osobniki krzy uj si ze sob w obr bie populacji/ grupie organizmów jednego gatunku/ (1 pkt), - ro liny nale do jednego gatunku (1 pkt), gdy swobodny przep yw genów odbywa si mi dzy osobnikami w obr bie populacji/ grupie organizmów jednego gatunku/ (1 pkt), - ro liny nale do jednego gatunku (1 pkt), gdy jest to gatunek politypowy/zró nicowany/ Strona 4 z 6

5 obejmuje osobniki o niejednolitym wygl dzie, w obr bie którego wydziela si grupy populacji zamieszkuj ce odmienne regiony geograficzne 48. Za poprawne wyja nienie uwzgl dniaj ce tre I prawa Mendla 1 pkt. Przyk ad odpowiedzi: zgodnie z I prawem Mendla/ prawem czysto ci gamet/ gamety zawieraj po jednym genie z ka dej pary/jednym allelu genu/jednym czynniku dziedzicznym 49. Za poprawn nazw mutacji i okre lenie jej przyczyny po 1 pkt. - nazwa mutacji: poliploidyzacja/ zwielokrotnienie haploidalnej liczby chromosomów/ euploidyzacja (1 pkt), - przyczyna mutacji: w czasie mejozy/wytwarzania gamet/ zaburzenia w rozdziale chromosomów do komórek potomnych/ niewytworzenie si wrzeciona kariokinetycznego 50. Za ka de dwie z czterech poprawnych odpowiedzi po 1 pkt. Poprawna odpowied : 1 F, P, 3 P, 4 F. 1 Uznaje si odpowied, e sk ad gamet jest warunkowany przebiegiem, mechanizmem mejozy. Uznaje si odpowied : zaburzenia mejozy, poliploidalno. 51. Za wybór odpowiedzi B 1 pkt Za poprawne porównanie ka dej z dwóch wskazanych informacji po 1 pkt. Przyk ad odpowiedzi: - z obu tekstów wynika, e miejscem narodzin gatunku ludzkiego jest Afryka (1 pkt), - czas kolonizacji wg I tekstu oko o 50 tys. lat temu, wg II 00 tys. lat temu 53. Za ka dy z dwóch trafnych argumentów (jeden za, jeden przeciw) po 1 pkt. Przyk ady argumentów: - za modyfikacja umo liwi wybiórcz eliminacj niepo danej populacji karpia/ populacji naruszaj cej równowag biocenotyczn (1 pkt), przeciw skutki modyfikacji genetycznych nie zawsze s przewidywalne i mog prowadzi do naruszenia równowagi biocenotycznej/ wyeliminowania gatunków nie tylko niepo danych 54. Za ka d z dwóch prawdopodobnych przyczyn przedstawionego rozmieszczenia zanieczyszcze siark w Polsce po 1 pkt. Strona 5 z 6

6 - emisja zanieczyszcze nie jest jednakowa na obszarze ca ego kraju (np. najwi ksza w po udniowo-zachodniej Polsce) (1 pkt), - w zachodniej Polsce jest wi ksza emisja zanieczyszcze / jest wi cej zak adów emituj cych zanieczyszczenia (1 pkt), - najwi ksze st enie zanieczyszcze w po udniowo-zachodniej Polsce jest równie nast pstwem ich przemieszczania si /importu/ z Niemiec i/ lub Czech 55. Za prawid owy opis funkcjonowania organizmów przyk adowego gatunku w optimum termicznym oraz zaznaczenie i opisanie na osi poziomej zakresu tolerancji po 1 pkt. Poprawna odpowied : a) opis (przyk ady): w optimum termicznym organizmy tego gatunku wykonuj wszystkie czynno ci yciowe/ mog si rozmna a, co zapewni trwanie gatunku (1 pkt), b) zakres tolerancji temperatury jest zawarty mi dzy punktami styczno ci krzywej z osi poziom 56. Za poprawne wyja nienie istoty przep ywu energii i kr enia materii po 1 pkt. Przyk ad odpowiedzi: - ekosystem wymaga sta ego dop ywu energii, gdy cz energii (w postaci ciep a) uchodzi bezpowrotnie z ekosystemu (1 pkt), materii za nie ubywa z ekosystemu, poniewa kr y w nim w obiegu zamkni tym (1 pkt), - energia przep ywa przez ekosystem/ dop ywa w formie wiat a, uchodzi w postaci ciep a (1 pkt), materia kr y w obiegu zamkni tym, dlatego jej nie ubywa Do uznania s odpowiedzi w których: - wymieniono poszczególne czynno ci yciowe, - stwierdzono, e poza optimum termicznym organizmy tego gatunku si nie rozmna- aj. Strona 6 z 6