Znaczenie masy ciała matek dla przebiegu porodu oraz adaptacji okołoporodowej noworodków
|
|
- Michalina Jaworska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 4, , 2009 Znaczenie masy ciała matek dla przebiegu porodu oraz adaptacji okołoporodowej noworodków Streszczenie JOLANTA KAŹMIERCZAK 1, MARIKA RESZCZYŃSKA 2, WIESŁAW SZYMAŃSKI 3, MAGDALENA DANIŁKO 2 Masa ciała kobiet oraz jej przyrost w okresie ciąży ma istotne znaczenie dla wyników perinatalnych. Jedną z metod oceny stanu odżywienia jest wskaźnik. Celem naszej pracy była analiza wpływu stanu odżywienia matek przed ciążą ocenionego wg wskaźnika oraz przyrostu wagi ciała podczas ciąży na przebieg porodu i adaptację okołoporodową noworodków. Analizą objęto grupę 857 matek i noworodków urodzonych w okresie od r. do r. w Klinice Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej CM w Bydgoszczy UMK w Toruniu i hospitalizowanych w Oddziale Noworodków, Wcześniaków i Intensywnej Terapii Noworodka Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr J. Biziela w Bydgoszczy. Wyodrębniono 3 grupy matek: 1. z < 19,8 kg/m 2 niedowaga; 2. 19,8-26 kg/m 2 norma; 3. > 26 kg/m 2 powyżej normy. W grupie noworodków pod uwagę wzięto następujące dane: czas trwania ciąży, punktację Apgar po porodzie, powikłania w okresie adaptacyjnym. Wnioski: 1) Zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki wskaźnik może mieć wpływ na prawidłowy przebieg ciąży, porodu i stan noworodka, 2) Nadwaga i nadmierny przyrost masy ciała w czasie ciąży (odpowiednio do wskaźnika ) stanowią czynnik ryzyka ukończenia ciąży zabiegiem cesarskiego cięcia, 3) Zbyt niski przyrost masy ciała w ciąży (odpowiednio do wskaźnika ) może wiązać się z ryzykiem porodu przedwczesnego (# 32. tygodnia ciąży) oraz z powikłaniami u noworodków w okresie adaptacyjnym: bardzo niską punktacja w skali Apgar, rozwinięcia się zespołu zaburzeń oddychania, niewydolności krążenia, a nawet zgonu, 4) Zbyt duży przyrost masy ciała w ciąży ma wpływ na wystąpienie porodu przedwczesnego, między 33. a 37. tygodniem ciąży oraz ryzyko krwawienia dokomorowego, 5) Niedowaga przed ciążą (wyznaczona wg wskaźnika ) może stanowić dla noworodka czynnik ryzyka wystąpienia zespołu zaburzeń oddychania i niedokrwistości, natomiast wskaźnik powyżej prawidłowej wartości krwawienia dokomorowego, 6) Istotna jest promocja zdrowia wśród kobiet w okresie przedkoncepcyjnym prowadząca do uzyskania norm wartości wskaźnika, odpowiednie przygotowanie do ciąży, kontrola przyrostu masy ciała w czasie ciąży i właściwa opieka perinatalna specjalisty ginekologa-położnika. Słowa kluczowe: wskaźnik masy ciała, przyrost wagi ciała w ciąży, rokowanie Wstęp Masa ciała kobiet w wieku rozrodczym oraz jej przyrost w okresie ciąży ma istotne znaczenie dla wyników perinatalnych [1-3]. Jedną z najczęściej stosowanych obecnie metod oceny stanu odżywienia jest wskaźnik (Body Mass Index) wyznaczany wg wzoru: masa ciała/wzrost 2. Celem naszej pracy była analiza wpływu stanu odżywienia matek sprzed ciąży, ustalonego wg wskaźnika oraz przyrostu wagi ciała podczas ciąży na przebieg porodu oraz adaptację okołoporodową noworodków. Materiał i metodyka Retrospektywną analizą objęto grupę 857 matek i noworodków urodzonych w okresie między roku a roku w Klinice Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu i hospitalizowanych w Oddziale Noworodków, Wcześniaków i Intensywnej Terapii Noworodka Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr. J. Biziela w Bydgoszczy. Uwzględniano następujące dane z wywiadu i dokumentacji medycznej matek: 1) wiek; 2) miejsce zamieszkania; 3) wyliczony dla masy ciała sprzed ciąży; 4) przyrost masy ciała w ciąży obliczany jako różnica między wagą przed porodem a wagą przed zajściem w ciążę; 5) sposób porodu; 6) najczęstsze choroby stwierdzane w ciąży. Kryteria dotyczące oceny masy ciała matki przed ciążą wyrażone wartością wskaźnika oraz zalecanego przyrostu masy ciała w ciąży przyjęto według zaleceń amerykańskich: Institute of Medicine, National Academy of Sciences [4]. W oparciu o wartości wskaźnika wyodrębniono 3 grupy pacjentek: niedowaga < 19,8 kg/m 2, norma wartość w przedziale 19,8-26,0 kg/m 2, powyżej normy ze względu na małe liczebności w porównania z pozostałymi grupami, łącząc w jedną grupę pacjentki z nadwagą kg/m 2 i z otyłością >29 kg/m 2. 1 Oddział Noworodków i Wcześniaków z Intensywną Terapią Noworodka, Uniwersytecki Szpital nr 2 im. Dr. J. Biziela w Bydgoszczy 2 Neonatologiczne Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Klinice Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy UMK w Toruniu 3 Katedra i Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej CM im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy UMK w Toruniu
2 Znaczenie masy ciała matek dla przebiegu porodu oraz adaptacji okołoporodowej noworodków 267 Dla określonych kategorii zalecane są całkowite przyrosty masy ciała w ciąży [4]: Tabela 1. Zalecany całkowity przyrost masy ciała w zależności od kategorii Kategoria Zalecany całkowity przyrost wagi ciała Niedowaga < 19,8 kg/m 2 12,4-18 kg Norma 19,8-26 kg/m 2 11,5-16 kg Nadwaga > kg/m 2 7,0-11,5 kg Otyłość > 29 kg/m 2 # 7,0 kg Zgodnie z tymi kryteriami wyodrębniono 3 grupy pacjentek, które w czasie ciąży przybrały na masie ciała: poniżej normy, w normie lub powyżej normy. W grupie noworodków pod uwagę wzięto następujące dane zawarte w dokumentacji medycznej: 1) czas trwania ciąży określony wg reguły Naegelego oraz wg badania ultrasonograficznego w pierwszym trymestrze ciąży; 2) stan kliniczny w pierwszej, trzeciej i piątej minucie po porodzie, oceniony wg skali Apgar; 3) patologie stwierdzane po porodzie: zgony, urazy okołoporodowe, zakażenia wrodzone, zaburzenia oddychania (ZO), zespół zaburzeń oddychania (ZZO), przejściowe zaburzenia oddychania (PZO), niedokrwistość, wrodzone zapalenie płuc, przetrwałe krążenie płodowe, niewydolność krążeniowo-oddechową, hiperbilirubinemię, policytemię, wady serca lub inne wady wrodzone, obumierające zapalenie jelit (NEC Enterocolitis Necroticans), krwawienie dokomorowe (IVH Intraventricular Haemorrhage). Określano rodzaj i częstość występowania wybranych patologii u noworodków matek z poszczególnych grup, wyodrębnionych w oparciu o wskaźnik i przyrost masy ciała. W pracy do obliczeń statystycznych zastosowano: 1) parametryczny z-test w celu porównania wartości średnich w grupach o dużej liczebności; 2) parametryczny test dla dwóch frakcji (nazywany także testem dla dwóch wskaźników struktury) w celu porównania częstości (procentów) występowania wyróżnionych przypadków w dwóch badanych grupach; wartość krytyczna na poziomie istotności wynosi 1,96 (dla hipotezy jednokierunkowej 1,65); 3) nieparametryczny test niezależności chi-kwadrat w celu weryfikacji hipotezy o zależności korelacyjnej między cechami niemierzalnymi; 4) analizę zależności korelacyjnej polegającą na obliczeniu współczynnika korelacji liniowej Pearsona między cechami mierzalnymi i weryfikacji hipotezy o istotności korelacji za pomocą testu t-studenta. Jako miarodajny przy sprawdzeniu hipotez przyjęto poziom istotności p = 0,05. Podano także krytyczne wartości statystyk oraz wartości p-value. Wyniki Wyniki przedstawiono w postaci tabel i rycin. W badanej grupie przeważały pacjentki zamieszkałe w mieście. Wyższą średnią wartością wskaźnika cechowały się pacjentki zamieszkałe poza miastem. Przewagę (ponad 50%) stanowiły pacjentki charakteryzujące się wskaźnikiem mieszczącym się w przedziale zalecanym. Stwierdzono, że istnieje stosunkowo niewielka dodatnia zależność korelacyjna pomiędzy wiekiem matek i wartością wskaźnika. Analiza badanej grupy wykazuje, że tylko pacjentki z niedowagą w większości przypadków przybierały na masie ciała w okresie ciąży prawidłowo. Pacjentki z wskaźnikiem w normie, z nadwagą i otyłością przybierały nadmiernie szczególnie grupa z otyłością. Tabela 2. Wartość a miejsce zamieszkania pacjentek Miejsce zamieszkania n % 0 (średnia) SD Miasto ,6% 21,83 3,70 Poza ,4% 22,68 4,04 miastem (Brak danych 7 przypadków) Zależność od wieku matki z-test Wiek (lat a) z p 2,89 < 0,04 Tabela 3. Kształtowanie się wskaźnika przed ciążą Wartość n % Niedowaga ,5 Norma ,8 Nadwaga 69 8,1 117 Otyłość 48 5,6 13,7 Razem ,0 Ryc. 1. Zależność między wiekiem matek a. Współczynnik korelacji Pearsona = 0,246 ; t = 7,42, p < 0,0001
3 268 J. Kaźmierczak, M. Reszczyńska, W. Szymański, M. Daniłko Tabela 4. Kształtowanie się przyrostu masy ciała w ciąży z uwzględnieniem grupy wg wskaźnika Przyrost masy ciała poniżej normy norma powyżej normy n % n % n % Niedowaga 75 29, , ,9 Norma , , ,5 Nadwaga 6 8, , ,4 Otyłość 0 0, , ,0 Tabela 7. Zależność pomiędzy przyrostem masy ciała w ciężarnej a sposobem rozwiązania ciąży Przyrost masy ciała w ciąży Poród cięciem cesarskim N = 303 Poród siłami natury N = 554 n % n % Poniżej normy (201) 75 37, ,7 Norma (309) 94 30,4 * ,6 Powyżej normy (347) ,6 * ,4 * ) u = 2,2, p < 0,01 Analizując zależność między przyrostem masy ciała w ciąży a wskaźnikiem przed ciążą, wykazano, że im większa wartość przed ciążą, tym średnio, mniejszy przyrost masy ciała w ciąży. Spośród obciążeń chorobowych dominowały przypadki cukrzycy w ciąży, szczególnie u ciężarnych z wartością wskaźnika powyżej normy. kg Zależność przyrostu masy ciał a od Ryc. 2. Zależność przyrostu masy ciała w ciąży i. Współczynnik korelacji Rxy =!0,183, t = 5,44, p < 0,0001 Przewagę stanowiły porody siłami natury. Cięcia cesarskie częściej wykonywano w grupie kobiet mających nadwagę i otyłość przed ciążą, niż w pozostałych grupach. Najmniejszą liczbę wykonanych cięć cesarskich odnotowano w grupie, gdzie przyrost masy ciała był w normie. Cięcia cesarskie istotnie częściej wykonywano w grupie kobiet z przyrostem masy ciała w ciąży powyżej normy, aniżeli w pozostałych grupach. Nie stwierdzono zależności pomiędzy matek a występowaniem stanu zagrażającej zamartwicy płodu w czasie porodu. Tabela 8. Stan kliniczny noworodków w zależności od wartości wskaźnika analizowanych grup matek Apgar n % n % n % razem Niedowaga 7 3, , ,4 253 Norma 12 3, , ,8 487 Powyżej normy 2 2, , ,9 117 Tabela 5. Najczęstsze choroby u ciężarnych z uwzględnieniem kryterium wskaźnika Wartość Cukrzyca Nadciśnienie n % n % Niedowaga (253) 26 10,3 3 1,2 Norma (487) 82 16,8 5 1,0 Powyżej normy (117) 43 36,7 7 5,9 Razem (857) ,6 15 1,8 Tabela 6. Zależność między liczbą cięć cesarskich a wskaźnikiem kobiet Poród cięciem cesarskim N = 303 Poród siłami natury N = 554 n % n % Niedowaga (253) 86 34,0 ** ) ,0 Norma (487) ,7 * ) ,3 Powyżej normy (117) 53 45,3 * ) ** ) 64 54,7 * ) u = 2,35, p < 0,02, ** ) u = 2,09, p < 0,04 Dominowały przypadki noworodków urodzonych w dobrym stanie klinicznym, niezależnie od wskaźnika. Tabela 9. Zależność między oceną stanu noworodka według skali Apgar a przyrostem masy ciała kobiet w ciąży Apgar Przyrost masy ciała n % n % n % razem Poniżej normy 9 4,5* ) 29 14, ,1 201 Norma 8 2, , ,8 309 Powyżej normy 4 1,2* ) 45 13, ,9 347 * ) u = 2,46, p < 0,02 Tabela 10. Częstość występowania zagrażającej zamartwicy płodu w zależności od wartości matek Wartość zagrażająca zamartwica n % Niedowaga (253) 14 5,5 Norma (487) 35 7,2 Powyżej normy (117) 10 8,5 Razem (857) 59 6,9
4 Znaczenie masy ciała matek dla przebiegu porodu oraz adaptacji okołoporodowej noworodków 269 Odnotowano, że przypadki ciężkiego stanu klinicznego noworodków obserwowano częściej w grupie matek, u których przyrost masy ciała był poniżej normy, w porównaniu z matkami z nadmiernym przyrostem masy ciała w ciąży. Tabela 11. Wiek ciążowy w analizowanej grupie noworodków Tydzień ciąży n % # , ,6 > ,2 Razem ,0 W analizowanej grupie przewagę (prawie 80%) stanowiły noworodki urodzone o czasie. Z przeprowadzonej analizy wynika, że liczba noworodków urodzonych przedwcześnie (#32. tygodnia ciąży), jest istotnie większa w grupie matek z niedowagą, w porównaniu z grupą matek z prawidłową masą ciała przed ciążą. Tabela 12. Zależność między wiekiem ciążowym noworodków a wskaźnikiem matek Tydzień ciąży # > 37 n % n % n % Razem Niedowaga 24 9,5* ) 34 13, ,1 253 Norma 20 4,1* ) 75 15, ,5 487 Powyżej normy 9 7, , ,6 117 * ) u = 2,93, p < 0,004 Tabela 13. Zależność między wiekiem ciążowym noworodków a przyrostem masy ciała kobiet w ciąży Przyrost wagi ciała w ciąży Poniżej normy (201) Tydzień ciąży # > 37 n % n % n % Razem 28 13,9 *)+) 31 15,4 142 Norma (309) 12 3,9* ) 35 Powyżej normy (347) 13 3,7 +) 59 70,6 ** )++) ,3 *** ) ,8** ) ,0 *** ) ,3 ++) 347 * ) u = 4,12; p < 0,0001; ** ) u = 3,85; p = 0,0001; *** ) u = 2,07; p < 0,04; +) u = 4,37; p < 0,0001; ++) u = 2,28; p < 0,03 Odnotowano, że porody wcześniaków poniżej 32. t.c. istotnie częściej występowały u kobiet z przyrostem masy ciała poniżej normy. Wśród matek, które urodziły wcześniaki pomiędzy 33. a 37. t.c., przeważały te, u których przyrost masy ciała w ciąży był powyżej normy. Matki z prawidłowym lub nadmiernym przyrostem masy ciała w ciąży istotnie częściej rodziły dzieci o czasie ($37. t.c.), w porównaniu z pacjentkami z przyrostem m a s y ciała poniżej normy. W grupie kobiet z niedowagą przed ciążą istotnie częściej w okresie okołoporodowym u noworodków występowały takie powikłania, jak: zespól zaburzeń oddychania, niedokrwistość i IVH w porównaniu z noworodkami urodzonymi przez kobiety, które w okresie przed ciążą miały wskaźnik w granicach normy. Tabela 14. Zależność między wskaźnikiem matek a rodzajem powikłań u noworodków Rodzaj patologii Niedowaga (253) Norma (487) Powyżej normy (117) n % n % n % Wcześniactwo 58 22, , ,4 Zakażenie wrodzone bez NO 35 13, , ,4 Zaburzenia oddychania 14 5,5 34 7,0 7 6,0 Zespół zaburzeń oddychania 18 7,1 * 18 3,7 * 9 7,7 TTN 2 0,8 8 1,6 1 0,9 Niedokrwistość 17 6,7 **) 13 2,7 **) 5 4,3 Wrodzone zapalenie płuc 18 7,1 24 4,9 9 7,7 PFO, PDA 17 6,7 20 4,1 4 3,4 Wrodzona wada serca 3 1,2 6 1,2 0 0,0 Hiperbilirubinemia 20 7, ,7 9 7,7 Policytemia 2 0,8 11 2,3 4 3,4 Wady wrodzone 8 3,2 16 3,3 2 1,7 NKO 9 3,6 9 1,8 3 2,6 NEC 5 2,0 5 1,0 4 3,4 IVH 7 2,8 ***) 3 0,6 ***)+) 4 3,4 +) Uraz okołoporodowy 2 0,8 14 2,9 0 0 Zgon 3 1, ,9 * ) u = 2,05; p = 0,04; ** ) u = 2,65; p = 0,008; *** ) u = 2,4; p = 0,016; +) u = 2,54; p = 0,01
5 270 J. Kaźmierczak, M. Reszczyńska, W. Szymański, M. Daniłko Tabela 15. Zależność między przyrostem masy ciała matki w czasie ciąży a rodzajem powikłań u noworodków Poniżej (201) Norma (309) Powyżej (347) Przyrost masy ciała n % n % n % Wcześniactwo 59 29,4* )++) 47 15,2 * ) 72 20,7 ++) Zakażenie wrodzone bez NO 32 15, , ,5 Zaburzenia oddychania 13 6,5 20 6,5 22 6,3 Zespół zaburzeń oddychania 21 10,4** )+++) 8 2,6** ) 16 4,6 +++) TTN 2 1,0 4 1,3 5 1,4 Niedokrwistość 13 6,5 9 2,9 13 3,7 Wrodzone zapalenie płuc 14 7,0 19 6,1 18 5,2 PFO, PDA 11 5,5 14 4,5 16 4,6 Wada serca 3 1,5 3 1,0 3 0,9 Hiperbilirubinemia 24 11,9 26 8,4 31 8,9 Policytemia 2 1,0 9 2,9 6 1,7 Wady wrodzone 6 3,0 11 3,6 9 2,6 NKO 12 6,0*** ) #) 6 1,9*** ) 3 0,9 #) NEC 6 3,0 4 1,3 4 1,2 IVH 7 3,5 ##) 5 1,6 2 0,6 ##) Uraz okołoporodowy 3 1,5 9 2,9 4 1,2 Zgon 6 3,0 +) ###) 2 0,6 +) 1 0,3 ###) * ) u = 3,85; p < 0,0002; ** ) u = 3,74; p < 0,0002; *** ) u = 2,41; p < 0,02; +) u = 2,08; p < 0,04; ++) u = 2,28; p < 0,006; +++) u = 2,62; p < 0,009; #) u = 3,53; p < 0,0005; ##) u = 2,58; p = 0,01; ###) u = 2,71; p < 0,007 Dla noworodków matek z wskaźnikiem powyżej normy przed ciążą wykazano, iż istotnie statystycznie częściej występowało u nich IVH, w stosunku do dzieci matek z wskaźnikiem w granicach normy. Grupy matek z przed ciążą poniżej i powyżej normy, pod względem częstości poszczególnych powikłań, nie różniły się istotnie. Dzieci kobiet z przyrostem masy ciała w czasie ciąży poniżej normy, były narażone istotnie częściej na następujące powikłania w okresie okołoporodowym: wcześniactwo, zespół zaburzeń oddychania, niewydolność krążeniowo-oddechową oraz zgon. Natomiast w grupie matek z powyżej normy przed ciążą wykazano, iz istotnie statystycznie częściej występowało u ich noworodków IVH, w porównaniu z grupą kobiet z w granicach normy. Dyskusja Wiele danych z piśmiennictwa donosi o wpływie wskaźnika matek przed ciążą oraz przyroście masy ciała w ciąży na przebieg ciąży i stan noworodka w okresie okołoporodowym. W istotny sposób parametry te warunkują wyniki położnicze i neonatologiczne. W naszej pracy, podobnie jak wykazują w swoich opracowaniach inni autorzy, ponad 50% kobiet w okresie okołokoncepcyjnym miało wskaźnik w przedziale zalecanym [5-9]. W polskich opracowaniach, podobnie jak w naszej pracy, występowały także porównywalne odsetki pacjentek z niedowagą i powyżej normy [2, 8]. Jednak w danych z piśmiennictwa zagranicznego, można odnaleźć znacząco mniejszy odsetek przyszłych matek z niedowagą (ok. 7-15% vs 29,5%) oraz dużo większą częstość występowania wskaźnika powyżej normy (ok % vs 13,7%) [5-7, 10-12] w porównaniu z wynikami naszych badań. Hosseini, w przeciwieństwie do wyników naszej pracy, wykazała wprost proporcjonalną zależność pomiędzy wartością wskaźnika przed ciążą a przyrostem masy ciała w ciąży [5]. Natomiast wyniki w pracy Cedergren, Jasika i wsp. oraz Marsoosi i wsp. potwierdzają nasze obserwacje, iż średni przyrost masy ciała w ciąży maleje wraz ze wzrostem wartości wskaźnika przedciążowego [11, 13, 14]. W badaniu Szostak-Węgierek i wsp., jak i w naszych obserwacjach, przybrało na wadze poniżej normy 1/4 kobiet. Jednak w naszej pracy większy odsetek stanowiły matki, które przybrały na wadze powyżej normy według zaleceń dla ich wskaźnika (40,5% vs 31,3%) [8]. W porównaniu z danymi zawartymi w pracach Barau i wsp. oraz Murakami, w naszej pracy dwu- do trzykrotnie częściej kończono ciążę, wykonując cięcie cesarskie (35,4% vs 10,3%-17,2%) [15, 16]. W powyższym badaniu, jak i w innych danych z piśmiennictwa, wykazano wprost proporcjonalną zależność pomiędzy matek przed ciążą a częstością cięć cesarskich [6, 9, 10, 12, 15-23], co zgadza się z naszymi obserwacjami. Także nadmierny przyrost masy ciała w ciąży zwiększał ryzyko rozwiązania ciąży cięciem cesarskim [11, 24]. Wśród kobiet rodzących przedwcześnie wyższy był odsetek osób z niskim wskaźnikiem oraz niskim przyrostem masy ciała, niż wśród rodzących o czasie i jest to
6 Znaczenie masy ciała matek dla przebiegu porodu oraz adaptacji okołoporodowej noworodków 271 różnica znamienna statystycznie [1, 14, 17, 25-29]. Omanwa i wsp., analizując zależność między wskaźnikiem a liczbą porodów przedwczesnych, stwierdzili, że w grupie pacjentek z niedowagą przed ciążą odsetek porodów przedwczesnych poniżej 32. tygodnia ciąży był największy i wynosił 27,3% [1]. Nasze obserwacje zgadzają się z tym stwierdzeniem, choć wartość procentowa jest znacznie mniejsza 13,9%. Wcześniactwo poniżej 32. tygodnia, w części opracowań, było rzadko spotykane w grupie noworodków urodzonych przez kobiety z nadwagą w ciąży [6, 12]. Jednak w naszej pracy, jak i u Abenhaima i wsp., Migthy i wsp., czy też Bhattacharyja i wsp., wykazano, że poród przedwczesny ( t.c.) występował z większą częstością także w grupie kobiet z podwyższonym wskaźnikiem [9, 30, 31]. Zaprzecza to powszechnym przekonaniom, że nadwaga i otyłość jest istotnym czynnikiem ryzyka przedłużonego czasu trwania ciąży i zmniejsza znacznie prawdopodobieństwo wystąpienia porodu przedwczesnego [2, 12, 25, 32]. Istnieją także doniesienia, jak na przykład Honesta i wsp., w których uważa się, że podstawowe parametry antropometryczne matek nie są przydatne w przewidywaniu porodu przedwczesnego [33]. W pracy Cedergren nie wykazano zależności niskiej punktacji skali Apgar i wartości wskaźnika oraz przyrostu masy ciała w ciąży[11]. Natomiast Abenhaim i wsp. stwierdzili związek między podwyższonym wskaźnikiem a niską punktacją skali Apgar oraz brak tego związku w przypadku kobiet z obniżonym wskaźnikiem [9]. Jest to sprzeczne z naszymi obserwacjami oraz wynikami badań Omanwa i wsp. [1], Doherty i wsp. [10] oraz Sebire i wsp. [17], w których wykazano taką zależność w stosunku do skali Apgar oraz przyrostu masy ciała, natomiast brak związku ze stanem noworodka określonym tą skalą. W danych z piśmiennictwa nie wykazano statystycznie istotnej zależności pomiędzy zwiększonym ryzykiem porodu martwego dziecka czy też śmierci okołoporodowej wśród pacjentek z nadwagą lub niedowagą, wykazano natomiast związek częstszego występowania zgonu w okresie perinatalnym wśród pacjentek z otyłością [7, 18, 19, 30]. Do zupełnie innych wniosków doszliśmy na podstawie naszej analizy, gdzie na zgon w okresie perinatalnym najbardziej były narażone dzieci kobiet z małym przyrostem masy ciała w ciąży (związane najprawdopodobniej z urodzeniem dziecka w ciężkim stanie 0-3 pkt w skali Apgar i ze znacznym wcześniactwem poniżej 32. t.c.). Wśród noworodków otyłych matek w wielu analizowanych grupach, częściej występują urazy okołoporodowe [2, 9, 19, 30, 34]. W naszym badaniu, podobnie jak w innych pracach, nie były to różnice istotne statystycznie [20]. W niektórych danych z piśmiennictwa istnieją dowody na zwiększone ryzyko występowania wad wrodzonych (takich jak: wady ośrodkowego układu nerwowego, wady serca, ściany jamy brzusznej lub jelit) wśród noworodków matek z nadwagą i otyłością przed ciążą [18, 19, 30]. Natomiast niski wskaźnik przed ciążą oraz niezgodne z zaleceniami przyrosty masy ciała w czasie ciąży są czynnikiem ryzyka wystąpienia u noworodka wady wrodzonej pod postacią rozszczepów twarzoczaszki [3]. Nie wykazaliśmy związku między matki i przyrostem masy w ciąży, a występowaniem u dziecka wad wrodzonych. W naszej pracy, jak i w analizie Edwards i wsp. [34], Zamłyńskiego i wsp. [35], wykazaliśmy, że w większości przypadków wartość wskaźnika i przyrost masy ciała w ciąży nie rzutowały istotnie na komplikacje położnicze i neonatologiczne. Omawiając jednak poszczególne powikłania, daje się zauważyć, wpływ tych parametrów na przebieg porodu i adaptację noworodków. Nasze wyniki są zgodne z doniesieniami Murakami [16], iż niedowaga wiąże się bardziej z powikłaniami dla noworodków, nadwaga z powikłaniami dla matek. Zdziennnicki donosi, że powikłania w przebiegu ciąży, porodu i połogu wśród kobiet z nadwagą i otyłością występują 4-krotnie częściej niż w grupie kontrolnej [2]. Thorsdottir wykazał, iż przyrost masy ciała w ciąży według zaleceń Institute of Medicine wiąże się z mniejszą częstością występowania powikłań położniczych [29]. Niepokojące są doniesienia o liczbie otyłych dziewcząt osiągających wiek rozrodczy, które będą wymagały właściwej opieki medycznej [19]. W naszym materiale większą grupę stanowiły ciężarne z niedoborem masy ciała. Nie mniej są one ważną grupą ryzyka, wśród której porody przedwczesne rzutują na niepowodzenia neonatologiczne. Wnioski 1. Zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki wskaźnik może mieć wpływ na prawidłowy przebieg ciąży, porodu i stan noworodka. 2. Nadwaga, otyłość oraz nadmierny przyrost masy ciała w czasie ciąży (odpowiednio do wskaźnika sprzed ciąży) stanowią czynnik ryzyka ukończenia ciąży zabiegiem cesarskiego cięcia. 3. Zbyt niski przyrost masy ciała w ciąży (odpowiednio do wskaźnika sprzed ciąży) może wiązać się z ryzykiem porodu przedwczesnego (poniżej 32. tygodnia ciąży) oraz z licznymi powikłaniami u noworodka w okresie adaptacyjnym: bardzo niskiej punktacji w skali Apgar, rozwinięcia się zespołu zaburzeń oddychania, niewydolności krążenia, a nawet zgonu. 4. Zbyt duży przyrost masy ciała w ciąży ma wpływ na skrócenie czasu jej trwania w zakresie od 33. do 37. tygodnia ciąży oraz ryzyko wystąpienia krwawienia dokomorowego u noworodka. 5. Zły stan odżywienia kobiety przed ciążą, mający odzwierciedlenie we wskaźniku, może stanowić dla noworodka ryzyko rozwinięcia się zespołu zaburzeń oddychania oraz anemii, natomiast wskaźnik powyżej normy krwawienia dokomorowego. 6. Istotna jest promocja zdrowia wśród kobiet w okresie przedkoncepcyjnym, prowadząca do uzyskania norm
7 272 J. Kaźmierczak, M. Reszczyńska, W. Szymański, M. Daniłko wartości wskaźnika, odpowiednie przygotowanie do ciąży, kontrola przyrostu masy ciała w czasie ciąży i właściwa opieka perinatalna specjalisty ginekologa- -położnika. Piśmiennictwo [1] Omanwa K., Zimmer M., Tlolka J. i wsp. (2006) Niski przed zajściem w ciążę: czy jest czynnikiem ryzyka porodów przedwczesnych i niskiej masy urodzeniowej noworodków. Ginekol. Pol. 77(8): [2] Zdziennicki A. (2001) Nadwaga i otyłość jako czynnik zagrożenia w perinatologii. Ginekol. Pol. 72(12): [3] Hozyasz K., Milanowski A. (2005) Przedciążowy wskaźnik masy ciała () oraz przyrost masy ciała w ciąży u matek dzieci z typowymi rozszczepami czaszki twarzowej. Przegl. Pediatr. 35 (3): [4] (1990) Nutrition during pregnancy. Institute of Medicine, National Academy of Science. National Academy Press. Washington, D.C. [5] Hosseini M., Nastaran J. (2004) Relationship between pregnancy outcome and maternal and weight gain. International Congress Series 1271: [6] Sebire N.J., Jolly M., Harris J. i wsp. (2001) Maternal obesity and pregnancy outcome: a study of pregnancies in London. Int. J. Obes. 25: [7] Kristensen J., Vestergaard M., Wisborg K. i wsp. (2005) Prepregnancy weight and the risk of stillbirth and neonatal death. BJOG: Int. J. Obstet. Gynaecol. 112: [8] Szostak-Węgierek D., Szamotulska K., Szponar L. (2004) Wpływ stanu odżywienia matki na masę ciała noworodka. Ginekol. Pol. 75(9): [9] Abenhaim H.A., Kinch R.A., Morin L. i wsp. (2007) Effect of prepregnancy body mass index categories on obstetrical and neonatal outcomes. Arch. Gynecol. Obstet. 275: [10] Doherty D.A., Magann E.F., Francis J. i wsp. (2006) Pre-pre-- gnancy body mass index and pregnancy outcomes. Int. J. Gynaecol. Obstet. 95: [11] Cedergren M. (2006) Effects of gestational weight gain and body mass index on obstetric outcome in Sweden. Int. J. Gynaecol. Obstet. 93: [12] Hendler i wsp. (2005) The Preterm Prediction study: Association between Maternal body mass index and spontaneous and indicated Preterm birth. Am. J. Obstet. Gynecol.192: [13] Jasik M., Niebisz A., Kosior D.A. i wsp. (2005) Wskaźnik masy ciała przed ciążą u kobiet chorych na cukrzycę ciężarnych i masa urodzeniowa noworodków. Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 5(5): [14] Marsoosi V., Jamal A., Eslamian L. (2004) Pre-pregnancy weight, low pregnancy weight gain, and preterm delivery. Int. J. Gynaecol. Obstet. 87: [15] Barau G., Robillard P.Y., Hulsey T.C. i wsp. (2006) Linear association between maternal pre-pregnancy body mass index and risk of caesarean section in term deliveries. BJOG: an Int. J. Obstet. Gynaecol. 113: [16] Murakami M., Ohmichi M., Takahashi T. i wsp. (2005) Prepregnancy body mass index as a important predictor of perinatal outcomes in Japanese. Arch. Gynecol. Obstet. 271: [17] Sebire N.J., Jolly M., Harris J. i wsp. (2001) Is maternal underweight really a risk factor for adverse pregnancy outcome? A population-based study in London. Br. J. Obstet. Gynaecol. 108: [18] Yu C.K.H., Teoh T.G., Robinson S. (2006) Obesity in pregnancy. BJOG: an Int. J. Obstet. Gynaecol. 113: [19] Kirshnanoorthy U., Schram C.M.H., Hill S.R. (2006) Maternal obesity in pregnancy: is it time for meaningful research to inform preventive and management strategies? BJOG: an Int. J. Obstet. Gynaecol. 113: [20] Jensen D.M. i wsp. (2003) Pregnancy outcome and pregnancy body mass index in 2459 glucose-tolerant Danish women. Am. J. Obstet. Gynecol. 189: [21] Brost i wsp. (1997) The Preterm Prediction Study: Association of cesarean delivery with increases in maternal weight and body mass index. Am. J. Obstet. Gynecol. 177: [22] Young T.K., Woodmansee B., Factors that are associated with cesarean delivery in a large private practice: The importance of prepregnancy body mass index and weight gain. Am. J. Obstet. Gynecol. 187(2): [23] Bianco A.T., Smilen S.W., Davis Y. i wsp. (1998) Pregnancy Outcome and Weight Gain Recommendations for the Morbidly Obese Woman. Obstet. Gynecol. 91: [24] Kanadys W.M. (1998)Perinatologiczne aspekty otyłości. Med. Metab. 2(1): [25] Voigt M., Heineck G., Hesse V. (2004) The relationship between maternal characterictics, birth weight and pre-term delivery: evidence from Germany at the end of the 20th century. Economics and Human Biology. 2: [26] Ehrenberg H.M., Dierker L., Milluzzi C., Mercer B.M. (2003) Low maternal weight, failure to thrive in pregnancy, and adverse pregnancy outcomes. Am. J. Obstet. Gynecol. 189: [27] Schieve L.A. i wsp. Prepregnancy Body Mass Index and Pregnancy Weight Gain: Associations with Preterm Delivery. Obstet. Gynecol. 96: [28] Cogswell M.E., Serdula K., Hungerford D.W., Yip R. (1995) Gestational weight gain among average-weight and overweight women-what is excessive? Am. J. Obstet. Gynecol. 172: [29] Thorsdottir I., Torfadottir J.E., Birgisdottir B.E., Geirsson R.T. (2002) Weight gain in women of normal weight before pregnancy: complications in pregnancy or delivery and birth outcome. Obstet. Gynecol. 99: [30] Mighty H.E., Fahey J.O. (2007) Obesity and Pregnancy Complications. Current Diabetes Report. 7: [31] Bhattacharya S., Campbell D.M., Liston W., Bhattacharya S. (2007) Effect of body mass index on pregnancy outcomes in nulliparous women delivering singleton babies. BMC Public Health. 7: 168. [32] Kumari A.S. (2001) Pregnancy outcome in women with morbid obesity. Int. J. Gynaecol. Obstet. 73: [33] Honest H., Bachmann L.M., Ngai C. (2005) The accuracy of maternal anthropometry measurements as predictor for spontaneous preterm birth a systematic review. Eur. J. Obstet. Gynecol. Reprod. Biol. 119: [34] Cedergren M. (2006) Maternal obesity and delivery complications: an ongoing obstetric challenge. Expert Rev. Obstet. Gynecol. 1(1): [35] Edwards L.E., Hellerstedt W.L., Alton I.R. (1996) Pregnancy Complications and birth outcomes in obese and normalweight women: effects of gestational weight change. Obstet. Gynecol. 87: [36] Zamłyński J., Olejek A., Mańka G. (2005) Kliniczna analiza powikłań perinatalnych oraz wskazań do cięcia cesarskiego w przebiegu porodu powikłanego makrosomią idiopatyczną oraz spowodowaną cukrzycą matki. Adv. Clin. Exp. Med. 14 (4A): J Jolanta Kaźmierczak Katedra i Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych oraz Ginekologii Onkologicznej ul. Wojciechowskiego 12/17, Bydgoszcz jolamietek@o2.pl
8 Znaczenie masy ciała matek dla przebiegu porodu oraz adaptacji okołoporodowej noworodków 273 The value of mother s body weight for delivery and newborn s adaptation Women s body weight and weight gain during pregnancy is a very important factor for perinatal outcome. is one of the method of evaluation body nutrition. The aim of our study was analysis of the influence of before pregnancy and weight gain during pregnancy on delivery and newborn s adaptation. We analysed data of 857 mothers and newborns born in Department of Perinatology in Bydgoszcz between and Mothers were divided into three groups: 1) with <19,8 kg/m 2, underweight, 2) 19,8-26 kg/m 2, normal, 3) > 26 kg/m 2, overweight. In newborns we considered: duration of pregnancy, Apgar score after birth and complications during adaptation term. We concluded, that: 1. Both too small and too high can have an influence on proper course of pregnancy, delivery and newborn s condition, 2. Overweight and too big weight gain ( according to ) are risk factors of delivery by cesarean section, 3. Too small weight gain (according to ) may be a risk factor of preterm labour (# 32 week of gestation) and newborn s complications, such as: very low Apgar score, respiratory distress syndrome, insufficiency of circulation and even death, 4. Too big weight gain can have an influence on preterm labour, between 33 and 37 week of gestation and risk of intracranial hemorrhage, 5. Underweight before pregnancy (estimated by ) may be a risk factor of respiratory distress syndrome and anemia, instead above normal value intracranial hemorrhage, 6. Health promotion leading to adequate, suitable preparation to pregnancy, control of weight gain during pregnancy and good perinatal medical care by the specialist obstetrician are very important factors for women before pregnancy. Key words: Body mass index, gestational weight gain, outcome
Wpływ otyłości na przebieg ciąży, porodu i stan urodzeniowy noworodka
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 3, 210-214, 2010 Wpływ otyłości na przebieg ciąży, porodu i stan urodzeniowy noworodka WIOLETTA MIKOŁAJEK-BEDNER, OLIWIA MARCINKIEWICZ, MARTA ZAPAŁOWSKA,
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 98-102, 2008 Ocena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu TOMASZ MACIEJEWSKI
Bardziej szczegółowoZależność między przyrostem masy ciała w ciąży, a występowaniem nieprawidłowej masy urodzeniowej noworodków oraz powikłań matczynych
ROZDZIAŁ XIII ZAGROŻENIE ŻYCIA I ZDROWIA CZŁOWIEKA Klinika Położnictwa Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Department of Obstetrics Medical University of Gdansk DARIUSZ LAUTENBACH, AGNIESZKA ROLNIK, ALEKSANDRA
Bardziej szczegółowoPrzyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka
Wdowiak Probl Hig A Epidemiol i wsp. Przyrost 2011, 92(2): masy ciała 281-285 w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka 281 Przyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka Women
Bardziej szczegółowoThe course of pregnancy and perinatal period in overweight or obese pregnant women with regard to the condition of the newborn own experience
Ginekol Pol. 2009, 80, 845-850 P R A C E O R Y G I N A L N E Wpływ nadwagi lub otyłości u ciężarnych na przebieg ciąży i okresu okołoporodowego z uwzględnieniem stanu urodzeniowego noworodka w oparciu
Bardziej szczegółowoPrzebieg cià y i porodu u ci arnych z nadmiernà masà ciała
P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2009, 80, 744-751 Przebieg cià y i porodu u ci arnych z nadmiernà masà ciała Pregnancy and delivery course in overweight and obese women Ulman-Włodarz Izabela
Bardziej szczegółowoCiąża bliźniacza jako czynnik ryzyka wystąpienia krwawienia do komór bocznych mózgu u noworodków
Ginekol Pol. 2015, 86, 137-142 P R A C E O R Y G I N A L N E Ciąża bliźniacza jako czynnik ryzyka wystąpienia krwawienia do komór bocznych mózgu u noworodków Twin pregnancy as the risk factor for neonatal
Bardziej szczegółowoależność pomiędzy matczynym wskaźnikiem masy ciała a parametrami antropometrycznymi noworodka
P R A C A O R Y G I N A L N A Dorota Matuszyk 1, Małgorzata Schlegel-Zawadzka 2, Paweł Jagielski 2, Małgorzata Dziedzic 1 1 Pracownia Podstaw Opieki Położniczej, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa,
Bardziej szczegółowoPrzyrost masy ciała kobiet ciężarnych w zależności od wartości BMI w okresie przedkoncepcyjnym
prace oryginalne Borgis Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 9, 2011 original papers *Regina Wierzejska 1, Mirosław Jarosz 1, Jerzy Stelmachów 2, Włodzimierz Sawicki 2, Magdalena Siuba 1 Gestational weight
Bardziej szczegółowoINSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Ocena ryzyka nieprawidłowego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i pomoc rodzinie doświadczenia i rekomendacje Warszawa, 10 12 grudnia 2007 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowo8. STRESZCZENIE Celem niniejszej pracy jest:
8. STRESZCZENIE Zadaniem lekarza pracującego w oddziale neonatologicznym jest dbanie, aby przebieg adaptacji noworodka do życia zewnątrzmacicznego był prawidłowy, została nawiązana więź między matką a
Bardziej szczegółowoMatczyny BMI oraz przyrost masy ciała w ciąży i ich wpływ na wyniki położnicze u kobiet z cukrzycą ciążową
poło nictwo Matczyny BMI oraz przyrost masy ciała w ciąży i ich wpływ na wyniki położnicze u kobiet z cukrzycą ciążową Maternal body mass index and gestational weight gain and their association with perinatal
Bardziej szczegółowoMARIA KWIATKOWSKA, MAŁGORZATA POKRZYWNICKA, PAWEŁ KRAJEWSKI. Streszczenie. Materiał i metody. Wstęp
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 116-120, 2008 Analiza porównawcza sposobu urodzenia, urodzeniowej masy i długości ciała oraz wewnątrzmacicznego wzrostu płodu u noworodków matek
Bardziej szczegółowoMarzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
Bardziej szczegółowoJarosław Kalinka1, Wojciech Hanke2 ROLA PALENIA TYTONIU JAKO CZYNNIKA RYZYKA H IPO TRO FII PŁODU I PORODU PRZEDWCZESNEGO
PRZEG. EPID., 1996, 50, 3 Jarosław Kalinka1, Wojciech Hanke2 ROLA PALENIA TYTONIU JAKO CZYNNIKA RYZYKA H IPO TRO FII PŁODU I PORODU PRZEDWCZESNEGO 1 Instytut Ginekologii i Położnictwa AM w Łodzi Dyrektor:
Bardziej szczegółowoUltrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim
Lek. med. Izabela Wnuczek-Mazurek Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim Promotor: Dr hab.
Bardziej szczegółowoPodsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 2016/2017
Profilaktyka zakażeń RSV w Polsce od 1.1.213 Profilaktyka zakażeń wirusem RS (ICD-1 P 7.2, P 27.1) Podsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 216/217 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowoCzynniki predysponujące do wystąpienia cukrzycy u kobiet w ciąży
Joanna Konarzewska 1, Beata Królikowska 1, Jarosław Olszewski 2, Krzysztof Łukaszuk 1, Czesław Wójcikowski 1 PRACA ORYGINALNA 1 Zakład Endokrynologii Ginekologicznej Instytutu Położnictwa i Chorób Kobiecych
Bardziej szczegółowoMateriał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez:
2 Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez: Prof. dr hab. med. Katarzyna Cypryk Klinika Diabetologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytet Medyczny w Łodzi,
Bardziej szczegółowoZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI
ZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI Rafał Kurzawa rafal.kurzawa@gmail.com Pomorski Uniwersytet Medyczny Sekcja Płodności i Niepłodności PTG Ośrodek Studiów nad Płodnością Człowieka IVF ma 35 lat
Bardziej szczegółowoRaport Euro-Peristat Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka
Raport Euro-Peristat 2015 Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka 13.02.2019 https://www.europeristat.com/ Celem działania projektu Euro-Peristat jest stworzenie uzasadnionych naukowo i wiarygodnych
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003 Oddział Położniczy i Trakt Porodowy, Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego w
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu prof. dr hab. Marcin Wojnar mgr Marek Fudała, Krzysztof Brzózka Katedra i Klinika Psychiatryczna, Warszawski Uniwersytet Medyczny Państwowa Agencja Rozwiązywania
Bardziej szczegółowoUniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Katedra Ginekologii, Położnictwa i Onkologii Ginekologicznej Klinika Onkologii Ginekologicznej Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Ewa Nowak-Markwitz
Bardziej szczegółowoCi¹ a po 35. roku ycia wyniki po³o nicze w materiale w³asnym Kliniki Po³o nictwa Collegium Medicum w Bydgoszczy
Ci¹ a po 35. roku ycia wyniki po³o nicze w materiale w³asnym Kliniki Po³o nictwa Collegium Medicum w Bydgoszczy Pregnancy after the age of 35: obstetrics results in the material from the Department of
Bardziej szczegółowoPóŸne macierzyñstwo przebieg ci¹ y i porodu powy ej 35. roku ycia
PóŸne macierzyñstwo przebieg ci¹ y i porodu powy ej 35. roku ycia Late maternity: the pregnancy and delivery in women after 35 years of age Piotr Hincz, Edyta Wojciechowska, Lech Podciechowski, Agnieszka
Bardziej szczegółowoOCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r
Bardziej szczegółowoOcena wybranych parametrów klinicznych rodzących kobiet i noworodków w przebiegu porodu konwencjonalnego i porodu rodzinnego
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom, zeszyt, 11-16, 212 Ocena wybranych parametrów klinicznych rodzących kobiet i noworodków w przebiegu porodu konwencjonalnego i porodu rodzinnego BOGUSŁAWA
Bardziej szczegółowoProblemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit. Maria Kłopocka Bydgoszcz
Problemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit Maria Kłopocka Bydgoszcz Płodność Przebieg ciąży i poród Bezpieczeństwo leczenia w okresie ciąży i karmienia Sytuacje szczególne Edukacja
Bardziej szczegółowoTesty dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Bardziej szczegółowoWpływ przedwczesnego pęknięcia błon płodowych (PROM) na stan noworodka
Ginekol Pol. 2010, 81, 277-282 P R A C E O R Y G I N A L N E Wpływ przedwczesnego pęknięcia błon płodowych (PROM) na stan noworodka The impact of premature rupture of membranes (PROM) on neonatal outcome
Bardziej szczegółowoWanda Siemiątkowska - Stengert
Wanda Siemiątkowska - Stengert Wpływ zabiegu odsysania z tchawicy na ciśnienie śródczaszkowe i układ krążenia noworodków wymagających wentylacji zastępczej, po zastosowaniu różnej premedykacji farmakologicznej.
Bardziej szczegółowoAnaliza związku wybranych parametrów ciężarnych z wyselekcjonowanymi cechami urodzeń noworodków
ROZDZIAŁ XXIV ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu im. Piastów Śląskich we Wrocławiu University of Medicine in Wrocław AGNIESZKA STRAMA, MAŁGORZATA
Bardziej szczegółowoMARTYNA MUSIK 1, GRZEGORZ SŁAWIŃSKI 1, MARTA SZYMANKIEWICZ 2
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 6, zeszyt 2, 67-72, 213 Charakterystyka kliniczna noworodków z ciąż bliźniaczych wymagających intensywnej terapii hospitalizowanych na Oddziale Intensywnej
Bardziej szczegółowoOpis:... ... ... 22. Zgon matki: a. podczas ciąŝy: ciąŝa ektopowa, poronienie wczesne do 12 t.c.
Pieczęć oddziału/kliniki Miejscowość, dnia... adres, tel./fax Analiza zgonu kobiety w okresie ciąŝy, porodu i połogu I. DANE OGÓLNE: 1. Imię i nazwisko matki :... 2. Data urodzenia:... Wiek:... 3. Miejsce
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH
ZAKŁAD PIELĘGNIARSTWA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE KATEDRY ZDROWIA KOBIETY Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 8 00-15 30 PLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH Z PRZEDMIOTU PIELĘGNIARSTWO POŁOŻNICZO-GINEKOLOGICZNE
Bardziej szczegółowoNoworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania.
Noworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania. M. Kęsiak, A. Stolarczyk, T. Talar, B. Cyranowicz, E. Gulczyńska Klinika Neonatologii ICZMP, kierownik kliniki
Bardziej szczegółowoNoworodek z ciąży wielopłodowej wymagający intensywnej terapii problem narastający czy malejący?
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 4, 6-64, 8 Noworodek z ciąży wielopłodowej wymagający intensywnej terapii problem narastający czy malejący? MARIA K. KORNACKA, ANNA SONCZYK Streszczenie
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka niepowodzenia planowej indukcji porodu u ciężarnych po 41. tygodniu ciąży
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 3, 137-142, 2011 Czynniki ryzyka niepowodzenia planowej indukcji porodu u ciężarnych po 41. tygodniu ciąży MARTA KOSTRZEWA 1, WALDEMAR KRZESZOWSKI
Bardziej szczegółowoMaria Katarzyna Borszewska- Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Maria Katarzyna Borszewska- Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 1.ZARZĄDZENIE MINISTRA 2.REKOMENDACJE TOWARZYSTW NAUKOWYCH 3.OPINIE EKSPERTÓW
Bardziej szczegółowoAnaliza wskazań do cięcia cesarskiego w Nowym Szpitalu w Wąbrzeźnie
Analiza wskazań do cięcia go w Nowym Szpitalu w Wąbrzeźnie Analysis of cesarean section indications at New Hospital in Wąbrzeźno STRESZCZENIE Wstęp: Poród zabiegowy wykonany z właściwych wskazań ratuje
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoOcena wpływu wybranych czynników socjalno-demograficznych na przedwczesne zakończenie ciąży i urodzeniową masę ciała noworodków
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 4, 277-281, 2010 Ocena wpływu wybranych czynników socjalno-demograficznych na przedwczesne zakończenie ciąży i urodzeniową masę ciała noworodków
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoCzy noworodki urodzone blisko terminu porodu mają więcej problemów od noworodków donoszonych?
PRACA ORYGINALNA Czy noworodki urodzone blisko terminu porodu mają więcej problemów od noworodków donoszonych? Do newborns babies who were born before expected date of delivery have more problems than
Bardziej szczegółowoBrzozowska Maria, Kowalska-Koprek Urszula, Kuś Ewa, Berner-Trąbska Marlena, Karowicz-Bilińska Agata
P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2011, 82, 592-597 Analiza wskazań do porodu drogą cięcia cesarskiego noworodków ze skrajnie niską masą urodzeniową (
Bardziej szczegółowoWybrane dane statystyczne charakteryzujące opiekę medyczna nad matką i dzieckiem w Wielkopolsce
WIELKOPOLSKA M. POZNAŃ POWIAT POZNAŃSKI Załącznik nr 2 Wybrane dane statystyczne charakteryzujące opiekę medyczna nad matką i dzieckiem w Wielkopolsce Istnieje około 80 szpitali publicznych w Wielkopolsce,
Bardziej szczegółowoEBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowodystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych
Warszawa, 15.06.2015 Rekomendacje Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEdsPSO) dotyczące realizacji szczepień obowiązkowych, skoniugowaną szczepionką przeciwko pneumokokom;
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i terapia porodu przedwczesnego
ROZDZIAŁ VI ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2015 DOBROSTAN I ZDROWIE 1 Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Zakład Propedeutyki Położnictwa Katedry Zdrowia Kobiety School
Bardziej szczegółowoKinga Janik-Koncewicz
Kinga Janik-Koncewicz miażdżyca choroby układu krążenia cukrzyca typu 2 nadciśnienie choroby układu kostnego nowotwory Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około 7-41% nowotworów jest spowodowanych
Bardziej szczegółowoCytrynian kofeiny w codziennej praktyce u wcześniaków z Zespołem Zaburzeń Oddychania wyniki badania ogólnopolskiego
Cytrynian kofeiny w codziennej praktyce u wcześniaków z Zespołem Zaburzeń Oddychania wyniki badania ogólnopolskiego Iwona Sadowska-Krawczenko Oddział Kliniczny Noworodków, Wcześniaków z Intensywną Terapią
Bardziej szczegółowoElektywne cięcie cesarskie wybór terminu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 6, zeszyt 3, 131-135, 2013 Elektywne cięcie cesarskie wybór terminu KRZYSZTOF DREWS, AGNIESZKA SEREMAK-MROZIKIEWICZ, MAGDALENA BARLIK Streszczenie W ostatnich
Bardziej szczegółowoWstęp. Cel pracy. l. Dynamiczna ocena rodzaju i jakości mchów globalnych u noworodków urodzonych. Materiał
8. STRESZCZENIE Wstęp Mimo postępów neonatologii nie maleje liczba noworodków z zaburzeniami motorycznymi, sensorycznymi, percepcyjnym i poznawczymi. Zadaniem współczesnej neonatologii jest nie tylko ratowanie
Bardziej szczegółowoMakrosomia płodu jako problem kliniczny rozpoznawanie i postępowanie
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 2, 117-123, 2010 Makrosomia płodu jako problem kliniczny rozpoznawanie i postępowanie JULIA ZARĘBA-SZCZUDLIK, EWA ROMEJKO, SAADA AHMED Streszczenie
Bardziej szczegółowoJanusz Kidacki. Sposób rozwiązania ciąży a predyspozycje kobiet do radzenia sobie z trudnościami życiowymi
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Janusz Kidacki Sposób rozwiązania ciąży a predyspozycje kobiet do radzenia sobie z trudnościami życiowymi Streszczenie rozprawy na stopień doktora
Bardziej szczegółowoVIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej. Stare problemy nowe możliwości kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje
VIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej Stare problemy nowe możliwości 12-13 kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje PROGRAM 12 kwietnia 2019 r. (piątek) 8:30-11:00 Sesja I : Poród
Bardziej szczegółowoAnaliza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 7, zeszyt 2, 81-87, 2014 Analiza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży EWA PIEKARSKA, GRZEGORZ KRASOMSKI,
Bardziej szczegółowoKoordynowana opieka nad kobietą w ciąży w praktyce
Koordynowana opieka nad kobietą w ciąży w praktyce Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łukowie ul. Doktora A. Rogalińskiego 3, 21-400 Łuków tel. (25) 798 2001 fax (25) 798 2603 spzoz@spzoz.lukow.pl
Bardziej szczegółowoNOWORODKI KASZUBSKIE OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA
S ł u p s k i e r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Ewa Wójtowicz Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu, Gdańsk NOWORODI ASZUBSIE OGÓLNA CHARATERYSTYA WSTĘ Rozwój fizyczny określany jest jako ciąg przeobrażeń,
Bardziej szczegółowoMateriał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez:
2 Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez: Prof. dr hab. med. Katarzyna Cypryk Klinika Diabetologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytet Medyczny w Łodzi,
Bardziej szczegółowoPRAKTYCZNE METODY STATYSTYCZNE W BADANIACH NAUKOWYCH
Katedra i Zakład Epidemiologii Wydział Lekarski w Katowicach Tel./Fax: (32) 2523734 Ul. Medyków 18, 40-752 Katowice Śląski Uniwersytet Medyczny E-mail: epikat@sum.edu.pl PRAKTYCZNE METODY STATYSTYCZNE
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoNowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht
Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International
Bardziej szczegółowoCi¹ a i poród u kobiet w wieku dojrza³ym
Ci¹ a i poród u kobiet w wieku dojrza³ym Pregnancy and delivery in women over 35 years old Agnieszka Kubiak-Fortecka 1, Jan Wilczyński 2 1Doktorantka w Klinice Medycyny Matczyno-Płodowej i Ginekologii,
Bardziej szczegółowoCharakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.
Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O
Bardziej szczegółowoRodząca po cięciu cesarskim powtórne cięcie czy poród siłami natury?
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 3, 173-184, 2009 Rodząca po cięciu cesarskim powtórne cięcie czy poród siłami natury? EWA ROMEJKO-WOLNIEWICZ, ANNA GORSIAK, JULIA ZARĘBA-SZCZUDLIK,
Bardziej szczegółowoSYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM
SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM 2 LICZBA LUDNOŚCI W 2010 ROKU 2010 województwo łódzkie miasto Łódź liczba ludności ogółem 2552000 737098 0 19 r.ż. 504576 (19,7) 117839 (15,9)
Bardziej szczegółowoEWA HELWICH Instytut Matki i Dziecka w Warszawie
VI KONGRES Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej Poznań, 26 28 września 2013 Polska Sieć Neonatologiczna EWA HELWICH Instytut Matki i Dziecka w Warszawie Nadzór celowany w odniesieniu do najważniejszych
Bardziej szczegółowoRozdział dwunasty. Wstęp. Przyczyny
Rozdział dwunasty Zabiegi resuscytacyjne w położnictwie Zabiegi resuscytacyjne w położnictwie Julian Chilvers Wstęp Zatrzymanie akcji serca w ciąży zdarza się niezwykle rzadko. Trudno oszacować dokładną
Bardziej szczegółowoPrace oryginalne Original papers
Prace oryginalne Original papers Borgis Analiza czynników ryzyka mózgowego porażenia dziecięcego *Agnieszka Milewska 1, Beata Anna Mileańczuk-Lubecka 1, Jan Kochanowski 1, Bożena Werner 2 1 Klinika Neurologii
Bardziej szczegółowoLiczba porodów, transferów i dyskwalifikacji
Drodzy Czytelnicy, Poniżej przedstawiamy Wam wybrane efekty naszej owocnej pracy i wyniki porodów kobiet, które zdecydowały się na poród w domu w asyście położnej stowarzyszonej w Dobrze Urodzonych. Nie
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoANNALES ACADEMIAE MEDICAE SILESIENSIS PRACA POGLĄDOWA STRESZCZENIE. późny wcześniak, zaburzenia, rodzaj porodu ABSTRACT
PRACA POGLĄDOWA Późny wcześniak Late preterm infant Małgorzata Baumert, Kinga Sypniewska, Piotr Surmiak STRESZCZENIE Klinika Neonatologii Katedry Położnictwa i Ginekologii Wydziału Lekarskiego Śląskiego
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko. Wywiad położniczy. Wywiad ginekologiczny. Data ostatniej miesiączki. Byłam w ciąży: więcej.
Imię i nazwisko Data ostatniej miesiączki Wywiad położniczy Byłam w : 0 1 2 3 4 5 6 więcej Rok Tydzień Przebieg Przebieg porodu lub poronienia Powikłania po porodzie/poronieniu Płeć, masa i rozwój dziecka
Bardziej szczegółowoPrace nadesłane w ramach sesji Doniesienia badań własnych. Praca nr 1:
Prace nadesłane w ramach sesji Doniesienia badań własnych. Praca nr 1: Postępowanie przeciwbólowe u noworodków w wybranych ośrodkach neonatologicznych w Polsce Autor: Magdalena Panek Klinika Chorób Dzieci
Bardziej szczegółowoANALIZA WPŁYWU INDUKCJI PORODU CIĄŻ DONOSZONYCH NA SPOSÓB UKOŃCZENIA CIĄŻY ORAZ POURODZENIOWY STAN NOWORODKÓW OCENIANY W SKALI APGAR
Magdalena Jarczak ANALIZA WPŁYWU INDUKCJI PORODU CIĄŻ DONOSZONYCH NA SPOSÓB UKOŃCZENIA CIĄŻY ORAZ POURODZENIOWY STAN NOWORODKÓW OCENIANY W SKALI APGAR STRESZCZENIE Wstęp Indukcja porodu jest wznieceniem
Bardziej szczegółowoRola położnej w opiece nad ciężarną, rodzącą, położnicą z cukrzycą Leokadia Jędrzejewska Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego Kraków 20 21 maja 2011r. Grażyna
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : NEONATOLOGIA 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoul. Armii Krajowej 19B
Prof. dr hab. n. med. Witold Lukas Politechnika Częstochowska ul. Armii Krajowej 19B 42-200 Częstochowa Recenzja Rozprawy Doktorsldej Mgr Anety Skworc p/t "Znaczenie oceny ruchów globalnych w prognozowaniu
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 6
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoAnna Zmelonek, Miros³awa Dudyñska, Karolina Ziaja
Studia Medyczne Akademii Œwiêtokrzyskiej tom 4 Kielce 2006 Anna Zmelonek, Miros³awa Dudyñska, Karolina Ziaja Klinika Neonatologii Katedry Ginekologii i Po³o nictwa Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielloñskiego
Bardziej szczegółowoOcena jakości opieki przedporodowej z zastosowaniem Indeksu Kessnera oraz jej związku z czynnikami socjalno-demograficznymi i zakończeniem ciąży
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 3, 157-162, 2011 Ocena jakości opieki przedporodowej z zastosowaniem Indeksu Kessnera oraz jej związku z czynnikami socjalno-demograficznymi i zakończeniem
Bardziej szczegółowoKOBIETY CIĘŻARNE ZE SCHORZENIAMI UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO,
KOBIETY CIĘŻARNE ZE SCHORZENIAMI UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO, Z UWZGLĘDNIENIEM STANDARDÓW KARDIOLOGICZNYCH Krzysztof Rytlewski Klinika Położnictwa i Perinatologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum
Bardziej szczegółowoComparison of the risk factors for adverse perinatal outcomes in adolescent age pregnancies and advanced age pregnancies
poło nictwo Comparison of the risk factors for adverse perinatal outcomes in adolescent age pregnancies and advanced age pregnancies Porównanie czynników ryzyka niekorzystnych wyników położniczych u młodocianych
Bardziej szczegółowoGinekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiP Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Bardziej szczegółowoCzy epidemia cięć cesarskich jest wykładnikiem liberalizacji wskazań?
Czy epidemia cięć cesarskich jest wykładnikiem liberalizacji wskazań? Is the epidemic of cesarean sections the result of more liberal indications? Stasiełuk Aleksandra 1, Langowicz Izabela 1, Kosińska-Kaczyńska
Bardziej szczegółowodr n. med. Norbert Krajczy Zastępca Ordynatora: lek. Krzysztof Kroczak Zastępca Ordynatora: lek. Edmund Lupa Prof. dr hab.
Ordynator Oddziału: dr n. med. Norbert Krajczy Zastępca Ordynatora: lek. Krzysztof Kroczak Zastępca Ordynatora: lek. Edmund Lupa Prof. dr hab. Marian Gabryś Pielęgniarka oddziałowa: mgr Beata Sajboth Telefony
Bardziej szczegółowoKlinika Położnictwa i Ginekologii. Poznań, wrzesień 2013 r.
Instytutu Matki i Dziecka Klinika Położnictwa i Ginekologii Rozwój opieki perinatalnej na przełomie XX i XXI wieku Tomasz Maciejewski, Michał Troszyński, Sławomir Janus Poznań, wrzesień 2013 r. Zgony matek
Bardziej szczegółowoEwolucja wskazań do cięć cesarskich w materiale własnym w dwóch przedziałach czasowych w latach oraz
GinPolMedProject 1 (43) 2017: 066-070 ARTYKUŁ ORYGINALNY Ewolucja wskazań do cięć cesarskich w materiale własnym w dwóch przedziałach czasowych w latach 2002-2007 oraz 2008-2014 Jolanta Mazurek-Kantor
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowopo o nictwo Ginekol Pol. 2009, 80, Przebieg ciąży i porodu u ciężarnych z nadmierną masą ciała.
P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2009, 80, 744-751 Przebieg ciąży i porodu u ciężarnych z nadmierną masą ciała. Tabela II. Analiza powikłań w przebiegu ciąży w zależności od wskaźnika masy ciała
Bardziej szczegółowoINSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Leczenie pod znakiem zapytania, czyli kontrowersje w intensywnej terapii noworodka, Pałac Sulisław; 15-1616 maja 2015 Wrodzone wytrzewienie od prenatalnej diagnozy do decyzji terapeutycznych Magdalena
Bardziej szczegółowoMatczyna otyłość przedciążowa a ryzyko porodu przedwczesnego przegląd systematyczny badań kohortowych z metaanalizą
P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2012, 83, 270-279 Matczyna otyłość przedciążowa a ryzyko porodu przedwczesnego przegląd systematyczny badań kohortowych z metaanalizą Maternal pre-pregnancy obesity
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoWyniki leczenia noworodków urodzonych z ekstremalnie małą urodzeniową masą ciała (ELBW)
Wyniki leczenia noworodków urodzonych z ekstremalnie małą urodzeniową masą ciała (ELBW) Marek Szczepański Klinika Neonatologii i intensywnej Terapii Noworodka Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Interdyscyplinarna
Bardziej szczegółowo