EKSPERTYZA 1/15 MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA

Transkrypt

1 EKSPERTYZA 1/15 MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA OBIEKT: Budynek tzw. Małej Szkoły przy Zespole Szkół nr 19 ADRES: Bydgoszcz ul. A. Grzymały Siedleckiego 11, Dz. Nr 48 ZLECENIODAWCA: Prokon Bydgoszcz Imię i nazwisko Data Podpis Opracował: mgr inż. Julita Dobrowolska członek Polskiego Stowarzyszenia Mykologów Budownictwa r.

2 Spis treści 1.0 Dane ogólne Podstawa opracowania Przedmiot opracowania Cel i zakres opracowania Opis ogólny budynku Opis obiektu Ocena stanu technicznego budynku pod względem mykologicznym Opis obserwacji oraz przeprowadzonych badań Opis stanu Pom. Nr 3 Siłownia i Szatnia Opis stanu ścian Korytarza Opis stanu wybranych innych pomieszczenia Opis zewnętrzne otoczenie budynku Przyczyny zawilgocenia ścian Identyfikacja wykrytych gatunków grzybów Wnioski i zalecenia Szkic sytuacyjny

3 1.0 Dane ogólne 1.1 Podstawa opracowania Podstawę formalną opracowania stanowią: fragmenty dokumentacji archiwalnej składająca się z rzutu kondygnacji budynku wizja lokalna dokonana r. zdjęcia fotograficzne 1.2 Przedmiot opracowania Przedmiotem opracowania jest ekspertyza mykologiczna części pomieszczeń piwnic - siłowni i szatni w budynku tzw. Małej szkoły wchodzącej w skład kompleksu Zespołu Szkół nr 19 przy ul. A. Grzymały Siedleckiego 11 w Bydgoszczy 1.3 Cel i zakres opracowania Celem opracowania jest ocena stanu technicznego pomieszczeń piwnicznych budynku pod względem zagrożenia wilgocią. Opracowaniem objęto wybrane pomieszczenia - siłownię z szatnią oraz fragment przyległych korytarzy gdyż wybrane pomieszczenia są reprezentatywne dla wszystkich pomieszczeń piwnic przy czym ściany pomieszczeń siłowni i szatni są najbardziej zawilgocone. Zakres opracowania obejmuje: - inwentaryzację uszkodzeń, - badania i pomiary (zawilgocenia, zasolenia, wilgotności), - opracowanie wniosków i zaleceń 2.0 Opis ogólny budynku 2.1 Opis obiektu Obiekt został wzniesiony w latach osiemdziesiątych. Budynek Małej szkoły składa się z piwnicy, parteru i jednego piętra. Posadowienie budynku bezpośrednie. Ściany piwniczne konstrukcyjne zewnętrzne i wewnętrzne wylewane z betonu obustronnie otynkowane tynkiem cementowo-wapiennym. Strop nad piwnicą wykonany jako strop masywny, żelbetowy otynkowany tynkiem cem-wap. Ściany parteru i piętra wykonano jako murowane. Ściany otynkowane. Stropy masywne żelbetowe otynkowane. Stropodach płaski, wentylowany, dwuspadowy. Pokrycie dachu z papy. Rynny dachowe i rynny spustowe wykonane z blachy stalowej ocynkowanej częściowo podłączone do sieci kanalizacji deszczowej za pomocą rur z czyszczakiem. Izolacja przeciw-wilgociowa pozioma fundamentów bitumiczna. Izolacja wodochronna pionowa ścian piwnicznych występuje w niewielkim zakresie. Izolacje termiczne tych ścian nie występują. Stolarka drzwiowa drewniana i PCV. Stolarka okienna PCV, dwuszybowa z szybą zespoloną U=1.0. Skrzydła okienne z dwoma uszczelkami. Okna szczelne, rozwierno-uchylne z możliwością rozszczelnienia w mechanizmie klamki. Dojście do budynku stanowi teren utwardzony. Wokół budynku zlokalizowana jest opaska 3

4 betonowa ze znacznymi ubytkami. Niektóre pomieszczenia piwniczne wentylowane systemem wentylacji grawitacyjnej. Sufity malowane farbami emulsyjnymi. Na ścianach głównie olejne lamperie na różną wysokość od 1,5 do 2,90 m w zależności od rodzaju pomieszczenia. Na ścianach w sanitariatach i w niektórych pomieszczeniach płytki glazurowane i gress na różnej wysokości 0,5-2,0m. Posadzki lastryko, terakota, wykładzina PCV i dywanowa. Cokoły z płytek na różną wysokość 7-20 cm oraz listwy drewniane. Okna piwniczne obudowane murowanymi studniami przykrytymi kratami metalowymi. Pomieszczenie nr 3 - SIŁOWNIA Z SZATNIĄ W analizowanym pomieszczeniu siłowni i przyległej szatni ściany malowane farbami emulsyjnymi. Posadzka siłowni znajduje się na głębokości 2,4 m poniżej terenu. Posadzka w siłowni wykonana z wykładziny dywanowej i wykładziny PCV ułożonych na betonie z listwami drewnianymi. Posadzka w szatni wykonana w latach późniejszych (płytka terakota). Posadzka ta podwyższona w stosunku do poziomu posadzki siłowni o 12 cm. Posadzka wykończona cokolikiem płytek. Drzwi wejściowe do siłowni drewniane płytowe bez progu z niewielką szczeliną ok. 1 cm pozwalającą na nawiew powietrza. Pomiędzy obu pomieszczeniami jest otwór przejściowy bez drzwi. W obu pomieszczeniach brak jest jakiejkolwiek wentylacji kratki wentylacyjnej. Okna dwuszynowe PCV bez dodatkowych nawietrzaków. Okna mogą być rozszczelniane przez mechanizm klamki. (tzw. 45º). Korytarze w sąsiedztwie siłowni Sufity malowane farbami emulsyjnymi. Na ścianach olejne lamperie na wysok 2 m. Posadzki lastryko i terakota. Cokoły wylewane z lastryko i układane z płytek na różną wysokość 7-20 cm. 3.0 Ocena stanu technicznego budynku pod względem mykologicznym 3.1 Opis obserwacji oraz przeprowadzonych badań Obserwacje miały na celu identyfikację oznak korozji biologicznej oraz przyczyn jej powstania. Wraz z obserwacją przeprowadzono wyrywkowe pomiary wilgotności murów w różnych miejscach, określenie temperatury i wilgotności względnej w pomieszczeniach. Zapoznano się również z wywiadem przeprowadzonym z osobami zajmującymi się administrowaniem budynkiem i użytkownikami. Całość tych prac przeprowadzono w dniu Wilgotność względna w pomieszczeniu Siłowni i szatni wynosiła 45% a temperatura 22ºC. Natomiast wilgotność względna w korytarzach wynosiła 43 % a temperatura 20ºC. W dniu pomiarów temperatura w cieniu dochodziła do 28ºC. W ciągu kilku poprzednich dni pogoda była deszczowa i słoneczna a temp. na zewnątrz wahała się 20-28ºC. 4

5 3.2. Opis stanu Pom. Nr 3 Siłownia i Szatnia Ściany zewnętrzne W pomieszczeniu Siłowni i przyległej szatni występuje największe zawilgocenie ścian zewnętrznych. Zawilgocenie to znajduje się na długości 2,10 m (siłownia) i 2,9 m (szatnia) wysokość zawilgocenia dochodzi do 2,2 m od poziomu posadzki. Zawilgocenie to przechodzi na fragment ściany działowej pomiędzy obu pomieszczeniami (foto 1-6). Foto 2 Foto 3 Foto 4 Foto 1 Widok na zawilgocony narożnik w siłowni Foto 2. Wilgoć pod oknem Foto. 3 Ściana zewnętrzna Foto. 4 Narożnik ściana zewn. i wewn. przejście do szatni 5

6 Foto. 5 Przejście pomiędzy pomieszczeniami od strony szatni Foto. 6 Wilgoć i pleśnie w przejściu pomiędzy pomieszczeniami Foto. 7 Wilgoć w narożniku ściany wewn. i zewn. od strony szatni Foto. 8 Ściana zewnętrzna w szatni Foto. 9 Głębokość destrukcji tynku na ścianie zewnętrznej szatni - miejsce oderwania tynku Foto. 10 Głębokość destrukcji tynku na ścianie zewnętrznej szatni 6

7 Foto. 11 Ściana zewnętrzna w szatni narożnik z drugą ścianą wewn. Ściany zewnętrzne w analizowanych pomieszczeniach narażone zostały na miejscowe zawilgocenia zewnętrzne. Przyczyny przenikania wilgoci do przez te ściany opisano szczegółowo w punkcie 4.0 Przyczyny zawilgoceń ścian. Największe zmierzone zawilgocenie występuje na poziomie cokolika i listwy przyściennej. Zmierzona wilgotność masowa muru w tych miejscach wahała się 13-15% W trakcie wykonywania ekspertyzy elementów tych nie usuwano jednak stopień rozwoju zawilgocenia wskazuje, że pod tymi elementami na poziomie posadzki można spodziewać się jeszcze większego zawilgocenia. Zmniejszenie wilgotności muru następowało wraz ze wzrostem wysokości pomiarów na ścianie średnio o 1-2% na każde 10 cm podwyższania punktu pomiaru. W miejscach na których nie zaobserwowano zawilgocenia wilgotność muru nie przekraczała 5%. W miejscu szczególnego zawilgocenia (foto 3-7) z informacji przekazanych przez użytkownika po obfitych opadach na posadzce w pomieszczeniach pojawiały się kałuże z wodą. Ściany wewnętrzne W siłowni na ścianie wewnętrznej przyległej do pomieszczenia szatni oraz na wszystkich ścianach wewnętrznych całego pomieszczenia szatni znajdują się zawilgocenia muru na wysokość 0-50 cm. Przyczyną zawilgocenia jest kapilarne podciąganie wilgoci z ław i podłoża. Maksymalne zawilgocenie murów w miejscach ze śladami wilgoci dochodziło do 10 %. 7

8 Foto. 12 Siłownia - Ściana wewnętrzna w przejściu do szatni. Foto. 13 Szatnia - Ściana wewnętrzna narożnik od ściany zewn Foto. 14 Szatnia - Ściana wewnętrzna dalszy fragment jak na foto 13 Foto. 15 Szatnia - Ściana wewnętrzna równoległa do zewn. Foto. 16 Szatnia Druga Ściana wewnętrzna prostopadła do zewn. 8

9 Foto. 17 Szatnia Druga Ściana wewnętrzna równoległa do zewn. Zawilgocenia w opisanych pomieszczeniach powstawały w różnych okresach czasu. Świadczyć o tym mogą kolejne linie destrukcji tynku i powłok malarskich podnoszące się wraz z dostawaniem się do murów kolejnych partii wilgoci. Proces ten jest najwyraźniej uwidoczniony na foto 14 i 15. Ponadto w pomieszczeniu szatni przebiegał z różnym nasileniem na całej długości wszystkich ścian. Co może wskazywać na brak izolacji poziomej pod tymi ścianami lub też na możliwość okresowego zawilgocenia nowej podwyższonej posadzki a tym pomieszczeniu. 3.3 Opis stanu ścian Korytarza Analizowane ściany korytarzy są ścianami wewnętrznymi. Zawilgocenia na tych ścianach występują na wysokość 0-50 cm. Przyczyną zawilgocenia jest kapilarne podciąganie wilgoci z ław i podłoża. Maksymalne zawilgocenie murów w miejscach ze śladami wilgoci dochodziło do 11 %. Wszystkie ściany w strefie zawilgocenia malowane były farbami olejnymi. Foto. 18 Korytarze Zawilgocenie ponad cokolikiem Foto. 19 Korytarze Zawilgocenie ponad cokolikiem 9

10 Foto. 20 Korytarze Zawilgocenie ponad cokolikiem Foto. 21 Korytarze Zawilgocenie ponad cokolikiem Foto. 22 Korytarze Zawilgocenie ścian i destrukcja cokolika Foto. 23 Korytarze Zawilgocenie ścian i destrukcja cokolika Foto. 24 Korytarze Zawilgocenie ścian działowych Foto. 25 Korytarze Zawilgocenie ścian działowych i widoczne pleśnie cokolika Zawilgocenie ścian wewnętrznych konstrukcyjnych i działowych występuje w całym budynku z różnym nasileniem. Wysokie kilkunastocentymetrowe cokoliki powodują, że wilgoć pojawia się bezpośrednio nad nimi. Na niektórych ścianach szczególnie na ścianach konstrukcyjnych wilgoć odspaja cokoliki i powoduje odchodzenie tynku nawet wielokrotnie naprawianego. Proces ten jest bardzo dobrze widoczny na foto. 22 i

11 Na w przebiciach do kratek nawiewu do pomieszczeń zaobserwowano również rozwój zarodników pleśni. 3.4 Opis stanu wybranych innych pomieszczenia Na podstawie przeglądu opisanych powyżej pomieszczeń oraz przeglądu innych pomieszczeń wskazać należy na inne niż opisane powyżej powody utrzymywania się zawilgocenia murów; Foto. 26 Zasłonięta kratka wentylacyjna Foto. 27 Wentylowanie pomieszczeń przez inne pomieszczenia Foto. 28 Bliskie sąsiedztwo kratek wentylacyjnych Foto. 29 Początki pleśni na wewnętrznych ościeżach okiennych 11

12 Foto. 30 Płytki gress na wys. 90 cm ograniczające wysychanie ściany Foto. 31 Wilgoć na ścianie powyżej płytek W części pomieszczeń występują problemy z wentylacją pomieszczeń Kratki wentylacyjne są zaklejone (foto 26) przez co uniemożliwiona jest wentylacja pomieszczenia. W innym przypadku wentylacja pomieszczeń odbywa się do pomieszczenia sąsiedniego lub korytarza (foto 27). W innym przypadku kratki wentylacyjne lokalizowane są w bliskim sąsiedztwie co powoduje jedynie przepływ powietrza pomiędzy kratkami bez wymiany powietrza w całym pomieszczeniu (foto 28). Ściany zewnętrzne nie mają właściwej izolacji termicznej co powoduje, że przy niektórych szczelnych oknach wilgoć wykrapla się na zimnych ościeżach a tym samym rozpoczynają się procesy powstawania pleśni (foto 29). W niektórych pomieszczeniach ułożono na ścianach zewnętrznych fartuchy z płytek Gress do wysokości 90 cm. Takie wykończenie ścian poprawiło na krótki okres estetykę pomieszczeń, niestety obecnie wilgoć pojawia się ponad płytkami co świadczy o dużym zawilgoceniu muru przykrytego płytkami (foto 30, 31). 3.5 Opis zewnętrzne otoczenie budynku W celu określenia wszystkich przyczyn zawilgocenia murów przeanalizowano również sytuację na zewnątrz budynku i wyciągnięto wnioski z odkrywki wykonanej przy ścianach piwnicznych. Zamieszczony poniżej serwis foto pozwala na określenie przyczyn zawilgocenia. 12

13 Foto. 32 Głębokość wykonanej odkrywki Foto. 33 Ściana piwniczna w gruncie bez właściwej izolacji p-wilgociowej Foto. 34 Głębokość studni przy oknach Foto. 35 Studnia przy oknach w gruncie bez właściwej izolacji p-wilgociowej 13

14 Foto. 36 Nieszczelna i popękana obudowa studni przy oknach Foto. 37 Nieszczelna i popękana obudowa studni przy oknach Foto. 38 Niedrążne odprowadzenie wód deszczowych Foto. 39 Spad tereny w stronę budynku Foto. 40 Spękania na styku opaska mur Foto. 41 Spękania na styku opaska mur 14

15 4.0 Przyczyny zawilgocenia ścian Budynek budowany był około 30 lat temu. Był to okres braku na rynku większości materiałów budowlanych w tym również tych do izolacji. Prawdopodobnie z tego powodu część izolacji wykonana była z materiałów słabej jakości, trwałości lub też nie wykonano ich. Na podstawie odkrywki przy ścianie zewnętrznej stwierdzono: - Brak pionowej izolacji zewnętrznej na ścianach w gruncie umożliwiający penetrację wilgoci z gruntu do muru tworzenie się kapilar i coraz to większą destrukcję tych ścian, która skutkuje pogorszeniem się szczelności ściany betonowej i przenikaniem wilgoci do wewnątrz; - Złą jakość izolacji poziomej na ławie fundamentowej umożliwiającą wchodzenie wilgoci w ściany, przenikaniem wilgoci w warstwy podposadzkowe i dodatkowym zawilgacaniem gruntu pod budynkiem; - Brak izolacji na ścianach studni przy oknach powodujące wchłanianie wilgoci przez te ścianki i rozsadzanie tych ścianek w czasie zimy; - Wykonanie ścianek studni przy oknach z różnych materiałów cegły, silikatów itp.- co skutkuje niejednorodnym zachowaniem się tych materiałów w środowisku wilgotny, pękaniem ścian, odspojeniem tynku itp. - Brak odwodnienia studni lub ich niewłaściwe wykonanie które skutkuje gromadzeniem się wody w studniach i przenikaniem jej przez mury lub też zbieraniem wody opadowej i rozsączaniem jej bezpośrednio przy murze. Ponadto stwierdzono: - Miejscowe braki opaski betonowej przy budynku oraz odspojenie się opaski przy murze skutkujące nadmiernym zawilgoceniem gruntu przy murach szczególnie po opadach w czasie zacinających i spływających po murze deszczach; - W sąsiedztwie zawilgoconych ścian Siłowni i szatni na zewnątrz znajduje się zatkana rura spustowa. W trakcie oględzin stwierdzono stojącą bez odpływu wodę w czyszczaku. W tym miejscu wody opadowe zbierane z części dachu gromadziły się przy ścianie bez odpływu do kanalizacji deszczowej. Woda wytworzyła w gruncie kanał który doprowadzał ją po ścianie i przez nieszczelną izolację poziomą na ławie fundamentowej do budynku powodując bardzo znaczne zawilgocenie murów, podłoża pod posadzką i pojawianie się kałuż na posadzce; - Wadliwe ukształtowanie terenu umożliwiające gromadzenie się wód opadowych przy budynku. W miejscu niedrążnej rury spustowej opisanej powyżej znajduje się najniższy poziom znacznej powierzchni terenu. W to miejsce woda spływa z dwóch stron utwardzonej alejki wzdłuż budynku a następnie przez obniżony poziom kierowana jest spadem w stronę budynku. Sytuacja ta nie jest groźna w czasie zwykłych opadów deszczu natomiast kumuluje masy wody przy deszczach nawałnicowych i w trakcie wiosennych roztopów kiedy to zmarznięty grunt nie jest w stanie wchłaniać opadów i topniejącego śniegu; - Braki lub nieskuteczne izolacje poziome pod większością ścian konstrukcyjnych i działowych co powoduje wysychaniem podłoża przez ściany; 15

16 - Wykończenie ścian wewnętrznych szczelnym pokryciem z płytek lamperii olejnych; - Wadliwa wentylacja i nie wystarczająca ilość kanałów wentylacyjnych. 5.0 Identyfikacja wykrytych gatunków grzybów W pomieszczeniach siłowni i szatni na powierzchni ścian stwierdzono występowanie rozkład pleśniowy tynku. Sprawcami rozkładu pleśniowego są grzyby należące do podgromad grzybów niedoskonałych (Deuteromycetes) i workowców (Ascomycetes). Infekcja tymi grzybami zachodzi w sytuacji gdzie przez pewien czas utrzymuje się wysoka wilgotność podłoża wraz ze śladowymi resztkami substancji organicznych. Z reguły na tynkach występuje kilka gatunków grzybów. Tworzą ogromne ilości zarodników w krótkim czasie od infekcji (7-14 dni) niewidocznych okiem nieuzbrojonym. Z tego względu pomieszczenia, w których rozwijają się grzyby stanowią zagrożenie dla przebywających tam ludzi. Jednoznaczną identyfikację gatunków grzybów wywołujących rozkład pleśniowy można przeprowadzić mikroskopową w oparciu o dostępne klucze, w wyspecjalizowanych laboratoriach mikrobiologicznych. W budynku w pomieszczeniach wspólnych stanowiących przedmiot niniejszej ekspertyzy nie stwierdzono występowania grzybów domowych. 6.0 Wnioski i zalecenia Przedmiotowy budynek w poziomie piwnic jest poddany degradacji przez zawilgocenie ścian, rozwój grzybów-pleśni. Zjawiska te obecnie nie zagrażają konstrukcji budynku jednak brak czy też ograniczony zakres działań naprawczych może powodować dalszą degradację i niszczenie obiektu. Ponadto rozwój grzybów - pleśni jest niebezpieczny dla użytkowników znajdujących się w całym budynku. Zarodniki grzybów mogą być przemieszczane wraz z drobinami kurzu i wdychane przez ludzi i zwierzęta. W ramach prac naprawczych należy wykonać następujące roboty w dwóch etapach; A- Pierwszy etap. Prace bardzo pilne zabezpieczające budynek przed dalszą degradacją 1. Naprawa i udrożnienie kanalizacji deszczowej. 2. Skucie zawilgoconych fragmentów tynków wewnętrznych z tzw. nadmiarem ok. 1m powyżej zagrzybienia. 3. Skucie cokolików i okładzin ścian poniżej zagrzybienia. 4. Suszenie wszystkich pomieszczeń poprzez otwieranie okien i drzwi szczególnie w okresie czerwiec- wrzesień. 16

17 Prace te powinny być wykonane jak najszybciej. B- Drugi etap. Prace odtworzeniowe zapewniające możliwość dalszej eksploatacji obiektu 1.Oczyszczenie i odgrzybienie murów. 2. Wykonanie poziomej izolacji wtórnej ścian zewnętrznych, wewnętrznych konstrukcyjnych i działowych najlepiej metodą iniekcji obustronnej. 3. Wykonanie izolacji pionowej ścian zewnętrznych z dociepleniem murów. 4. Wykonanie nowych, betonowych, wylewanych studni przy oknach z właściwą izolacją. 5. Reprofilacja terenu z odprowadzeniem wód opadowych od budynku Wykonanie nowych opasek betonowych. 6.Odtworzenie tynków i malowanie farbami umożliwiającymi dalsze osuszanie murów. 7.Usprawnienie systemu wentylacji z dostosowaniem go do funkcjonalnych potrzeb budynku. 17

18 7.0 Szkic sytuacyjny 18