WYDZIAL HUMANISTYCZNY

Transkrypt

1 UNIWERSYTET 5ZCZECINSKI WYDZIAL HUMANISTYCZNY Szczecin, dnia r. Sz. Pan Tadeusz Sfawecki Sekretarz Stanu Ministerstwo Edukacji Narodowej Al. Szucha 25 Warszawa Szanowny Panie Ministrie, uprzejmie prosz? o zapoznanie si? z moim pismem skierowanym do Pani Minister Edukacji Narodowej Pani Joanny Kluzik-Rostkowskiej (wraz zaf^cznikiem) w sprawie Projektu rozporz^dzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegolowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz okreslenia szkol i wypadkow, w ktorych mozna zatrudnic nauczycieli niemaj^cych wyzszego wyksztalcenia lub ukoriczonego zakladu ksztatcenia nauczycieli". Bardzo prosz^ o wsparcie w przedmiotowej - tak waznej, ze spdecznego punktu widzenia sprawie. Z wyrazami szacunku DZIEKAN WYDZIALU RUMANISTTCZNEGO j/r ^ Ile c PrQp^rhflfa, Barbara ^ Kromolidai RPV/52880/2015 P Data: Pod pis u[. Krakowska Szczecin tel fax U dziekanat whus.pl

2 UNIWERSYTET SZCZECINSKI WYDZIAL HUMANISTYCZNY M j I i o l ^ Szczecin, dnia r. Sz. Pani Joanha Kluzik-Rostkowska Ministerstwo Edukacji Narodowej Al. Szucha 25 Warszawa Szanowna Pani i\^inister, Zwracam si$ z uprzejm^prosb^o wstrzymanie procesowania nad Projektem rozporz^dzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegotowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz okresienia szkol i wypadkow, w ktorych mozna zatmdnic nauczycieli niemaj^cych wyzszego wyksztalcenia lub ukonczonego zakladu ksztatcenia nauczycieli". Bardzo prosz^ o uwzgl^dnienie, przeslanego do Pani Minister (odr^bnym trybem, oraz w zal^czeniu), stanowiska ekspertow z Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk wskazujqcych, zarowno na liczne niespojnosci pomi^dzy obowi^zuj^cymi regulacjami Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyzszego oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej, jak i spoteczne koszty wprov/adzenia tej nowej regulacji. Od wielu juz lat srodowisko pedagogow podkresia, ze ksztalcenie nauczycieli w Poisce musi odpowiadac najwyzszym standardom ksztalcenia, prowadzonym wyl^cznie na poziomie akademickim. Zgodni jestesmy ze stanowiskiem Ministerstwa, ze droga do uzyskania kwalifikacji nauczycielskich winna wyianiac najlepszych kandydatow, bardzo solidnie przygotowanych do tej szczegolnej roll zawodowej i spotecznej. Przygotowany projekt nowego rozporz^dzenia, w tym zakresie, niestety nie odpowiada temu zatozeniu, a vvr^cz v/prowadza prawne zamieszanie pomi^dzy tym, CO oznacza posiadanie kv/alifikacji pedagogicznych i kwalifikacji do zawodu nauczyciela. A przeciez nalezy miec na uwadze fakt, ze kazdy nauczyciel ma jednoczesniej-t^v^jfi^acfo tel S pedagogiczne, zas nie kazdy pedagog ma i powinien miec kwalifikacje nauczycielskiek^fior^^od dzfekanal@whijs.pl

3 uwag^, wielokrotnie deklarowan^ przez Pani^ Minister trosk^ o popraw^ jakosci pracy szkoly, a szczegolnie ksztafcenia nauczycieli w Poisce, uprzejmie prosz^ o podj^cie rozmow z przedstawicielami uczeini wyzszych zaangazowanych w ksztaicenie na kierunkach pedagogicznych celem wypracowania nowej wersji rozporz^dzenia w sprawie szczegoiowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Z powazaniem D Z I E K A N WYDZIALt,rMUMANISTYCZNEGO A-o/Tar hah. Barbara Kroimtkka Zal^cznik; Ekspertyza projektu rozporz^dzenia z dn. 5 sierpnia 2015 r przygotowana przez KNP PAN

4 Warszawa, 27 sierpnia 2015 r. KOfVMTST WAUK PEDA606IC2f\!YCH Wydzia! Pedagogiczny ChAT Warszawa. ul. Miodowa 21c boguslawsliwerskifgigmail.com tel.+48/ Szanowna Pani \ [\/tii;mster edukacji Joanna Kluzik-Rostkowska MEN ^ Al. Szucha 25 Warszawa Wzwi^zku ze skierowaniem do Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN wniosku o przygotowanie opinii projektu Rozporz^dzenia Pani Minister, przeprowadzilismy w Zespole ds. Polityki Oswiatowej KNP PAN merytoryczne konsultacje, by pomoc resortowi w dostrzezeniu zarowno zalet proponowanej regulacji, jak i niepokoj^cych bi^dow z tym zwi^zanych. Z upowaznienia ekspertow - cztonkow Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN - profesorow zwyczajnych: Doroty Klus-Stahskiej z Uniwersytetu Gdariskiego, Marka Konopczyhskiego z Pedagogium-Wyzszej Szkoty Nauk Spotecznych w Warszawie oraz z upowaznienia - czlonka Polskiej Komisji Akredytacyjnej - profesora zwyczajnego Amadeusza Krause z Uniwersytetu Gdariskiego kieruj? tresc naszej ekspertyzy:

5 EKSPERTYZA PROJEKTU ROZPORZ/VDZENIA W SPRAWIE SZCZEGOLOWYCH KWALIFIKACJI WYMAGANYCH OD NAUCZYCIELI Z DN. 5. SIERPNIA 2015 R., JEGO UZASADNIENIA I OCENY SKUTKOW REGULACJI (OSR) Pragnlemy pozytywnie podkreslic prob^ uwzgl^dnienia przez Ministerstwp Edukacji Narodowej opinii i stanowisk, ktore zostafy sformulowane wobec pierwszej wersji rozporz^dzenia oraz zawart^ w uzasadnieniu projektu deklaracj^ podniesienia jakosci ksztafcenia nauczycieli. Niestety, analiza zawartosci projektu pokazuje, ze sfabosci poprzednich regulacji prawnych nie zostaly usuni^te, natomiast pojawity si^ nowe. Wynika to z faktu, ze choc rozporz^dzenie wymusza formalne wyegzekwowanie od nauczycieli kwalifikacji na poziomie magisterskim, to jednoczesnie wobec grup nauczycieli ksztafconych na kierunkach pedagogicznych (m in. przygotowywanych do pracy w przedszkolach, klasach pocz^tkowych, placowkach specjalnych, swietlicach terapeutycznych itd.) umpzliwia ich uzyskanie drog^ krotszq^ niz dotychczas. Zrodb tego nieporozumienia zdaje si kryc za niezrozumieniem przez Autorow projektu Rozporz^dzenia roznicy, jak^ proces boloriski wprowadzit mi^dzy jednolitymi studiami magisterskimi a studiami magisterskimi II stopnia, z ktorych te ostatnie trwaj^tylko 2 lata i nie musz^ bye merytoryczn^ kontynuacj^ studiow licencjackich. W^tpliwosci budz^ tez inne niespojnosci z uregulowaniami prawnymi, jakie wynikaj^ z aktow prawnych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyzszego oraz koszt spoteczny catkowitego zakwestionowania kwalifikacji zdobytych na studiach pierwszego stopnia na kierunkach pedagogicznych. Szczegolny chaos wprowadza nieuzasadnione utozsamianie przygotowania pedagogicznego z przygotowaniem do wykonywania zawodu nauczyciela prowadz^cego zaj^cia dydaktyczne. Ponizej prezentujemy uzasadnienia naszej oceny oraz propozycj^ korekty rozporz^dzenia. 1. Mimo przywofywania w OSR licznych przykfadow krajow europejskich, w ktorych wymagane jest pi^cioletnie (a nawet 6,5 letnie) ksztalcenia do zawodu

6 nauczyciela, projekt MEN nie realizuje deklarowanej intencji poprawy jakosci w tym zakresie; zamlast wydiuzenia sciezki ksztaicenia nauczycieli umozliwia bowiem jej bardzo powazne w skutkach skrocenie. Wedtug projektu MEN - pedagogiczne studia pierwszego stopnia na kierunkach pedagogicznych (pedagogika, pedagogika specjalna i pedagogika wczesnej edukacji) nie b^d^ dawac zadnych kwalifikacji, a jako etap poprzedzaj^cy wymagane rozporz^dzeniem studia magisterskie nie musz^ bye z nimi zwi^zane merytorycznie. W efekcie przyj^cia takiego rozwi^zania Ilczne grupy nauczycieli. ktorzy dotychczas przygotowywan si^ do zawodu w ci^u 3-letnich studiow Itcencjackich (co juz budztio liczne zastrzezenia z uwagi na zbyt krotki czas), obecnie kwalifikacje mog^ uzyskac w ci^u 2 lat studiow magisterskich. Status formalny studiow maskuje w ten sposob realne skrocenie i obnizenie jakosci ksztalcenia przysziych nauczycieli. 2. Obecny projekt MEN zrownuje wykszta^cenie uzyskane na dwuletnich studiach II stopnia (magisterskich) z wyksztatceniem zdobytym na pozauczelnianym kursie kwalifikacyjnym oraz przedklada wag^ tych kursow nad studlami pierwszego stopnia (licencjackimi). W swietle projektu MEN 3-letnie studia licencjackie nie daj^ kwalifikacji, a te moze zapewnic ukoriczenie kursu realizowanego poza uczelniami wyzszymi. Warto pami^tac o tym, ze prowadz^ce roznego rodzaju kursy czy szkolenia placowki doskonalenia nauczycieli nie maj^ obowi^zku poddania swoich dziatari akredytacji. Ta bowiem jest dobrowolna, w przeciwieristwie do nadzoru Polskiej Komisji Akredytacyjnej nad jakosci^ ksztatcenia, jakie prowadz^ szkoly wyzsze. Studia realizowane na uczelniach, zgodnie prawem dotycz^cym szkoinictwa wyzszego, podlegaj^ cyklicznej kontroli merytorycznej przez PKA i musz^ zapewniac takie warunki, jak: odpowiednia liczba kadry o wysokich kwalifikacjach, aktualizacj^ tresci ksztalcenia w zgodzie z wynikami badari naukowych i restrykcyjne procedury zapewniania jakosci. Kursy, prowadzone za zgod^ kuratorow oswiaty, nawet jesli tym wymaganiom podlegaj^, to jednak nie s^ poddane obligatoryjnej kontroli jakosci ksztalcenia, jak ma to miejsce w przypadku szkoinictwa wyzszego.

7 Projekt MEN nie roznicuje przygotowania pedagogicznego i nauczycielskiego, zgodnego ze standardami ksztaicenia nauczycieli. Trudno ustalic, czym rozni si^ przygotowania pedagogiczne, opisane w 2 (w ktore wl^czono dydaktyk? szczegobw^, od przygotowania do prowadzenia przedmiotu, zaj^c lub innej dziaialnosci pedagogicznej, w tym nienauczycielskiej, np. opiekuhczej, animacyjnej, rewalidacyjnej, terapeutycznej. Brak odroznienia "przygotowania pedagogicznego" od przygotowania pedagogicznego do wykonywania zawodu nauczyciela" (przygotowania nauczycielskiego)prowadzi do sytuacji, w ktorej absolwentowi studiow pedagogicznych, ktory nie realizowat zaj^c dydaktycznych (np. absolwentowi pedagogiki spotecznej, pedagogiki resocjalizacyjnej, pedagogiki opiekuhczej z gerontologi^ itp.), nie mozna z powodow formalnych wpisac do suplementu "posiada przygotowanie pedagogiczne". A przeciez takie posiada! 3. Wbrew argumentom zawartym w Uzasadnieniu MEN do opiniowanego projektu - widoczne s^ rozbieznosci mi^dzy Rozporz^dzeniem a regulacjami wprowadzanymi przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyzszego, w tym ze standardami ksztatcenia nauczycieli i systemem bolohskim. Mozna nawet odniesc wrazenie, ze MEN nie dostrzega ogromnych zmian, jakie pot^znym nakiadem s\\ wprowadzono na uczelniach wyzszych takze w zakresie ksztaicenia nauczycieli. Dotyczy to mi^dzy innymi nast^puj^cych aspektow projektu rozporz^dzenia MEN: - System boloriski wprowadzit studia dwustopniowe, tymczasem w projekcie rozporz^dzenia znacz^co obnizono status studiow pierwszego stopnia (licencjackich), a w niektorych przypadkach zlikwidowano sens ich podejmowania (na kierunkach pedagogicznych); nie uczyniono z nich bowiem etapu merytorycznie zwi^zanego z zawodem nauczyciela. - Rozporz^^dzenie nie uwzgl^dnia mozliwosci nabycia przygotowania do wykonywania zawodu nauczyciela w trakcie trzyletnich studiow zawodowych o profilu praktycznym z wymagan^ Ustaw^ 3 miesi^czn^ praktyk^ zawodow^, ktorq^ uznano przeciez wczesniej za doskonaly pocz^tek nabywania kwalifikacji nauczycieiskich.

8 - Rozporzc^dzenie nie uwzgl^dnia konstrukcji wzorcowych efektow ksztatcenia dla dyscypliny pedagogika, zawartych w rozporz^dzeniu MNiSzW, zgodnie z ktor^ na obu poziomach kszta^cenia w duzej mierze realizowane podobne tresciowo efekty ksztalcenia z wyrazn^ roznic^ stopnia ich pogt^bienia i wzbogacenia. Ponadto cz^sc efektow z pierwszego i drugiego poziomu studiow ma budowe hierarchiczn^^. Eksperci PKA analizuj^c przygotowanie zawodowe nauczycieli, przy warunkach rekrutacji na studia magisterskie, wielokrotnie wskazywali uczelniom, ze konstrukcja KRK dla kierunkow pedagogicznych nie pozwala realizowac efektow ksztafcenia II stopnia bez opanowania podstaw pedagogiki ze studiow I stopnia. 4. Rozporz^dzenie uderza w system szkol niepublicznych i pahstwowych wyzszych szkol zawodowych, z ktorych wiele wyspecjalizowafo si w przygotowaniu zawodowym nauczycieli na pierwszym stopniu studiow, a pedagogika stanowi nierzadko ich glowny kierunek ksztalcenia. Po wprowadzeniu rozporz^dzenia w proponowanym ksztafcie uczelnie te w duzej mierze strac^ racj? bytu. 5. W bardzo trudnej sytuacji postawiono studentow, ktorzy pocz^wszy od roku 2012 podj^li lub w biez^cym roku podejm^ studia na kierunkach pedagogicznych, zorganizowane wediug obecnie obowi^zuj^cych przepisow. Ci, ktorzy je ukohczyli jako kwalifikacyjne, wlasnte si^ dowiedz^, ze musz^ powtornie zdobyc te same kwalifikacje na studiach magisterskich. Natomiast ci, ktorzy juz studiujq, musz^ zostac poinformowani, ze ukoriczenie tych studiow nie daje kwalifikacji. Otrzymajq je dopiero po zdublowaniu tych samych kwalifikacji na studiach magisterskich. W efekcie uczelnie nie dotrzymajq umow - zgodnie z obowi^zujqcym stanem prawnym - zawieranych z kandydatami na studia, a takze umow, ktore juz zostaly ze studentami podpisane. Moze to spowodowac lawin^ pozwow s^dowych i przyniesc negatywne skutki spoteczne takze w postaci niszczenia i tak juz nadw^tlonego zaufania do instytucji paristwowych.

9 6. Niejasne s^ intencje autorow projektu Rozporz^dzenia stoj^ce za formalnym rozdzieieniem kwalifikacji nauczycieli przedszkoli i klas l-lll, skoro wprowadzono w 2009 r. gwarancje tozsamosci ksztalcenia na tych dwoch poziomach edukacji. 7. Nie wiadomo tez, diaczego wymaga si^ ukoriczenia studiow na kierunku pedagogika", choc na uczelniach funkcjonuj^ kierunki pedagogiczne (pedagogika, ale tez pedagogika specjalna czy pedagogika wczesnej edukacji). 8. Zawarte w OSR zapewnienie, ze Przedmiotowa zmiana nie spowoduje dodatkowych skutkow finansowych dia budzetu pahstwa i budzetow j.s.t., poniewaz podnoszenie kwalifikacji jest naturaln^ tendencj^ wsrod nauczycieli" jest zdumiewaj^^ce i stanowi kolejny przejaw przerzucania na nauczycieli ci^zaru nieustannie wprowadzanych nowych regulacji prawnych. PROPOZYCJA KOREKTY: DIa rzeczywistego podniesienia jakosci ksztalcenia nauczycieli niezb^dna jest korekta projektu. Z uwagi na fakt, ze niniejsze stanowisko dotyczy zmian wobec ksztatcenia na kierunkach pedagogicznych, formu+ujemy tu propozycje korekt dia ksztatcenia tych wtasnie grup nauczycieli. Proponujemy dwa warianty zmiany, z ktorych pierwsza umozliwia prac^ na stanowisku nauczyciela po co najmniej 5 latach ksztatcenia (2 + 3) w obszarze zwi^zanym merytorycznie z wykonywanym zawodem, a druga umozliwia zdobycie kwalifikacji juz na studiach licencjackich, ale uzaleznia awans zawodowy od ukohczenia uzupetniaj^cych studiow magisterskich lub podyplombwych. Niezaleznie od wariantu korekty - Nalezy wprowadzic definicj^ "przygotowanie pedagogiczne do zawodu nauczyciela" zbiezn^ ze standardami ksztatcenia nauczycieli w szkotach wyzszych oraz utrzymac definicj^ "przygotowanie pedagogiczne" dia absolwentow pedagogicznych specjalnosci nie dydaktycznych (tradycyjnie nazywanych nienauczycielskimi).

10 - Z zachowaniem okresu przejsciowego nalezy wyeliminowac kursy daj^ce kwalifikacje do wykonywania zawodu nauczyciela pozostawiaj^c mozllwosc prowadzenia przez osrodki pozaakademickie kursow doskonal^cych. 1) Intencja wydtuzenla sciezki ksztalcenia nauczycieli na kierunkach pedagogicznych (np. w zakresie wczesnej edukacji, pedagogiki specjalnej, pedagogiki resocjalizacyjnej) i podniesienia jego jakosci zostalaby zrealizowana przez wprowadzenie zapisow o dwustopniowym przygotowaniu do zawodu nauczyciela, tzn. zapewniaj^cych: - wykonywanie zawodu nauczyciela na stanowiskach zwi^zanych z tymi specjalizacjami przez osoby, ktore zrealizowaty dwustopniowe przygotowanie w dyscyplinie pedagogika (np. w zakresie wczesnej edukacji, specjalizacji w ramach pedagogiki specjalnej, pedagogiki resocjalizacyjnej), na ktore swadaj^ si^ pedagogiczne studia pierwszego i drugiego stopnia. -wykonywanie zawodu nauczyciela na tych stanowiskach rowniez przez osoby, ktore posiadafy kwalifikacje do nauczania przedmiotu lub prowadzenia zaj^c edukacyjnych zdobyte na studiach magisterskich i uzupeinify swoje kwalifikacje na studiach magisterskich lub dyplomowych na kierunkach pedagogicznych. - wykonywanie zawodu nauczyciela przez osoby, ktore posiadaly kwalifikacje zawodowe w obszarze nauk humanistycznych i spolecznych zdobyte na studiach licencjackich, posiadaly przygotowanie pedagogiczne i uzupetnily swoje kwalifikacje na studiach magisterskich na kierunkach pedagogicznychv 2) Intencja wydluzenia sciezki ksztalcenia nauczycieli i podniesienia jego jakosci zostalaby zrealizowana w warunkach scistego powiqzania przepisow ^ Zasadnoic posiadania przygotowania pedagogicznego przed podj^ciem studiow magisterskich na kierunkach pedagogicznych wynika z hierarchicznej konstrukcji efektow ksztakenia tej dyscypliny. AbsoKvent studiow licencjach podejmujqcy studia magisterskie i realizujqcy pogt^bione efekty ksztalcenia powinien posfugiwac si^ CO najmniej podstawowg terminologiq pedagogiczny, znac podstawowe koncepcje pedagogiczne, poruszac siq w podstawqwej literaturze pedagogicznej. Bez takich podstaw reaiizacja pogj^bionych efektow ksztatcenia na odpowiednim poziomie merytorycznym ntezb^dnym dla zawodu nauczyciela jest mato prawdopodobna.

11 dotycz^cych zatrudniania nauczycieli ze sciezk^ awansu zawodowego nauczycieli. Studia pierwszego stopnia dawaiyby wowczas kwalifikacje (zgodnie z Rozporz^dzeniem w sprawie standardow ksztatcenia nauczycieli i systemem bolohskim), ale umozliwiatyby uzyskanie tyiko stanowiska nauczyciela stazysty i nauczyciela kontraktowego. Natomiast kolejny awans powinien bye uzalezniony od ukohczenia studiow drugiego stopnia, zgodnych z juz posiadanymi kwalifikacjami (magisterskich II stopnia). Jednoczesnie podkreslamy, ze nasz^ intencj^ nie jest ograniczenie i usztywnienie ksztatcenia tylko w jednej specjalnosci na dwoch stopniach studiow. Chodzi nam o specjatizacj^ pedagogiczne elastycznie uj^t^ w ramach wszystkich specjalnosci. Na przyktad absolwent licencjatu z wczesnej edukacji lub pedagogiki opiekuhczej moze uzup.etniac swoje kwalifikacje (w obu wariantach proponowanych korekt) na studiach magisterskich z oligofrenopedagogiki. Przy czym w pierwszym wariancie jego pstateczne kwalifikacje okreslaj^ studia magisterskie, a w drugim wariancie zdobywa w ten sposob dodatkowe kwalifikacje i mozliwosc dalszych awansow na sciezce zawodowej: PODSUMOWANIE Autorzy opinii wraz ze srodowiskiem pedagogow, wyrazaj^ duz^ wol^ wspotpracy przy korekcie w/w projektu oraz jego doskonalenia na rzecz rzeczywistej poprawy jakosci przygotowania nauczycielskiego. Raz jeszcze podkreslamy, ze przywrocenie dzi^ki nowelizacji wyzszego poziomu wyksztatcenia nauczycieli w petni wzmocni nie tylko ich osobiste kwalifikacje, ale takze zapewni najwyzsze standardy przygotowania do tego trudnego zawodu. Wyrazamy petn^ aprobat^ dia wymagania od nauczyciela wyksztatcenia magisterskiego, bez wzgl^du na to, czy pracuje w przedszkolu, szkole podstawowej, gimnazjum czy ponadgimnazjalnej. Nie mozemy si^ jednak zgodzic na wyeliminowanie studiow pierwszego stopnia z procesu przygotowania

12 nauczycielskiego. Dobre przygotowanie nabyte podczas studiow pierwszego stopnia jest niezb^dne do nabycia peinych kwalifikacji nauczycielskich uzupejnionych o studia magisterskie. Inaczej mowiq^c w pewnych obszarach pedagogiki, np. pedagogiki wczesnej edukacji, pedagogiki specjalnej (w tym oligofrenopedagogiki) konieczne s^ kwalifikacje dwustopniowe w obr^bie dyscypliny pedagogika (i jej subdyscyplin) obejmuj^ce zarowno pierwszy, jak i drogi stopieri studiow. Z uwagi na fakt licznych niespojnosci prawnych mi^dzy regulacjami Ministerstwa Edukacji Narodowej a aktami prawnymi wydawanymi przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyzszego oraz gl^boko zroznicowan^ specyfik% studiow pedagogicznych, ktora wymaga spokojnej debaty i wystuchania gtosow przedstawicieli roznych subdyscyplin pedagogiki, przedstawicieli Rady Glownej Szkolnictwa Wyzszego oraz MNiSzW postulujemy wstrzymanie opiniowanego rozporz^dzenia do momentu wypracowania wspolnego stanowiska przez srodowisko szkol wyzszych i ustawodawc^. Przewodnicz^cy Komitetutoiit^^edmogicznycbPAN prof. dh>ab> Bo^usiaw ^liwe^ki Do wiadomosci: - Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyzszego; - Rada GJowna Szkolnictwa Wyzszego; - Prezes Polskie] Akademii Nauk; - rektorzy i dziekani uczeini publicznych i niepublicznych odpowiedziaini za ksztalcenie nauczycieli; - Polska Agencja Prasowa.