Mit o Syzyfie Mit o Syzyfie

Transkrypt

1 Mit o Syzyfie Mit o Syzyfie

2 Mit o Syzyfie Ważne daty powstanie obrazu Tycjana Syzyf 1942 publikacja Mitu Syzyfa Alberta Camusa 1993 powstanie obrazu Michaela Bergta Śpiący Syzyf 1997 powstanie pracy Jany Sterbak Sztuka do noszenia: Sisyphus Sport 2008 powstanie rzeźby Stevena Allena Syzyf Scenariusz lekcji dla nauczyciela Źródło: online-skills. I. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń: 1. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu mitologii greckiej i rzymskiej: b) mity o bogach olimpijskich i pozostałych bóstwach panteonu greckiego; 8. potrafi wskazać najważniejsze cechy charakterystyczne i poddać interpretacji uwzględniającej właściwy kontekst kulturowy następujące kluczowe zjawiska z zakresu mitologii greckiej i rzymskiej: b) mity o bogach olimpijskich i pozostałych bóstwach panteonu greckiego. Nauczysz się interpretować mit o Syzyfie; charakteryzować przetworzenia mitu w kulturze epok późniejszych; określać znaczenie mitu i jego przetworzeń. Mit o Syzyfie Tycjan, Syzyf, , Muzeum Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna Przy okazji któregoś z tych spotkań Syzyf dowiedział się o najnowszym romansie władcy bogów z nimfą Eginą. Nie mógł utrzymać języka na wodzy i powiedział o wszystkim zazdrosnej żonie Zeusa, Herze. Zeus nie był z tego zadowolony, a ponieważ docierały na niego liczne skargi na Syzyfa także i od jego poddanych, postanowił zabrać go z ziemi. Przysłał boga śmierci, Tanatosa, żeby ten zaprowadził Syzyfa do Hadesu, krainy zmarłych. Nieprzypadkowo jednak Syzyf uchodził za wyjątkowo przebiegłego. Kiedy przybył do niego Tanatos, król zapytał boga śmierci, jak działają łańcuchy, którymi miał on spętać Syzyfa. Skoro się dowiedział, że nie da się ich przerwać, podstępnie użył ich do związania Tanatosa. Bóg śmierci został jeńcem króla Koryntu.

3 Ćwiczenie 1 Przeciągnij imiona postaci mitologicznych do miejsc w zdaniach, do których pasują, tak, by utworzyć zgodną z mitem opowieść o Syzyfie. Syzyf, Tanatos, Hera, Zeus panował w Koryncie. 2. Władca bogów..., chętnie gościł go w swoim pałacu na Olimpie , żona władcy bogów, dowiedziała się od Syzyfa o romansie męża. 4. Kiedy król naraził się na gniew bogów, przybył po niego bóg śmierci,... Kara dla przebiegłego króla Podczas gdy Tanatos pozostawał uwięziony, ludzie nie umierali. Pierwszy zauważył to bóg wojny, Ares: choć dalej toczono bitwy i potyczki, nikt w nich nie ginął. Także Hades, władca umarłych, był coraz bardziej zaniepokojony: nikt nie przybywał do jego królestwa! Kiedy bogowie zorientowali się, że Tanatos gdzieś zniknął, wysłali Aresa, by go poszukał.ku swemu zdumieniu, bóg wojny odkrył, że Tanatos przebywa uwięziony w pałacu Syzyfa. Uwolnił go, a wtedy Tanatos zabrał duszę Syzyfa do Hadesu. Syzyf jednak nie poddawał się łatwo. Zanim bogowie zabrali go do krainy zmarłych, nakazał żonie, by pod żadnym pozorem nie urządzała mu pogrzebu. Niepochowane ciało Syzyfa leżało więc na środku rynku w Koryncie. Ludzie nie rozumieli, dlaczego królowa odmawia mężowi pochówku, a tymczasem nad brzegami Acherontu, rzeki, którą każda dusza musiała przekroczyć, żeby trafić w zaświaty, dusza Syzyfa lamentowała i skarżyła się. Król opowiadał wszystkim, jaką ma złą żonę, która odmówiła mu pochówku i nie dała nawet obola drobnej monetki, którą ofiarowano zmarłym, by mogli zapłacić za podróż Charonowi, przewoźnikowi zmarłych. Skargi Syzyfa dotarły w końcu do uszu Persefony, królowej zmarłych. Ulitowała się ona nad Syzyfem i pozwoliła mu na krótko powrócić na ziemię, tylko po to, by przestraszyć i upomnieć żonę i wymóc na niej organizację pogrzebu, co pozwoliłoby duszy Syzyfa dostać się do Hadesu.Ale Syzyf, skoro tylko wrócił na ziemię, nie zamierzał udawać się do Hadesu: podjął z powrotem życie śmiertelnika. Tego było już bogom za dużo. Syzyf żył jeszcze przez jakiś czas w ukryciu. Pewnego dnia Tanatos przypomniał sobie o Syzyfie, zaskoczył go i uciął mu pukiel włosów i zabrał nieposłuszną duszę Syzyfa do Hadesu. Polecenie 1 Syzyf miał opinię najsprytniejszego i najprzebieglejszego z Greków. Po zapoznaniu się z mitem o Syzyfie wypisz trzy przyczyny, dzięki którym zyskał taką opinię wśród Greków. Odyseja Kiedy w Odysei Odyseusz podróżuje w zaświaty, ogląda tam dusze zmarłych herosów i królów. W ten sposób opisuje postać Syzyfa: Syzyfa takżem widział, i to w strasznych mękach; Ogromną bryłę skały dźwigał on na rękach I wtaczał ją na górę z mordęgą niemałą, Podsadzając się pod nią, a gdy się zdawało, Że ją wtoczył już na szczyt, skręcała się skała I z łoskotem piorunu znów na dół spadała,

4 A on znów ją pod górę wtaczał. Krwawym potem Członki jego okryte, twarz kurzem i błotem. Źródło: Homer, Odyseja, ks. XI, w , przeł. Lucjan Siemieński Ćwiczenie 2 Po zapoznaniu się z mitem o Syzyfie połącz w pary wydarzenia z mitu i ich wykonawców. Ares, Syzyf, Hades, Tanatos, Merope Skuwa boga śmierci łańcuchami. Wykonuje szokujące polecenie dotyczące pogrzebu. Zauważa, że coś dziwnego dzieje się podczas bitew. Orientuje się, że nie przybywa mu poddanych w jego królestwie. Na rozkaz bogów przybywa jako pierwszy, by ukarać Syzyfa. syzyfowa praca - wymagająca ustawicznych i często bezskutecznych wysiłków; trud ciężki i bezcelowy Przykłady przetworzeń mitu Syzyfa w sztuce najnowszej Jana Sterbak: Sztuka do noszenia: Sisyphus Sport (1997) Jana Sterbak, Sztuka do noszenia: Sisyphus Sport, 1997, Galeria Barbary Gross, Monachium, Niemcy, stru wearableartshow.ca, CC BY 3.0 Polecenie 2 - do czego współczesna artystka używa mitu o Syzyfie? - jakie zjawiska we współczesnym życiu chce, Twoim zdaniem, skomentować? - jak oceniasz, na podstawie tego dzieła, jej stosunek do sportu zawodowego, wysiłku fizycznego, wyczerpujących treningów, fitnessu? - jak praca Sterbak odnosi się do pojęcia syzyfowa praca?

5 Steven Allen, Syzyf, rzeźba, ceramika; 2008 Steven M. Allen, ceramika Syzyf, 2008, SMAART Galeria i Studio, San Francisco, Stany Zjednoczone Ameryki, smaartgallery.com, CC BY 3.0 Polecenie 3 - do czego współczesny artysta używa mitu o Syzyfie? - jakie zjawiska we współczesnym życiu chce, Twoim zdaniem, skomentować? - jak oceniasz, na podstawie tego dzieła, jego stosunek do takich zjawisk jak wojna, polityka zagraniczna USA, miejsce USA w globalnym systemie politycznym? Czy Twoim zdaniem to dzieło jest antywojenne czy też wyraża akceptację dla polityki USA w Iraku? - jak twórca reinterpretuje mit? W jaki sposób odnosi się do pojęcia syzyfowa praca? Michael Bergt, Śpiący Syzyf, 1993, Muzeum Sztuki Arnot, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, mbergt.com, CC BY 3.0 Polecenie 4 - do czego współczesny artysta używa mitu o Syzyfie? - do jakich jego aspektów nawiązuje? - jaki jest ton i nastrój jego dzieła? Polecenie 5 Po zapoznaniu się z opisem Syzyfa w Odysei przyjrzyj się poniższemu obrazowi, opisz go krótko i poddaj go interpretacji. Zwróć uwagę na następujące elementy: - jakie elementy nawiązujące do mitu wprowadza artysta? - jakie nowe, nieznane z mitu motywy pojawiają się w dziele? - jak rozumiesz znaczenie opaski na oczach Syzyfa? - kim jest, Twoim zdaniem, postać dotykająca palcem kamienia? - jak rozumiesz gest tej postaci? Nikołaj Burdykin, Syzyf, 1960, kolekcja prywatna, hadrian6.tumblr.com, CC BY 3.0 Ćwiczenie 3 Postać Syzyfa w filozofii: Mit Syzyfa Alberta Camusa Albert Camus ( ) jako przedstawiciel egzystencjalizmu - Koncept absurdalności i bezsensowności ludzkiego życia;

6 - Syzyf jako symbol ludzkiego życia: skazany na wykonywanie bez przerwy tych samych bezsensownych, nie mogących doczekać się spełnienia trudów. Co pozostaje człowiekowi? Camus odpowiada, że bunt przeciwko losowi i bezsensowi; z tego buntu możemy czerpać siłę. Powinniśmy wyobrazić sobie Syzyfa szczęśliwego, konkluduje filozof. Ćwiczenie 4 Jak nazwywała się moneta dawana umarłym jako zapłata dla Charona"> Mit o Syzyfie stał się źródłem wielu znaczących inspiracji dla kultury europejskiej. Odpowiedz na pytanie Jak nazwywała się moneta dawana umarłym jako zapłata dla Charona Odpowiedź:... Ćwiczenie 5 Jaka praca to zbędny trud, nie rokujący szans na ukończenie?"> Mit o Syzyfie stał się źródłem wielu znaczących inspiracji dla kultury europejskiej. Odpowiedz na pytanie Jaka praca to zbędny trud, nie rokujący szans na ukończenie? Odpowiedź:... Ćwiczenie 6 Jak w mitologii greckiej miała na imię bogini świata zmarłych?"> Mit o Syzyfie stał się źródłem wielu znaczących inspiracji dla kultury europejskiej. Odpowiedz na pytanie Jak w mitologii greckiej miała na imię bogini świata zmarłych? Odpowiedź:... Ćwiczenie 7 Jak w mitologii greckiej nazywało się miejsce kary w zaświatach?"> Mit o Syzyfie stał się źródłem wielu znaczących inspiracji dla kultury europejskiej. Odpowiedz na pytanie Jak w mitologii greckiej nazywało się miejsce kary w zaświatach? Odpowiedź:... Polecenie 6 Za swoją zuchwałość Syzyf został ukarany wtaczaniem kamienia na górę. Czy jednak kara ta była słuszna, w kontekście przypisywanych mu przez mitologię win? Napisz wypracowanie o długości ok słów na temat Czy kara dla Syzyfa jest karą sprawiedliwą?.

7 Słowniki Słownik pojęć Hades kraina zmarłych w mitologii greckiej. Także imię jej władcy. Jana Sterbak ur w Pradze; pochodząca z Kanady. Jej rzeźby są stworzone do interakcji z ludzkim ciałem. Korynt miasto handlowe i portowe w Grecji, na Przesmyku Korynckim. Michael Bergt ur w małej wiosce w Nebrasce; amerykański rzeźbiarz i malarz magicznego realizmu. Licznie nagradzany w Stanach Zjednoczonych i na całym świecie za swoje prace. Steven M. Allen amerykański rzeźbiarz, studiował rzeźbę na Uniwerytecie Stanowym w San Francisco. Wielokrotnie nagradzant rzeźbiarz w Stanach Zjednoczonych oraz poza ich granicami. Syzyfowa praca absurdalny, wymagający ogromnego wysiłku i skazany na klęskę trud. słownik łacińsko polski Źródło: online-skills, licencja: CC0. Galeria dzieł sztuki

8 Tycjan, Syzyf, , Muzeum Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna Jana Sterbak, Sztuka do noszenia: Sisyphus Sport, 1997, Galeria Barbary Gross, Monachium, Niemcy, stru wearableartshow.ca, CC BY 3.0 Steven M. Allen, ceramika Syzyf, 2008, SMAART Galeria i Studio, San Francisco, Stany Zjednoczone Ameryki, smaartgallery.com, CC BY 3.0

9 Michael Bergt, Śpiący Syzyf, 1993, Muzeum Sztuki Arnot, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, mbergt.com, CC BY 3.0 Nikołaj Burdykin, Syzyf, 1960, kolekcja prywatna, hadrian6.tumblr.com, CC BY 3.0 Bibliografia Homer, Odyseja, przeł. Lucjan Siemieński, Warszawa W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Rytm, Warszawa R. Greaves, Mity greckie, Vis a-vis, Kraków J. Parandowski, Mitologia, Wydawnictwo Puls, Londyn 1992.