Sprawozdanie z realizacji działań w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata

Transkrypt

1

2 Sprawozdanie z realizacji działań w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Roczne Końcowe Okres sprawozdawczy Od do Numer sprawozdania 3/ Numer i nazwa Programu CCI No: 2007PL06RPO001 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Nazwa Instytucji Zarządzającej Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 4. Siedziba i adres podmiotu Ul. Wspólna 30 przygotowującego sprawozdanie Warszawa 5. Imię i nazwisko osoby odpowiedzialnej za realizację Programu 6. Imię (imiona) i nazwisko osoby uprawnionej do kontaktu Artur Ławniczak Podsekretarz Stanu Aleksandra Karolina Szuwar 7. Numer telefonu i faksu osoby uprawnionej do kontaktu tel , fax.: Adres poczty elektronicznej osoby uprawnionej do kontaktu Aleksandra.Szuwar@minrol.gov.pl

3 2

4

5 4

6 SPIS TREŚCI I ZMIANA WARUNKÓW OGÓLNYCH MAJĄCYCH WPŁYW NA REALIZACJĘ PROGRAMU...7 I.1 Zmiany warunków ogólnych mające bezpośredni wpływ na realizację Programu...7 I.2 Zmiana polityk wspólnotowych i krajowych mająca wpływ na spójność pomiędzy EFRROW i innymi instrumentami finansowymi II PRZEBIEG REALIZACJI DZIAŁAŃ PROGRAMU II.1 Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego II.2 Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich II.3 Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarski wiejskiej II.4 Oś 4: LEADER III FINANSOWA REALIZACJA PROGRAMU III.1 Realizacja finansowa Programu na poziomie osi i działań III.1.1 Windykacja należności III.2 Zestawienia dotyczące realizacji finansowej Programu IV PODSUMOWANIE DZIAŁALNOŚCI W ZAKRESIE BIEŻĄCEJ OCENY IV.1 System ustalony dla zapewnienia bieżącej oceny IV.2 Podjęta działalność w zakresie bieżącej oceny IV.3 Zbieranie danych IV.4 Nawiązywanie kontaktów przez osoby uczestniczące w ocenie IV.5 Napotkane trudności i potrzeba dalszych działań V DZIAŁANIA PODEJMOWANE W CELU ZAPEWNIENIA JAKOŚCI I SKUTECZNOŚCI REALIZACJI PROGRAMU V.1 Organizacja systemu monitorowania i oceny V.2 Zmiany Programu związane z realizacją nowych wyzwań V.3 Podsumowanie głównych problemów napotkanych podczas zarządzania Programem V.4 Wykorzystanie pomocy technicznej przez podmioty zaangażowanie w realizację Programu 86 V.4.1 Wykorzystanie pomocy technicznej przez instytucję zarządzającą V.4.2 Wykorzystanie pomocy technicznej przez podmioty wdrażające V.4.3 Wykorzystanie pomocy technicznej przez pozostałe podmioty zaangażowane w realizację Programu V.4.4 Wykorzystanie pomocy technicznej na tworzenie i funkcjonowanie Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich V.5 Realizacja zadań w zakresie informowania i rozpowszechniania informacji o Programie VI WYKORZYSTANIE POMOCY ODZYSKANEJ NA MOCY ART. 33 ROZPORZĄDZENIA (WE) NR 1290/ VII ZAŁĄCZNIKI DO SPRAWOZDANIA

7 SŁOWNIK: ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ARR Agencja Rynku Rolnego CMEF Common Monitoring and Evaluation Framework FAPA Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa IZ Instytucja zarządzająca KSOW Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich LGD Lokalna Grupa Działania LSR Lokalna Strategia Rozwoju MRiRW Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ONW Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania PROW Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata UM Urząd marszałkowski WPR Wspólna Polityka Rolna 6

8 I ZMIANA WARUNKÓW OGÓLNYCH MAJĄCYCH WPŁYW NA REALIZACJĘ PROGRAMU Zawarta w niniejszym rozdziale charakterystyka sytuacji społeczno-gospodarczej Polski w roku 2009 przedstawia kształtowanie się w okresie sprawozdawczym podstawowych kategorii makroekonomicznych, które mogły mieć istotny wpływ na realizację w minionym roku działań PROW Zaprezentowane poniżej informacje w większości przypadków opierają się na charakterystyce porównawczej danych gospodarczych za 2009 rok w odniesieniu do roku bazowego jakim był rok Dodatkowo, opis niektórych zjawisk został uzupełniony o informację dotyczącą charakterystyki gospodarki krajowej na tle UE-27. I.1 Zmiany warunków ogólnych mające bezpośredni wpływ na realizację Programu Przez ostatnich kilka lat, gospodarka Polska należy do najszybciej i najintensywniej rozwijających się gospodarek we Wspólnocie Europejskiej. W 2009 roku, w związku z ogólnoświatowym kryzysem gospodarczym, wskaźniki wzrostu gospodarczego w większości krajów członkowskich UE, przyjmowały wartości ujemne. Spowolnienie gospodarcze dotyczyło również PKB Polski, niemniej jednak w całym okresie sprawozdawczym w naszym kraju, jako jedynym w całej Wspólnocie następował minimalny, aczkolwiek niezmiennie dodatni wskaźnik wzrostu gospodarczego. Sytuacja ekonomiczna Polski na tle zarówno krajów strefy euro, jak również krajów regionu Europy Środkowo- Wschodniej wyglądała więc korzystnie. Odmienna reakcja polskiej gospodarki na kryzys potwierdza tezę, iż rozwija się ona w sposób zrównoważony. Spośród najważniejszych tendencji makroekonomicznych, które mogłyby scharakteryzować rok 2009 w Polsce należy zauważyć następujące trendy: spowolnienie gospodarcze, wynikające z globalnego kryzysu finansowego, mniej korzystne wyniki w handlu wewnętrznym, będące efektem ograniczenia popytu wewnętrznego, determinowanego obniżaniem się tempa wzrostu realnych wynagrodzeń, wzrost niekorzystnego salda bilansu handlowego z zagranicą, poprawa salda na rachunku bieżącym bilansu płatniczego, pojawiły się pierwsze widoczne efekty pogorszenia koniunktury na rynku pracy, wzrosły realne wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw oraz emerytury i renty pozarolniczego systemu ubezpieczeń, dochody budżetu państwa wyniosły 274,4 mld zł, wydatki zaś kształtowały się na poziomie 298,2 mld zł. Deficyt budżetowy w okresie styczeń-grudzień 2009 wyniósł 23,8 mld zł., nastąpiła deprecjacja polskiej waluty w stosunku do waluty europejskiej. 7

9 Tabela I-1 Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne Polski w latach Wyszczególnienie Dynamika (rok poprzedni=100) PKB 103,9 105,3 103,6 106,2 106,7 104,8 101,7 Wartość dodana brutto w: przemyśle 107,8 110,5 103,5 110,0 109,9 103,7 98,9 budownictwie 97,1 101,8 107,8 112,5 112,5 111,3 104,7 usługach rynkowych 102,5 104,2 103,6 105,3 106,4 105,6 102,5 Popyt krajowy 102,7 106,0 102,4 107,3 108,6 104,8 99,1 Spożycie ogółem i 102,6 104,0 102,7 105,1 104,2 104,1 102,0 W tym: spożycie indywidualne 102,0 104,4 102,0 104,9 105,0 105,4 102,3 nakłady brutto na środki trwałe 99,9 106,4 106,5 115,6 117,6 107,9 99,7 Eksport towarów w EUR 109,3 125,6 119,6 122,6 113,4 112,1 82,8 Import towarów w EUR 103,2 118,2 113,8 123,6 119,5 114,0 73,7 Ceny towarów i usług konsumpcyjnych: XII w relacji do XII ii 101,7 104,4 100,7 101,4 104,0 103,3 103,5 średnio w roku iii 100,8 103,5 102,1 101,0 102,5 104,2 103,5 Przeciętne wynagrodzenie realne 103,2 104,0 104,0 104,1 105,5 106,0 105,5 Stopa bezrobocia (31 XII) w % 20,0 19,0 17,6 14,8 11,2 9,5 11,9 Średni kurs urzędowy EUR wg Narodowego Banku Polskiego 4,3978 4,5340 4,0254 3,8951 3,7829 3,5166 4,3273 (w PLN) iv Źródło: Ministerstwo Gospodarki Produkt krajowy brutto i ogólna kondycja gospodarki Jeżeli chodzi o skwantyfikowane wartości dotyczące produktu krajowego brutto, jego wartość w skali całego roku wg wstępnych szacunków GUS, wobec danych z roku 2008, wzrosła o 1,7%. Najniższe tempo wzrostu gospodarczego w Polsce odnotowywane było w pierwszych miesiącach 2009 roku. Zgodnie z danymi GUS, w I kwartale 2009 wskaźnik wzrostu PKB wyniósł jedynie 0,8%, by w kolejnych dwóch kwartałach osiągnąć odpowiednio wartości 1,1% oraz 1,7%. Wg ostatnich dostępnych danych, za IV kwartał 2009, wzrost produkcji w trzech ostatnich miesiącach roku wyniósł 3,0%. Wzrost ten zdeterminowany był w dużej mierze wzrostem spożycia ogółem o 2,0%, w tym spożycia indywidualnego o 2,3%. Ograniczenie występowało po stronie inwestycji, w odniesieniu do których nakłady brutto na środki trwałe zmniejszyły się o 0,3%. W okresie sprawozdawczym, popyt krajowy przestał mieć pozytywny wpływ na kształtowanie się PKB, a rolę stymulatora gospodarki przejął popyt zewnętrzny, którego wkład był dodatni. Wartość dodana brutto w gospodarce narodowej wzrosła w 2009 roku głównie za sprawą wzrostu wartości dodanej w sektorze usług rynkowych, którego udział w tworzeniu tej wartości stanowi ok. 50%. Należy jednak zauważyć, iż tempo wzrostu tej pozycji było niższe niż przed rokiem (tempo wzrostu wyniosło 2,5% liczone rok do roku, przy czym analogiczna dana za rok 2008 kształtowała się na poziomie 105,6%). W całym 2009 roku utrzymał się spadek wartości dodanej w przemyśle, co było powiązane ze spadkiem produkcji sprzedanej przemysłu. W analizowanym okresie zaobserwowano także wolniejszy niż w latach ubiegłych wzrost wartości dodanej w budownictwie, o czym zadecydował w dużej mierze spadek w budownictwie mieszkaniowym, aczkolwiek z drugiej strony pozytywny wpływ miały inwestycje infrastrukturalne. Według wstępnych danych w 2009 roku, globalna produkcja rolnicza zwiększyła się o 2,8%, głównie za sprawą wzrostu produkcji roślinnej o 4,7% oraz nieznacznego zwiększenia się produkcji zwierzęcej o 0,2%. 8

10 Tabela I-2 Dynamika produkcji rolniczej w latach (w cenach stałych) Ogółem 98,1 99,2 107,5 95,7 98,8 105,9 102,9 102,8 Produkcja roślinna 93,3 94,3 116,7 88,1 94,8 108,9 107,7 104,7 Produkcja zwierzęca 103,4 104,8 97,3 105,2 102,6 102,9 97,1 100,2 Rynek pracy i wynagrodzenia Począwszy od IV kwartału roku 2008, systematycznemu pogarszaniu ulegała sytuacja na rynku pracy. Źródłem takiego stanu rzeczy było przede wszystkim spowolnienie gospodarcze, którego negatywny wpływ na dynamikę produkcji ograniczał popyt na pracę. Tym samym, obserwowana przez ostatnich sześć lat poprawa sytuacji na rynku pracy została wyhamowana. Liczba pracujących, wg stanu na koniec roku 2009, wyniosła 8213,2 tys. osób i była niższa niż przed rokiem o 0,7%. Przeciętne zatrudnienie w 2009 roku wyniosło 8075,4 tys. osób, co oznacza spadek w stosunku do roku poprzedniego o 0,1%. Największy spadek zatrudnienia odnotowano w sektorze przetwórstwa przemysłowego (aż o 6,8%). Relatywnie duży był też spadek liczby pracujących w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie. Zmniejszył się on o 3,2%. Niekorzystna tendencja w tym zakresie występowała również w sektorach obsługi rynku nieruchomości oraz energetyki. W pozostałych sektorach gospodarki następował wzrost zatrudnienia, który jednakowoż nie zrównoważył w pełni spadku występującego w wymienionych wcześniej sektorach. Stopa bezrobocia rejestrowanego w końcu grudnia 2009 r. wynosiła 11,9% cywilnej ludności aktywnej zawodowo i była o 2,4 pkt. proc wyższa niż w roku ubiegłym. Wzrost bezrobocia dotyczył wszystkich regionów kraju, jednak największy dotyczył północnych województw kraju, tj. pomorskiego, warmińsko-mazurskiego oraz zachodniopomorskiego (odpowiednio 3,6%, 3,4% oraz 3,2%). W województwach warmińsko-mazurskim oraz zachodniopomorskim odnotowano najwyższą stopę bezrobocia (20,2% oraz 16,5%). Najmniej bezrobotnych zarejestrowanych było na Mazowszu, w Wielkopolsce, w Małopolsce oraz na Śląsku (w granicach 9-10%). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2009 roku ukształtowało się na poziomie 3102,96 zł, co oznacza wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 5,5%. W sektorze publicznym wyniosło 3607,32 zł (wzrost o 5,7%), a w sektorze prywatnym 2922,01 (wzrost o 4,7%). W porównaniu z rokiem poprzednim, wzrost wynagrodzeń następował w większości sektorów gospodarki, jedynym sektorem, w którym mieliśmy do czynienia ze spadkiem przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto było rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo w tym przypadku odnotowano spadek o 1,3%. Przeciętna miesięczna emerytura i renta brutto rolników indywidualnych w 2009 roku wyniosła 911,04 zł i w skali roku zwiększyła się o 6,2%. Wzrost tego rodzaju świadczeń odnotowano we wszystkich województwach, niemniej jednak występowały w tym zakresie relatywnie duże różnice regionalne. Regionami, w których wypłacano najniższe emerytury i renty rolników indywidualnych były Mazowsze i Podlasie ( odpowiednio o 4,2% i 4,0% niższe niż średnio w kraju). Handel zagraniczny Obroty handlu zagranicznego w przeliczeniu walutowym kształtowały się w 2009 roku na znacznie niższym poziomie niż przed rokiem. Sytuacja taka wynikała zarówno ze spadku popytu zewnętrznego na rodzime produkty, jak również związana była ze spadkiem zapotrzebowania na dobra 9

11 importowane, zwłaszcza w odniesieniu do dóbr inwestycyjnych i zaopatrzeniowych. Eksport liczony w euro obniżył się w 2009 r. o 17,1%, natomiast import aż o 26,3% w stosunku do roku poprzedniego. W przeliczeniu złotówkowym, na skutek osłabienia waluty polskiej, wartość eksportu przekroczyła poziom 2008 roku o 2,9%, z kolei wartość importu była niższa o 8,5%. Sytuacja taka oznaczała poprawę ujemnego salda wymiany towarowej z zagranicą w skali roku. Zgodnie z danymi Narodowego Banku Polskiego, dotyczącymi bilansu płatniczego, ujemne saldo obrotów towarowych w 2009 r. było znacznie mniejsze niż w roku poprzednim w przeliczeniu na euro (-3,4 mld) stanowiło mniej niż jedną czwartą, a w przeliczeniu na złote (-14,6 mld) mniej niż jedną piątą salda z roku Równocześnie, warto zwrócić uwagę na fakt, iż pomimo niekorzystnego łącznego salda wymiany towarowej, w odniesieniu do salda obrotów między Polską a krajami rozwiniętymi, w tym UE-27 wskaźnik ten był dodatni. Na korzystnym poziomie kształtował się wskaźnik terms of trade, co w znacznej mierze było rezultatem poprawy relacji cen w wymianie z krajami Europy Środkowo Wschodniej i Unii Europejskiej. Największy spadek obrotów, zarówno po stronie eksportu jak i importu, dotyczył krajów Europy Środkowo Wschodniej. W strukturze geograficznej obrotów handlu zagranicznego nadal dominującą pozycję zajmują Niemcy, mający ponad 26% udziału w eksporcie i ponad 22% w imporcie. Kolejne pozycje na liście najbardziej znaczących importerów zajmują Chiny oraz Rosja. Pomimo znaczącego osłabienia eksportu i importu ogółem, w 2009 roku odnotowano pozytywną, głównie z punktu widzenia eksporterów tendencję w zakresie handlu towarami rolno-spożywczymi. W porównaniu z rokiem 2008, nastąpił wzrost wymiany towarowej w tym zakresie, zarówno po stronie eksportu (o 7,6 mld zł) jak i importu (3,5 mld zł). Tendencja wzrostowa w obrotach rolnospożywczych utrzymywała się już od kilku lat, obroty rosły systematycznie, po raz pierwszy jednak w ostatnich latach odnotowano także wzrost korzystnego salda w obrotach towarami rolnospożywczymi. Według najbardziej bieżących szacunków, korzystne saldo wyniosło 9,02 mld zł, co w porównaniu z rokiem poprzednim (4,89 mld zł) oznacza praktycznie jego podwojenie. Przy analizie powyższych wyników, wziąć jednak pod uwagę należy, iż rok 2009 był rokiem, w którym znacząco osłabiła się polska waluta. Oznacza to de facto, iż przedstawienie wyników wymiany towarowej w euro prowadziłoby do stwierdzenia, iż obroty towarami rolno-spożywczymi, podobnie jak handel ogółem, uległy zmniejszeniu. Tak jak w latach poprzednich, kluczowymi partnerami handlowymi jeżeli chodzi o produkty rolne były kraje UE. Aż 80,2% polskiego eksportu trafiało do krajów Wspólnoty, nieco mniej bo 69,6% towarów trafiało na polski rynek z krajów Unii. Tabela I-3 Wyniki obrotów towarami rolno-spożywczymi ogółem w latach [mln. PLN] EKSPORT IMPORT SALDO zmiana zmiana zmiana (%) (%) (%) Ogółem , , ,5 W tym kraje UE , , ,9 Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2009 r. ukształtował się na poziomie 3,5% i był niższy niż w 2008 roku, kiedy jego wartość wyniosła 4,2%. Oznacza to, że ukształtował się na poziomie górnej granicy pasma odchyleń od celu inflacyjnego wynoszącego 2,5%. 10

12 Na wzrost cen złożyło się przede wszystkim przyspieszenie dynamiki cen żywności i napojów (o 5,1%), wyższe były także koszty utrzymania mieszkania, w tym ceny nośników energii. Mimo ograniczonego popytu wewnętrznego, niższej presji płacowej związanej z rosnącym bezrobociem oraz spadku produkcji przemysłowej, wskaźnik inflacji był relatywnie wysoki. Jego źródłem był przed wszystkim wzrost cen regulowanych, cen towarów importowanych w tym żywności oraz proinflacyjnie oddziałująca podwyżka akcyzy na alkohol oraz wyroby tytoniowe. Dochody budżetu W 2009 roku w ujęciu nominalnym dochody budżetu państwa wyniosły 274,4 mld zł. Wydatki kształtowały się na poziomie 298,2 mld zł. W porównaniu z rokiem poprzednim realizacja dochodów była wyższa o 10, 4 pkt. proc. (100,5%), a wydatków o 9,2 pkt. proc. (99,4%). W rezultacie, deficyt budżetowy był niższy niż rok wcześniej i wyniósł 23,8 mld zł (w ujęciu nominalnym) wobec 24,6 mld zł w roku Po stronie dochodów największe znaczenie miały wpływy z podatków pośrednich, stanowiące 56,5% całości zrealizowanych w 2009 r. przychodów. Ponadto, składnikiem, który przyczynił się do wyższych zagregowanych dochodów do budżetu w analizowanym okresie 2009 r. był napływ środków z UE i innych źródeł niepodlegających zwrotowi. Ich łączna wartość wyniosła 32,1 mld zł, co oznacza wzrost o 112% liczony rok do roku. Po stronie wydatków, największy przyrost obciążenia zanotowano w pozycji subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego, których wartość w 2009 roku była o 11,3% wyższa niż przed rokiem. Koszty obsługi długu krajowego i zagranicznego zrealizowano w 100% w stosunku do założeń w ustawie budżetowej, a ich całkowity udział w wydatkach stanowił 10,8%. W okresie sprawozdawczym złoty osłabił się w stosunku do najważniejszych walut, w tym również do euro. Średni kurs europejskiej waluty wyniósł 4,3273 zł i wzrósł o 23,1% w skali roku. Kurs dolara w tym samym okresie wyniósł 3,1162 i wzrósł o 29,3% rok do roku. W grudniu 2009, kursy obu walut osiągnęły średnio odpowiednio poziomy 4,1427 EUR/PLN oraz 2,8352 USD/PLN. Deprecjacja kursu złotego względem euro trwająca do połowy lutego, a następnie na przełomie maja i czerwca, spowodowana była wycofaniem się z krajowego rynku inwestorów zagranicznych w świetle przewidywań co do znacznego spowolnienia gospodarczego. W kolejnych miesiącach nastąpiło odwrócenie trendu. Relatywnie dobre dane makroekonomiczne na tle pozostałych państw członkowskich UE wpłynęły na umocnienie kursu złotówki. Ponadto, spadek awersji do ryzyka na globalnym rynku finansowym oraz pozytywne prognozy dla rozwoju polskiej gospodarki pobudziły popyt na polską walutę, głównie wśród zagranicznych inwestorów portfelowych. 11

13 I.2 Zmiana polityk wspólnotowych i krajowych mająca wpływ na spójność pomiędzy EFRROW i innymi instrumentami finansowymi Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i Strategię Rozwoju Kraju Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i Strategię Rozwoju Kraju został powołany 11 kwietnia 2007 r. Do jego zadań należy m.in. kontrola i nadzorowanie realizacji Narodowej Strategii Spójności, a także poszczególnych programów operacyjnych. Przewodniczącym Komitetu jest Minister Rozwoju Regionalnego. W pracach Komitetu uczestniczą przedstawiciele administracji rządowej, samorządowej oraz partnerzy społeczni i gospodarczy. Posiedzenia Komitetu Koordynacyjnego powinny być zwoływane co najmniej dwa razy w roku. W 2009 r. posiedzenia Komitetu Koordynującego Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i Strategię Rozwoju Kraju odbyły się dwukrotnie, w terminach: 8 lipca 2009 r. (V posiedzenie); 7 grudnia 2009 r. (VI posiedzenie). Podczas V posiedzenia Komitetu zaprezentowano stan realizacji NSRO , przedstawiono również stan wdrażania dużych projektów w ramach NSRO Ponadto tematem dyskusji członków Komitetu był projekt metodologii podziału krajowej rezerwy wykonania. Również podczas VI posiedzenia Komitetu zaprezentowano stan wdrażania funduszy unijnych z perspektywy Ponadto przyjęto dwie uchwały; uchwałę w sprawie przyjęcia metodologii podziału krajowej rezerwy wykonania oraz uchwałę w sprawie zmian treści programów operacyjnych w związku z wejściem w życie Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Porozumienia dotyczące kontroli krzyżowych W celu usprawnienia kontroli krzyżowej wydatków rozliczanych w ramach PROW z wydatkami rozliczanymi w ramach PO NSRO, zawarto w dniu 7 lipca 2009 r. porozumienie pomiędzy Ministrem Rozwoju Regionalnego, Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ( Porozumienie o współpracy ). Porozumienie o współpracy dotyczy wymiany danych na temat beneficjentów realizujących projekty / operacje / przedsięwzięcia w wyżej wymienionych programach. Zakłada dostęp osób przeprowadzających kontrole krzyżowe na etapie rozpatrywania wniosków o płatność złożonych w ramach PROW do danych zgromadzonych w KSI SIMIK oraz dostęp osób przeprowadzającym kontrole krzyżowe w ramach PO NSRO do danych zgromadzonych w systemie wsparcia informatycznego dla działań pomocowych realizowanych w ramach PROW (OFSA PROW). Porozumienie o współpracy określa również zakres udostępnianych danych oraz tryb postępowania w sytuacjach związanych z niedostępnością KSI SIMIK lub OFSA. Ponadto w dniu 10 lipca 2009 r. zawarte zostało porozumienie pomiędzy Agencją Rynku Rolnego a Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, którego przedmiotem jest udostępnianie przez ARR na rzecz ARiMR danych podmiotów wnioskujących o dofinansowanie inwestycji objętych pomocą w ramach Krajowego Programu Restrukturyzacji, wdrażanego przez ARR oraz realizujących działania i projekty objęte PROW i innymi programami pomocowymi, wdrażanymi przez ARiMR. 12

14 Reforma Wspólnej Polityki Rolnej Europejski Plan Naprawy Gospodarczej Reforma Wspólnej Polityki Rolnej z 2003 roku zasadniczo zmieniła sposób wsparcia Rolnictwa w Unii Europejskiej. Wprowadzono tzw. Płatność Jednolitą (SPS), która zastąpiła większość dotychczasowych płatności bezpośrednich 1, specyficznych dla poszczególnych rodzajów produkcji rolnej. Płatność jednolita oddzielona od struktury i wielkości produkcji (decoupled) daje rolnikowi wolny wybór w produkowaniu tego, czego potrzebuje rynek, jednocześnie zapewniając mu niezbędny poziom dochodów. Otrzymanie tej płatności nie jest już zatem związane z prowadzeniem określonej produkcji, ale zostało uzależnione od spełnienia przez rolników szeregu wymagań dotyczących: utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnie z ochroną środowiska (Good Agricultural and Enviromental Conditions GAEC) określonych w załączniku III do rozporządzenia Rady nr 73/2009- obowiązuje od 2004 r. podstawowych wymogów z zakresu zarządzania (Statutory Management Requirements SMR) określonych w załączniku II do rozporządzenia Rady nr 73/2009. Powyższe wymogi składają się na jeden mechanizm noszący wspólną nazwę zasady wzajemnej zgodności (ang. cross-compliance). Zasada wzajemnej zgodności oznacza przyznawania płatności bezpośrednich ze spełnianiem przez beneficjentów określonych wymogów. Wymogi te zostały podzielone na trzy obszary. Obszar A, który obejmuje: Identyfikację i rejestrację zwierząt, Zagadnienia ochrony środowiska naturalnego. Obszar B, obejmujący: Zdrowie publiczne, Zdrowie zwierząt, zgłaszanie niektórych chorób, Zdrowotność roślin. Obszar C, w którym zawiera się: Dobrostan zwierząt. W państwach UE-15 system kontroli przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności był wdrażany stopniowo począwszy od 2005 roku. Rok 2007 był pierwszym rokiem, od którego rolników z państw UE-15 kontrolowano pod kątem wypełniania wszystkich wymogów wzajemnej zgodności. W państwach członkowskich, które przystąpiły do wspólnoty 1 maja 2004 r. (nowe państwa członkowskie), mechanizm ten był ograniczony do kontroli przestrzegania utrzymywania gruntów w Dobrej Kulturze Rolnej. W nowych państwach członkowskich, w tym w Polsce wymogi wzajemnej zgodności wdrażane są stopniowo. W Polsce od 1 stycznia 2009 roku obowiązują wymogi z obszaru A, wymogi z obszaru B 1 W celu utrzymania produkcji rolnej w niektórych regionach, gdzie ma ona znaczenie ze względów społecznych, ekonomicznych lub środowiskowych państwa członkowskie mogą zachować część płatności związanych z produkcją (patrz rozp. Rady (WE) nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1782/

15 obowiązywały będą od 2011 r., natomiast wymogi z obszaru C zostaną wdrożone w 2013 r. Lista wymogów obowiązujących rolnika w zakresie wzajemnej zgodności w obszarze A została ogłoszona, w drodze obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 marca 2009 r. w sprawie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy (M.P. Nr 17, poz. 224). Tabela I-4 Zestawienie dyrektyw i wynikających z nich wymogów odnoszących się do obszaru A - wdrażanego w Polsce od 1 stycznia 2009 r. Zagadnienia ochrony środowiska naturalnego Akt prawa unijnego Wymóg Dyrektywa 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz. U. UE L 103 z ). Wymóg 1: Ochrona dzikiego ptactwa. Dyrektywa 80/68/EWG z dnia 17 grudnia 1979 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne (Dz. U. UE L 020 z ). Dyrektywa 86/278/EWG z dnia 12 czerwca 1986 r. w sprawie ochrony środowiska, w szczególności gleby, w przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie (Dz. U. UE L 181 z ). Dyrektywa 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (Dz. U. UE dyrektywa 375 z ). Dyrektywa 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. U. UE L 206 z ). Identyfikacja i rejestracja zwierząt Dyrektywa Rady 2008/71/WE z dnia 15 lipca 2008 r. w sprawie identyfikacji i rejestracji świń (Dz.U. UE L 213 z , str ). Rozporządzenie (WE) nr 1760/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 lipca 2000 r. ustanawiające system identyfikacji i rejestracji bydła i dotyczące etykietowania wołowiny i produktów z wołowiny oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 820/97 (Dz.U. WE nr L 204, z r.) Rozporządzenie Rady (WE) nr 21/2004 z dnia 17 grudnia 2003 r. ustanawiające system identyfikacji i rejestracji zwierząt z gatunku owiec lub kóz i zmieniające rozporządzenie (EWG) nr 1782/2003 i Dyrektywy 92/102/EWG i 64/432/EWG (Dz.U. L 5, z r.) Wymóg 2: Ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniami substancjami niebezpiecznymi. Wymóg 3: Zasady stosowania osad Wymóg 4: Ochrona wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. Wymóg 5: Ochrona dzikiej fauny i flory. Wymóg 6: Identyfikacja i rejestracja świń Wymóg 7: Identyfikacja i rejestracja bydła Wymóg 8: Identyfikacja i rejestracja owiec i kóz W ramach reformy Wspólnej Polityki Rolnej, obok postanowień dotyczących modyfikacji istniejących instrumentów, uzgodniono także przeprowadzenie oceny funkcjonowania tej polityki 14

16 (ang. health-check). Z założenia ocena WPR nie ma na celu dogłębnych zmian w okresie , gdyż uzgodniono, że najważniejsze elementy reformy z 2003 r. w tej perspektywie finansowej pozostaną niezmienione, jednak przyjęte rozwiązania w ramach przeglądu WPR wyznaczają kierunek dyskusji o kształcie Wspólnej Polityki Rolnej po roku 2013, m.in. poprzez zdefiniowanie tzw. nowych wyzwań dla Wspólnej Polityki Rolnej. Są to następujące priorytety: zmiany klimatyczne; odnawialne źródła energii; gospodarka wodna; bioróżnorodność; restrukturyzacja sektora mleczarskiego; innowacyjność w zakresie czterech pierwszych wyzwań. Ww. priorytety są już w dużej mierze uwzględnione w poszczególnych działaniach PROW. Porozumienie osiągnięte przez Radę Europejską w marcu 2009 r. przewiduje, że dodatkowe wydatki na działania związane z planem naprawczym realizowane w ramach II filara WPR wyniosą ostatecznie mln euro i dystrybuowane będą zgodnie z kryteriami podziału środków na programy rozwoju obszarów wiejskich na latach Dodatkowa kwota (w przypadku Polski w wysokości 167,79 mln euro) zasili budżet przeznaczony na rozwój obszarów wiejskich w latach Wybór poszczególnych priorytetów i działań, w ramach których będą wydatkowane dodatkowe środki został pozostawiony w gestii Państw Członkowskich. Z puli środków przyznanych dla Polski, największa część wydatkowana zostanie na priorytet związany z restrukturyzacją sektora mleczarskiego 36,9%, natomiast najmniej na priorytet Odnawialne źródła energii 2,2%. W polskim programie rozwoju obszarów wiejskich nie uwzględniono realizacji działań związanych z innowacyjnością oraz działań związanych z przeciwdziałaniu zmian klimatu. Szczegółowe informacje dotyczące realizacji nowych wyzwań przez stronę polską zostały zamieszczone w rozdziale V.2 Zmiany Programu związane z realizacją nowych wyzwań W związku z globalnym kryzysem finansowym, który nastąpił w drugiej połowie 2008 roku i wynikająca z niego niestabilną sytuacją na rynkach finansowych oraz spowolnieniem gospodarczym, Komisja Europejska w listopadzie 2008 r. zaprezentowała inicjatywę wprowadzenia działań na rzecz pobudzenia gospodarczego pod nazwą Europejski Plan Naprawy Gospodarczej (ang. European Economic Recovery Plan). Porozumienie w kwestii planu zostało osiągnięte przez Radę Europejską w marcu 2009 r. Główne propozycje zawarte w tym planie to stymulowanie zatrudnienia, wspieranie przedsiębiorstw oraz inwestycje w zaawansowane technologie i badania. Europejski plan naprawy gospodarczej opiera się na wspieraniu siły nabywczej konsumentów, umożliwiającej wzrost popytu. Drugim priorytetem są działania podnoszące konkurencyjność Europy w długiej perspektywie czasowej. Do planu naprawczego włączono także działania dotyczące nowych wyzwań związanych z sektorem wsi i rolnictwa. Plan naprawczy przewiduje m.in. przyznanie wszystkim państwom UE-27 dodatkowych środków realizację działań w ramach tzw. nowych wyzwań (zdefiniowanych w ramach przeglądu WPR ang. health-check), a także projekty związane z rozwojem Internetu szerokopasmowego na terenach wiejskich. Rozwiązania planu naprawczego należy też uznać za kontynuację przyjętej w trakcie health-check logiki wyrównywania możliwości nowych państw członkowskich w zakresie realizacji nowych celów WPR. 15

17 II PRZEBIEG REALIZACJI DZIAŁAŃ PROGRAMU Podstawą prawną funkcjonowania PROW w Polsce jest ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427 z późn. zm.). Szczegółowe warunki i tryb przyznawania pomocy regulują odpowiednie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ponadto ustawa z dnia 22 września 2006 r. o uruchamianiu środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie wspólnej polityki rolnej (Dz. U. Nr 52 poz. 304 z późn. zm.) określa właściwość organów w zakresie uruchamiania środków pochodzących m.in. z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz zasady uruchamiania tych środków zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. oraz zasady uruchamiania krajowych środków publicznych przeznaczonych na prefinansowanie i współfinansowanie wspólnej polityki rolnej. Tabela II-1 Wykaz rozporządzeń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działań objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , wydanych w 2009 r na podstawie ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Działanie Data ogłoszenia / Data wejścia w życie Dziennik ustaw Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego 17 lipca 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 113, poz. 944 Ułatwienie startu młodym rolnikom Renty strukturalne 30 października 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 14 lutego 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 25 marca 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 10 grudnia 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 21 czerwca 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 3 sierpnia 2007 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia) Dz. U. Nr 200, poz Dz. U. Nr 24, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 48, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 209, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 109, poz.750 Dz. U. Nr 140, poz rozporządzenie zmieniające 16

18 Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów Modernizacja gospodarstw rolnych Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa przez scalanie gruntów 18 września 2007 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia) 24 czerwca 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 28 listopada 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 30 marca 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 7 maja 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 19 października 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 6 listopada 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 19 marca 2008 r. (data ogłoszenia) 20 marca 2008 r. (data wejścia w życie) 30 września 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 25 marca 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 30 października 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 4 kwietnia 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 21 października 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 12 maja 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 31 marca 2009 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) Dz. U. Nr 168, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 108, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 210, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 51, poz. 416 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 78, poz. 470 Dz. U. Nr 193, poz Dz. U. Nr 205, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 47, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 173, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 48, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 200, poz Dz. U. Nr 57, poz. 346 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 175, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 80, poz. 480 Dz. U. Nr 52, poz. 428 rozporządzenie zmieniające 17

19 25 września 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 159, poz rozporządzenie zmieniające Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa przez gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Działania informacyjne i promocyjne 10 lipca 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni) 25 września 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 7 lutego 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 15 kwietnia 2009 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 26 listopada 2009 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 26 czerwca 2009 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 27 listopada 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 122, poz. 791 Dz. U. Nr 159, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 20, poz. 119 Dz. U. Nr 60, poz. 497 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 199, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 99, poz. 830 Dz. U. Nr 200, poz Grupy producentów rolnych Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Program rolnośrodowiskowy 10 maja 2007 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 29 kwietnia 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) Dz. U. Nr 81, poz. 550 Dz. U. Nr 72, poz. 425 rozporządzenie zmieniające Oś 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich 13 marca 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 28 sierpnia 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 28 lutego 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 30 września 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 40, poz. 329 Dz. U. Nr 138, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 33, poz. 262 Dz. U. Nr 161, poz

20 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych 25 marca 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 16 czerwca 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 26 czerwca 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 48, poz. 390 Dz. U. Nr 103, poz. 658 Dz. U. Nr 99, poz. 832 Oś 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej 30 października 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w Różnicowanie w kierunku życie) działalności nierolniczej 16 maja 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 1 sierpnia 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie Tworzenie i rozwój po upływie 14 dni) mikroprzedsiębiorstw 27 marca 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Odnowa i rozwój wsi Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Wdrażanie projektów współpracy Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja 11 kwietnia 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 30 listopada 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 6 marca 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni) 28 sierpnia 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Oś 4 LEADER 31 lipca 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni) 12 maja 2009 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni; par. 1 pkt 4-7 wchodzi w życie z dniem 31 maja 2009 r.) 18 lipca 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni) 16 czerwca 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 200, poz Dz. U. 85, poz.519 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 139, poz. 883 Dz. U. Nr 50, poz. 402 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 60, poz. 373 Dz. U. Nr 201, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 38, poz. 220 Dz. U. 156 poz. 974 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 138, poz. 868 Dz. U. Nr 71, poz. 613 Dz. U. Nr 128, poz. 822 Dz. U. Nr 103, poz

21 14 sierpnia 2009 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni) Dz. U. Nr 129, poz Tabela II-2 Wykaz pozostałych rozporządzeń wydanych w 2009 r. na podstawie ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Data ogłoszenia / Nazwa aktu prawnego Dziennik ustaw Data wejścia w życie Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 maja 2007 r. w sprawie wzoru imiennego upoważnienia do wykonywania czynności kontrolnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 maja 2007 r. w sprawie warunków, jakie powinny spełniać jednostki organizacyjne, którym można powierzyć wykonywanie czynności kontrolnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata czerwca 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 6 czerwca 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 16 października 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) Dz. U. Nr 101, poz. 684 Dz. U. Nr 101, poz. 685 Dz. U. 183, poz rozporządzenie zmieniające Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu zadań instytucji zarządzającej wykonywanych przez niektóre podmioty jako zadania delegowane oraz sposobu ich wykonywania w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegółowego sposobu sprawowania nadzoru nad podmiotami, które wykonują jako delegowane zadania instytucji zarządzającej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przeprowadzania kontroli na miejscu i wizytacji w miejscu w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata sierpnia 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 16 października 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 11 września 2007 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 27 października 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 18 września 2007 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 11 grudnia 2009 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) Dz. U. Nr 150, poz.1067 Dz. U. Nr 183, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 163, poz Dz. U. 191, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 168, poz Dz. U. Nr 210, poz rozporządzenie zmieniające 20

22 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 marca 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy technicznej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 maja 2008 r. w sprawie szkoleń dla podmiotów, których dotyczą działania objęte Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , oraz doradzania odnośnie do sporządzania dokumentacji niezbędnej do uzyskania pomocy finansowej Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 maja 2008 r. w sprawie akredytacji podmiotów świadczących usługi doradcze w ramach działania "Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 maja 2008 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i sposobu wyboru lokalnej grupy działania do realizacji lokalnej strategii rozwoju w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie podziału środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 marca 2009 r. w sprawie warunków i sposobu przeprowadzania przez agencję płatniczą kontroli niektórych podmiotów wdrażających w zakresie wykonywania przez te podmioty zadań delegowanych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie krajowej sieci obszarów wiejskich 31 marca 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 23 maja 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 23 maja 2008 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 16 czerwca 2008 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 25 marca 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 14 maja 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 21 sierpnia 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 19 listopada 2009 r. (data ogłoszenia i wejścia w życie) 8 kwietnia 2009 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) 1 kwietnia 2009 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) Dz. U. Nr 54, poz. 329 Dz. U. Nr 89, poz. 545 Dz. U. Nr 89, poz. 546 Dz. U. Nr 103, poz. 659 Dz. U. Nr 48, poz. 388 Dz. U. Nr 72, poz. 626 rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 133, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 193, poz rozporządzenie zmieniające Dz. U. Nr 57, poz. 473 Dz. U. Nr 53, poz

23 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 maja 2009 r. w sprawie szczegółowego sposobu przeprowadzania kontroli w zakresie wykonywania przez samorząd województwa zadań związanych z dokonywaniem wyboru lokalnej grupy działania do realizacji lokalnej strategii rozwoju 2 czerwca 2009 r. (data ogłoszenia, wejście w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia) Dz. U. Nr 81, poz. 676 W omawianym okresie sprawozdawczym audytor zewnętrzny, wyłoniony w trybie zamówienia publicznego przez Ministra Finansów, pełniącego rolę właściwego organu, kontynuował badanie akredytacyjne ARiMR pod kątem przygotowania ARiMR do wykonywania zadań agencji płatniczej, zgodnie z kryteriami akredytacyjnymi. Kolejne nowelizacje rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 listopada 2006 r. w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa akredytacji jako agencji płatniczej w zakresie uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U nr 204, poz. 1506), prowadzone w 2009 roku, rozszerzyły akredytację ARiMR w zakresie: działań Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw - rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 kwietnia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa akredytacji jako agencji płatniczej w zakresie uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U nr 62, poz. 510); działań Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa, Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej, Odnowa i rozwój wsi - rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 czerwca 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa akredytacji jako agencji płatniczej w zakresie uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U nr 96, poz. 798); działań Wdrażanie projektów współpracy, Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja - rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 sierpnia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa akredytacji jako agencji płatniczej w zakresie uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U nr 125 poz. 1038); działań Działania informacyjne i promocyjne, Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie - rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 października 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa akredytacji jako agencji płatniczej w zakresie uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U nr 173, poz. 1349); działań Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów, Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności, Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych, Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju - rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 listopada 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa akredytacji jako agencji płatniczej w zakresie 22

24 uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U nr 196, poz. 1514). W listopadzie 2009 r. zakończony został proces udzielania akredytacji Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) jako agencji płatniczej dla wszystkich działań pomocowych oraz Pomocy technicznej finansowanych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Oznacza to, że ARiMR spełniła wszystkie kryteria akredytacyjne Unii Europejskiej i może w pełnym zakresie obsługiwać wszystkie działania z PROW Do 31 grudnia 2009 r. zostały uruchomione wszystkie działania w ramach PROW Ogółem w ramach Programu złożono wnioski o przyznanie pomocy finansowej, z czego w ramach: 1. Osi 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego wniosków, 2. Osi 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich wniosków, 3. Osi 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej wniosków, 4. Osi 4 LEADER wniosków, 5. Pomocy technicznej 210 wniosków. Podmioty zaangażowane we wdrażanie działań sukcesywnie rozpatrywały wnioski o przyznanie pomocy finansowej, a w przypadku pozytywnie zweryfikowanych wniosków zostały podpisane umowy lub wydane decyzje umożliwiające realizację wsparcia finansowego. Do końca 2009 r. zatwierdzono do realizacji operacji (dla których zawarto umowę lub wydano decyzję przyznającą wsparcie) na łączną kwotę ,60 zł pomocy finansowej. W ramach: 1. Osi 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego zatwierdzono do realizacji operacji, w tym w okresie sprawozdawczym , 2. Osi 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich wydano decyzji w sprawie przyznania wsparcia, w tym w okresie sprawozdawczym , 3. Osi 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej zatwierdzono do realizacji operacji, w tym w okresie sprawozdawczym , 4. Osi 4 LEADER (wszystkie w okresie sprawozdawczym), 5. Pomocy technicznej 71 (wszystkie w okresie sprawozdawczym). Szczegółową realizację poszczególnych działań w okresie objętym sprawozdaniem oraz w ujęciu kumulatywnym wraz z charakterystyką zatwierdzonych do realizacji/zrealizowanych operacji przedstawiono w rozdziale II.1. 23