Entropia, hierarchia układów ożywionych, mianownictwo anatomiczne, podstawowe części ciała człowieka

Transkrypt

1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. St. Pigonia w Krośnie Entropia, hierarchia układów ożywionych, mianownictwo anatomiczne, podstawowe części ciała człowieka Materiały do wykładów i ćwiczeń dla studentów I roku Pielęgniarstwa Laboratorium Biologii Przemysłowej i Eksperymentalnej Dr n. biol. Henryk Różański

2 Entropia Rudolf Clausius , profesor Uniwersytetu w Zurichu i Bonn Pojęcie entropii i zasada termodynamiki 1865 r.

3 Entropia ang. entropy Jest miarą molekularnego stanu uporządkowania materii, miarą rozproszenia energii. Stany nie uporządkowane są bardziej prawdopodobne niż uporządkowane. Przejście do stanu nie uporządkowanego przyrost entropii. Powstanie stanu uporządkowanego zmniejszenie entropii.

4 Entropia

5 Entropia Dbanie o siebie, higiena, oddychanie, odżywianie się, dostarczanie energii, nakład energii Śmierć zatrzymanie procesów życiowych, brak asymilacji degradacja struktury organizmu

6 Entropia - Entropy Zgodnie z II zasadą termodynamiki przy procesach przebiegających spontanicznie entropia wzrasta. Wytworzenie stanu uporządkowania wyższego rzędu lub utworzenie potencjału termodynamicznego jest możliwe, gdy spadek entropii zostaje kompensowany przez wzrost entropii w innym miejscu (np. synteza białek i innych polimerów z substratów pozyskanych po uprzednim trawieniu pokarmu, na co potrzebna jest energia pozyskana w procesie oddychania).

7 Kompartmentacja = przedziałowość (compartmentation)

8 Entropia a Ziemia, czy Wszechświat Ziemia geoorganizm (w ujęciu Haeckla) entropia w stanie równowagi. Czy Ziemia i Wszechświat dążą do wysokiej entropii?

9 Hipoteza Gai Gaja w mitologii greckiej Ziemia-Matka, wyłoniła się z chaosu. Ziemia ciało ożywione, którego funkcje podtrzymują procesy fizjologiczne; jedność biosfery, atmosfery, oceanów i gleby. Stabilność warunków pozwalających na rozwój życia. Biosfera jest samoregulującym się superorganizmem, w którym działalność świata żywego wpływa na rozmaite aspekty środowiska Ziemi (np. klimat, atmosfera, zasolenie oceanów).

10 Gaia

11 Hierarchia układów ożywionych Geobiocenoza biocenoza populacja organizm układy narządów narządy tkanki komórka organelle makrocząsteczki cząsteczki atomy <-- neutrony, protony, elektrony, fotony. Ernst Haeckel ( ) monizm, podstawy hipotezy geoorganizmu. James Ephraim Lovelock ur r. hipoteza Gai z 1979 r. Lynn Margulis ( ) endosymbiotyczna teoria (1970 r.).

12 James Ephraim Lovelock Ernst Haeckel Lynn Margulis

13 Hackelizm Anatomia porównawcza Antropologia Systematyka Morfologia porównawcza Karl Ernst von Baer Embriologia, badania nad teorią embrionalnego podobieństwa K.E. Baer a Karl Ernst Baer napisał w 1828 r. w dziele o Rozwoju zwierząt embrion wyższych form zwierzęcych nigdy nie jest podobny do niższego zwierzęcia, lecz tylko do zarodka tych form. Rozwój embrionalny ujawnia najpierw cechy ogólne, właściwe większej grupie zwierząt, potem dopiero cechy coraz bardziej specjalne.

14 Haeckelizm Prawo biogenetyczne z 1866 r.: rozwój osobniczy (ontogenetyczny) jest skróconym i uproszczonym powtórzeniem rozwoju rodowego (filogenetycznego), np. występowanie zębów u zarodków ptaków, łuki skrzelowe u żab, ssaków i ptaków. Biorąc pod uwagę przesunięcia rozwoju w czasie (heterochronia), jak i w pozycji danych organów (heterotopia), skróty i przyśpieszenia rozwojowe (tachygeneza) można sądzić, że dowody embriologiczne przytaczane na korzyść teorii ewolucji, należą raczej do najmniej pewnych i mało ścisłych.

15 Haeckelizm a teologia Haeckel jest autorem między innymi: Zarys filozofii monistycznej (1905 rok), Systematische Phylogenie (tom ), Zarys morfologii ogólnej organizmów (1866 rok). W 1869 roku wprowadził pojęcie ekologia. W 1866 roku ogłosił prawo biogenetyczne: ontogeneza jest powtórzeniem filogenezy. Głosił jedność świata materii i ducha. Pragnął reformy teologii, aby ta nie walczyła z postępami biologii: Tylko ten światopogląd, który widzi siłę Boską i ducha Bożego we wszystkich zjawiskach przyrody, ten tylko jedynie jest godzien Jego wielkości, obejmującej cały wszechświat. Tylko wtedy, gdy skupimy w Bogu wszystkie siły, wszystkie objawy ruchu, wszelkie kształty i właściwości materyi, uznając Jego jako sprawcę wszechrzeczy, wtedy tylko dochodzimy do tego wzniosłego i dla nas ludzi dostępnego obecnie pojęcia o Bogu i do sposobu uwielbienia Stwórcy, jedynie odpowiadającego Jego wielkości nieskończonej. Bo w nim my żyjemy, działamy - więc istniejemy. W taki to sposób filozofia przyrody staje się Teologią, i kult przyrody przeistacza się w prawdziwą służbę Bożą. (...). Bóg jest wszechmocny, on jest jedynym.sprawcą i jedyną przyczyną wszechrzeczy, czyli innemi słowy: Bóg jest prawem powszechnej przyczynowości. (...). Bóg jest sumą wszystkich sił, a więc i całej materyi. (...). Gdy Monizm udowadnia jedność w całej przyrodzie, wskazuje tem zarazem, że istnieje jeden Bóg tylko, i że ten Bóg objawia się nam we wszystkich zjawiskach przyrody, od ruchów Monery poczynając, aż do olbrzymich przewrotów odbywających się na słońcach

16 Ernst Haeckel

17 Ernst Haeckel

18 Anatomia Nauka o budowie i kształtach ciała. Jest nauką biologiczną. Anatomia prawidłowa budowa ciała organizmu zdrowego. Anatomia patologiczna budowa ciała organizmu chorego; zmiany wywołane w ustroju przez chorobę lub kontuzje.

19 Anatomia Anatomia mikroskopowa rozpatruje budowę ciała na poziomie komórkowym i tkankowym. Anatomia topograficzna (anatomia chirurgiczna) położenie organów, wzajemne ułożenie narządów względem siebie. Anatomia plastyczna (artystyczna) anatomia externa kształty zewnętrzne organizmu, wzajemne proporcje poszczególnych części ciała.

20 Mianownictwo anatomiczne Mianownictwo anatomiczne powstało równolegle z rozwojem anatomii. Oparte na nazwach łacińskich, greckich i arabskich złacinizowanych (końcówki łacińskie). Początkowo było mnóstwo synonimowych nazw, co utrudniało porozumiewanie się.

21 Mianownictwo anatomiczne 1895 r. w Basel (Bazyleja) kongres mający na celu ujednolicenie, uproszczenie nazewnictwa, usunięcie wielu nazwisk i synonimów; Basel Nomina Anatomica" (BNA) miana po łacinie. prof. dr Stanisław Krysiński przełożył BNA na język polski; podstawa polskiego nazewnictwa anatomicznego, 1897 r.

22 Mianownictwo anatomiczne W latach ukazało się w Jenie następne mianownictwo, znane jako jenajskie, Jena Nomina Anatomica" (JNA), wydane również w języku łacińskim, które próbowało ujednolicić nazewnictwo anatomii zwierząt i anatomii człowieka.

23 Mianownictwo anatomiczne W 1955 r. VI Międzynarodowy Kongres Anatomów w Paryżu dokonał korekty poprzednich wydań Nomina Anatomica, zatwierdził je i opublikował nowe, znane jako wydanie paryskie, Parisiensia Nomina Anatomica" (PNĄ). W 1957 r. Polskie Towarzystwo Anatomiczne opierając się na PNA opracowało nazewnictwo polskie w zakresie anatomii.

24 Nazwy ogólne w anatomii Pionowy verticalis Poziomy horizontalis Strzałkowy sagittalis Czołowy frontalis Podłużny longitudinalis Poprzeczny transversalis Środkowy centralis Pośrodkowy medianus

25 Nazwy ogólne w anatomii Średni medius Pośredni intermedius Górny superior Głowowy cranialis Dziobowy rostralis Bliższy proximalis Dolny inferior Ogonowy caudalis

26 Nazwy ogólne w anatomii Dalszy distalis Przedni anterior Brzuszny ventralis Tylny posterior Grzbietowy dorsalis Przyśrodkowy medialis Łokciowy ulnaris Piszczelowy tibialis

27 Nazwy ogólne w anatomii Boczny lateralis Promieniowy radialis Strzałkowy fibularis Powierzchowny superficialis Głęboki profundus Zewnętrzny externus Wewnętrzny - internus

28 Ciało człowieka Corpus hominis składa się z: Caput (głowa) Cervix s. collum (szyja) Truncus (tułów) Extremitates (kończyny): extremitas superior kończyna górna; extremitas inferior kończyna dolna.

29 Caput Pars cerebralis Pars facialis

30 Cervix, collum Regio colli anterior Regio colli posterior (nucha kark)

31 Truncus Thorax klatka piersiowa Abdomen - brzuch Pelvis - miednica Regio trunci posterior Regio trunci anterior

32 Extremitas superior Regio acromialis okolica barkowa Regio deltoidea okolica naramienna Regio brachialis okolica ramieniowa Regio cubiti okolica łokciowa Regio antebrachii okolica przedramieniowa Regiones manus okolice ręki

33 Extremitas inferior Regio coxae okolica biodrowa Regio glutaea okolica pośladkowa Regio femoris okolica udowa Regio genus okolica kolanowa Regio cruris okolica goleniowa Regio maleolaris okolica kostkowa Regiones pedis okolice stopy

34 Systema, glandulae et organa Systema sceleti (osteologia) Systema musculorum (myologia) Systema digestorium Systema respiratorium Systema urogenitale (organa uropoetica, organa genitalia) Glandulae sine ductibus Systema circulatoria (angiologia) Systema lymphaticum (limfologia) Systema nervosum Organa sensuum (estezjologia) Splanchnologia nauka o trzewiach (splanchnon, viscera) Laboratorium Biologii Przemysłowej i Eksperymentalnej PWSZ Krosno Henryk Różański