Temat 3 Jak Grecy oswajali świat

Transkrypt

1 Temat 3 Jak Grecy oswajali świat Cegiełka : Mity tłumaczyły zjawiska przyrody, pomagały zrozumieć i uporządkować świat Czas realizacji: 1 lekcja Cele: rozwijanie umiejętności analizowania i interpretowania utworu pogłębienie znajomości wybranych mitów doskonalenie umiejętności formułowania pytań do tekstu wdrażanie do współpracy, integrowanie grupy Metody i techniki: zbieranie skojarzeń burza mózgów pogadanka heurystyczna prezentacja, metoda zajęć praktycznych praca z tekstem w grupach quiz Formy pracy: grupowa zbiorowa Materiały dodatkowe: J. Parandowski, Mitologia prezentacja Jak Grecy oswajali świat materiały dla nauczyciela (do wykorzystania zamiast prezentacji) karta pracy Pytania i odpowiedzi Przebieg lekcji: 1. Wprowadzenie w tematykę lekcji poprzez rozmowę, zbieranie skojarzeń do słowa oswoić, a następnie przeprowadzenie burzy mózgów na temat jego znaczenia. Można posłużyć się pytaniami pomocniczymi: Co to znaczy oswoić? ( poznać, sprawić, by coś przestało być obce, groźne, zapanować nad czymś, zaprzyjaźnić się z czymś, przyzwyczaić się do czegoś ) 1

2 Oswojone to znaczy jakie? ( przyjazne, niegroźne ) Kogo i co oswajamy? ( dzikie zwierzęta, nowe zwierzę w domu, można oswoić się z nową sytuacją ) 2. Zapisanie tematu lekcji i zebranego słownictwa w zeszytach przedmiotowych. 3. Pogadanka heurystyczna: Jakie elementy świata mogli chcieć oswoić starożytni Grecy? ( Przede wszystkim te, które wydawały się im groźne: burzę, pioruny, żywioły, wulkany, a z czasem także inne ) Co mogli zrobić, aby zrozumieć, wyjaśnić zjawiska przyrody, jeśli nie dysponowali nauką? ( Mogli wymyślać historie tłumaczące ich pochodzenie i przebieg ) Czy mogli dzięki temu wpływać na świat przyrody? ( Wierzono, że tak poprzez składanie ofiar bogom rządzącym danym zjawiskiem, wypełnianie ich woli, zjednywanie łaski ) 4. Wyświetlenie prezentacji Jak Grecy oswajali świat dotyczącej roli bogów i wizji świata przyrody w starożytnej Grecji (można też przeprowadzić tę część zajęć na podstawie materiałów dla nauczyciela). 5. Podział klasy na trzy grupy za pomocą losowania (grupy tworzą osoby, które wylosowały tę samą karteczkę spośród trzech z kłosem, słońcem bądź symbolem podmuchu). Każda z grup otrzymuje zadanie (polecenia znajdują się w karcie pracy). Polecenia dla uczniów: Na podstawie wskazanego fragmentu sformułujcie minimum 4 pytania, które mógł zadawać sobie starożytny Grek i na które mit dawał mu odpowiedź. Zapiszcie zarówno pytania, jak i odpowiedzi. Grupa Kłosów mit o Demeter i Korze (J. Parandowski, Mitologia, rozdział Bogowie ziemscy, podrozdział Demeter) Grupa Słońca mit o Heliosie i Faetonie (J. Parandowski, Mitologia, rozdział Bogowie światła i powietrza, podrozdział Helios) Grupa Wiatru mit o wiatrach (J. Parandowski, Mitologia, rozdział Bogowie światła i powietrza, podrozdział Wiatry) 6. Konkurs klasowy. Każda grupa (Kłosów, Słońca oraz Wiatru) kolejno zadaje jedno ze swoich pytań przedstawicielowi następnej grupy. Musi on odpowiedzieć na pytanie, bazując na wiedzy pamięciowej z przeczytanych mitów. Jeśli nie zna odpowiedzi, może skorzystać z koła ratunkowego. Każda grupa ma trzy koła: Pytanie do grupy, Wymiana pytania i Minuta z książką. Dzieci kolejno reprezentują swoje grupy. Zabawa trwa do chwili, gdy zadane zostaną wszystkie przygotowane przez uczniów pytania. Zarówno pytania, jak i odpowiedzi zapisujemy na bieżąco na tablicy i w zeszytach, tak by po zakończonym quizie powstała notatka. Zabawę wygrywa grupa, która odpowiedziała poprawnie na najwięcej pytań. 2

3 Przykładowa notatka Na jakie pytania odpowiadały mity? Pytania 1. Skąd się wzięły pory roku? 2. Dlaczego wiosną wszystko rozkwita? 3. Skąd mogły się brać strumienie? 4. Co może być przyczyną suszy? 5. W jaki sposób odrodziła się przyroda po wielkiej suszy? 6. Dlaczego zimą przyroda zamiera? 7. Jak długo i dlaczego trwa zima? 1. Dlaczego słońce porusza się po niebie? 2. Jak powstały pustynie w Afryce? 3. Dlaczego jedne obszary są bardziej gorące i suche od innych? 4. Dlaczego wnętrze ziemi jest gorącą, płonącą lawą? 5. Z jakiego powodu Etiopowie mają ciemną skórę? 6. Czemu słońce jest złote i roztacza blask? 1. Czym jest wiatr? 2. Dlaczego wiatry wieją z różnych stron i różnią się między sobą? 3. Skąd wzięły się nawałnice, cyklony, trąby powietrzne? 4. Z jakiego powodu Tracja ma ostry klimat? 5. Dlaczego północne wiatry są najsilniejsze i najchłodniejsze? Demeter i Kora Odpowiedzi 1. Pory roku wiążą się z cyklem spotkań i rozstań Demeter i Kory. 2. Wiosną Demeter, bogini przyrody, cieszy się z powrotu córki. 3. Strumienie mogły powstawać np. z łez (rusałki Kiane). 4. Suszę może wywoływać gniew lub smutek Demeter. 5. Królewicz Tryptolemos dostał od Demeter ziarna, które miał rozsiać nad ziemią, gdy skończy się susza, aby odrodziła się roślinność. 6. Zimą przyroda zamiera, ponieważ Demeter porzuca ją i pogrąża się w żałobie. 7. Zima trwa trzy miesiące, ponieważ tyle czasu Kora/ Persefona spędza w podziemiu. Helios i Faeton 1. Ruch słońca obserwujemy, gdy Helios przemierza niebo w swoim rydwanie. 2. Faeton zbliżył się zbytnio do ziemi wozem słonecznym. 3. Sucho i gorąco jest w miejscach, w których Fateon zbytnio zbliżył się do ziemi; chłodniej i wilgotniej jest tam, gdzie leciał wyżej. 4. Wnętrze ziemi zapłonęło, gdy Faeton zbliżył się do niej wozem słonecznym. 5. Skóra Etiopów przypaliła się od słońca. 6. Wygląd słońca wiąże się z jasnym, świetlistym obliczem Heliosa i faktem, iż porusza się na ognistym wozie. Wiatry 1. Różne wiatry są bogami i istotami boskiego pochodzenia. 2. Wiatry różnią się od siebie, gdyż panują nad nimi różni bogowie. 3. Najstraszniejsze nawałnice i huragany to potomstwo potwora Tyfona. 4. Tracja jest ojczyzną wiatrów. 5. Najsilniejsze są wiatry północne, gdyż włada nimi Boreasz najpotężniejszy z wiatrów. 7. Rozdanie kolejnej cegiełki : Mity tłumaczyły zjawiska przyrody, pomagały zrozumieć i uporządkować świat. 8. Zadanie pracy domowej: Wyjaśnij dwukrotnie wybrane zagadnienie przyrodnicze. Za pierwszym razem odwołaj się do wiedzy naukowej, za drugim uruchom wyobraźnię i wymyśl własne mitologiczne wyjaśnienie. 3

4 MATERIAŁY DLA NAUCZYCIELA (do wykorzystania zamiast prezentacji) Odczytujemy uczniom fragment Mitologii J. Parandowskiego: Grek odczuwał wokół siebie rozległe i potężne życie sił tajemniczych. Drzewa rosną jakby cudem, a cichy szmer liści jest ich mową; rzeki płyną w jakąś dal nieznaną, a ich wody są dobrodziejstwem dla użyźnionej gleby; ogień rodzi się, pożera swój pokarm i umiera; wiatr goni ponad górami z wyciem złowróżbnym zewsząd wychodzą na wpół określone postacie, przed którymi człowiek pierwotny korzy się i drży. Chcąc je poznać, chcąc wejść z nimi jakoby w zażyłość, nadaje im imiona i otacza się w końcu nieprzebranym mnóstwem bogów. Uświadamiamy uczniom, iż w czasach, gdy nie było jeszcze nauki, za pomocą której można by poznać i zrozumieć świat, ludzie starali się go sobie tłumaczyć w inny sposób. Wierzono, iż każdemu elementowi rzeczywistości odpowiada jakaś boska siła, a porządek i kształt wszechświata, wszystkie elementy i zjawiska przyrody są wynikiem działań bogów: ich złości lub łaski, sporów, które pomiędzy sobą toczą, i przygód, które przeżywają. Przedstawiamy dzieciom kilka przykładów na poparcie tych słów. Etna, wulkan na Sycylii, powstała, gdy Dzeus (podczas wojny z gigantami) przywalił Tyfona wyspą Sycylią. Gdy ten próbuje się uwolnić, ziemia drży, a przez krater Etny bucha ogień z paszczy pokonanego potwora. Góry Trackie są czerwone, gdyż ten sam Tyfon silnie broczył krwią i zabarwił ziemię. Wyspy powstały, gdy giganci ciskali skałami w bogów. Tęcza pojawia się na niebie, gdy przeleci nim Iris, jej bogini, i rozepnie łuk siedmiobarwny, co ziemię łączy z niebem. Gwiazdy to zbuntowani przeciw Dzeusowi bożkowie i boginki, których ten poraził i rozbił na miliony kawałków piorunami. Gwiazdozbiory to dawne bóstwa, które z różnych przyczyn trafiły do nieba: Wielka Niedźwiedzica była niegdyś królewną i ulubienicą Afrodyty, ale została przez nią zmieniona za karę w niedźwiedzia. Dzeus ulitował się nad nieszczęsną i zamienił ją w piękny gwiazdozbiór. Skorpion to zwierzę, które zabiło jadem łowcę Oriona. Sztormy i trzęsienia ziemi są efektem gniewu Posejdona. Łagodne morze obserwujemy głównie w grudniu, gdyż Posejdon wygładza wodę dla samiczek zimorodków wysiadujących jajka w pływających gniazdach. Zatoki i cieśniny powstały, gdy Posejdon poszarpał swoim trójzębem wybrzeże. 4

5 Jak Grecy oswajali świat KARTA PRACY Pytania i odpowiedzi Polecenia dla grup Grupa Kłosów Na podstawie tekstu mitu o Demeter i Korze (J. Parandowski, Mitologia, rozdział Bogowie ziemscy, podrozdział Demeter) sformułujcie minimum 4 pytania, które mógł zadawać sobie starożytny Grek i na które mit dawał mu odpowiedź. Zapiszcie zarówno pytania, jak i odpowiedzi. Grupa Słońca Na podstawie tekstu mitu o Heliosie i Faetonie (J. Parandowski, Mitologia, rozdział Bogowie światła i powietrza, podrozdział Helios) sformułujcie minimum 4 pytania, które mógł zadawać sobie starożytny Grek i na które mit dawał mu odpowiedź. Zapiszcie zarówno pytania, jak i odpowiedzi. Grupa Wiatru Na podstawie tekstu mitu o wiatrach (J. Parandowski, Mitologia, rozdział Bogowie światła i powietrza, podrozdział Wiatry) sformułujcie minimum 4 pytania, które mógł zadawać sobie starożytny Grek i na które mit dawał mu odpowiedź. Zapiszcie zarówno pytania, jak i odpowiedzi. Symbole graficzne do podziału na grupy