Zaburzenia pamięciczy. demencja? Maria Barcikowska, Zespół Kliniczno-Badawczy Chorób Zwyrodnieniowych CUN, IMDiK PAN

Transkrypt

1 Zaburzenia pamięciczy zawsze demencja? Maria Barcikowska, Zespół Kliniczno-Badawczy Chorób Zwyrodnieniowych CUN, IMDiK PAN

2 Pamięć epizodyczna: typu wspomnieniowego, wiąże się z osobistą przeszłością i dotyczy faktów, które jednostka może zlokalizować czasowo i przestrzennie Pamięć semantyczna: ma charakter nie osobisty i obejmuje wiedzę na temat świata; niezbędna do posługiwania się językiem: pamięć semantyczna to bezczasowa wiedza na temat świata, którą jednostka dzieli z innymi ludźmi

3 Funkcje poznawcze Procesy postrzegania i językowe Pamięć Myślenie Funkcje wzrokowo-przestrzenne Funkcje wykonawcze

4 Otępienie jest zaburzeniem funkcji poznawczych (pamięć, intelekt, mowa) z uogólnionym osłabieniem wydolności umysłowej, prowadzącym do obniżenia zdolności wykonywania czynności dnia codziennego

5 Przyczyny otępienia Pierwotne: choroby zwyrodnieniowe CUN Wtórne : naczyniopochodnemiażdżyca, kolagenozy, Inne

6 1. Zaburzenia pamięci - przyczyny odwracalne Przejściowa niepamieć padaczkowa (AA Asadi-Pooya 2013 Paranoeplastyczny encefalit limbiczny (Ja Young Ryu i wsp. 2012) i zaburzenia pamięci osób po przebytej chorobie nowotworowej (Jean-Pierre i wsp ) Błędy pamięciowe w przebiegu marskości wątroby (Ciećko-Michalska I i wsp. 2013, Torres i wsp. 2013) OSA- bezdech nocny (Hoth i wsp. 2013,Andreou iwsp. 2014) TGA- przejściowa globalna niepamięć (Peer iws. 2014)

7 2. Zaburzenia pamięci - przyczyny odwracalne Zaburzenia poznawcze pooperacyjne: bardzo różna etiologia! (Rundshagen i wsp. 2014) Zaburzenia pamięci w przebiegu depresji: różna etiologia (Crane i wsp. 2007)

8 3. Zaburzenia pamięci - przyczyny odwracalne Zaburzenia słuchu i błędnikowe czynnikiem ryzyka rozwoju otępienia Smith, Zheng 2013

9 Czy badanie zaburzeń pamięci w warunkach szpitalnych- oddziału innego niż specjalistyczny ma sens? Nie: możliwość nie rozpoznanego delirium, stan ostry np.. naczyniopochodny, zmiana miejsca pobytu, stres szpitalny, samotność jest przyczyna zafałszowania diagnozy

10 Otępienia odwracalne Nowotwory i inne guzy mózgu Zaburzenia metaboliczne: choroby tarczycy, zaburzenia elektrolitowe, niedoczynność przysadki, choroby :Cushinga i Addisona, niewydolność wątroby i nerek Zespoły niedoborowe : B12, kwas foliowy Neuroinfekcje Działania uboczne leków Zaburzenia psychiczne; schizofrenia i inne psychozy, depresja, Choroby z autoagresji; toczeń, vaskulitis, SM Przewlekłe zatrucia; alkohol, metale ciężkie, pestycydy

11 Czy zaburzenia pamięci zawsze rozpoczynają fazę otępienia?

12 Codzienne błędy pamięci u zdrowych, starych ludzi Populacja 105 osób z wyższym wykształceniem, wykonano wszystkie stosowne badania laboratoryjne i neuropsychologiczne Wyniki Błędy dotyczyły głównie warstwy werbalnej, czytania i pisania (ze względu na wysoką rezerwę badanej populacji) Obciążające w kierunku rozwoju otępienia były wyniki MMSE i zaburzenia rozpoznawania twarzy i przypominania nazwisk Ossher i wsp. 2013, Calley i wsp. 2010

13 Subiektywne zaburzenia pamięci: znaczenie Reisberg i wsp. 2007, Waldorf i wsp 2009

14 Kryteria rozpoznawania amnestycznej postaci Łzp (Petersen i wsp. 1999): 1) skargi na upośledzenie pamięci zwykle potwierdzone przez informatora, 2) obiektywnie stwierdzone pogorszenie pamięci, 3) zasadniczo zachowane globalne funkcjonowanie poznawcze, 4) brak istotnych zaburzeń codziennej aktywności życiowej, 5) brak otępienia.

15 Konwersja Łzp do choroby Alzheimera (7%- 20% rocznie) Czynniki ryzyka: Allel APOe4 Zmniejszenie objętości hipokampa Depresja Wiek Niski poziom wykształcenia Obniżenie liczby punktów w MMSE Biomarkery alzheimerowskie w PMR

16 Biomarkery w chorobach otępiennych update Spadek stężenia w PMR -amyloidu 1-42 z PMR- 25 lat przed objawami klinicznymi Dodatnie wyniki dla PIB- 15 lat przed objawami klinicznymi Podwyższenie stężenia tau 15 lat Hipometabolizm glukozy i zaburzenia pamięci epizodycznej- 10 lat MMSE i CDR 5 lat przed objawami Pełne kryteria diagnostyczne na 3 lata przed objawami NEJM 2012, Bateman RJ i wsp, Landau SM i wsp. 2013, Sperling, Johnson 2013, Mattson i wsp. 2013

17 Definicja starzenia się fizjologicznego mózgu: Nie ma Walhowd i wsp. 2014

18 Czy otępienie to zawsze choroba Alzheimera?

19 Choroby neurozwyrodnieniowe mózgu nie-alzheimerowskie Otępienie z ciałami Lewy ego Otępienie w przebiegu choroby Parkinsona (LBD, PDD) Otępienie czołowo skroniowe (FTD) Otępienie mieszane : MIXED

20 Ocena czynności poznawczych, badania przesiewowe i ocena swoistych domen funkcjonowania poznawczego: wzorce zaburzeń na podstawie testów przesiewowych Zaburzenia pamięci epizodycznej :AD Zaburzenia wzrokowo-przestrzenne w teście kopiowania pięciokątów ; pogorszenie wyników oceny uwagi i pamięci roboczej; DLB (siła zalecenia B) Pogorszenie wyniku w teście fluencji literowej: FTLD, CBS, i PSP (siła zalecenia B) Zaburzony test zegara: PDD i otępienie podkorowe, naczyniopochodne (siła zalecenia B)

21 Postępowanie terapeutyczne (IGERO): Nie ma żadnego rekomendowanego leczenia farmakologicznego ; (próby dotyczyły: leków nootropowych, inhibitorów cholinesterazy, wymiataczy wolnych rodników, przeciwutleniaczy, niesterydowych leków przeciwzapalnych) Podejmowane są także różnorodne próby postępowania nie-farmakologicznego polegające miedzy innymi na treningu pamięci i programach psychoedukacyjnych

22 Prewencja AD,VaD,MIXED -wspólna Systematyczne leczenie: nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, zaburzeń rytmu począwszy od wieku średniego Utrzymywanie aktywności intelektualnej, wyższe i ustawiczne kształcenie budowanie rezerwy poznawczej Aktywność fizyczna: długie, szybkie i codzienne marsze, bogate życie towarzyskie Dieta śródziemnomorska, czerwone wino ; Resveratrol: już NIE! Zakharow, Yakhno 2008