SYSTEM EMERYTALNY W TURCJI
|
|
- Agata Nowak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Caliendo M., Hujer R., Thomsen S. (2005b), Individual Employment Effect of Job Creation Schemes in Germany with Respect to Sectoral Heterogenity, IAB Discussion Paper nr 13, s Caliendo M. (2006), Microeconometric Evaluation of Labour Market Policies, Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems, Berlin: Springer Verlag. Castonguay J., Sol E. (2007), Is Work working? An Exploratory Study of the Work First Reintegration Strategy in the Netherland, ISSA, Warsaw, 5 7 March. Cichorek A., Koch S., Walwei U. (2005), Erschweren Zusatzjobs die Aufnahme einer regulären Beschäftigung?, IAB Kurzbericht nr 8, s Eichhorst W., Schneider H. (2008), Umsetzung des Workfare- Ansatzes im BMWi-Modell für eine existenzsichernde Beschäftigung, IZA Research Report nr 18, s Fromm S., Sproß C. (2008a), Die Aktivierung erwerbsfähige Hilfeempfänger. Programme, Teilnehmer, Effekte im internationalen Vergleich, IAB Forschungsbericht nr 1, s Fromm S., Sproß C. (2008b), Wie wirken Programme für erwerbsfähige Hilfeempfänger in andern Länder?, IAB Kurzbericht nr 4, s Heinemann S., Gartner H., Jozwiak E. (2006), Arbeitsförderung für Langzeitarbeitslose, IAB Forschungsbericht nr 3, s Kruppe T. (2008), Aktive Arbeitsmarktpolitik und ihre Auswirkungen: Aktuelle Forschungsergebnisse, Bielefeld. Lǿdemel I., Trickey H., red. (2000), An offer you can t refuse. Workfare in international perspective, Bristol: The Policy Press. Osikominu A. (2005), Eine Analyse der Teilnehmerselektion in die berufliche Weiterbildung auf Basis der Integrierten Erwerbsbiografien (IEB), IAB Forschungsbericht nr 23, s Söstra, IMU-Institut, PIW, COMPASS (2006), Evaluation der Umsetzung der Vorschläge der Hatz-Kommission, Arbeitspaket 1, Modul 1c, Arbeitsbeschaffungsmaßnahmen, Endbericht. Sproß C., Lang K. (2008), Länderspezifische Ausgestaltung von Aktivierungspolitiken, IAB Forschungsbericht nr 9, s Wagner A. (2006), Zusammenfassung und Kommentar zum Modul 1c der Evaluierung Hartz I bis III: Arbeistsbeschaffungs-maßnahmen, Projekt Monitor Arbeitsmarktpolitik Teilprojekt SOFI-FIA. SUMMARY In the last twenty years the majority of European states changed the strategies in reducing unemployment. The activation of long-term unemployed became the priority. This required an alteration of the previously valid instruments of the active labor market policy in order to separate its mostly effective forms. The reason for these undertakings is the changed formula of the functioning of programs that support the integration of unemployed into the open labor market. According to this formula unemployed people should be activated instead of supported through paying maintenance. Within the bounds of this concept some actions have been taken in the FRG, which effect are the changes in the use of previous means of activation of unemployed people. SYSTEM EMERYTALNY W TURCJI Jarosław Poteraj Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży WPROWADZENIE Turcja od wielu lat posiada status kraju stowarzyszonego z Unią Europejską. Ze względu na dalszą bądź bliższą perspektywę akcesji tego państwa do Wspólnoty warto śledzić i analizować rozwiązania funkcjonujące w systemie zabezpieczenia społecznego tego państwa. Na wstępie należy przybliżyć kilka faktów historycznych, które tworzyły podstawy i rozwiązania tureckiego systemu zabezpieczenia społecznego. Początki tureckiego systemu emerytalnego 1 sięgają 1866 r. wraz z powstaniem pierwszego funduszu emerytalnego dla żołnierzy. W 1880 r. założono fundusz dla administracji publicznej. W 1909 r. oba te fundusze połączyły się, tworząc Fundusz Emerytalny Władz Wojskowych i Cywilnych. Dalej powoływano kolejne fundusze albo inne formy organizacyjne dla różnych grup zawodowych: w 1921 r. Fundusz Akumulacji i Solidarności Stowarzyszenia Pracowników Zagłębia Węglowego (Ereğli) i Związek Pracowniczy (Amele Birliği); w 1934 r. Fundusz Emerytalny Pracowników Publicznej Administracji Kolejowej i Portów; w 1940 r. Fundusz Emerytalny Wiejskich Nauczycieli i Robotników Wiejskich; w 1943 r. Stowarzyszenie Zdrowia i Pomocy Społecznej Nauczycieli Szkół Podstawowych (İlko- kul Öğretmenleri Sağlık ve Sosyal Yardım Sandığı ILKSAN); w 1950 r. Fundusz Emerytalny dla Urzędników Republiki Tureckiej (Emekli Sandığı); w 1961 r. Fundusz Emerytalny Sił Zbrojnych (Ordu Yardımlaşma Kurumu OYAK). Znaczącym elementem funkcjonowania tego systemu było powołanie 16 lipca 1945 r. dobrowolnego Zakładu Ubezpieczenia Pracowniczego (przekształconego później na Zakład Ubezpieczenia Społecznego SSK), który z początkiem 1946 r. rozpoczął swoją działalność. Cztery lata później ubezpieczenie w tym Zakładzie stało się obowiązkowe. Był to zalążek obowiązkowego publicznego systemu emerytalnego w Turcji (Social , s. 197). Na mocy stosownych aktów prawnych z 1964 r. z uczestnictwa w obowiązkowym systemie ubezpieczeń społecznych turecki ustawodawca wykluczył pracowników banków, firm ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych oraz firm będących członkami izb handlowych. Dla osób tych utworzono ich własny zawodowy plan emerytalny typu defined benefit, który był później powszechnie nazywany funduszem zastępującym I filar. Z kolei 1 października 1972 r. powstał Zakład Ubezpieczenia Społecznego dla Rzemieślników, Handlowców i Innych Osób Samozatrudniających się (Bağ-kur). 28 Polityka Społeczna nr 2/2010
2 Od tego momentu funkcjonowały w Turcji trzy publiczne systemy emerytalne: 1) Emekli Sandığı, który obejmował swoją aktywnością sprawy emerytalne urzędników państwowych, 2) Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK), który obejmował wszystkich pracujących w sektorze prywatnym oraz robotników sektora publicznego, 3) Bağ-Kur, który zajmował się sprawami emerytalnymi rzemieślników, handlowców i innych osób samozatrudniających się; od 1977 r. również pracowników rolnych i ich rodzin. Obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym zostali objęci samozatrudniający się rolnicy, a dobrowolnie ubezpieczać mogły się gospodynie domowe oraz inni obywatele Turcji. Początkowo wiek emerytalny określono na 65 lat. W 1992 r. zniesiono minimalny wiek upoważniający do przejścia na emeryturę, pozostawiając jedynie wymóg uczestniczenia w systemie emerytalnym przez co najmniej 10 lat. Wówczas przeciętny wiek przechodzenia na emeryturę w Zakładzie Ubezpieczenia Społecznego (SSK) wyniósł 47 lat, a w Emekli Sandığı 48 lat. Składki na ubezpieczenia społeczne wynosiły: 1) w SSK 33,5% wynagrodzenia (20% na emerytury, 12% na ubezpieczenie zdrowotne i 1,5% na inne wydatki), 2) w Emekli Sandığı 35% (łącznie na emerytury i ubezpieczenie zdrowotne), 3) w Bağ-Kur 32% (20% na emerytury i 12% na ubezpieczenie zdrowotne). Ściągalność składek wynosiła 85% w SSK i 56% w Bağ-Kur. Reformą z sierpnia 1999 r. przywrócono minimalny wiek przechodzenia na emeryturę, określając go na 58 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Dotyczył on jednak jedynie osób wchodzących na rynek pracy, pozostawiając minimalny wiek przejścia na emeryturę w przypadku osób już pracujących w przedziale od 38 do 52 lat dla kobiet i w przedziale od 43 do 56 lat dla mężczyzn, w zależności od liczby lat pozostałych im do osiągnięcia we wcześniej obowiązującym rozwiązaniu uprawnień emerytalnych. Jednocześnie określono minimalny okres stażu w systemie emerytalnym, upoważniający do przejścia na emeryturę na 20 lat w SSK i 25 lat w Bağ-Kur i Emekli Sandığı. W przypadku SSK i Bağ-Kur emerytura obliczana była w odniesieniu do bazowego wynagrodzenia jako 3,5% za pierwsze 10 lat, 2% za kolejne 15 lat i 1,5% za każdy kolejny rok powyżej 25 lat uczestniczenia w systemie. Dla uczestników Emekli Sandığı emerytura stanowiła 75% bazowego wynagrodzenia za 25 lat uczestniczenia w systemie plus 1% za każdy dodatkowy rok opłacania składek. Bazowe wynagrodzenie w systemie SSK i Bağ-Kur określane było na podstawie całego okresu opłacania składek, a w Emekli Sandığı jako ostatnie wynagrodzenie. Poza publicznymi systemami emerytalnymi można było gromadzić oszczędności na emeryturę w zakładach ubezpieczeń na życie, w sponsorowanych przez pracodawców fundacjach albo w funduszach przezornościowych, oferujących różne typy świadczeń emerytalnych. Obowiązkowy charakter miały jedynie fundusze sił zbrojnych (Oyak) oraz państwowych zakładów górniczych (Amele Birliği). W 2001 r. działało około 250 tego typu instytucji. Obszar ten nie podlegał jednak publicznemu nadzorowi. 7 października 2001 r. weszła w życie regulacja prawna o prywatnych oszczędnościach emerytalnych i systemie inwestowania, na podstawie której w 2002 r. wydano wszystkie regulacje dotyczące funkcjonowania prywatnych funduszy emerytalnych oraz określono pełną procedurę licencyjną dla prywatnych kompanii emerytalnych (Emeklilik). Z początkiem 2002 r. wprowadzono również dodatek emerytalny wypłacany wszystkim emerytom 2. Zastosowano także procedurę przekształcania się zakładów ubezpieczeń na życie oferujących ubezpieczenia emerytalne w kompanie emerytalne, przy czym minimalny wymóg kapitału własnego dla firm emerytalnych określono na poziomie 20 bln TRL 3. Dodatkowy wymóg dotyczył obowiązku posiadania co najmniej 51% akcji kompanii emerytalnej przez instytucje finansowe. W 2003 r. pięć pierwszych kompanii emerytalnych uzyskało zezwolenie tureckiego Podsekretariatu Skarbu na prowadzenie działalności w zakresie prywatnych ubezpieczeń emerytalnych. Kompanie emerytalne miały obowiązek otworzyć po trzy fundusze emerytalne, które deklarowały zróżnicowaną politykę inwestycyjną w zakresie ryzyka. Fundusze emerytalne miały obowiązek inwestować co najmniej 30% aktywów w papiery dłużne rządu tureckiego, a nie więcej niż 15% aktywów w zagraniczne instrumenty finansowe. Jednocześnie zaczęło funkcjonować Centrum Nadzoru Emerytalnego (Emeklilik Gözetim Merkezi A.Ş. EGM) 4. Od początku 2005 r. tylko licencjonowane kompanie emerytalne stały się uprawnione do sprzedaży osobistych prywatnych emerytur i gromadzenia dobrowolnych składek na cele emerytalne. Oznaczało to ostateczną likwidację wcześniej funkcjonujących dodatkowych planów emerytalnych. W 2006 r. trzy obecne dotąd na rynku publiczne instytucje emerytalne: Emekli Sandığı, SSK oraz BağKur zintegrowały się i przekształciły w Zakład Zabezpieczenia Socjalnego (Sosyal Güvenlik Kurumu SGK). 1 października 2008 r. weszły w życie parametryczne zmiany w zakresie funkcjonowania systemu emerytalnego. Polegały one na: 1) wprowadzeniu stopniowego podnoszenia od 2036 r. wieku emerytalnego z poziomu 58 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn do docelowego poziomu 65 lat dla obydwu płci w 2048 r., 2) zwiększenia wymaganej do przejścia na emeryturę liczby dni opłacania składek z 7000 na 7200, 3) zmianie mechanizmu waloryzacji emerytur z miesięcznego waloryzowania indeksem cen konsumenckich na roczny indeks, uwzględniający zmiany cen konsumenckich i zmiany wskaźnika wzrostu PKB, ogłaszane w grudniu każdego roku. SYSTEM EMERYTALNY OBECNIE Turecki system emerytalny składa się z dwóch filarów (Elveren, Hsu 2007): obowiązkowego powszechnego systemu emerytalnego i dobrowolnego systemu emerytalnego. Obowiązkowy powszechny system emerytalny funkcjonuje na zasadach pay-as-you-go, z uzupełniającym zasilaniem w postaci dotacji budżetowej. Odmienne, od przedstawionych niżej, zasady dotyczą emerytur dla górników, którzy mogą przechodzić na emeryturę po 20 latach pracy pod ziemią, posiadając Polityka Społeczna nr 2/
3 co najmniej 5000 dni opłacania składek emerytalnych. Jeżeli górnik przekroczył wiek 50 lat, wymagane do przejścia na emeryturę jest jedynie posiadanie okresu co najmniej 1800 dni opłacania składek emerytalnych (Social 2007, s. 197). Składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 20% wynagrodzenia, z czego 11% płaci pracodawca 5, a pozostałe 9% pracownik (tamże). Składka naliczana jest w przedziale pomiędzy minimalnym a maksymalnym poziomem, przy czym poziom maksymalny określany jest jako 6,5-krotność minimalnego wynagrodzenia 6. Wiek emerytalny w przypadku osób, które rozpoczęły pracę po 8 września 1999 r., wynosi 60 lat dla mężczyzn i 58 lat dla kobiet. W przypadku osób, które rozpoczęły pracę wcześniej, wiek ten jest niższy i zróżnicowany od uzyskanych wcześniej uprawnień oraz płci. Przejście na emeryturę możliwe jest nawet w wieku 50 lat. System nie przewiduje określania maksymalnego wieku przechodzenia na emeryturę. Dla osób, które weszły na rynek pracy od 1 stycznia 2000 r., emerytura obliczana jest w odniesieniu do bazy, którą są przeciętne roczne zarobki ubezpieczonego, w następujący sposób (tamże, s. 198): 3,5% bazy za każdy 360-dniowy okres opłacania składek aż do poziomu 3600 dni, 2,0% bazy za każdy 360-dniowy okres następnych 5400 dni opłacania składek, 1,5% bazy za każdy kolejny 360-dniowy okres opłacania składek. Ubezpieczonych przed 1 stycznia 2000 r. obowiązują odmienne i zróżnicowane reguły. Dla otrzymania pełnej emerytury wymagany jest okres 7200 dni opłacania składek emerytalnych. Przy spełnieniu tego warunku nie przewiduje się obniżania wysokości emerytury przy wcześniejszym przejściu w stan spoczynku (Griffiths 2008). System przewiduje funkcjonowanie minimalnej 7 i maksymalnej emerytury 8. Emerytury waloryzowane są miesięcznym indeksem cen konsumenckich 9. System administrowany jest przez SGK. Emerytury nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Emeryci nie płacą także składek na ubezpieczenia społeczne (Whitehouse 2007, s. 155). Dobrowolny system emerytalny opiera się na zasadzie dobrowolności i jest systemem w pełni kapitałowym typu defined contribution z indywidualną ewidencją kont emerytalnych. Funkcjonuje w formie prywatnych funduszy emerytalnych tworzonych przez kompanie emerytalne. Fundusz płaci kompanii emerytalnej opłatę za obsługę w wysokości do 8% wartości składki. Kompanie emerytalne mają obowiązek prowadzić fundusze emerytalne typu A i typu B, które deklarują zróżnicowaną politykę inwestycyjną w zakresie ryzyka (Individual 2008). Kontrakty emerytalne mogą być zawierane przez pojedyncze osoby albo przez grupy osób, które podpisują wówczas tzw. kontrakty grupowe. Kontrakty grupowe mogą być podpisywane przez co najmniej 10 osób, ale jeżeli podpisującymi taki kontrakt są wszyscy pracownicy określonego zakładu pracy, wówczas może to być mniejsza liczba. Uczestnik może w dowolny sposób zdywersyfikować udział swoich składek w poszczególnych funduszach utworzonych przez daną kompanię emerytalną, przy czym zmian może dokonywać nie częściej niż raz na kwartał. Na trzy lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego kompania emerytalna ma obowiązek, po pisemnym powiadomieniu uczestnika, przenieść wszystkie jego zasoby do funduszu, który nie podlega ryzyku rynkowemu. Uczestnik może bez opłat przenieść zgromadzone zasoby do funduszy prowadzonych przez inną kompanię emerytalną, nie częściej niż raz w roku. Może także w dowolnej chwili zaprzestać lub wznowić przekazywania składek (Turkey 2003). Zarządzanie zgromadzonymi środkami powierzone jest prywatnym firmom typu portfolio management, które otrzymują prowizję za swoje usługi. Prowizja ta nie może przekroczyć 1/ wartości aktywów netto dziennie. Zgromadzone zasoby inwestowane są na rynkach finansowych, a następnie stanowią podstawę do wypłat emerytalnych. Ewidencja zasobów i efektów inwestycyjnych prowadzona jest przez TAKASBANK lub inny autoryzowany przez nadzór emerytalny bank. Wpłaty do systemu mogą być dokonywane przez samych pracowników albo przez pracodawców. Składki emerytalne obniżają podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym do poziomu 10% wynagrodzenia brutto, z ograniczeniem do poziomu rocznego minimalnego wynagrodzenia w gospodarce 10. Składki odprowadzane do systemu przez pracodawców uznawane są za koszty uzyskania przychodów w takim samym zakresie limitów kwotowych, jak w przypadku podatku pobieranego od osób fizycznych (Private 2004). Schemat nie przewiduje gwarantowanej stopy zwrotu. Standardowy wiek emerytalny wynosi 56 lat, z dodatkowym warunkiem uczestnictwa od co najmniej 10 lat w systemie 11. Wypłaty dokonane przed upływem co najmniej 10-letniego okresu opłacania składek są opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 15% wartości wypłaty. Jeśli natomiast uczestnik opłacał składki przez ponad 10 lat, a chce dokonać wypłaty przed ukończeniem 56 lat, płaci ryczałtowy podatek dochodowy w wysokości 10% wartości wypłaty. Jeśli uczestnik ukończył 56 lat i opłacał składki przez co najmniej 10 lat, wypłata jest w 25% wolna od opodatkowania, a pozostała jej część podlega opodatkowaniu w wysokości 5%. Realnie zatem wypłata taka opodatkowana jest w wysokości 3,75% 12. Wypłat można dokonywać w postaci wypłaty jednorazowej albo w postaci annuitetów (Turkey 2003). Istnieje także możliwość dłuższego niż do osiągnięcia 56 lat zbierania składek emerytalnych. W 2008 r. na rynku było obecnych 10 kompanii emerytalnych (Individual 2008) prowadzących 103 fundusze emerytalne 13, a liczba uczestników przekroczyła 1,7 mln osób 14. Funkcjonowanie systemu nadzoruje EGM. WYZWANIA I PRZEWIDYWANE ZMIANY Najważniejszym wyzwaniem, przed którym stoi system emerytalny w Turcji, jest podniesienie realnego wieku przechodzenia na emeryturę. Bardzo niski poziom tego wieku powoduje niskie wpływy ze składek, przy dużych obciążeniach dotyczących wypłat emerytalnych. Jednocześnie w Turcji występują bardzo wysokie poziomy stóp zastąpienia przy przejściu na emeryturę: 90% dla pracowników sektora prywatnego, 106% dla urzędników państwowych i 127% dla osób samozatrudniających się (Hugh 2007). W efekcie przewidywana na 2008 r. dotacja z budżetu do systemu emerytalnego może osiągnąć poziom 30 mld TRY Polityka Społeczna nr 2/2010
4 Kolejnym wyzwaniem jest unowocześnienie technologiczne publicznej instytucji emerytalnej i ostateczna integracja funkcjonujących wcześniej systemów (Adaman 2003, s. 38). Problemem jest także duże zróżnicowanie w zakresie płci pośród uczestników indywidualnych ubezpieczeń emerytalnych (Elveren, Hsu 2007). Optymistycznie natomiast wygląda w Turcji perspektywa demograficzna. Przewidywania na 2020 r. określają rozmiar populacji w wieku 65+ lat na 8,4% (Lapham, Kinsella 1997), a zatem w porównaniach międzynarodowych na bardzo niskim poziomie 16. Natomiast stosunek liczby 65-latków i starszych do liczby osób w wieku lata wynosi około 9% (Verbeken 2007). Problemem jest z pewnością bieda na wsi w Turcji mieszkające na wsi 39% populacji wytwarza jedynie 15% PKB (Walstad 2006). Jednocześnie 90% pracujących na wsi zatrudnionych jest w sektorze nieformalnym i nie płaci składek emerytalnych. Warto sobie także uzmysłowić, że dynamika demograficzna w Turcji może spowodować to, że już w 2015 r. Turków może być więcej niż Niemców. Jeśli zatem Turcja stanie się do tego czasu członkiem Unii Europejskiej, będzie to najbardziej ludny kraj Wspólnoty. W przewidywaniach na 2050 r. podawana jest nawet liczba 100 mln obywateli Turcji (Verbeken 2007). PODSUMOWANIE System emerytalny w Turcji powstał pod koniec lat 40. XX w. na bazie bismarckowskiej koncepcji emerytalnej. Przez długie lata funkcjonował w postaci trzech osobnych publicznych zakładów emerytalnych. W 1999 r. rozpoczął się proces reformowania systemu, skutkujący powstaniem w 2003 r. dobrowolnego kapitałowego schematu emerytalnego, a w 2006 r. połączeniem trzech instytucji emerytalnych w jedną, nadal funkcjonującą w formule pay-as- -you-go. Bardzo korzystna sytuacja demograficzna sprzyja rozwojowi schematu kapitałowego, mimo jego pełnej dobrowolności. Bardzo dynamicznie rozwijający się rynek zachęca nowych inwestorów do inwestycji w kompanie emerytalne w tym kraju (Paakkinen 2008). Jednocześnie Turcja boryka się z wieloletnim deficytem bazowego schematu emerytalnego. Bez radykalnego podwyższenia faktycznego wieku przechodzenia na emeryturę nie można liczyć na korzystną zmianę w tym zakresie. Podjęta w 2008 r. reforma przyjęła 40-letnią perspektywę osiągnięcia wieku emerytalnego 65 lat. Jedynie bardzo korzystna sytuacja w zakresie poziomu wzrostu PKB może uchronić system emerytalny Turcji od bankructwa, powstrzymywanego, jak dotąd, dotacją budżetową. W porównaniach międzynarodowych wyróżnia tureckie rozwiązanie emerytalne system dwufilarowy, odrębny od forsowanego powszechnie przez Bank Światowy rozwiązania trójfilarowego. Kolejnym wyróżnikiem jest całkowita dobrowolność uczestniczenia w filarze kapitałowym. 1 Historię rozwoju systemu emerytalnego w Turcji opracowano na podstawie: (Adaman 2003; Brook, Whitehouse 2006; Elveren 2006; Korkmaz, Uygurtürk 2007; Müminoğlu, Teker 2005; Olgaç 2006; Private 2004; Reforming 2005; Sezer 2004; Social 2007; Turkey 2000 oraz zasobów stron internetowych: english/his.html, SGKLibrary/english/general/history, http: // http: // / html#turkey. 12 Wyniósł on wówczas 75 mln TRL miesięcznie (Whitehouse 2007, s. 154). 13 Czyli 20 mln TRY. Por.: Turkey+-+Recent+developments.doc [dostęp ]. Walutą w Turcji jest nowa lira turecka (TRY), która weszła w obieg 1 stycznia 2005 r., zastępując starą lirę turecką w relacji 1 nowa lira = starych lir (kod ISO 4217 starej waluty to TRL). Nowa lira dzieli się na 100 nowych guruszy r. za 1 EUR płacono 1,9906 TRY, a w Polsce 1 TRY było warte 1,8213 PLN. Por.: oraz http: // [dostęp ] lipca 2003 r. akcjonariusze tego Centrum opłacili kapitał zakładowy. Akcjonariuszami założycielami byli: rząd turecki, reprezentowany przez Ministerstwo Skarbu, oraz 11 prywatnych przedsiębiorstw emerytalnych, które uzyskały licencje na prowadzenie działalności w obszarze rynku emerytalnego. Por.: =358 [dostęp ]. 15 W przypadku osób zatrudnionych w ciężkich warunkach składka płacona przez pracodawcę wynosi 13% wynagrodzenia. 16 W 2006 r. minimalny poziom zarobków podlegających opłacaniu składek emerytalnych wynosił 444,15 TRY miesięcznie, a maksymalny 2886,975 TRY miesięcznie. 17 W 2002 r. wynosiła ona między 202 a 257 mln TRL miesięcznie (Whitehouse 2007, s. 154). 18 W 2006 r. wynosiła ona 878,68 TRY miesięcznie. 19 Od początku 2009 r. emerytury będą indeksowane rocznym indeksem, uwzględniającym zmiany cen konsumenckich i zmiany wskaźnika wzrostu PKB, ogłaszane w grudniu każdego roku [dostęp ] developments.doc [dostęp ] [dostęp ] [dostęp ] [dostęp ] / html#turkey [dostęp ]. 16 Dla 27 krajów Unii Europejskiej przeciętna w tym zakresie w lipcu 2007 r. wynosiła 17% (Poteraj 2008, s ). LITERATURA Adaman F. with the contribution of Cem Behar (2003), Country Study Turkey, w: Social protection in the Candidate Countries. Country Studies Cyprus, Malta, Turkey, Gesellschaft für Versicherungs-wissenschaft und gestaltung e. V. (GVG) (Hrsg.) 43, Akademische Verlagsgesellschaft Aka GmbH, Berlin; Brook A.M., Whitehouse E. (2006), The Turkish Pension System: Further Reforms To Help Solve The Informality Problem, [dostęp ], na stronie: oecd.org/dataoecd/4/37/ pdf. Elveren A.Y., Hsu S. (2007), Gender Gaps in the Individual Pension System in Turkey, University of Utah Department of Economics, Working Paper No: , [dostęp ] na stronie: activities/papers/2007_06.pdf. Polityka Społeczna nr 2/
5 Elveren A.H. (2006), Regulating Voluntary Private Pension: The Case of Turkey s DC Schemes, Workshop on Rethinking Pension Provision in Pakistan April 14 15, Lahore, Pakistan, [dostęp ], na stronie: /info.worldbank.org/etools/docs/library/233828/ LahoreELVERENTURKEY.pdf. Griffiths G. (2008), The Political Economy of Pension Reform in Turkey, [dostęp ], na stronie: Thesis _000.pdf. Hugh E. (2007), Turkey, The Anatolian Tiger, artykuł z [dostęp ], na stronie: oesmatter.blogspot.com/2007/09/turkey-anatolian-tigerii.html. Individual Pension System Progress Report (2008), [dostęp ], na stronie: bes2007gr/bes2007gr.pdf. Korkmaz T., Uygurtürk K. (2007), Individual Pension Funds in Turkey and Historical Progress, [dostęp ], na stronie: docman&task=doc_view&gid=29&itemid=100. Lapham S.J., Kinsella K. (1997), Aging trends Turkey, Kluwer Academic Publishers, Journal of Cross-Cultural Gerontology, No. 12, s Müminoğlu O., Teker S. (2005), A Solution for the Aged Turkish Social Security System: Private Pension Funds, [dostęp ], na stronie: dergi/ pdf. Olgaç K. (2006), Private Pension System of Turkey. Discussion on the Development of Private Pension System of Turkey, OECD/IOPS Global Forum on Private Pensions Istanbul, November, [dostęp ], na stronie: Private%20Pension%20System%20of%20Turkey%20 _Kemal%20OLGA%C3%87_Pension%20Monitoring% 20Center.pdf. Paakkinen R. (2008), Turkish pensions to see first of three new entrants, artykuł z 28.10, [dostęp ] na stronie: see_first_of_three_new_entrants_29539.php. Poteraj J. (2008), Pension Systems in 27 EU Countries, The Association of Polish Scientists of Lithuania, Vilnius; Private Pension System in Turkey (2004), Deloitte, 12 January, [dostęp ], na stronie: Reforming The Turkish Pension System; Present Situation and Alternative Strategies (2005), Turkish Industrialists and Businessmen s Association, [dostęp ], na stronie: SH-PENSION-SYSTEM-EXECUTIVE%20SUMMA- RY.PDF. Sezer S. (2004), Trouble in Turkey, Global Pensions November, [dostęp ], na stronie: pdf. Social protection in the Candidate Countries. Country Studies Cyprus, Malta, Turkey (2003), Gesellschaft für Versicheru ngswissenschaft und gestaltung e. V. (GVG) (Hrsg.) 43, Akademische Verlagsgesellschaft Aka GmbH, Berlin. Social Security Programs Throughout the World: Asia and the Pacific, 2006 (2007), Social Security Administration, Office of Policy & Office of Research, Evaluation, and Statistics, SSA Publication No , Released: March, Washington D.C. Turkey. Economic Reforms, Living Standards and Social Welfare Study (2000), Document of the World Bank Report No TU, January. Turkey. Private pension system (2003), Pricewaterhouse- Coopers, January, artykuł dostępny na stronie: ; Verbeken D. (2007), The pension reform challenge in Turkey, [dostęp ], na stronie: Walstad A. (2006), Investment boom flagged up for Turkey, Global Pensions February, [dostęp ], na stronie: Whitehouse E. (2007), Pensions Panorama. Retirement-Income Systems in 53 Countries, The World Bank, Washington D.C. SUMMARY The article presents an insight into the old age pension system in Turkey. The article consists three topic paragraphs: 1. the historical development of its pension system, 2. the present situation, and 3. challenges and foreseen changes. There, the author s goal was to present both past and present solutions employed by the Turkish pension system, in search for ideas worth consideration in international comparisons. In the summary, the author highlights as a particular Turkish approach two-pillar system, separate to commonly, by World Bank, forced three-pillar solution. Next distinguishing mark of Turkish system is total voluntary participation in fully funded pillar. NOWE KSIĄŻKI Elżbieta Kryńska (red.), Eugeniusz Kwiatkowski, Leszek Kucharski, PROGNOZA PODAŻY I POPYTU NA PRACĘ W WOJE- WÓDZTWIE PODLASKIM, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie, Białystok-Warszawa 2010, stron 134. Lucyna Machol-Zajda (red.), Dorota Głogosz, DOTYCHCZASOWE I PERSPEKTYWICZNE WYKORZYSTANIE ELASTYCZ- NYCH FORM ZATRUDNIENIA W PODLASKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie, Białystok-Warszawa 2010, stron 172. Iwona Kukulak-Dolata (red.), Łukasz Arendt, PROFILE EMIGRACJI ZAROBKOWYCH MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie, Białystok- -Warszawa 2009, stron 162. Halina Sobocka-Szczapa (red.), Iwona Poliwczak, MOBILNOŚĆ ZAWODOWA, EDUKACYJNA I PRZESTRZENNA LUD- NOŚCI WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie, Białystok-Warszawa 2010, stron 286. Ryszard Horodeński (red.), Cecylia Sadowska-Snarska (red.), Mirosława Cywoniuk, Maciej Muczyński, POZIOM I STRUK- TURA POPYTU NA PRACĘ W ŚWIETLE BADAŃ PODLASKICH PRACODAWCÓW, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie, Białystok-Warszawa Małgorzata Potoczna, Wielisława Warzywoda-Kruszyńska, KOBIETY Z ŁÓDZKICH ENKLAW BIEDY. BIEDA W CYKLU ŻYCIA I MIĘDZYPOKOLENIOWYM PRZEKAZIE, Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009, stron Polityka Społeczna nr 2/2010
Polityka gospodarcza i społeczna (zabezpieczenie emerytalne)
prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz Polityka gospodarcza i społeczna (zabezpieczenie emerytalne) Zakres przedmiotowy systemu zabezpieczenia społecznego wyznacza katalog ryzyk społecznych: choroby macierzyństwa
Bardziej szczegółowoNOWA STRATEGIA AKTYWIZACJI BEZROBOTNYCH W NIEMCZECH
NOWA STRATEGIA AKTYWIZACJI BEZROBOTNYCH W NIEMCZECH Krzysztof Nyklewicz Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie WPROWADZENIE Większość nowoczesnych państw dobrobytu realizuje od lat 9. ubiegłego wieku
Bardziej szczegółowoReforma emerytalna. Co zrobimy? ul. Świętokrzyska 12 00-916 Warszawa. www.mf.gov.pl
Reforma emerytalna Co zrobimy? Grudzień, 2013 Kilka podstawowych pojęć.. ZUS Zakład Ubezpieczeń Społecznych to państwowa instytucja ubezpieczeniowa. Gromadzi składki na ubezpieczenia społeczne obywateli
Bardziej szczegółowoPension systems in Europe - Cyprus
MPRA Munich Personal RePEc Archive Pension systems in Europe - Cyprus Jaros law Poteraj Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie 2007 Online at http://mpra.ub.uni-muenchen.de/33159/ MPRA Paper No. 33159, posted
Bardziej szczegółowoEmerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku.
Emerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku. System emerytalny składa się z trzech filarów. Na podstawie podanych niżej kryteriów klasyfikacji nowy system emerytalny
Bardziej szczegółowoTallinn 436 tys. mieszkańców (dane za 2015 r.) Ludność: tys. mieszkańców (2016 Statistics Estonia) euro (2014 r.)
Jak ubezpieczają się w Unii (Estonia) Powierzchnia: 45,3 tys. km2 Stolica: Tallinn 436 tys. mieszkańców (dane za 2015 r.) Ludność: 1 312 tys. mieszkańców (2016 Statistics Estonia) Przyrost naturalny: -1,47
Bardziej szczegółowoJAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ?
JAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ? MATERIAŁ INFORMACYJNY DLA STUDENTÓW I MŁODYCH PRACOWNIKÓW OPRACOWANY PRZEZ IZBĘ GOSPODARCZĄ TOWARZYSTW EMERYTALNYCH, WWW.IGTE.PL POLSKA EMERYTURA 2015 1960 1970
Bardziej szczegółowoPolityka społeczna (9): Zabezpieczenie emerytalne II i III filar
Polityka społeczna (9): Zabezpieczenie emerytalne II i III filar Literatura I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcie i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, LexisNexis, Warszawa, 2007, s.266-275. 2 Składki
Bardziej szczegółowoIII filar ubezpieczenia emerytalnego
III filar ubezpieczenia emerytalnego 1 Przesłanki reformy emerytalnej 2 Wskaźniki zgonów i urodzeń w tys. 600 550 Zgony Urodzenia 500 450 400 350 300 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Bardziej szczegółowoUwarunkowania rynku pracy w Polsce. Aspekty regionalne
Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie Uwarunkowania rynku pracy w Polsce. Aspekty regionalne redakcja naukowa Ryszard Cz. Horodeński Cecylia Sadowska-Snarska
Bardziej szczegółowoPRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY
PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY Pracowniczy Program Emerytalny Jest to system oszczędzania dla osób, które chcą powiększyć swoją emeryturę oraz stworzyć sobie możliwość uzyskania satysfakcjonującego poziomu
Bardziej szczegółowoOcena funkcjonowania programu Indywidualnych Kont Emerytalnych implikacje dla doskonalenia systemu zabezpieczenia emerytalnego
Zarządzanie Publiczne, 4(16)/2011, s. 95 118 Kraków 2012 Published online June 29, 2012 Ocena funkcjonowania programu Indywidualnych Kont Emerytalnych implikacje dla doskonalenia systemu zabezpieczenia
Bardziej szczegółowoTytuł pretytuł prezentacji. Podtytuł prezentacji zentacji Podtytuł prezentacji dr Antoni Kolek. Pracownicze formy oszczędzania na emeryturę.
Tytuł pretytuł prezentacji Pracownicze formy oszczędzania na emeryturę. PPK a PPE Podtytuł prezentacji zentacji Podtytuł prezentacji dr Antoni Kolek Prowadzący: Jan Kowalski Prezes zarządu Instytutu Emerytalnego
Bardziej szczegółowoSystem emerytalny w Polsce
System emerytalny w Polsce 1 Reformy systemów emerytalnych w wybranych krajach Europy Środkowo- Wschodniej i Ameryki Łacińskiej 20 18 16 Bułgaria Chorwacja Estonia Litwa Dominikana 14 12 10 Kazachstan
Bardziej szczegółowoEmerytura (zwana dawniej rentą starczą) świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek
Emerytura (zwana dawniej rentą starczą) świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej (jako
Bardziej szczegółowoANALIZA FOR nr 3/2011
Dawid Samoń Warszawa, 5 sierpnia 2011 r. Mniejsze zło nie przeszło Synteza Bułgaria w 2009 r. była w recesji (-5,5% PKB), natomiast w 2010 r. odnotowała słaby wzrost (0,15% PKB), podczas gdy Polska rozwijała
Bardziej szczegółowoSYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH W POLSCE. dr Elżbieta Malinowska-Misiąg, Instytut Finansów
SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH W POLSCE dr Elżbieta Malinowska-Misiąg, Instytut Finansów CEL FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Zapewnienie środków do życia osobom, które ze względu na:
Bardziej szczegółowoUZASADNIENIE I. II. III.
UZASADNIENIE I. W związku z wątpliwościami, czy Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ma prawo przyznawać świadczenie honorowe osobom, które ukończyły 100 lat życia, w projekcie proponuje się wprowadzenie
Bardziej szczegółowoPRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE NOWE WYZWANIE DLA PRACODAWCÓW
PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE NOWE WYZWANIE DLA PRACODAWCÓW (NA PODSTAWIE DRUKU SEJMOWEGO NR 2811) dr Marcin Wojewódka, radca prawny Warszawa, 27 września 2018 r. www.wojewodka.pl Prezentacja została przygotowana
Bardziej szczegółowo2015-12-16. Wyliczanie emerytury na zasadach zbliżonych do tych panujących przed 1.01.1999 r. Emerytura. Do kiedy stare emerytury?
Emerytura Zasady wyliczania wysokości emerytury to suma pieniędzy, którą będzie comiesięcznie otrzymywał ubezpieczony z ZUS w momencie, gdy nabędzie status emeryta. Wyliczanie emerytury na zasadach zbliżonych
Bardziej szczegółowoPRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE. Nowa forma oszczędzania niebawem w Twojej firmie. Już dziś możesz przygotować się na wdrożenie PPK razem z nami.
PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE Nowa forma oszczędzania niebawem w Twojej firmie. Już dziś możesz przygotować się na wdrożenie PPK razem z nami. PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE Co PPK oznacza dla pracodawcy?
Bardziej szczegółowoPracownicze Plany Kapitałowe z perspektywy pracownika i pracodawcy. Założenia, szacowane koszty i korzyści. Kongres Consumer Finance
Pracownicze Plany Kapitałowe z perspektywy pracownika i pracodawcy. Założenia, szacowane koszty i korzyści. Warszawa, 8 grudnia 2017r. Kongres Consumer Finance Obecny system emerytalny formalnie opiera
Bardziej szczegółowoFunkcje subkonta ZUS Uwarunkowania prawne
Funkcje subkonta ZUS Uwarunkowania prawne Dr Sebastian Jakubowski Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki Gospodarczej Konferencja Naukowa EDUKACJA FINANSOWA
Bardziej szczegółowoCO ZROBIĆ, ŻEBY SIĘ UDAŁO? Emerytalne Konto Oszczędnościowe sposobem na wyższą emeryturę
CO ZROBIĆ, ŻEBY SIĘ UDAŁO? Emerytalne Konto Oszczędnościowe sposobem na wyższą emeryturę III filar emerytalny ewolucja systemu PRACOWNICZE PROGRAMY EMERYTALNE INDYWIDUALNE KONTA EMERYTALNE INDYWIDUALNE
Bardziej szczegółowoSTATUT AVIVA OTWARTEGO FUNDUSZU EMERYTALNEGO AVIVA BZ WBK
STATUT AVIVA OTWARTEGO FUNDUSZU EMERYTALNEGO AVIVA BZ WBK (tekst jednolity obowiązujący od dnia 22 kwietnia 2015 roku) I. Postanowienia ogólne 1. Podstawa prawna działalności Funduszu 1. Aviva Otwarty
Bardziej szczegółowoFinanse ubezpieczeń społecznych
Finanse ubezpieczeń społecznych Wykład 3. W jaki sposób możemy oszczędzać na starość Averting (1994), Góra (2003), Muszalski (2004) CBOS, Polacy o dodatkowym oszczędzaniu na emeryturę, BS/77/2010 dr Grzegorz
Bardziej szczegółowoU z a s a d n i e n i e
U z a s a d n i e n i e Projekt nowelizacji ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001,
Bardziej szczegółowoFundusze inwestycyjne i emerytalne
Fundusze inwestycyjne i emerytalne WYKŁAD 8 FUNDUSZE EMERYTALNE W SYSTEMIE EMERALNYMY CEL I STRUKTURA SYSTEMU EMERYTALNEGO (1) Pojęcie ogólne: ogół planów (programów) wypłacających świadczenia emerytalne.
Bardziej szczegółowoZałącznik 5d. Dezaktywizacja osób w wieku okołoemerytalnym. Wstępne studium determinant dezaktywizacji zawodowej kobiet i mężczyzn cz.
Załącznik 5d do raportu z badań: Dezaktywizacja osób w wieku okołoemerytalnym Wstępne studium determinant dezaktywizacji zawodowej kobiet i mężczyzn cz. III Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoThe Sooner The Better - The Welfare Effects of the Retirement Age Increase Under Various Pension Schemes
The Sooner The Better - The Welfare Effects of the Retirement Age Increase Under Various Pension Schemes Marcin Bielecki, Karolina Goraus, Jan Hagemejer, Joanna Tyrowicz Jan Hagemejer WNE UW, NBP Czerwiec
Bardziej szczegółowoSTATUT AVIVA OTWARTEGO FUNDUSZU EMERYTALNEGO AVIVA BZ WBK
STATUT AVIVA OTWARTEGO FUNDUSZU EMERYTALNEGO AVIVA BZ WBK (tekst jednolity obowiązujący od dnia 1 czerwca 2009 roku) I. Postanowienia ogólne 1. Podstawa prawna działalności Funduszu 1. Aviva Otwarty Fundusz
Bardziej szczegółowoSTATUT PKO BP BANKOWEGO OTWARTEGO FUNDUSZU EMERYTALNEGO
STATUT PKO BP BANKOWEGO OTWARTEGO FUNDUSZU EMERYTALNEGO (tekst jednolity uwzględniający zmiany dokonane Uchwałami Walnego Zgromadzenia PKO BP BANKOWY PTE S.A. nr 4 i 5 z dnia 08.02.1999 r., nr 2 z dnia
Bardziej szczegółowoPension Systems in Europe - Estonia
MPRA Munich Personal RePEc Archive Pension Systems in Europe - Estonia Jaros law Poteraj Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Sk lodowskiej, Lublin 2007 Online at http://mpra.ub.uni-muenchen.de/32136/
Bardziej szczegółowoOPZZ-Z2/WT/2013/AS 19 grudnia 2013 r.
WICEPRZEWODNICZĄCA OGÓLNOPOLSKIEGO POROZUMIENIA ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH WIESŁAWA TARANOWSKA OPZZ-Z2/WT/2013/AS 19 grudnia 2013 r. Koleżanki i Koledzy W załączeniu przekazuję dokumenty zawierające: - najistotniejsze
Bardziej szczegółowoKapitał. Fundusze i rezerwy kapitałowe
Kapitał. Fundusze i rezerwy kapitałowe Dr Damian Walczak 2017-09-21 Wprowadzenie Praca to baza dla składek. Kapitał do baza pierwotna składek (lub danin), ale i świadczeń. 2 Kapitał w Polsce (I) 3 Bezpośrednie
Bardziej szczegółowoEmerytury w Polsce i na świecie
Emerytury w Polsce i na świecie 1 60 Emerytura ma zabezpieczyć byt na starość, gdy z powodu wieku nie będziesz już mógł pracować. 2 61 Umowa międzypokoleniowa (solidaryzm) Składki wpłacane teraz przez
Bardziej szczegółowoZainwestuj w swoją emeryturę
Zainwestuj w swoją emeryturę Pracownicze Plany Kapitałowe www.ppk-aegon.pl Pracownik 2% wynagrodzenia brutto + dobrowolnie dodatkowo do 2% wynagrodzenia brutto Pracodawca 1,5% wynagrodzenia brutto + dobrowolnie
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych w liczbach
Zakład Ubezpieczeń Społecznych w liczbach O ZUS Jesteśmy instytucją administracji publicznej, której państwo polskie powierzyło zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia społecznego. Stało się to 24
Bardziej szczegółowoZmiany w zasadach gromadzenia środków emerytalnych
Zmiany w zasadach gromadzenia środków emerytalnych Z dniem 1 maja 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych
Bardziej szczegółowoPropozycje dodatkowych form oszczędzania na emeryturę
Propozycje dodatkowych form oszczędzania na emeryturę Zabezpieczenie emerytalne Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 3-4 listopad 2016 r. Agnieszka Pobłocka Uniwersytet Gdański a.poblocka@ug.edu.pl Celem prezentacji
Bardziej szczegółowoZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH w liczbach
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH w liczbach O ZUS since 1934 Jesteśmy instytucją administracji publicznej, której państwo polskie powierzyło zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia społecznego. Stało
Bardziej szczegółowoPRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE. Nowa forma oszczędzania niebawem w Twojej firmie. Już dziś możesz przygotować się na wdrożenie PPK razem z nami.
PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE Nowa forma oszczędzania niebawem w Twojej firmie. Już dziś możesz przygotować się na wdrożenie PPK razem z nami. PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE Co PPK oznacza dla pracodawcy?
Bardziej szczegółowoSpis treści Wstęp ROZDZIAŁ 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego ROZDZIAŁ 2. Struktura systemu ubezpieczeń społecznych
Spis treści Wstęp....................................... 11 ROZDZIAŁ 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego........................... 13 1.1. Prawne podstawy zabezpieczenia społecznego.............
Bardziej szczegółowoSYSTEM EMERYTALNY W POLSCE
SYSTEM EMERYTALNY W POLSCE 1 stycznia 1999 roku weszła w życie reforma systemu emerytalnego. Od tego momentu w Polsce funkcjonują równolegle dwa systemy emerytalne: stary system emerytalny dla osób urodzonych
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych 1 1 ZUS zajmuje się: przyznawaniem i wypłatą: emerytur i rent zasiłków chorobowych, macierzyńskich opiekuńczych, pogrzebowych świadczeń przedemerytalnych, dodatków kombatanckich
Bardziej szczegółowoUbez piecz enie ersalne saln D am a en e t n ow o a a S t S rat ra eg e i g a
Ubezpieczenie Uniwersalne Diamentowa Strategia 17 październik 2012 Diamentowa Strategia pozwoli Ci zabezpieczyć finansowo rodzinę przed utratą głównych dochodów w przypadku: inwalidztwa, poważnego zachorowania,
Bardziej szczegółowoGrupowe (od 1999) Pracownicze programy emerytalne. Indywidualne konto emerytalne. Indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego PPE IKE IKZE
Rodzaje kwalifikowanych programów emerytalnych PPE Grupowe (od 1999) Pracownicze programy emerytalne IKE Indywidualne (od II poł 2004) Indywidualne konto emerytalne IKZE Indywidulane (od stycznia 2012)
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych 1 9 Ubezpieczenia społeczne Ich głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa materialnego osobom w podeszłym wieku, niezdolnym do pracy, ofiarom wypadków oraz chorób. Wypłaty
Bardziej szczegółowoPYTANIA I ODPOWIEDZI BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
PYTANIA I ODPOWIEDZI P R AC OWNICZY PROGR AM E MERYTAL N Y BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A. Warszawa, maj 2017 r. ODPOWIEDZI NA PYTANIA - PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY Strona 1 z 7 Spis treści
Bardziej szczegółowozwanym dalej osobami uprawnionymi, jeżeli wysokość tych świadczeń nie przekracza, na dzień 30 czerwca 2017 r., kwoty 2000,00 zł miesięcznie.
Projekt USTAWA z dnia.. 2017 r. o jednorazowym dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenia przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe albo
Bardziej szczegółowoEmerytury i system ubezpieczeń
Emerytury i system ubezpieczeń 1 1 EMERYTURA świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej.
Bardziej szczegółowoKomunikacja wspierająca decyzje emerytalne w projektowanych pracowniczych planach kapitałowych
Komunikacja wspierająca decyzje emerytalne w projektowanych pracowniczych planach kapitałowych Andrzej Sołdek, CFA Konferencja Naukowa EDUKACJA FINANSOWA Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, 28 września
Bardziej szczegółowoINDYWIDUALNE EMERYTALNE
INDYWIDUALNE KONTO EMERYTALNE DLACZEGO WARTO MIEĆ IKE? Rok Źródło Wysokość emertury stopa zastąpienia 1997 Bezpieczeństwo dzięki różnorodności opracowanie Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia
Bardziej szczegółowoDr hab. Monika Lewandowicz-Machnikowska
Dr hab. Monika Lewandowicz-Machnikowska Składka może być ujęta jako: } składka łączną } składka podzielona. Od 1999 r. w Polsce składka jest podzielona i odprowadzana w ramach FUS na cztery fundusze ubezpieczeniowe.
Bardziej szczegółowoEmerytury i system ubezpiecze
Emerytury i system ubezpiecze 1 58 EMERYTURA ma zabezpieczy byt na staro osobom, które ze wzgl du na wiek nie mog ju pracowa. 2 59 Zasada umowy mi dzypokoleniowej (solidaryzm) Sk adki obecnie wp acane
Bardziej szczegółowoEmerytura ustawowa w Belgii jest przyznawana i obliczana na podstawie przebiegu zatrudnienia. W Belgii istnieją trzy różne systemy emerytalne:
W Belgii istnieją trzy filary emerytalne. Pierwszy filar to emerytura ustawowa, obliczana i przyznawana na podstawie kariery zawodowej. Drugi filar to dodatek do emerytury ustawowej przyznawany osobom,
Bardziej szczegółowoINDYWIDUALNE KONTO EMERYTALNE
PYTANIA I ODPOWIEDZI INDYWIDUALNE KONTO EMERYTALNE BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A. Czerwiec 2017 Strona 1 z 6 Spis treści INFORMACJE PODSTAWOWE... 3 Jakie są korzyści z oszczędzania na IKE?...
Bardziej szczegółowoKto pomoże dziadkom, czyli historia systemów emerytalnych. Autor: Artur Brzeziński
Kto pomoże dziadkom, czyli historia systemów emerytalnych Autor: Artur Brzeziński Skrócony opis lekcji Uczniowie poznają wybrane fakty z historii emerytur, przeanalizują dwa podstawowe systemy emerytalne
Bardziej szczegółowo1. OGÓLNE ZASADY OPODATKOWANIA EMERYTUR I RENT NA GRUNCIE PRAWA POLSKIEGO
Warszawa, dnia 1~maja 2013 r. MINISTERSTWO FINANSÓW DEPART AMENT POLITYKI PODATKOWEJ PK2/065/27/WITI2013/ ~D ~ ~'00'j 6 WYJAŚNIENIA DOTYCZĄCE KWESTII OPODATKOWANIA EMERYTUR I RENT W RELACJACH POLSKO-AMERYKAŃSKICH
Bardziej szczegółowoEmerytury: } Część I: Finansowanie. } Część II: Świadczenia
Część I finasowanie Emerytury: } Część I: Finansowanie } Część II: Świadczenia I. Wprowadzenie. Fundusz społeczny- pojęcie funduszu społecznego, udział w tworzeniu funduszu i prawie do świadczeń z niego
Bardziej szczegółowo2. Fundusz jest przeznaczony dla osób oczekujących długoterminowego wzrostu wartości oszczędności, które decyzję co do struktury aktywów Funduszu
OGŁOSZENIE Zarząd ING Powszechne Towarzystwo Emerytalne Spółka Akcyjna informuje, że Komisja Nadzoru Finansowego decyzją nr DLU/WFE/612/22/5/14/KM z dnia 8 września 2014 roku wyraziła zgodę na zmianę Statutu
Bardziej szczegółowoInformacja o zmianach danych objętych prospektem informacyjnym dokonanych w dniu 28 kwietnia 2016 roku
Informacja o zmianach danych objętych prospektem informacyjnym dokonanych w dniu 28 kwietnia 2016 roku Działając na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie prospektu
Bardziej szczegółowoIndywidualne Konto Emerytalne (IKE) oraz Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE)
Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) oraz Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) www.nnip.com www.nntfi.pl 1 Co to jest IKZE i IKE? 2 Polski system emerytalny Czy emerytura z ZUS będzie wystarczająca?
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów 13. Wstęp 17
System ubezpieczeń społecznych : zagadnienia podstawowe / redakcja naukowa Grażyna Szpor ; Zofia Kluszczyńska, Wiesław Koczur, Katarzyna Roszewska, Katarzyna Rubel, Grażyna Szpor, Tadeusz Szumlicz. 8.
Bardziej szczegółowoPropozycja reformy systemu emerytalnego: wprowadzenie PPK i przekształcenie OFE Europejski Kongres Finansowy 7 czerwca 2017 r.
Propozycja reformy systemu emerytalnego: wprowadzenie PPK i przekształcenie OFE Europejski Kongres Finansowy 7 czerwca 2017 r. Mateusz Walewski Reforma systemu emerytalnego jest ważnym elementem Programu
Bardziej szczegółowobrak opodatkowania zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki) osiągniętych przez oszczędzających w związku z oszczędzaniem na IKE,
1. Czy każdy może założyć IKE i IKZE? Prawo do dodatkowego oszczędzania na przyszłą emeryturę w ramach IKE i IKZE przysługuje każdej osobie fizycznej, która ukończyła 16 lat. W przypadku osób małoletnich,
Bardziej szczegółowoNr 1148. Informacja. System zabezpieczenia emerytalnorentowego. Małgorzata Dziubińska-Michalewicz KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ
KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH System zabezpieczenia emerytalnorentowego w Kanadzie Wrzesień 2005 Małgorzata Dziubińska-Michalewicz Informacja Nr
Bardziej szczegółowoWaloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych od 1 marca 2008 r.
Waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych od 1 marca 2008 r. Od 1 marca 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje podwyższenia świadczeń emerytalno-rentowych w ramach ich waloryzacji. Waloryzacji
Bardziej szczegółowoZmiany w niemieckim systemie emerytalnym od 2017r.
Podniesienie granicy wieku emerytalnego, podniesienie limitu wieku przejścia na wcześniejszą emeryturę i wzrost progu dochodowego dla emerytów to najważniejsze zmiany w niemieckich przepisach emerytalnych
Bardziej szczegółowoInformacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r.
Informacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r. Zgodnie z komunikatem Prezesa KRUS z dnia 13 lutego 2018 r. w sprawie kwoty emerytury podstawowej (M.P. z 2018 r.
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Pojęcie i ewolucja ryzyka starości. Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim
Wprowadzenie Pojęcie i ewolucja ryzyka starości Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim Przemiany gospodarczo polityczne, a reformy systemów emerytalnych. Reformy systemów emerytalnych :
Bardziej szczegółowoNo10 wrzesień kurier emerytalny. newsletter członków otwartych funduszy emerytalnych. Szanowni Państwo,
No10 wrzesień 2017 kurier emerytalny newsletter członków otwartych funduszy emerytalnych Szanowni Państwo, oddajemy w Wasze ręce dziesiąty numer Kuriera Emerytalnego newslettera członków Funduszy Emerytalnych.
Bardziej szczegółowoInformacja aktualizacyjna dotycząca zasad funkcjonowania pracowniczego programu emerytalnego w Uniwersytecie Śląskim
Załącznik do Pisma Rektora UŚ znak DOP.065.17.2012 z dnia 3 sierpnia 2012 r. Informacja aktualizacyjna dotycząca zasad funkcjonowania pracowniczego programu emerytalnego w Uniwersytecie Śląskim Na podstawie
Bardziej szczegółowoPPK a OFE Dobrze się różnić
a Dobrze się różnić Materiał reklamowy Czym różnią się pracownicze plany kapitałowe od otwartych funduszy emerytalnych? Pracownicze plany kapitałowe 2 Czym różnią się pracownicze plany kapitałowe od otwartych
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA ODPOWIEDZIALNEGO ROZWOJU Pracownicze Plany Kapitałowe
STRATEGIA ODPOWIEDZIALNEGO ROZWOJU Pracownicze Plany Kapitałowe Pracownicze Plany Kapitałowe Źródło: Rachunki finansowe w ujęciu rocznym i kwartalnym, NBP (dane za III kw. 2017) http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/
Bardziej szczegółowoKULA ŚNIEGOWA W POLSKICH FINANSACH PUBLICZNYCH JJ CONSULTING JANUSZ JANKOWIAK
KULA ŚNIEGOWA W POLSKICH FINANSACH PUBLICZNYCH JJ CONSULTING JANUSZ JANKOWIAK KULA ŚNIEGOWA DEFICYTU I DŁUGU ŹRÓDŁO GUS, KWIECIEŃ 2011 2007 2008 2009 2010 PKB 1 176 737 1 275 432 1 343 657 1 415 514 DEFICYT
Bardziej szczegółowoMariusz Denisiuk starszy specjalista w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych. Zasady gromadzenia oszczędności na IKZE
Mariusz Denisiuk starszy specjalista w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych Zasady gromadzenia oszczędności na IKZE Jednym z dostępnych sposobów gromadzenia dodatkowych oszczędności na cele emerytalne jest
Bardziej szczegółowoSTATUT PKO BP BANKOWEGO OTWARTEGO FUNDUSZU EMERYTALNEGO
STATUT PKO BP BANKOWEGO OTWARTEGO FUNDUSZU EMERYTALNEGO (tekst jednolity uwzględniający zmiany dokonane Uchwałami Walnego Zgromadzenia PTE BANKOWY S.A. nr 4 i 5 z dnia 08.02.1999r., nr 2 z dnia 15.03.2000r.,
Bardziej szczegółowoTabela 1. Podobieństwo wskazane przez JSA we fragmencie w badaniu nr X przy współczynniku podobieństwa 80%.
Tabela 1. Podobieństwo wskazane przez JSA we fragmencie 3.1.1 w badaniu nr X przy współczynniku podobieństwa 80%. Tekst z pracy dyplomowej [3.1.1 ] Indywidualne konta emerytalne oraz indywidualne konta
Bardziej szczegółowoInformacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r.
Informacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r. Zgodnie z komunikatem Prezesa KRUS z dnia 13 lutego 2018 r. w sprawie kwoty emerytury podstawowej (M.P. z 2018 r.
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA
Wykład: MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Aktorzy gry rynkowej RZĄD FIRMY GOSPODARSTWA DOMOWE SEKTOR FINANSOWY Rynki makroekonomiczne Zasoby i strumienie STRUMIENIE ZASOBY Strumienie: dochody liczba
Bardziej szczegółowo2) w art. 22 ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie: 2) 8,00 % podstawy wymiaru - na ubezpieczenia rentowe;.
Projekt z dnia 24 listopada 2011 r. Ustawa z dnia 2012 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Art. 1. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U.
Bardziej szczegółowoCzas trwania umowy umowa jest zawierana na czas nieoznaczony
Multi PIN AEGON 2.1 Parametry podstawowe Zakres Ubezpieczenia: Śmierć Ubezpieczonego Dożycie przez Ubezpieczonego do stu lat Śmierć NW (przez pierwsze 3 lata polisowe) Czas trwania umowy umowa jest zawierana
Bardziej szczegółowoEmerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.
dr I. A. Wieleba Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r. mogą nabyć prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym,
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2016 roku. Warszawa 2016 Opracowała: Ewa Karczewicz
Bardziej szczegółowoFOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin., Oeconomica 2015, 321(80)3, 65 76
FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin., Oeconomica 2015, 321(80)3, 65 76 Elwira LEŚNA-WIERSZOŁOWICZ CHARAKTERYSTYKA RYNKU PRACOWNICZYCH PROGRAMÓW EMERYTALNYCH
Bardziej szczegółowoU Z A S A D N I E N I E
U Z A S A D N I E N I E Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 191, poz. 1954) wprowadziła zasadę,
Bardziej szczegółowoKonferencja Fundacji FOR (Forum Obywatelskiego Rozwoju)
Konferencja Fundacji FOR (Forum Obywatelskiego Rozwoju) Warszawa, 15 marca 2011 1 Skumulowane wydatki na OFE oraz wynagrodzenia w sektorze publicznym w latach 2000-2010 1400 1200 1151,9 1000 800 600 400
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie zdrowotne rolników i domowników
Ubezpieczenie zdrowotne rolników i domowników Historia systemu opieki zdrowotnej dla rolników w Polsce nie jest zbyt długa. W okresie powojennym polityka państwa polskiego zakładała przejściowy charakter
Bardziej szczegółowoPRACA NA WŁASNY RACHUNEK DETERMINANTY I IMPLIKACJE
PRACA NA WŁASNY RACHUNEK DETERMINANTY I IMPLIKACJE ELŻBIETA redakcja naukowa KRYŃSKA Warszawa 2007 SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE 13 Tomasz Duraj Rozdział I PRAWNA PERSPEKTYWA PRACY NA WŁASNY RACHUNEK 19 1.
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia. 2018r. EMERYTURA BEZ PODATKU oraz o zmianie niektórych innych ustaw
Ustawa z dnia. 2018r. EMERYTURA BEZ PODATKU oraz o zmianie niektórych innych ustaw Projekt W poczuciu sprawiedliwości społecznej, mając na celu poprawę sytuacji finansowej emerytów i rencistów za konieczne
Bardziej szczegółowoJakie emerytury otrzymują Polacy?
13.01.2016 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: Artur Szeremeta Specjalista ds. współpracy z mediami tel. 509 509 536 media@sedlak.pl Jakie emerytury otrzymują Polacy? Przez cały
Bardziej szczegółowoMłodzi Przedsiębiorczy program nauczania Ekonomii w praktyce w szkole ponadgimnazjalnej O rozliczeniach z ZUS
w praktyce w szkole ponadgimnazjalnej O rozliczeniach z ZUS ZUS zajmuje się przyznawaniem i wypłatą: emerytur i rent zasiłków chorobowych, macierzyńskich opiekuńczych, pogrzebowych świadczeń przedemerytalnych,
Bardziej szczegółowoJaki jest Twój plan na przyszłość?
Jaki jest Twój plan na przyszłość? Aegon Plan na Przyszłość + Terminowe ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym z opcją IKE/IKZE Każdy z nas ma inny pomysł na życie i inne cele,
Bardziej szczegółowoWażne zmiany w niemieckich finansach w 2019 roku
Wzrost Kindergeld i nowe prawo rodzinne, pomoc osobom ubezpieczonym, pakiet emerytalny, ulepszenia dla zatrudnionych, finansowanie budownictwa mieszkaniowego to tylko część zmian. Co roku osoby pracujące
Bardziej szczegółowoEmerytury i system ubezpieczeń
Emerytury i system ubezpieczeń 1 56 EMERYTURA to świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej.
Bardziej szczegółowokurier emerytalny newsletter członków otwartych funduszy emerytalnych Szanowni Państwo
N o 13 lipiec 2018 kurier emerytalny newsletter członków otwartych funduszy emerytalnych Szanowni Państwo oddajemy Państwu trzynasty numer Kuriera Emerytalnego newslettera członków Funduszy Emerytalnych.
Bardziej szczegółowoPotencjał naukowy Wydziału Ekonomii. Poznań, 16 maja 2017 roku
Potencjał naukowy Wydziału Ekonomii Poznań, 16 maja 2017 roku Plan prezentacji 1. Projekty międzynarodowe 2. Projekty NCN 3. Badania statutowe i MNiD 4. Wybrane rezultaty działań 5. Inne osiągnięcia Projekty
Bardziej szczegółowoEuropejski Fundusz Społeczny dla osób po pięddziesiątym roku życia
Europejski Fundusz Społeczny dla osób po pięddziesiątym roku życia Informacje ogólne Europejski Fundusz Społeczny, to jeden z funduszy Unii Europejskiej, który finansuje działania paostw unijnych w zakresie
Bardziej szczegółowoJak zabezpieczają się w Unii (Republika Czeska) Powierzchnia: km 2 Praga, tys. mieszkańców Ludność: tys.
Jak zabezpieczają się w Unii (Republika Czeska) Powierzchnia: 78 867 km 2 Stolica: Praga, 1 249 tys. mieszkańców Ludność: 10 512 tys. mieszkańców Przyrost naturalny: 0,4 (na podstawie Eurostat, 2014 r.)
Bardziej szczegółowo