Programowanie perspektywy finansowej bieŝące prace w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego

Transkrypt

1 Programowanie perspektywy finansowej bieŝące prace w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego Wojciech Sieradzon Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Konferencja Aktualizacja lokalnych strategii rozwoju pod kątem przygotowań do przyszłej perspektywy finansowej Katowice, 26 października 2012 r.

2 Stan prac nad przygotowaniem pakietu legislacyjnego dla polityki spójności Ramy dla prac programowych związanych z perspektywą stanowią propozycje zawarte w pakiecie rozporządzeń dotyczących nowego okresu programowania, przedstawionym w październiku 2011 r. przez Komisję Europejską, a takŝe zagadnienia dyskutowane w trakcie negocjacji Wieloletnich Ram Finansowych. Negocjacje pakietu rozporządzeń rozpoczęły się podczas polskiej prezydencji w Radzie UE i są kontynuowane przez kolejne dwie prezydencje: duńską i cypryjską. Polska uczestniczy w tym procesie bardzo aktywnie. Dotychczas: udało się osiągnąć kompromis w 17 blokach negocjacyjnych. 2 bloki zarządzanie finansowe i Wspólne Ramy Strategiczne (WRS) będą dalej negocjowane i ich przyjęcie jest planowane na GAC w listopadzie 2012 r. 1 blok akty delegowane i wykonawcze został odłoŝony przez Prezydencję Cypryjską na dalszy etap ze względu na wiele wątpliwości natury prawnej. Celem jest zakończenie negocjacji pakietu rozporządzeń do końca 2013 roku.

3 Zasady programowania środków UE na lata Zintegrowane podejście objęcie Wspólnymi Ramami Strategicznymi funduszy polityki spójności, wspólnej polityki rolnej i wspólnej polityki rybackiej; Koncentracja tematyczna ukierunkowanie wsparcia na celach wskazanych w strategii Europa 2020; Ukierunkowanie na rezultaty nacisk na wartość dodaną inwestycji współfinansowanych z budŝetu unijnego i ich znaczenie w osiąganiu wspólnych celów rozwojowych, wprowadzanie warunkowości ex-ante; Uwzględnianie wymiaru terytorialnego lepsze wykorzystanie potencjałów regionów i ich poszczególnych terytoriów. Wielopoziomowe zarządzanie

4 Umowa Partnerstwa w europejskim i krajowym systemie dokumentów strategicznych Europa 2020 Zalecenia Rady UE dla Polski Pakiet rozporządzeń UE na lata Krajowy Program Reform Strategia Rozwoju Kraju 2020 Strategie Zintegrowane w tym KSRR KPZK ZAŁOśENIA UMOWY PARTNERSTWA

5 Cele rozwojowe Polski w perspektywie 2020 roku Celem strategicznym realizowanym do 2020 roku jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównowaŝony rozwój kraju oraz poprawę jakości Ŝycia ludności. Osiągnięcie tego celu będzie realizowane w ramach 3 obszarów strategicznych: Sprawne i efektywne państwo, Konkurencyjna gospodarka, Spójność społeczna i terytorialna.

6 Cele wykorzystania środków UE Celem w ramach nowej perspektywy finansowej będzie oparcie rozwoju na dalszym zwiększaniu konkurencyjności gospodarki, poprawie spójności społecznej i terytorialnej (przez likwidowanie istniejących barier rozwojowych) i podnoszeniu sprawności i efektywności państwa. Cel ten będzie realizowany w ramach trzech obszarów: wsparcie dla zwiększania konkurencyjności gospodarki poprawa spójności społecznej i terytorialnej poprzez wszystkie 11 celów tematycznych wynikających z projektów rozporządzeń UE podnoszenie sprawności i efektywności państwa

7 Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 1. Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji Cel tematyczny nr 2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych Cel tematyczny nr 3. Podnoszenie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury Cel tematyczny nr 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach Cel tematyczny nr 5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem Cel tematyczny nr 6. Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania zasobów Cel tematyczny nr 7. Promowanie zrównowaŝonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najwaŝniejszych infrastruktur sieciowych Cel tematyczny nr 8. Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników Cel tematyczny nr 9. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem Cel tematyczny nr 10.Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe Ŝycie Cel tematyczny nr 11.Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej

8 Zwiększenie decentralizacji zarządzania środkami europejskimi W nowej perspektywie finansowej nastąpi wzrost udziału środków funduszy strukturalnych (EFS i EFRR) zarządzanych na poziomie regionalnym (w przypadku 15 programów naleŝących do kategorii regionów słabiej rozwiniętych) z ok. 37% do prawie 60%: ok. 75% środków EFS alokowanych będzie w RPO (obecnie cały EFS na poziomie krajowym), ok. 55% środków EFRR alokowanych będzie w RPO (obecnie prawie 50%). W przypadku alokacji dla Mazowsza, które jako pierwsze polskie województwo przekroczyło 75 procentowy próg średniej zamoŝności regionów UE, zakłada się nieco wyŝszy udział EFRR w programie regionalnym (ok. 60%) w stosunku do całej alokacji dla tego województwa niŝ w przypadku pozostałych 15 województw, zaś udział EFS zarządzanego regionalnie będzie taki sam jak w pozostałych regionach.

9 Dokumenty strategiczne na nową perspektywę finansową Umowa Partnerstwa (dokument opisujący strategię wykorzystania środków UE do realizacji celów rozwojowych kraju) Krajowe Programy Operacyjne w ramach polityki spójności Krajowe Programy Operacyjne w ramach WPR i WPRyb Regionalne Programy Operacyjne w ramach polityki spójności Programy EWT 15 RPO w regionach słabiej rozwiniętych RPO dla Mazowsza

10 Zarys programów operacyjnych Mając na uwadze zapewnienie efektywności i komplementarności interwencji podejmowanych ze środków europejskich z jednej strony, z drugiej zaś aspekty wdroŝeniowe, takie jak potencjał instytucjonalny czy konieczność zapewnienia koordynacji, zaproponowano poniŝszy układ programów operacyjnych. Program Fundusz Szacunkowa alokacja na program (w %) Instytucja zarządzająca Polityka Spójności 1. Program dotyczący innowacyjności, badań naukowych i ich powiązań ze sferą przedsiębiorstw 2. Program dotyczący gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, transportu i bezpieczeństwa energetycznego EFRR [1] 10 EFRR, FS [2] Program dotyczący rozwoju cyfrowego; EFRR 3 4. Program pomocy technicznej; EFRR 1 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 5. Program dotyczący Polski Wschodniej program ponadregionalny EFRR 3 6. Program dotyczący rozwoju kompetencji i umiejętności oraz dobrego rządzenia; EFS [3] 4 7. Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej* EFRR 1 8. Regionalne Programy Operacyjne Wspólna Polityka Rolna i Rybacka EFRR, EFS 39 suma 100 Zarządy województw 1. Program dotyczący rozwoju obszarów wiejskich EFRROW [4] Program dotyczący rozwoju obszarów morskich i rybackich EFMR [5] 4 * Ich liczba zostanie przesądzona w wyniku ustaleń międzynarodowych suma 100 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [1] EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego [2] FS Fundusz Spójności [3] EFS Europejski Fundusz Społeczny [4] EFROW Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich [5] EFMR Europejski Fundusz Morski i Rybacki

11 Podejście terytorialne Postrzeganie obszarów ponad granicami administracyjnymi Wykorzystanie indywidualnych potencjałów Analiza występujących barier Dostosowanie interwencji do specyfiki obszarów Pięć wyodrębnionych obszarów strategicznej interwencji państwa (OSI) wybranych na podstawie zapisów KSRR A. Polska Wschodnia B. Miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne C. Miasta i dzielnice miast wymagające rewitalizacji D. Obszary w szczególności wiejskie o najniŝszym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących moŝliwości rozwojowe E. Obszary przygraniczne F. Inne obszary interwencji w układzie terytorialnym - zaleŝne od decyzji instytucji zarządzającej wybór 5 OSI nie oznacza ograniczenia interwencji tylko do nich, moŝliwe będzie wspieranie innych obszarów o znaczeniu makro lub regionalnym

12 Kontrakt terytorialny - koordynacja WRS z instrumentami krajowymi instrument poprawy efektywności polityki rozwoju ukierunkowanej terytorialnie będący wynikiem dwustronnych negocjacji pomiędzy rządem i samorządem terytorialnym, pozwoli uzgodnić interwencję funduszy WRS oraz powiązanych z nimi wybranych środków krajowych w odniesieniu do terytoriów. Przeznaczony na wsparcie: OSI wskazanych w ZałoŜeniach UP w poszczególnych regionach, innych OSI wynikających ze specyfiki regionalnej. zapewnia indywidualizację podejścia w zaleŝności od cech konkretnego regionu/terytorium i racjonalizuje wydatkowanie środków, w szczególności sektorowych krajowych, wskaŝe, w jaki sposób realizować w przestrzeni interwencje, ukierunkowane na strategiczne dla kraju dziedziny/cele, decydujące o konkurencyjności regionów w dłuŝszym horyzoncie czasowym, zaproponuje konkretne przedsięwzięcia priorytetowe realizowane na określonych geograficznie i tematycznie OSI, moŝliwa będzie teŝ interwencja na innych obszarach, istotnych z punktu widzenia rządu oraz poszczególnych województw, które zostaną wskazane w wyniku negocjacji kontraktów. Rezerwa programowa 10% funduszy strukturalnych dla Polski po odjęciu rezerwy wykonania, ustanowiona na poziomie UP, dodatkowa alokacja rozdysponowana na końcowym etapie programowania UP na RPO i dla krajowych programów operacyjnych, wspomaga zaprogramowanie i późniejszą realizację działań z róŝnych PO/RPO w odniesieniu do kluczowych OSI, łączne środki zaangaŝowane we wsparcie OSI mogą być znacznie wyŝsze.

13 Zastosowanie instrumentów rozwoju terytorialnego W ramach perspektywy finansowej KE zaproponowała nowe instrumenty wspierające rozwój terytorialny: Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) instrument realizacji strategii rozwoju terytorialnego, przede wszystkim zrównowaŝonego rozwoju miejskiego, instrument zwiększający zaangaŝowanie miast i obszarów zurbanizowanych w zarządzaniu środkami strukturalnymi UE, zakłada powierzenie miastom niektórych funkcji w zarządzaniu poszczególnymi częściami programów w wysokości minimum 5% całej alokacji EFRR Rozwój lokalny kierowany przez społeczność (RLKS) RKLS jest instrumentem dobrowolnym dla polityki spójności i wspólnej polityki rybackiej, a obowiązkowym dla wspólnej polityki rolnej.

14 Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) Wstępna propozycja funkcjonowania ZIT w Polsce: ZIT wykorzystane na: zwiększanie udziału obszarów zurbanizowanych w zarządzaniu/ wdraŝaniu programami operacyjnymi, sprzyjanie rozwoju współpracy i integracji w miastach i na ich obszarach funkcjonalnych. ZIT realizowane na: obszarach funkcjonalnych 18 miast wojewódzkich OSI (ring-fencing), dodatkowo na terenie innych miast (ewentualnie ich obszarów funkcjonalnych) o charakterze regionalnym/subregionalnym decyzja w gestii samorządów województw.

15 ZIT na obszarach funkcjonalnych 18 miast wojewódzkich [1] 16 ZIT, po jednym na województwo, realizowane w ramach odrębnych osi priorytetowych dla ZIT, rezerwa programowa w RPO w wysokości co najmniej 5% EFRR, środki dzielone między RPO wg algorytmu uwzględniającego w szczególności kryteria wskazujące na wielkość i znaczenie miasta wojewódzkiego oraz całego obszaru funkcjonalnego, w zaleŝności od potrzeb środki EFS mogą być równieŝ przeznaczone na ZIT (patrz: Program działań ZIT), koncentracja na duŝej liczbie małych projektów, ścisła koordynacja działań w ramach ZIT z komplementarnymi działaniami realizowanymi w programach krajowych i RPO nie objętymi ZIT - poprzez realizację kontraktu terytorialnego.

16 ZIT na obszarach funkcjonalnych 18 miast wojewódzkich [2] związek komunalny ZIT lub inna zinstytucjonalizowana forma współpracy JST w jego skład mogą wejść samorządy gminne, powiaty, jak i samorząd wojewódzki w zaleŝności od zakresu jego działania, reprezentuje tylko te JST, które są zainteresowane, instytucja reprezentująca JST i współdecydująca o wykorzystaniu środków na ZIT = opracowująca Program działań ZIT, koszty operacyjne funkcjonowania ZIT będą współfinansowane ze środków krajowego POPT, ZIT będzie działał na podstawie delegacji zadań w zakresie zarządzania/wdraŝania części RPO jej stopień zaleŝy od spełnienia odpowiednich warunków określonych przez IZ, pełna delegacja zadań moŝliwa na zasadzie dotacji globalnej, minimalny zakres delegacji to wybór projektów do realizacji.

17 ZIT na obszarach funkcjonalnych 18 miast wojewódzkich [3] warunki powierzenia zadań powołanie związku komunalnego ZIT / stowarzyszenia JST, przygotowanie Programu działań ZIT: musi zawierać szczegóły zamierzeń obejmujące obszary tematyczne i zagadnienia objęte ZIT, przyjmowany przez ciało wykonawcze Związku / Stowarzyszenia, IZ, MRR. w jego przygotowaniu powinni brać udział lokalni aktorzy oraz NGO s zajmujące się zagadnieniami realizowanymi przez ZIT, moŝliwość sfinansowania przygotowania Programu działań ZIT z POPT w ramach obecnego okresu programowania, odpowiedni potencjał administracyjny, zalecenie, ale nie warunek - opracowanie strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego miasta zgodnie z KPZK

18 ZIT w innych miastach realizacja ZIT moŝe zostać powierzona poszczególnym władzom miejskim bądź teŝ związkom komunalnym/ innym formom współpracy reprezentującym JST obejmującym zakresem działania zgodnym z zakresem działania ZIT, do zawarcia umowy pomiędzy IZ a miastem niezbędne spełnienie podobnych warunków jak w przypadku 18 MW: przedstawienie Programu działań dla ZIT dla miasta/obszaru funkcjonalnego, udowodnienie zdolności administracyjnej, ewentualnie spełnienie dodatkowych warunków określonych przez IZ. w miastach regionalnyc/subregionalnych środki na ZIT pochodzić będą z alokacji poszczególnych RPO i będą oznaczone w ramach osi priorytetowych i działań, które będą realizowały ZIT, propozycja, aby ograniczyć się do osi priorytetowych i działań, które zakładają realizację duŝej ilości małych projektów realizowanych na obszarach zurbanizowanych.

19 Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS) Community-led local development (CLLD) Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS/CLLD) instrument (metoda), którego celem jest wdraŝanie części działań ukierunkowanych na rozwój lokalny, które mogą lub powinny być realizowane przez lokalne społeczności; kontynuacja i rozwinięcie podejścia LEADER stosowanego obecnie w ramach WPR i zrównowaŝonego rozwoju obszarów zaleŝnych głównie od rybactwa, stosowanego obecnie w WPRyb; RLKS odbywa się poprzez stworzenie i realizację Lokalnych Strategii Rozwoju (LSR); głównym podmiotem RLKS jest Lokalna Grupa Działania (LGD) nazewnictwo i ogólne rozwiązania są zaczerpnięte z systemu LEADER; zasadnicza zmiana w nowym okresie programowania: większe zaangaŝowanie funduszy polityki spójności (EFS i EFRR) mające na celu prowadzenie przez lokalną społeczność zintegrowanej polityki rozwoju na danym obszarze, mającej zapewnione kompleksowe wsparcie z funduszy UE oraz dąŝenie do moŝliwie maksymalnej realnej harmonizacji EFRROW, EFS, EFRR oraz EFMR; RLKS instrument dobrowolny dla Polityki Spójności, a obligatoryjny dla WPR

20 Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność w świetle zasad i kierunków krajowej polityki regionalnej umoŝliwia zwiększanie promuje partnerskie relacje korzystnych połączeń władz lokalnych, organizacji Art. 28 projektu tzw. rozporządzenia ramowego: miasto-wieś (obywateli) i przedsiębiorców Rozwój kierowany przez lokalną społeczność, który w odniesieniu do EFRROW określany jest nazwą LEADER inicjatywa wspólnotowa na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, jest: - skoncentrowany na konkretnych terytoriach subregionalnych; - kierowany przez lokalną społeczność w postaci lokalnych grup działania, w których skład wchodzą przedstawiciele publicznych i prywatnych lokalnych interesów społeczno-gospodarczych, przy czym na poziomie podejmowania decyzji ani sektor publiczny, ani Ŝadna z grup interesu nie reprezentuje więcej niŝ 49 % głosów; - prowadzony na podstawie zintegrowanych i wielosektorowych strategii rozwoju lokalnego; - zaprojektowany z uwzględnieniem lokalnych potrzeb i potencjału oraz zawiera elementy innowacyjne w kontekście lokalnym i zakłada tworzenie sieci kontaktów oraz, w stosownych przypadkach, współpracę. umoŝliwia zintegrowane podejście terytorialne promuje podejście strategiczne

21 Kwestie do rozstrzygnięcia w procesie opracowania instrumentu RLKS/CLLD NajwaŜniejsze kwestie związane z wprowadzeniem RLKS/CLLD do przesądzenia: Jak skorzystać z doświadczenia LEADER, ale nie defaworyzować nowych grup i podmiotów (np. z miast)? Wyznaczanie obszarów (populacja i inne kryteria spójność, masa krytyczna, toŝsamość)? Zasady włączenia miast? Podejście: jeden obszar jedno partnerstwo (LGD) jedna strategia? Klarowne zasady ewentualnego funkcjonowania dwóch grup (LGD i LGRyb) na jednym terenie? Komitet wybierający (selection committee) zadania poszczególnych podmiotów, kryteria i tryb wyboru LSR? Zawartość LSR rozporządzenie + dodatkowe wymogi krajowe? Kierunki działań kluczowa zgodność z celami funduszy? Kompetencje LGD szerokie/wąskie, akredytacja? Podręcznik zakres, status? Określenie funduszu wiodącego, tzw. lead fund? Optymalne tryby wdraŝania (projekty parasolowe, mikrogranty, )? Elastyczność i przekrojowość RLKS/CLLD a ścisła, klarowna demarkacja? ZróŜnicowana zdolność instytucjonalna na poziomie lokalnym gdzie i jak ją wspierać?

22 Wynik uzgodnień KSE Ostateczny układ programów operacyjnych zostanie przesądzony na poziomie politycznym (SKRM lub RM). Na dalszym etapie dopracowywane będą: szczegółowy opis działań realizowanych w ramach poszczególnych celów tematycznych, szczegółowy zakres programów operacyjnych, podział środków finansowych, wskaźniki realizacji, podział interwencji między poziomem krajowym i regionalnym, moŝliwość wykorzystania dwufunduszowych programów EFRR-EFS na poziomie krajowym, system instytucjonalny.

23 Harmonogram prac nad przygotowaniem Umowy Partnerstwa i programów operacyjnych Termin Umowa Partnerstwa Programy operacyjne Termin X 2012 XI 2012 XII 2012 PrzedłoŜenie projektu ZałoŜeń Umowy Partnerstwa Radzie Ministrów Konsultacje Umowy Partnerstwa Przygotowanie koncepcji projektów programów operacyjnych oraz przeprowadzenie dyskusji na temat ich kształtu X 2012 XI 2012 XII 2012 I 2013 II 2013 III 2013 Opracowanie projektu Umowy Partnerstwa w oparciu o konsultacje ZałoŜeń i przedłoŝenie jej Radzie Ministrów w marcu oraz wyników ewaluacji ex-ante i OOŚ Przygotowanie wstępnych projektów programów operacyjnych uwzględniających negocjacje kontraktu terytorialnego I 2013 II 2013 III 2013 IV 2013 V 2013 VI 2013 Negocjacje Umowy Partnerstwa z Komisją Europejską Przygotowanie ostatecznej wersji programów operacyjnych oraz wyników ewaluacji ex-ante i OOŚ PrzedłoŜenie projektów programów operacyjnych Radzie Ministrów IV 2013 V 2013 VI 2013 VII-X 2013 Negocjacje programów operacyjnych z Komisją Europejską VII-X 2013

24 Dziękuję za uwagę!