Ruch turystyczny w Pienińskim Parku Narodowym

Transkrypt

1 Górka Z., Więcław-Michniewska J. (red.), 2009, Badania i podróŝe krakowskich geografów. Tom IV, Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział w Krakowie, Kraków. Krzysztof Kiszka, Karol Majewski, Marcin Semczuk Ruch turystyczny w Pienińskim Parku Narodowym Niniejszy artykuł ukazuje wyniki badań przeprowadzonych w dniach lipca 2007 r. przez członków Studenckiego Koła Naukowego Geografów Akademii Pedagogicznej w Krakowie w ramach obozu naukowego w Pienińskim Parku Narodowym. Prowadzone prace badawcze miały na celu określenie poziomu natęŝenia ruchu turystycznego w obrębie PPN oraz jego zróŝnicowania na poszczególnych odcinkach pieszych szlaków turystycznych. W efekcie wyodrębniono odcinki szlaków najczęściej uczęszczanych przez turystów oraz odcinki małopopularne, co stało się podstawą do stworzenia klasyfikacji szlaków w PPN w zaleŝności od natęŝenia ruchu turystycznego. Dodatkowe badania pozwoliły ponadto na określenie cech i preferencji turystów odwiedzających PPN. Monitoring ruchu turystycznego sprowadzał się do liczenia i określania kierunków przemieszczania się turystów na poszczególnych odcinkach szlaków w obrębie PPN. W tym celu zostało wyznaczonych 10 punktów pomiarowych, będących punktami przecięcia się szlaków, na których monitoring trwał kaŝdego dnia stale od godz do (ryc.1). Ryc.1. Obszar PPN wraz z punktami pomiarowymi. 129

2 Badania natęŝenia ruchu turystycznego były prowadzone przez 8 dni (w tym 3 dni weekendowe). W ciągu całego okresu badań na terenie Parku przebywało łącznie turystów co daje średnią 1408 osób na dzień (ryc.2). Liczba wejść na teren Parku w tym okresie wahała się od 1051 (20.07) do 2056 (26.07). W dni weekendowe stwierdzono wzrost liczby turystów w Parku średnio o 12 % w stosunku do dni powszednich. Wartym podkreślenia jest fakt, iŝ w trakcie całego okresu badań w Pieninach panowały bardzo zbliŝone warunki pogodowe (znikome zachmurzenie, brak opadów atmosferycznych, wysoka temperatura powietrza). Tym samym pogoda nie mogła być istotnym czynnikiem wpływającym na zmiany natęŝenia ruchu turystycznego w dniach objętych monitoringiem. Ryc.2. Liczba turystów na terenie PPN w dniach objętych monitoringiem. Z przeprowadzonych badań wynika, Ŝe w środku letniego sezonu turystycznego, najwięcej osób wchodzi na teren PPN z Krościenka przez punkt Toporzyska średnio 559 turystów na dzień co stanowi 39,7% ogółu wejść do Parku (ryc.3). W drugiej kolejności turyści decydują się na przekraczanie granicy Parku w Sromowcach NiŜnych średnio 345 wejść (24,5% ogółu). Bezpośrednio z Szczawnicy na teren PPN wchodzi średnio zaledwie 270 osób (19,2% ogółu). Z jednej strony ma to związek z koniecznością przekraczania Dunajca (odpłatnie na tratwie) a z drugiej strony z faktem, Ŝe to Trzy Korony, na które prowadzą o wiele krótsze 130

3 szlaki czy to z Krościenka czy teŝ ze Sromowców NiŜnych, a nie Sokolica, stanowią dla większości turystów główny punkt docelowy wycieczek, czego dowiodły przeprowadzone badania. Z Czorsztyna znacznie oddalonego od głównych atrakcji Parku, w tym samym okresie, dziennie na teren PPN wchodziło 118 osób (8,4% ogółu). Większa popularność wśród turystów punktu widokowego na Okrąglicy aniŝeli na Sokolicy wpływa równieŝ na fakt, iŝ drugi punkt wejściowy do Parku w Krościenku wybiera średnio tylko 86 osób na dzień (6,1% ogółu). Zdecydowanie najmniej osób decyduje się na wejście do Parku ze Sromowców WyŜnych średnio 29 osób (2,1% ogółu). Ryc.3. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w punktach wejściowych do PPN Przeprowadzone badania pozwoliły takŝe na określenie skali turystyki zorganizowanej w PPN (ryc.3). NaleŜy zaznaczyć, Ŝe za grupy uprawiające turystykę zorganizowaną uznano te liczące 10 i więcej osób. W świetle przeprowadzonych badań okazało się, Ŝe na turystykę zorganizowaną przypada 22% ogółu ruchu turystycznego w PPN. Oznacza to tym samym, iŝ dziennie na teren Parku wchodzi 310 osób 131

4 zorganizowanych w większe grupy. Najwięcej grup liczących 10 i więcej osób wchodzi na teren Parku z Krościenka przez punkt Toporzysko dziennie 117 osób, z kolei osoby zorganizowane w większe grupy mają największy udział w liczbie wejść do Parku w Czorsztynie, gdzie stanowią 43% ogółu wchodzących. Szczegółowa analiza natęŝenia i kierunków ruchu turystów w poszczególnych punktach pomiarowych pozwoliła na wyznaczenie najbardziej popularnego szlaku wśród turystów odwiedzających PPN. Jak juŝ zostało wspomniane wcześniej najwięcej osób wchodzi na teren Parku z Krościenka przez punkt Toporzysko. Z przeprowadzonych obliczeń wynika, Ŝe blisko 70% turystów wchodzących na teren PPN za cel swej wycieczki obiera punkt widokowy na Okrąglicy. Większość turystów podąŝa więc z Krościenka, przez punkt Wymiarki do punktu Limierczyki, gdzie mają oni do wyboru dwie drogi prowadzące na Okrąglicę z jednej strony przez Górę Zamkową i polanę Kosarzyska, a z drugiej strony przez przełęcz Szopka. Na Przełęczy Szopka ruch turystyczny kumuluje się jest to punkt, w którym zbiegają się szlaki z Krościenka, Sromowców NiŜnych i Czorsztyna prowadzące na Trzy Korony. Ok. 75% turystów wchodzących na Okrąglicę przychodzi od strony przełęczy Szopka. Z kolei 53% turystów schodzących z Trzech Koron udaje się w kierunku polany Kosarzyska. Odnotowano takŝe, Ŝe w przypadku odcinka Kosarzyska Limierczyki turystów schodzących jest o 60% więcej aniŝeli podchodzących. Wszystko to świadczy o tym, Ŝe na odcinku Limierczyki Przełęcz Szopka Trzy Korony Kosarzyska Limierczyki, tworzącym rodzaj pętli, dominuje ruch przeciwny do ruchu wskazówek zegara. Zaznaczyć trzeba jednak, Ŝe spora część turystów udająca się z Przełęczy Szopka na Trzy Korony, po zdobyciu Okrąglicy zawraca i podąŝa tą samą drogą co dodatkowo wpływa na szczególnie wysoki poziom natęŝenia ruchu turystycznego na odcinku Przełęcz Szopka Okrąglica. Dotyczy to zwłaszcza turystów wychodzących ze Sromowców NiŜnych, którzy niechętnie schodzą do Sromowców zielonym szlakiem z polany Kosarzyska. Omawiany powyŝej szlak został równieŝ dokładnie przebadany w celu określenia zmian natęŝenia ruchu turystycznego na poszczególnych jego odcinkach w ciągu dnia. Okazuje się, Ŝe w godzinach porannych (tj. do godz ) natęŝenie ruchu turystycznego na wszystkich odcinkach szlaków jest niewielkie - poniŝej 100 osób na godzinę. Między godz a odnotowuje się wyraźny wzrost natęŝenia ruchu turystycznego natomiast maksymalne obciąŝenie szlaków przypada na okres pomiędzy godz

5 a Wówczas to odcinek Przełęcz Szopka Trzy Korony przemierza w ciągu godziny średnio 264 turystów (dnia gdy na terenie Parku przebywało najwięcej turystów natęŝenie ruchu na tym odcinku w analogicznym czasie wyniosło blisko 500 osób w ciągu godziny). W kolejnych dwóch godzinach (do godz ) natęŝenie ruchu turystycznego wciąŝ utrzymuje się na wysokim poziomie (na odcinku Przełęcz Szopka Trzy Korony średnio powyŝej 200 osób na godzinę). Od godz natęŝenie ruchu turystycznego w Parku wyraźnie spada. Między godz a to juŝ nie odcinek Przełęcz Szopka Trzy Korony jest najbardziej obciąŝonym przez turystów lecz odcinki najbliŝsze punktom wyjściowym z Parku. Na podstawie przeprowadzonych badań zostały wyznaczone w PPN 3 klasy pieszych szlaków turystycznych w zaleŝności od natęŝenia ruchu turystycznego (ryc.4). Ryc.4. Klasyfikacja szlaków turystycznych w PPN w zaleŝności od natęŝenia ruchu turystycznego. 133

6 Odcinkiem najbardziej obciąŝonym przez ruch turystyczny jest odcinek pomiędzy Przełęczą Szopka a Okrąglicą. W dniach objętych monitoringiem dziennie przechodziło tym szlakiem średnio blisko 1250 osób. Maksimum odnotowano w dniu kiedy to odcinek ten przemierzyło łącznie 1757 turystów. Do tej samej klasy szlaków odznaczających się wysokim natęŝeniem ruchu turystycznego został zaliczony odcinek Toporzysko Limierczyki, gdzie średnie natęŝenie ruchu turystycznego przekracza 800 osób na dzień. Z kolei umiarkowany poziom natęŝenia ruchu turystycznego cechuje następujące odcinki szlaków: Limierczyki Przełęcz Szopka, Limierczyki Kosarzyska Okrąglica, Sromowce NiŜne Przełęcz Szopka oraz Szczawnica Sokolica. Pozostałe odcinki pieszych szlaków turystycznych w PPN charakteryzują się małym obciąŝeniem przez turystów, nieprzekraczającym wartości 300 osób na dzień. Odcinkiem w najmniejszym stopniu zagroŝonym dewastacją przez turystów jest szlak prowadzący ze Sromowców WyŜnych na Przełęcz Trzy Kopce. Dziennie szlak ten przemierza mniej niŝ 100 turystów. Oprócz monitoringu ruchu turystycznego, na terenie PPN przeprowadzone zostały badania ankietowe wśród turystów. Na podstawie uzyskanych informacji moŝliwym stało się poznanie m.in. struktury wieku oraz wykształcenia turystów, ich pochodzenia, intensywności odwiedzania Parku oraz preferencji co do miejsca zakwaterowania w Pieninach. Warto podkreślić, Ŝe ankietowano tylko turystów wchodzących na teren Parku w wieku przynajmniej 10 lat. W przypadku struktury wieku turystów odwiedzających PPN moŝna zauwaŝyć, Ŝe nie zaznacza się wyraźna dominacja którejkolwiek z grup wiekowych (ryc.5.) PPN odwiedzają chętnie zarówno osoby młode jak i w bardziej zaawansowanym wieku. Wynika to z łatwej dostępności wszystkich najwaŝniejszych atrakcji Parku i niezbyt wysokiego poziomu trudności szlaków turystycznych. Analiza struktury wykształcenia turystów przebywających na terenie PPN pozwala stwierdzić, Ŝe zdecydowaną większość turystów (53%) stanowią osoby z wykształceniem wyŝszym. Wykształcenie podstawowe posiada zaledwie 2 % turystów (przy tej analizie uwzględniano tylko osoby pełnoletnie). Taki stan rzeczy tłumaczyć moŝna faktem, iŝ turystyka górska ogólnie uznawana jest za bardziej popularną wśród osób z wyŝszym wykształceniem. Ponadto turyści mają tendencję do zawyŝania poziomu wykształcenia. 134

7 . Badania i podróŝe krakowskich geografów. Tom IV Ryc.5. Struktura wieku turystów w PPN. Z badań ankietowych wynika równieŝ, Ŝe największa liczba turystów przybywających do PPN pochodzi z woj. małopolskiego (18,4% spośród 370 ankietowanych) oraz śląskiego (17,3%). Sytuacja ta nie moŝe dziwić gdyŝ wielkość ruchu turystycznego w parku w pierwszej kolejności zaleŝy od jego połoŝenia w stosunku do obszarów silnie zurbanizowanych, jakimi są przecieŝ aglomeracja krakowska i konurbacja górnośląska (ryc.6). Turyści odwiedzający PPN jako miejsce noclegów w pierwszej kolejności wybierają Krościenko lub Szczawnicę (ryc.7). Łącznie bazę noclegową w tych dwóch miejscowościach wybiera ponad 75% turystów (Krościenko 38,7%, Szczawnicę 36,8%). W tym miejscu naleŝy jednak podkreślić, Ŝe baza noclegowa w Szczawnicy jest o wiele większa aniŝeli w Krościenku, mimo to podobna a nawet nieznacznie większa liczba turystów decyduje się na nocleg w Krościenku. Tłumaczyć to moŝna przede wszystkim dogodniejszym usytuowaniem Krościenka względem głównych atrakcji Parku o czym mowa we wcześniejszych wersach niniejszego opracowania. Większość turystów weekendowych (spędzających w Pieninach 2 dni) jako miejsce noclegu wybiera Krościenko, a w dalszej kolejności Sromowce NiŜne, a więc miejscowości najbliŝsze najpopularniejszym szlakom turystycznym. Jeśli chodzi o turystów przebywających w Pieninach powyŝej 7 dni to sytuacja wygląda odmiennie, bowiem w większości zatrzymują się oni w Szczawnicy mieście, które na 135

8 Ryc.6. Pochodzenie turystów odwiedzających PPN. Ryc.7. Popularność bazy noclegowej wśród turystów odwiedzających PPN. 136

9 dłuŝszy okres zapewnia najwięcej atrakcji spośród wszystkich wspomnianych miejscowości i w którym jest największa liczba miejsc noclegowych o podwyŝszonym standardzie waŝnych zwłaszcza dla turystów spędzających w Pieninach dłuŝszy czas.w badaniach nad turystyką masową niezwykle istotne jest obrazowanie zmian i tendencji, stąd teŝ SKNG AP podjęło się kontynuacji prac badawczych w PPN w następnych latach, a ich efektem będą zapewne kolejne publikacje. 137