Ocena zaburzeń procesów pamięciowych u chorych na obturacyjny bezdech senny
|
|
- Tomasz Michałowski
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACA ORYGINALNA Małgorzata Farnik, Władysław Pierzchała Katedra i Klinika Pneumonologii Wydziału Lekarskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Kierownik Katedry: prof. dr hab. med. Władysław Pierzchała Ocena zaburzeń procesów pamięciowych u chorych na obturacyjny bezdech senny Analysis of memory dysfunction in OSAS patients Abstract Introduction: Hypoxia, reduced cerebral perfusion and sleep fragmentation as the result of recurrent apnea-related episodes in sleep apnea patients may have impact on mental performance such as memory and concentration. Increased number of traffic accidents has been observed in OSAS patients. Patients often complain of concentration and memory problems, as well as sleepiness. The diagnosis of perception processes requires neuropsychological diagnosis. Material and methods: 22 sleep apnea patients were involved in the study. Results: Correlation between the number of mistakes in Benton Test and AHI has been observed (r = 0.63; p < 0.005), as well as between AHI and memory in Number Repeating Test based on Wechsler-R (r = 0.49; p < 0.05). No correlations have been found between results of Benton Test and sleepiness scale. Mean saturation and lowest saturation didn t show any correlation with neuropsychological tests. Qualitative analysis of mistakes in both Benton and Bender-Gestalt Tests did not suggest any organic changes in the brain. AHI seems to be more important predictor of memory dysfunction than sleepiness scale score. Conclusions: Specific tests, specially used in neuropsychological diagnosis, could be useful in the diagnosis of memory perception disorders and treatment effectiveness assessment in OSAS patients. Key words: memory, cognitive functions, neuropsychological diagnosis, obstructive sleep apnea syndrome (OSAS) Pneumonol. Alergol. Pol. 2007; 75: Streszczenie Wstęp: Powtarzające się epizody bezdechu podczas snu, a w wyniku tego hipoksemia, zaburzenia przepływu mózgowego i fragmentacja snu wpływają na codzienne funkcjonowanie chorego. Chorzy na OBS często przejawiają nadmierną senność, zaburzenia koncentracji uwagi i pamięci. Typowe dla chorych na OBS jest wyższe ryzyko wypadków komunikacyjnych. Badanie funkcji poznawczych przeprowadza się za pomocą diagnostyki neuropsychologicznej. Materiał i metody: W pracy przedstawiono wyniki badań neuropsychologicznych w grupie 22 chorych na OBS. Wyniki: Stwierdzono istotne korelacje pomiędzy wskaźnikiem bezdechów i spłycenia oddychania (AHI) a liczbą błędów w teście Bentona, w którym oceniano pamięć wzrokową odroczoną (r = 0,63; p < 0,005), oraz wynikami w Teście Powtarzania Cyfr, opartym na teście Wechslera, podczas którego badano pamięć świeżą (r = 0,49; p < 0,05). Nie stwierdzono korelacji pomiędzy średnią saturacją oraz saturacją minimalną a wynikami testów neuropsychologicznych. Analiza jakościowa błędów w teście Bentona oraz teście Bender-Gestalt nie przemawia za występowaniem organicznych zmian w zakresie ośrodkowego układu nerwowego. Wskaźnik AHI w przeprowadzonym badaniu był bardziej istotnym czynnikiem prognostycznym występowania zaburzeń percepcji niż nadmierna senność dzienna. Wnioski: Wskazane jest opracowanie swoistego zestawu testów, przede wszystkim neuropsychologicznych, w celu uzyskania pełniejszej diagnostyki zaburzeń pamięci i monitorowania przebiegu leczenia u chorych z OBS. Słowa kluczowe: pamięć, funkcje poznawcze, badania neuropsychologiczne, obturacyjny bezdech senny (OBS) Pneumonol. Alergol. Pol. 2007; 75: Adres do korespondencji: Małgorzata Farnik, Katedra i Klinika Pneumonologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, ul. Medyków 14, Katowice, pneumo@sum.edu.pl Praca wpłynęła do Redakcji: r. Copyright 2007 Via Medica ISSN
2 Pneumonologia i Alergologia Polska 2007, tom 75, nr 4, strony Wstęp Występowanie wielokrotnie powtarzających się podczas snu bezdechów, a w ich konsekwencji fragmentacji snu, hipoksemii, zmniejszenia przepływu mózgowego u chorych na obturacyjny bezdech senny (OBS) prowadzą do utrudnienia codziennego funkcjonowania chorego. Najczęściej chorzy przejawią trudności w koncentracji uwagi, zaburzenia pamięci, ponadto cechują się obniżonym nastrojem i spowolnieniem. Często są to pierwsze objawy niepokojące chorego. Poczucie zmęczenia i senność dzienna negatywnie wpływają na koncentrację uwagi i koordynację wzrokowo- -ruchową. Obturacyjny bezdech podczas snu może dotyczyć osób dorosłych w każdym wieku. Częstość występowania OBS wzrasta wraz z wiekiem [1], większość chorych są to jednak osoby w okresie aktywności zawodowej. W badaniach Chazan stwierdzono, że u chorych w wieku poniżej 35 lat najczęściej rozpoznawano ciężką postać OBS [1]. Ryzyko wypadku komunikacyjnego jest 2,6 razy wyższe u chorych na OBS niż w grupie pozostałych kierujących [2]. Zapisy przebiegu jazdy chorych na OBS wskazują, że 24% badanych przynajmniej raz zasnęło w trakcie prowadzenia pojazdu, co nie zawsze skutkowało wypadkiem. Niekorzystny wpływ na przebieg OBS ma praca w trybie zmianowym. Stwierdzono, że u tych chorych wzrasta częstość epizodów bezdechu [3], co wtórnie może negatywnie wpłynąć na koncentrację uwagi. Wyniki badań wskazują na konieczność uwzględnienia oceny procesów percepcji, pamięci, koordynacji wzrokowo-ruchowej w tej grupie chorych. Obiektywizacja tych funkcji wymaga zastosowania badań neuropsychologicznych. Zalecenia dotyczące takiej oceny znalazły się w wytycznych proponowanych przez American Thoracic Society [4]. Ocena procesów poznawczych jest dokonywana na podstawie badań neuropsychologicznych. Obejmują one procesy uwagi dowolnej, przyswajania informacji słownych, pamięci wzrokowej bezpośredniej i odroczonej oraz pamięci semantycznej. Pozwalają na ocenę głębokości zaburzeń koordynacji wzrokowo-ruchowej, pamięci i innych procesów poznawczych, a także monitorowanie charakteru i dynamiki zmian w zakresie funkcji poznawczych w czasie. Obecnie brakuje metod swoistych dla chorych na OBS, w związku z tym wykorzystuje się metody ogólnie stosowane w neuropsychologii. Dobór metod jest uzależniony od celu badania [5]. Na przykład, w celu oceny procesów uwagi dowolnej zaleca się stosowanie Testu Łączenia Punktów w polskiej normalizacji. Za jego pomocą bada się koncentrację, podzielność i przerzutność uwagi, jest on częścią zestawu narzędzi badawczych (Bateria Halsteada-Reitana), ale może być stosowany jako niezależne narzędzie badawcze. Do oceny koncentracji uwagi stosuje się ponadto test Bourdona, za pomocą którego bada się utrzymanie uwagi w dłuższych okresach, selektywność uwagi. Badanie przyswajania informacji słownej przeprowadza się za pomocą testu słowno-słuchowego Reya (ALT, auditory learning test) [6]. Pamięć wzrokowa bezpośrednia jest oceniana w teście Bentona, który umożliwia ponadto ocenę jakościową popełnionych błędów, co jest przydatne w ocenie organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego [7]. Pamięć wzrokowa odroczona może być badana za pomocą testu Bentona w wersji D oraz testu figury złożonej Osterrietha- Reya. Do oceny pamięci semantycznej zaleca się stosowanie Testu Fluerencji Słownej (kategorie semantyczne), w którym ocenia się płynność generowania pojęć należących do określonych kategorii semantycznych, oraz Próby Nazywania, dzięki której bada się zdolność aktualizowania nazw o różnej częstości użycia w języku polskim [6]. Pamięć krótkotrwała może być oceniana za pomocą Testu Powtarzania Cyfr na podstawie Wechslera WAIS-R. Test ten polega na odtwarzaniu rosnącego szeregu liczb porządkowych, w kolejności wprost oraz wspak. Pozwala na ocenę pamięci świeżej, bodźców o charakterze werbalnym. Celem badania była ocena związków pomiędzy występowaniem bezdechów podczas snu, hipoksemii i objawów senności dziennej u chorych na OBS na pamięć świeżą, pamięć wzrokową odroczoną i koordynację wzrokowo-ruchową. Materiał i metody W badaniu wzięło udział 22 chorych na OBS w wieku lat (średnia wieku 49,8 roku). Większość badanych stanowili mężczyźni (73%), osoby aktywne zawodowo (66%). Spośród wszystkich badanych u 14 osób rozpoznano nadciśnienie tętnicze, u 5 chorobę niedokrwienną serca, a u 4 osób cukrzycę insulinoniezależną. W grupie badanej przeprowadzono badanie polisomnograficzne aparatem Stardust (Respironics, USA). Średnia wartość wskaźnika bezdechów i spłycenia oddychania (AHI, apneic hypopnea index) wynosiła 35 ± 26, średnie wysycenie krwi tętniczej tlenem (SaO 2 ) 92,4 ± 4%, minimalne SaO 2 75 ± 13%. Większość chorych (66,6%) cechowała się nadmierną sennością dzienną, uzyskując wynik w Skali Senności Epworth (SSE) powyżej 9 punktów; średnia wartość wynosiła 350
3 Małgorzata Farnik, Władysław Pierzchała, Ocena zaburzeń procesów pamięciowych u chorych na OBS Rycina 1. Wykres korelacji między liczbą błędów w teście Bentona a wskaźnikiem AHI Figure 1. Correlation between the number of mistakes in Benton Test and AHI 12,1 ± 6. W pracy zastosowano metody oceny neuropsychologicznej test Bentona (wersja D), Test Powtarzania Cyfr oraz test Bender-Gestalt. Test Bentona w wersji D polega na odtwarzaniu z pamięci rysunków prezentowanych podczas 10-sekundowej ekspozycji, co pozwala na ocenę pamięci wzrokowej odroczonej. Analiza testu polega na ocenie punktowej popełnionych błędów, ich opisie jakościowym, ocenia się też liczbę prawidłowych wykonań, ponieważ jeden rysunek może zawierać więcej niż jeden błąd. Test Bender-Gestalt jest metodą oceniającą zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej i polega na odtworzeniu wzorów podczas ich prezentacji, pozwala na ocenę pamięci bezpośredniej. Analiza jakościowa popełnionych błędów jest przydatna w ocenie występowania cech organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Analizę statystyczną przeprowadzono z wykorzystaniem współczynnika korelacji liniowej oraz rang Spearmana, posługując się programem Statistica. Wyniki W grupie chorych na OBS stwierdzono związek pomiędzy wskaźnikiem AHI a zaburzeniami pamięci wzrokowej odroczonej. W teście Bentona dokonywano oceny jakościowej i ilościowej popełnionych błędów, liczby prawidłowych odwzorowań. Stwierdzono istotną statystycznie korelację pomiędzy wskaźnikiem AHI a liczbą błędów w teście (r = 0,63; p < 0,005) (ryc. 1) oraz ujemną korelację pomiędzy AHI a liczbą prawidłowych odwzorowań (r = 0,47, p < 0,05). Nie stwierdzono korelacji pomiędzy średnim i minimalnym SaO 2 a liczbą popełnionych błędów. Liczba prawidłowych odwzorowań, jako element pamięci wzrokowej odroczonej, korelowała z wynikami pamięci świeżej werbalnej w Teście Powtarzania Cyfr wprost (r = 0,49, p < 0,05); nie wykazano korelacji z powtarzaniem cyfr w kolejności odwróconej. Nie stwierdzono korelacji między wynikami testu Bentona a Skalą Senności Epworth (r = 0,16) (ryc. 1). Najczęstszym błędem popełnianym przez chorych było zniekształcenie figury stanowiło to 23% ogółu popełnionych przez chorych błędów, a także przemieszczenie figury 22,2% i rotacja 22,4% (ryc. 2). Błędy o charakterze rotacji, zmiany wielkości względnej figury, fragmentacja i zniekształcenie figur są zaliczane do błędów prezentowanych w zaburzeniach pamięci. Natomiast nie obserwowano cech sugerujących przewagę błędów typowych dla organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, na przykład szkicowanie, trudności w rysowaniu kątów ostrych, drżenie lub zachodzenie figur na siebie
4 Pneumonologia i Alergologia Polska 2007, tom 75, nr 4, strony Test Bentona typy błędów Liczba B1-PM B1-BE BI-R B1-Z B1-ZS B1-PR Rodzaje błędów B1-PM przemieszczenie, B1-BE brak elementu, B1-R rotacja, B1-Z zniekształcenie, B1-ZS zastąpienie, B1-PR niewłaściwe proporcje Rycina 2. Test Bentona analiza jakościowa błędów Figure 2. The qualitative analysis of mistakes in Benton Test Nie stwierdzono korelacji pomiędzy liczbą błędów w teście Bender-Gestalt a wskaźnikiem AHI (r = 0,14), liczbą błędów a saturacją średnią (r = 0,16) lub minimalną (r = 0,15). Typy błędów popełnionych przez chorych były podobne jak w teście Bentona dominowały błędy o typie zniekształcenia: 43,9% i rotacji: 22,64%. Nie stwierdzono korelacji pomiędzy liczbą popełnionych błędów a średnią oraz minimalną saturacją. Nie wykazano również korelacji między wynikami SSE a liczbą błędów (r = 0,10). W analizie jakościowej testu nie zaobserwowano błędów sugerujących organiczne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Stwierdzono ujemną korelację pomiędzy liczbą błędów w teście Bender-Gestalt a wynikami pamięci świeżej uzyskanymi w Teście Powtarzania Cyfr w wersji wprost (r = 0,49; p < 0,05). Nie stwierdzono korelacji pomiędzy wynikami uzyskanymi przez chorego w SSE a liczbą błędów zarówno w teście Bentona (r = 0,16), jak i teście Bender-Gestalt (r = 0,19). Większość chorych (72,7%) wykazywała zaburzenia pamięci świeżej w Teście Powtarzania Cyfr. Średnia łączna wartość uzyskana w badaniu wynosiła 8,4 ± 1,2. Za wartość prawidłową w teście przyjęto powtarzanie łącznie w obu szeregach 10 i więcej liczb. Wyniki uzyskane w Teście Powtarzania Cyfr nie wykazywały korelacji ze wskaźnikiem AHI (r = 0,31), natomiast w wersji wprost występowała korelacja pomiędzy średnią saturacją (r = 0,45; p < 0,05) oraz minimalną saturacją (r = 0,44; p < 0,05). Nie stwierdzono korelacji pomiędzy liczbą powtarzanych cyfr a nasileniem dziennej senności w skali Epworth dla liczb w szeregu wprost (r = 0,13) oraz dla szeregu wspak (r = 0,33). Omówienie Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że za pomocą obiektywnych badań neuropsychologicznych przeprowadzonych u chorych na OBS potwierdza się występowanie zaburzeń pamięci zwłaszcza wzrokowej odroczonej. Wykazano również korelację pomiędzy zaburzeniami pamięci a wskaźnikiem AHI, natomiast nie stwierdzono korelacji z innymi zmiennymi somatycznymi jak wysycenie tlenem krwi tętniczej. Typy błędów popełnionych przez chorych mogą wskazywać, że nie mają one trwałego charakteru, gdyż w analizie jakościowej z zastosowaniem obu metod oceny nie stwierdzono błędów sugerujących organiczne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Przemawia za tym również brak związku między liczbą popełnionych błędów a wskaźnikami, takimi jak średnia i minimalna saturacja. Konsekwencje zaburzeń procesów poznawczych, które w przeprowadzonym badaniu przejawiały się zaburzeniami pamięci, mogą skutkować zaburzeniami koordynacji wzrokowo-ruchowej. George i wsp. przeprowadzili badanie z wykorzystaniem sytuacji z życia codziennego test symulacji jazdy samochodem. Liczba popełnionych błędów przez chorych na OBS była nie tylko istotnie wyższa niż w grupie kontrolnej, ale niektórzy z nich popełniali nawet więcej błędów niż osoby z grupy kontrolnej znajdujące się pod wpływem alkoholu [8]. Efektywne leczenie tych chorych może się przyczynić do poprawy sprawności zawodowej i chronić przed wypadkami [9, 10]. Obecnie jedynie zawodowi kierowcy są objęci badaniami psychotechnicznymi, których charakter tylko w pewnym stopniu odpowiada zakresowi badania neuropsychologicznego. Pozostałe oso
5 Małgorzata Farnik, Władysław Pierzchała, Ocena zaburzeń procesów pamięciowych u chorych na OBS by aktywne zawodowo, a spędzające znaczny procent swego czasu pracy za kierownicą, nie są badane. Biorąc pod uwagę uzyskane wyniki badań, a także to, że spożycie alkoholu wydaje się w mniejszym stopniu wpływać na ryzyko wypadku komunikacyjnego niż OBS, należałoby rozważyć zasadność wprowadzenia dodatkowych metod oceny. Dodatkowe badania psychotechniczne jako wystandaryzowana metoda, dostępne na terenie całego kraju, mogłyby się przyczynić do zwiększenia bezpieczeństwa chorych oraz innych uczestników ruchu drogowego. W celu osiągnięcia skuteczności takiego postulatu niezbędne byłyby jednak odpowiednie uregulowania prawne. Wydaje się, że najbardziej istotnym czynnikiem związanym z występowaniem zaburzeń percepcji jest wskaźnik AHI. Ma on silniejszy związek z obserwowanymi zaburzeniami pamięci wzrokowej odroczonej niż wartości saturacji. Natomiast w zakresie pamięci świeżej zaobserwowane korelacje dotyczyły Testu Powtarzania Cyfr istotne korelacje dotyczyły jedynie szeregu wprost oraz wartości średniej saturacji i wartości minimalnej saturacji. Dowodzi to, że na procesy pamięci u chorych na OBS wpływają różne czynniki. Zwiększenie grupy badanej i ewentualnie rozszerzenie metod oceny funkcji poznawczych byłoby wskazane dla lepszego zrozumienia tych procesów. Zaskakujące jest, że senność dzienna jako jeden z najważniejszych dla samego chorego objawów nie wykazuje związku z zaburzeniami pamięci. Takich korelacji nie stwierdzono w zakresie pamięci wzrokowej bezpośredniej, pamięci wzrokowej odroczonej oraz pamięci świeżej bodźców werbalnych. Na możliwość istnienia związku pomiędzy nasileniem objawów senności podczas dnia a zaburzeniami funkcji poznawczych wskazywały badania przesiewowe z udziałem ponad 1000 osób zdrowych, u których wykazano związek pomiędzy sennością dzienną a zaburzeniami funkcji poznawczych w teście Mac Nair-R (Cognitive Difficulties Scale) [11]. Różnice w uzyskanych wynikach mogą być związane z tym, że w omawianym badaniu uczestniczyły osoby zdrowe. Drugim ważnym kryterium interpretacji jest dobór metody badawczej. Do oceny tak złożonych procesów jak procesy poznawcze często niezbędne jest zastosowanie kilku metod badawczych, aby poszczególne aspekty procesów intelektualnych mogły być analizowane w sposób wystarczająco czuły. Można też, na podstawie uzyskanych wyników, zaproponować hipotezę, że senność dzienna nie wpływa istotnie na procesy pamięci, a więc sferę procesów poznawczych, a raczej wywiera wpływ na psychiczne funkcjonowanie chorego. Badanie Wanga i wsp. obejmujące 94 chorych wydaje się potwierdzać tę tezę. Oceniano wpływ senności dziennej i wartości AHI u chorych na OBS na jakość życia chorych za pomocą kwestionariusza SF-36. Stwierdzono korelacje pomiędzy wszystkimi skalami cząstkowymi SF-36 a wynikami Skali Senności Epworth, ale nie dla AHI [12]. Na większy związek senności ze stanem emocjonalnym chorego niż funkcjami poznawczymi wskazuje również badanie efektywności stosowania stałego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych (CPAP, constant positive airway pressure) u chorych na OBS. Engelman i wsp. stwierdzili, po okresie 3 miesięcy leczenia, istotną poprawę w zakresie senności dziennej oraz objawów depresji, zwłaszcza nastroju, natomiast nie stwierdzono istotnych zmian w badaniach funkcji poznawczych [13]. W przeprowadzonym badaniu rozdzielnie badano poszczególne funkcje opisujące procesy pamięciowe, co pozwala na bardziej wnikliwą ich ocenę. Wskazane byłoby ponowne badanie tych chorych po okresie 6 miesięcy leczenia w celu oceny jego wpływu na procesy pamięci oraz objawy senności dziennej. Wobec braku cech organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego u badanych chorych można oczekiwać, że chorzy stosujący CPAP mogą mieć wyniki lepsze niż podczas badania wstępnego. Ze względu na złożoność procesów poznawczych wskazane jest prowadzenie dalszych badań neuropsychologicznych w celu lepszego poznania charakteru tych zaburzeń u chorych na OBS. Opracowanie metod oceny neuropsychologicznej dla chorych na OBS może być bardzo przydatnym narzędziem w ocenie przydatności zawodowej (np. przy obsłudze maszyn) oraz monitorowania efektywności leczenia. Podsumowanie Podsumowując, można stwierdzić, że w badaniach neuropsychologicznych u chorych na OBS występują zaburzenia percepcji zwłaszcza pamięci wzrokowej odroczonej korelujące ze stopniem ciężkości choroby (wskaźnik AHI). Nie obserwowano korelacji pomiędzy liczbą popełnionych błędów a wynikiem skali senności. Analiza jakościowa stosowanych testów neurospychologicznych nie wskazuje na występowanie organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Przemawia za tym również brak związku między liczbą popełnionych błędów a wskaźnikami, takimi jak średnia i minimalna saturacja krwi tętniczej. Trudności w codziennym funkcjonowaniu chorych, wynikające z zaburzeń koncentracji uwagi i pamięci, mogą mieć przejściowy charakter i mogą bardziej wynikać z fragmentacji snu niż organicz
6 Pneumonologia i Alergologia Polska 2007, tom 75, nr 4, strony nego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. W związku z powyższym wskazane jest powtórne badanie osób stosujących leczenie CPAP. Procesy poznawcze cechują się dużą złożonością i wymagają zróżnicowanych metod oceny neuropsychologicznej. Rozszerzenie metod oceny neuropsychologicznej i dalsza analiza uzyskanych wyników mogłyby być przydatne do wyodrębnienia narzędzi o najwyższej czułości dla tej grupy chorych. Możliwe byłoby wówczas zaproponowanie metod przesiewowych, pozwalających na wyłonienie spośród chorych osób o istotnych zaburzeniach percepcji. Piśmiennictwo 1. Bielicki P., Byśkiniewicz K., Kumor K., Korczyński P., Chazan R. Obturacyjny bezdech podczas snu u osób młodych i w podeszłym wieku różnice i podobieństwa. Pneumonol. Alergol. Pol. 2006; 74: Findley L., Unverzagt M.E., Surrat P.M. Automobile accidents involving patients with obstructive sleep apnea; Am. Rev. Respir. Dis. 1988; 138: Paciorek M., Byskiniewicz K., Bielicki P., Chazan R. Obturacyjny bezdech podczas snu u pacjentów w trybie zmianowym. Pneumonol. Alergol. Pol. 2006; 74: Statement on Health Outcomes Research in Sleep Apnea The official statement approved by the ATS Board of Directors. Am. J. Respir. Crit. Care Med. 1998; 157: Strelau J. (red.). Psychologia podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. Tom 3. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000: Łuczywek E. Neuropsychologiczna ocena zaburzeń funkcji poznawczych. W: Szczudlik A., Liberski P., Barcikowska M. (red.). Otępienie. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004: Benton L. Revised Visual Retention Test: Clinical and experimental applications. Iowa City, State University of Iowa, George C.F., Boudreau A.C., Smiley A. Simulated driving performance in patients with obstructive sleep apnea. Am. J. Respir. Crit. Care Med. 1996; 154: Cassel W., Ploch T., Becker C. i wsp. Risk of traffic accidents in patients with sleep disordered breathing: reduction with nasal CPAP. Eur. Respir. J. 1996; 9: George C.F. Reduction in motor vehicle collisions following treatment of sleep apnea with nasal CPAP. Thorax 2001; 56: Ohayon M.M., Vecchierini M.F. Normative sleep data, cognitive function and daily living activities in older adults in the community. Sleep 2005; 1: Wang P.C., Li H.Y., Shih T.S., Gliklich R.E., Chen N.H., Liao Y.F. Generic and specific quality of life measures in Taiwanese adults with sleep disordered breathing. Otolaryngol. Head Neck. Surg. 2006; 135: Engelman H.M., Cheshire K.E., Deary I.J., Douglas N.J. Daytime sleepiness, cognitive performance and mood after continuous positive airway pressure for the sleep apnoea/hypopnea syndrome. Thorax 1993; 48:
Wydział Elektroniki Telekomunikacji i Informatyki
Projekt badawczy nr N N518 292740 pt.: Opracowanie adaptacyjnego algorytmu sterowania autorskim aparatem zapobiegającym powstawaniu epizodów bezdechu sennego realizowany jest we współpracy Katedry Systemów
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Nowa metoda wykrywania epizodów bezdechu sennego oraz spłycenia oddechu w zarejestrowanych zapisach sygnału przepływu powietrza
oddechu w zarejestrowanych zapisach sygnału przepływu powietrza A new method of detecting sleep apnea and hypopnea episodes in airflow signal recordings Janusz Siebert 1, A, E, G, Marcin Ciołek 2, A, C
Stanowisko PTMP, PTChP, IMP w Łodzi i PTBS dotyczące postępowania lekarskiego w zakresie obturacyjnego bezdechu sennego u osób kierujących pojazdami
Stanowisko PTMP, PTChP, IMP w Łodzi i PTBS dotyczące postępowania lekarskiego w zakresie obturacyjnego bezdechu sennego u osób kierujących pojazdami Wyniki licznych badań i analiz prowadzonych w wielu
Wpływ zaburzeń oddychania w czasie snu na częstość wypadków komunikacyjnych
PRACA ORYGINALNA Tadeusz Przybyłowski Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii Akademii Medycznej w Warszawie Wpływ zaburzeń oddychania w czasie snu na częstość wypadków komunikacyjnych
(x j x)(y j ȳ) r xy =
KORELACJA. WSPÓŁCZYNNIKI KORELACJI Gdy w badaniu mamy kilka cech, często interesujemy się stopniem powiązania tych cech między sobą. Pod słowem korelacja rozumiemy współzależność. Mówimy np. o korelacji
Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Poduszka zapobiegająca chrapaniu: test prototypu w laboratorium snu w Klinice Lindenbrunn, Coppenbrüge
Poduszka zapobiegająca chrapaniu: test prototypu w laboratorium snu w Klinice Lindenbrunn, Coppenbrüge Prototyp interaktywnej poduszki zapobiegającej chrapaniu przetestowano w 2001 roku wśród użytkowników,
Obturacyjny Bezdech Podczas Snu u pacjentów pracujących w trybie zmianowym. Obstructive Sleep Apnea in Shift Workers
Praca oryginalna Obturacyjny Bezdech Podczas Snu u pacjentów pracujących w trybie zmianowym Obstructive Sleep Apnea in Shift Workers Marcin Paciorek *, Krzysztof Byśkiniewicz, Piotr Bielicki, Ryszarda
BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Recenzja rozprawy doktorskiej lekarz Katarzyny Szaulińskiej pt: Obturacyjny bezdech senny u chorych na schizofrenię
dr hab. n. med. Maria Radziwoń - Zaleska Katedra i Klinika Psychiatryczna Warszawski Uniwersytet Medyczny 00 665 Warszawa ul. Nowowiejska 27 Recenzja rozprawy doktorskiej lekarz Katarzyny Szaulińskiej
Streszczenie mgr Agnieszka Kotwica
Streszczenie mgr Agnieszka Kotwica Słowa kluczowe: rehabilitacja uzdrowiskowa, dysfunkcje narządu ruchu, ból, jakość życia Zdrowie na podstawie definicji prezentowanej, przez WHO oznacza całkowity brak
SNORING 2015 SLEEP APNEA & for ENT Surgeons 4 th INTERNATIONAL SEMINAR PROGRAM. CHRAPANIE i BEZDECHY. Warszawa, 28 listopada 2015
CHRAPANIE IV MI DZYNARODOWE SEMINARIUM Warszawa, 28 listopada 2015 SLEEP APNEA & 4 th INTERNATIONAL SEMINAR Warsaw, 28 th November 2015 PROGRAM CHRAPANIE 8:00 10:30 Sobota, 28 listopada 2015 Moderator:
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna EPIDEMIOLOGIA DYSFUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z NF1 Dysfunkcje poznawcze
Influence of nasal continuous positive airway pressure on response to exercise in patients with obstructive sleep apnea syndrome
Praca oryginalna Wpływ leczenia za pomocą ciągłego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych na reakcję na wysiłek fizyczny u chorych na obturacyjny bezdech podczas snu Influence of nasal continuous positive
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Anna Ratajska 1 2 1 1 Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Institute of Psychology, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz
Rozpowszechnienie udaru mózgu u pacjentów z obturacyjnym bezdechem sennym
PRACA ORYGINALNA Anna Rudnicka 1, Robert Pływaczewski 2, Luiza Jończak 2, Dorota Górecka 1, Paweł Śliwiński 2 1 II Klinika Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Kierownik: prof. dr hab.
Analiza czynników determinujących akceptację leczenia obturacyjnego bezdechu podczas snu metodą ncpap.
Praca oryginalna Analiza czynników determinujących akceptację leczenia obturacyjnego bezdechu podczas snu metodą ncpap. Factors determining the decision to initiate ncpap therapy in patients with obstructive
dr n. med. Magdalena Trzcińska
DZIECKO Z NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚCIĄ TYPU 1 (CHOROBĄ RECKLINGHAUSENA): NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY Z PERSPEKTYWY PSYCHOLOGICZNEJ dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy
Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
ZASTOSOWANIE SYMULATORÓW JAZDY SAMOCHODEM W OCENIE RYZYKA WYPADKU U KIEROWCÓW Z OBTURACYJNYM BEZDECHEM SENNYM
Medycyna Pracy 2012;63(2):229 236 Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi http://medpr.imp.lodz.pl Jadwiga Siedlecka Alicja Bortkiewicz PRACA POGLĄDOWA ZASTOSOWANIE SYMULATORÓW JAZDY SAMOCHODEM
w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
OCENA STANU WIEDZY NA TEMAT ZESPOŁU BEZDECHU ŚRÓDSENNEGO JAKO PROBLEMU SPOŁECZNEGO I ZDROWOTNEGO WŚRÓD MIESZKAŃCÓW POZNANIA
Nowiny Lekarskie 2011, 80, 2, 98 103 KATARZYNA LEŚNA, HALINA BATURA-GABRYEL OCENA STANU WIEDZY NA TEMAT ZESPOŁU BEZDECHU ŚRÓDSENNEGO JAKO PROBLEMU SPOŁECZNEGO I ZDROWOTNEGO WŚRÓD MIESZKAŃCÓW POZNANIA EVALUATION
Obturacyjny bezdech senny u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym
Paweł Dybich 1, Iwona Gorczyca-Michta 1, Monika Kowalczyk 2, Kamil Michta 3, Edward Pietrzyk 3, Beata Wożakowska-Kapłon 1,2 PRACA ORYGINALNA 1 I Klinika Kardiologii, Świętokrzyskie Centrum Kardiologii,
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Zespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zespoły neurodegeneracyjne Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Neurodegeneracja Choroby przewlekłe, postępujące, prowadzące
Leczenie bezdechu i chrapania
Leczenie bezdechu i chrapania Bezdech senny, to poważna i dokuczliwa choroba, dotykająca ok. 4% mężczyzn i 2% kobiet. Warto więc wykonać u siebie tzw. BADANIE POLISOMNOGRAFICZNE, które polega na obserwacji
Zaburzenia snu u pacjentów z zespołem otępiennym oraz u ich opiekunów
PRACA ORYGINALNA Zaburzenia snu u pacjentów z zespołem otępiennym oraz u ich opiekunów Sleep problems in group of patients with dementia and in group of carers of these patients Emilia Hercuń-Marchwiarz,
ORGANIZACJA PROCESÓW DYSTRYBUCJI W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW PRODUKCYJNYCH, HANDLOWYCH I USŁUGOWYCH
Systemy Logistyczne Wojsk nr 41/2014 ORGANIZACJA PROCESÓW DYSTRYBUCJI W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW PRODUKCYJNYCH, HANDLOWYCH I USŁUGOWYCH ORGANIZATION OF DISTRIBUTION PROCESSES IN PRODUCTIVE, TRADE AND
Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Badania przesiewowe w ocenie stanu odżywienia
LECZENIE ŻYWIENIOWE DLA ZESPOŁÓW ŻYWIENIOWYCH Kurs pod patronatem POLSPEN. Gdynia, dnia 8.04.2015 Badania przesiewowe w ocenie stanu odżywienia Sylwia Małgorzewicz Katedra Żywienia Klinicznego GUMed Celem
WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 4(102)/2008 WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Sławomir Kocira Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,
SNORING 2014 SLEEP APNEA & for ENT Surgeons 3 rd INTERNATIONAL SEMINAR. CHRAPANIE i BEZDECHY. Warsaw, 6 th December Warszawa, 6 grudnia 2014
SLEEP APNEA & SNORING 2014 for ENT Surgeons 3 rd INTERNATIONAL SEMINAR Warsaw, 6 th December 2014 CHRAPANIE i BEZDECHY DLA LARYNGOLOGÓW III MI DZYNARODOWE SEMINARIUM Warszawa, 6 grudnia 2014 Organizatorzy
Epidemiologia zaburzeń oddychania w czasie snu
Epidemiologia zaburzeń oddychania w czasie snu Jakub Radliński Zakład Fizjopatologii Układu Oddechowego Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc Oddział terenowy im. Jana i Ireny Rudników w Rabce - Zdroju Zaburzenia
Warszawa, dnia 29 grudnia 2015 r. Poz. 2247
Warszawa, dnia 29 grudnia 2015 r. Poz. 2247 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 grudnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania
Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Grażyna Gwizda Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. Streszczenie rozprawy
OPIS PRZEDMIOTU. Neuropsychologia 1100-PS36N-SJ. Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut Psychologii Psychologia
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Neuropsychologia 1100-PS36N-SJ Wydział Instytut/Katedra Kierunek Specjalizacja/specjalność Poziom organizacyjny studiów System studiów Wydział Pedagogiki
Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny
Akademia Morska w Szczecinie Wydział Mechaniczny ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż. Marcin Kołodziejski Analiza metody obsługiwania zarządzanego niezawodnością pędników azymutalnych platformy pływającej Promotor:
RAPORT Z PRZEBIEGU BADAŃ PRZESIEWOWYCH MOJE DZIECKO NIE CHRAPIE WYKONYWANEGO PRZEZ FUNDACJĘ ZDROWY SEN. PROGRAM POD PATRONATEM
RAPORT Z PRZEBIEGU BADAŃ PRZESIEWOWYCH MOJE DZIECKO NIE CHRAPIE WYKONYWANEGO PRZEZ FUNDACJĘ ZDROWY SEN. PROGRAM POD PATRONATEM WIELKIEJ ORKIESTRY ŚWIĄTECZNEJ POMOCY Warszawa dnia 2014-05-08 Opracowanie:
Wpływ obturacyjnego bezdechu sennego na jakość życia pacjenta
prace oryginalne Piel. Zdr. Publ. 2011, 1, 4, 313 320 ISSN 2082-9876 Copyright by Wroclaw Medical University Grażyna Dębska 1, 2, Wioletta Ławska 1, 2, Alicja Ziółkowska 1 Wpływ obturacyjnego bezdechu
Tlenek azotu w powietrzu wydechowym u chorych na obturacyjny bezdech podczas snu
Praca oryginalna Tlenek azotu w powietrzu wydechowym u chorych na obturacyjny bezdech podczas snu Exhaled nitric oxide in patients with obstructive sleep apnea syndrome Tadeusz Przybyłowski, Piotr Bielicki,
Ustąpienie niewydolności oddychania i poliglobulii po zastosowaniu aparatu CPAP u chorego z ciężką postacią obturacyjnego bezdechu sennego
PRACA KAZUISTYCZNA Robert Pływaczewski 1, Damian Korzybski 2, Barbara Kazanecka 2, Luiza Jonczak 1, Dorota Górecka 2, Paweł Śliwiński 1 1 Zakład Diagnostyki i Leczenia Niewydolności Oddychania Instytutu
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Podstawy psychiatrii
Załącznik Nr do Uchwały Nr 14/2012 S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod KPP modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Nazwa modułu Podstawy psychiatrii Obowiązkowy Wydział Nauk
Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce projekt PolSenior
Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce projekt PolSenior PBZ-MEIN-9/2/2006 Odsetek osób w wieku 65+ i 80+ w Polsce w latach 1980-2035 25 20 15 10 5 0
Lek. Joanna Marciniak
Lek. Joanna Marciniak Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we lekarz rezydent Wpływ atopowego zapalenia skóry na jakość życia chorych dzieci
Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE
Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski
Bazy danych do rejestracji termograficznych badań medycznych
Bazy danych do rejestracji termograficznych badań medycznych Mariusz Kaczmarek 1, Antoni Nowakowski 1, Mateusz Moderhak 1, Piotr Siondalski 2 1 Politechnika Gdańska, Wydział Elektroniki, Telekomunikacji
Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej
Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej Małgorzata Dąbrowska-Kaczorek Lekarz specjalizujący się w psychiatrii i psychoterapii pozn-behehawioralnej Centrum Diagnozy i Terapii ADHD Zaburzenia psychiczne
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 207 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 207 SECTIO D 2003 Studenckie Koło Naukowe Katedry Pielęgniarstwa Klinicznego WPiNoZ AM w Lublinie Opiekun: prof. dr
Chronotyp i struktura temperamentu jako predyktory zaburzeń nastroju i niskiej jakości snu wśród studentów medycyny
WYDZIAŁ LEKARSKI Chronotyp i struktura temperamentu jako predyktory zaburzeń nastroju i niskiej jakości snu wśród studentów medycyny Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych lek. Łukasz Mokros Praca
Recenzja Rozprawy Doktorskiej Mgr Weronika Wolińska Występowanie bezsenności wśród osób aktywnych i nieaktywnych zawodowo
Dr hab. n. med. Donata Kurpas, prof. nadzw. Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Wydział Lekarski Kształcenia Podyplomowego Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Wrocław, 04.11.2018r. Recenzja Rozprawy Doktorskiej
Zespół złożonego bezdechu śródsennego
PRACA POGLĄDOWA ORYGINALNA Tomasz J. Kuźniar 1, Kamilla Kasibowska-Kuźniar 2 1 Division of Pulmonary and Critical Care Medicine, Evanston Northwestern Healthcare, Evanston, IL, USA Kierownik: Daniel W.
mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp
mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp Wypadki komunikacyjne są istotnym problemem cywilizacyjnym, społecznym i medycznym. Są jedną
Promotor: gen. bryg. prof. dr hab. n. med. Grzegorz Gielerak
WOJSKOWY INSTYTUT MEDYCZNY lek. Anna Kazimierczak Tytuł rozprawy: WPŁYW LECZENIA ZABURZEŃ ODDYCHANIA TYPU CHEYNE A-STOKESA METODĄ ADAPTOSERWOWENTYLACJI NA UKŁAD SERCOWO-NACZYNIOWY U CHORYCH Z NIEWYDOLNOŚCIĄ
12 SQ-HDM Grupa farmakoterapeutyczna: Wyciągi alergenowe, kurz domowy; Kod ATC: V01AA03
SUBSTANCJA CZYNNA (INN) GRUPA FARMAKOTERAPEUTYCZNA (KOD ATC) PODMIOT ODPOWIEDZIALNY NAZWA HANDLOWA PRODUKTU LECZNICZEGO, KTÓREGO DOTYCZY PLAN ZARZĄDZANIA RYZYKIEM 12 SQ-HDM Grupa farmakoterapeutyczna:
Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu
Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Karolina Mroczkowska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Źródło Critical Care 2018: Respiratory management in patients
Chory z cukrzycą leczony insuliną z częstymi niedocukrzeniami - strategia postępowania
21.05.2016 Chory z cukrzycą leczony insuliną z częstymi niedocukrzeniami - strategia postępowania Wstęp: hipoglikemia skala problemu Hipoglikemia: konsekwencje Błędy pacjenta jako przyczyna hipoglikemii
Geriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna i rodzinna osób starszych. Wstępne wyniki projektu PolSenior
Aleksandra Szybalska Katarzyna Broczek Warszawski Uniwersytet Medyczny Malwina Wawrzyniak Warszawski Uniwersytet Medyczny Małgorzata Mossakowska Geriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna
Warszawa, dnia 16 lipca 2014 r. Poz. 937 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 8 lipca 2014 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 16 lipca 2014 r. Poz. 937 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie badań psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia
Jak rozpoznać zespół bezdechu śródsennego?
Jak rozpoznać zespół bezdechu śródsennego? How to recognize sleep apnoea syndrome? Małgorzata Rzymkowska S t r e s z c z e n i e W niniejszej pracy omówiono rozpoznawanie zespołu bezdechu śródsennego (ZBŚ).
TABELE WIELODZIELCZE
TABELE WIELODZIELCZE W wielu badaniach gromadzimy dane będące liczebnościami. Przykładowo możemy klasyfikować chore zwierzęta w badanej próbie do różnych kategorii pod względem wieku, płci czy skali natężenia
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W ZAKRESIE UKŁADU
Załącznik nr 5 Załącznik nr 5 SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W ZAKRESIE UKŁADU NERWOWEGO, SZCZEGÓŁOWE W WARUNKI TYM PADACZKI BADANIA LEKARSKIEGO W ZAKRESIE UKŁADU NERWOWEGO, W TYM PADACZKI 1.
Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
lat deklarowało silny stopień nasilenia bólu. W RZS 51% respondentów chorujących powyżej 10 lat oceniało ból na poziomie silnym.
I. STRESZCZENIE Głównym celem pracy była analiza porównawcza jakości życia i stanu fizycznego pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów z grupą chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Badania przeprowadzono
Zakład Leczenia i Diagnostyki Niewydolności Oddychania Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Kierownik: prof. dr hab. med.
PRACA ORYGINALNA Adam Nowiński 1, Przemysław Bieleń 2, Luiza Jonczak 1, Paweł Śliwiński 2 1 II Klinika Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Kierownik: prof. dr hab. med. Dorota Górecka
Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi
Mikołaj Trizna Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi przebywających na oddziałach psychiatrii sądowej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab.n.med. Tomasz Adamowski,
Diagnoza neuropsychologiczna a przesiewowa ocena funkcji poznawczych możliwości i ograniczenia
Diagnoza neuropsychologiczna a przesiewowa ocena funkcji poznawczych możliwości i ograniczenia Emilia Sitek Copernicus Podmiot Leczniczy Sp. z o.o., Szpital Specjalistyczny Św. Wojciecha, Oddział Neurologii
POROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM
POROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy NF1 W RODZINIE
Uwulopalatofaryngoplastyka (UPPP) jako zabieg nieskuteczny w leczeniu ciężkiego obturacyjnego bezdechu sennego (OBS)
PRACA ORYGINALNA Robert Pływaczewski 1, Michał Bednarek 2, Luiza Jonczak 2, Justyna Czerniawska 2, Dorota Górecka 2, Paweł Śliwiński 1 1 Zakład Diagnostyki i Leczenia Niewydolności Oddychania Instytutu
Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Wielospecjalistyczny proces diagnostyczny w kierunku zastosowania implantów ślimakowych
Załącznik nr 2 Wielospecjalistyczny proces diagnostyczny w kierunku zastosowania implantów ślimakowych I. Wprowadzenie Cele diagnostyki: Wybór grupy pacjentów spełniających wskazania medyczne, psychologiczne,
Wybrane zmienne biograficzne a zakres normy seksualnej prezentowany w opiniach młodych kobiet
Seksuologia Polska 2005, 3, 1, 13 17 Copyright 2005 Via Medica, ISSN 1731 667 P R A C A O R Y G I N A L N A Barbara Jankowiak, Zmienne biograficzne a zakres normy seksualnej prezentowany w opiniach młodych
Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dla pacjenta
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Może wyniknąć potrzeba dokonania kolejnych aktualizacji Charakterystyki Produktu Leczniczego i
Typ szkoły: ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA Rok szkolny 2015/2016 Zawód: FRYZJER, CUKIERNIK, PIEKARZ, SPRZEDAWCA, FOTOGRAF i inne zawody.
Typ szkoły: ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA Rok szkolny 05/06 Zawód: FRYZJER, CUKIERNIK, PIEKARZ, SPRZEDAWCA, FOTOGRAF i inne zawody Przedmiot: MATEMATYKA Klasa I (60 godz) Rozdział. Liczby rzeczywiste Numer
Zaburzenia oddychania podczas snu u osób starszych czynnik ryzyka i czynnik prognostyczny udaru mózgu
Gerontologia Polska PRACA POGLĄDOWA tom 13, nr 1, 19 24 ISSN 1425 4956 Aleksandra Wierzbicka 1, 2, Rafał Rola 2, Adam Wichniak 3, Wojciech Jernajczyk 1, Danuta Ryglewicz 2 1 Poradnia Zaburzeń Snu, Zakład
Czy to smutek, czy już depresja?
Niebezpieczna siostra smutku jak rozpoznać i poradzić sobie z depresją? Warsztaty dla uczniów Czy to smutek, czy już depresja? Podstawowe różnice Smutek To emocja, której doświadczanie jest naturalne dla
ZARZĄDZENIE Dyrektora Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej im. dr Kazimierza Hołogi w Nowym Tomyślu nr 17 z dnia 23.10.2013 r.
ZARZĄDZENIE Dyrektora Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej im. dr Kazimierza Hołogi w Nowym Tomyślu nr 17 z dnia 23.10.2013 r. w sprawie: wprowadzenia Procedury zarządzania ryzykiem w Samodzielnym
CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Mgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
WIEDZA K_W01 Zna standardy leczenia osób starszych oraz kierunki rozwoju geriatrii. K_W02 Zna konsekwencje zdrowotne zachodzących zmian
WIEDZA K_W01 Zna standardy leczenia osób starszych oraz kierunki rozwoju geriatrii. K_W02 Zna konsekwencje zdrowotne zachodzących zmian demograficznych w aspekcie stanu zdrowia populacji osób starszych.
3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński
VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego
Azilect fakty Czym jest Azilect? Jak działa Azilect? Kto może skorzystać na leczeniu Azilectem?
Azilect fakty Czym jest Azilect? Azilect (rasagilina 1mg) jest pierwszym, prawdziwie innowacyjnym lekiem stosowanym w chorobie Parkinsona (PD Parkinson s Disease) wprowadzonym w ostatnich latach. Jest
Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Psychologia Nazwa kierunku kształcenia: Psychologia Rodzaj przedmiotu: specjalnościowy Opiekun: prof. dr hab. Gabriela Chojnacka-Szawłowska Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie
Elektryczna aktywność mózgu. Polisomnografia
Elektryczna aktywność mózgu Polisomnografia Badanie polisomnograficzne elektroencefalografia(eeg) rejestracja bioelektrycznej aktywności mózgu elektromiografia(emg) rejestracja napięcia mięśniowego elektrookulografia(eog)-
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004 Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału Zdrowia Publicznego AM we Wrocławiu MARTA ARENDARCZYK, EWA
J.Rostkowska, A. Geremek-Samsonowicz, H. Skarżyński
J.Rostkowska, A. Geremek-Samsonowicz, H. Skarżyński Niedosłuch w grupie 65+ 75% osób po 70 roku życia ma różne problemy związane ze słuchem. (Sprawozdanie merytoryczno-finansowe Instytutu Fizjologii i
Klasyfikacja, obraz kliniczny i diagnostyka zaburzeń oddychania w czasie snu
PRACA ORYGINALNA Ryszarda Chazan Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Pneumonologii i Alergologii Akademii Medycznej w Warszawie Klasyfikacja, obraz kliniczny i diagnostyka zaburzeń oddychania w czasie
Dr hab. med. Cezary Piwkowski Poznań, Recenzja. pracy naukowej na stopień doktora nauk medycznych mgr Kingi Gryglickiej p.t.
Dr hab. med. Cezary Piwkowski Poznań, 10.11.2017 Klinika Torakochirurgii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Recenzja pracy naukowej na stopień doktora nauk medycznych mgr Kingi Gryglickiej p.t. "Gotowość
Kluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń
Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016 Wydział Psychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów:
PRZEDMIOT: PSYCHIATRIA
PRZEDMIOT: PSYCHIATRIA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj przedmiotu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom modułu kształcenia (np.
Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Doroty Mroczkowskiej nt.: Opinia
1 Prof. dr hab. Zbigniew Tarkowski Uniwersytet Medyczny w Lublinie Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Doroty Mroczkowskiej nt.: Ocena skuteczności zastosowania elektroencefalograficznego sprzężenia zwrotnego
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychiatria w pytaniach i odpowiedziach. 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Analiza danych ilościowych i jakościowych
Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego 8 kwietnia 2010 Plan prezentacji 1 Zbiory danych do analiz 2 3 4 5 6 Implementacja w R Badanie depresji Depression trial data Porównanie
Narkolepsja. Diagnostyka neurofizjologiczna
Historia badań nad narkolepsją. Diagnostyka neurofizjologiczna Aleksandra Wierzbicka Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 19 wiek Pierwszy opis objawów Lata 1950 Lata 1930 Sleep Onset Pierwsze REM
Leczenie ciężkich zakażeń. Propozycje zmian w finansowaniu. Dariusz Lipowski
Leczenie ciężkich zakażeń. Propozycje zmian w finansowaniu Dariusz Lipowski Definicja Ciężkie zakażenie zakażenie prowadzące do dysfunkcji lub niewydolności jednolub wielonarządowej zakażenie powodujące
Czy jesteś w grupie zwiększonego ryzyka? Wskazówki pozwalające stwierdzić, czy istnieje ryzyko, że cierpisz na obturacyjny bezdech senny (OBS)
Czy jesteś w grupie zwiększonego ryzyka? Wskazówki pozwalające stwierdzić, czy istje ryzyko, że cierpisz na obturacyjny bezdech senny (OBS) Ocena ryzyka występowania obturacyjnego bezdechu sennego a Powszech