FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2012, Oeconomica 297 (68), 17 26

Transkrypt

1 FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Poer. Univ. Technol. Stetin. 2012, Oeconoica 297 (68), Aneta Becker ZASTOSOWANIE METODY AHP DO USZEREGOWANIA WOJEWÓDZTW POLSKI POD WZGLĘDEM WYKORZYSTANIA TECHNOLOGII ICT W PRZEDSIĘBIORSTWACH APPLICATION AHP METHOD TO RANKING POLISH VOIVODSHIPS IN TERMS OF USE ICT TECHNOLOGY IN ENTERPRISES Katedra Zastosowań Mateatyki w Ekonoii, Zachodniopoorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, ul. Kleensa Janickiego 31, Szczecin, e-ail: Aneta.Becker@zut.edu.pl Suary. The purpose of this article is ranking Polish voivodships in ters of utilization of inforation and telecounication technologies in enterprises during the year In the research, there has been used ulti-criteria decision support ethod AHP (Analytic Hierarchy Process). The algorith which has been used enabled the analysis of voivodships positions in the ranking with regard to varying advanceent of specific areas in the ICT area. Słowa kluczowe: analityczny proces hierarchiczny, technologie teleinforatyczne (ICT), wielokryterialne etody decyzyjne. Key words: analytic hierarchy process, inforation and telecounication technologies (ICT), ulti-criteria decision ethods. WSTĘP Zastosowanie technologii teleinforatycznych w działalności gospodarczej pozwala na uzyskanie dodatkowego ediu kounikacyjnego z klientai i partnerai, a także zienia zasady funkcjonowania saych przedsiębiorstw. Uożliwia kontakt z kontrahentai o dowolnej porze dnia, niezależnie od ich lokalizacji. Przy czy łączność ta a charakter interaktywny. Teleinforatyka (ICT, ang. Inforation and Counication Technology) przyczynia się do uzyskania przewagi konkurencyjnej przez sprawniejszą realizację procesów: arketingowych, produkcyjnych, usługowych i finansowych, co powoduje znaczne oszczędności. Ponadto ułatwia onitorowanie działań konkurencji, trendów i pozyskanie nowych rynków zbytu (Internet w zarządzaniu przedsiębiorstwe 2003). Cele artykułu jest ranking województw Polski ze względu na pozio wykorzystania technologii inforacyjno-telekounikacyjnych w przedsiębiorstwach w 2010 roku. Przypuszcza się, że zastosowanie nowoczesnych technologii inforacyjnych i kounikacyjnych różnicuje województwa w Polsce. W badaniach zastosowano etodę wielokryterialnego porządkowania wariantów decyzyjnych AHP (analityczny proces hierarchiczny, ang. Analytic Hierarchy Process), która uożliwiła ocenę poszczególnych regionów kraju ze względu na stosowanie nowoczesnych narzędzi pracy wspoagających zarządzanie i funkcjonowanie współczesnych fir.

2 18 A. Becker Działania z wykorzystanie procedury AHP koncentrują się na przyporządkowaniu każdeu wariantowi decyzyjneu znoralizowanej oceny końcowej (zestawionej w wektorze skali), która oże być interpretowana jako użyteczność i-tego wariantu. Wektor skali uzyskuje się na podstawie porównań parai iędzy sobą kryteriów oraz wariantów decyzyjnych ze względu na kolejne kryteria. Czynności te wykonuje się, wykorzystując dziewięciostopniową skalę Saaty ego przez przyporządkowanie poszczególny porównanio oceny liczbowej oraz opisu werbalnego (Metody wielokryterialne na polski rynku finansowy 2006). Metoda AHP uwzględnia specyfikę psychologicznych procesów wartościowania, ających przede wszystki charakter relacyjny i hierarchiczny. Liczne zastosowania tej etody we wspoaganiu decyzji ekonoicznych, technicznych czy społecznych potwierdzają jej przydatność, szczególnie w tych przypadkach, gdzie znaczna część kryteriów oceny a charakter jakościowy, a doświadczenie oceniającego stanowi główne źródło ocen, ających charakter obiektywny (Downarowicz i in. 2000). METODA AHP Metoda AHP (Satty 1977, 1980) jest zaliczana do popularnych etod wielokryterialnego podejowania decyzji. Służy do rangowania wariantów decyzyjnych i pośrednio do wspoagania ich wyboru. Metodę AHP opracował aerykański ateatyk prof. T.L. Saaty, który prace nad budową algorytu rozpoczął w latach 70. XX wieku. Podejście zaproponowane przez Saaty ego łączy w sobie eleenty ateatyki i psychologii. Jest stosowane do rozwiązywania probleów decyzyjnych, szczególnie w sytuacjach, kiedy kryteria ają charakter jakościowy, a oceny są subiektywne i wynikają z wiedzy i doświadczenia analityka. Do wzrostu zainteresowania etodą AHP przyczyniła się duża liczba publikacji i propozycji praktycznego zastosowania oraz niezbyt skoplikowana procedura postępowania (Saaty 2001). Analityczny proces hierarchiczny jest stosowany do rozwiązywania probleów decyzyjnych, które ożna przedstawić w postaci wielopozioowej struktury hierarchicznej. Składa się ona z: celu nadrzędnego, kryteriów głównych, kryteriów cząstkowych (atrybutów) oraz analizowanych wariantów (obiektów, alternatyw decyzyjnych) Skorupka, Duchaczek Pozioy są uporządkowane w kierunku alejącej ważności, a eleenty porównywane parai na każdy pozioie hierarchii. W ten sposób określa się przewagę jednego eleentu nad drugi w odniesieniu do eleentów położonych bezpośrednio powyżej (Adaus, Łasak 2010). W literaturze przediotu ożna odnotować wykorzystanie AHP w następujących dziedzinach: ekonoii i zarządzaniu arketingu (forułowaniu strategii), finansach (analizach kredytowych), transporcie, alokacji zasobów, planowaniu, prognozowaniu, ocenie zatrudnienia i decyzji płacowych, zarządzaniu jakością, ocenie dostawców; polityce w negocjacjach, rozwiązywaniu konfliktów, kontroli zbrojeń, grach wojennych; probleach społecznych w edukacji, edycynie, prawie, sektorze publiczny, sporcie;

3 Zastosowanie etody AHP do uszeregowania województw Polski technologii w wyborze rynku, transferze technologii (Adaus, Gręda 2005). Wśród wielu zalet, dzięki który etoda AHP jest często stosowana do rozwiązywania probleów decyzyjnych, szczególnie w sytuacjach, kiedy kryteria ają charakter jakościowy, a oceny są subiektywne i wynikają z wiedzy i doświadczenia analityka, ożna odnotować kilka uwag krytycznych. Należą do nich iędzy innyi ograniczenia związane z: liczbą porównywalnych eleentów na ty say pozioie hierarchii, wyaganie spójności acierzy ocen, założenie pełnej porównywalności eleentów występujących w odelu, a także duże uproszczenia w odelowaniu rzeczywistej sytuacji (Skorupka, Duchaczek 2010). Jednak w przypadku etody AHP doinują głównie jej atuty, takie jak: nieskoplikowana struktura wizualna i obliczeniowa, której źródło tkwi w prosty rozuowaniu przepływu wpływów, oraz integracja dedukcyjnego yślenia z systeowy podejście w rozwiązywaniu probleów decyzyjnych. Badania z wykorzystanie procedury AHP należy rozpocząć od zdefiniowania celu oraz określenia spójnej rodziny kryteriów istotnych dla rozpatrywanego probleu decyzyjnego. i Mając dany zbiór wariantów decyzyjnych, oznaczonych jako a ( i = 1,..., ), proces obliczeniowy ożna przeprowadzić w kolejnych czterech krokach (Metody wielokryterialne na polski rynku finansowy 2006): b = b 1,...,b n 1. Budowa acierzy porównań kryteriów. W celu znalezienia wektora skali dla kryteriów, który oznacza się jako [ ] T, należy zastosować etodę Saaty'ego. Uożliwia ona obliczenie dokładnych wartości wektora własnego dla acierzy spójnych oraz pewne przybliżenie tego wektora w przypadku proporcjonalnej acierzy porównań. Do porównań parai Saaty proponuje wykorzystanie dziewięciostopniowej skali (tabela 1), którą w swojej publikacji przedstawili iędzy innyi Adaus i Gręda (2005). Tabela 1. Oceny liczbowe i słowne w etodzie AHP Skala ważności Definicje Wyjaśnienie 1 równe znaczenie równoważność porównywanych eleentów (wariantów decyzyjnych lub kryteriów) 3 słaba lub uiarkowana przewagentu nad drugi słaba (lub uiarkowana) preferencja jednego ele- 5 duża przewaga silna preferencja jednego eleentu nad drugi 7 silna przewaga doinujące znaczenie lub bardzo silna preferencja jednego eleentu nad drugi 9 ekstrealna lub absolutna ogrona przewaga jednego eleentu nad drugi 2, 4, 6, 8 1,1 1,9 Odwrotność skal ważności przewaga dla porównań koproisowych iędzy wartościai 1, 3, 5, 7, 9 dla eleentów o bliski znaczeniu przechodniość cen Źródło: opracowanie własne na podstawie: Adaus i Gręda (2005, s. 16) stosowane w sytuacji, gdy istnieje potrzeba interpolacji nuerycznej opinii koproisowych używane w przypadku, gdy znaczenia eleentów są bliskie i prawie nierozróżnialne jeżeli eleent i a jedną z ocen liczbowych oznaczającą wynik porównania z eleente j, wtedy j a odwrotną wartość, kiedy porównujey go z eleente i

4 20 A. Becker 2. Dla każdego kryteriu j = 1,..., n skonstruowanie acierzy porównań wariantów b1 2 decyzyjnych względe kryteriu j-tego. Można zastosować etodę: Saaty'ego lub potęgo- j j j j b =,b,...,b. wą, a znaleziony wektor oznaczyć jako [ ] 3. Wyznaczenie acierzy C, której koluny powstają z wektorów skali odpowiednich kryteriów. 4. Wyłonienie końcowego wektora skali rozwiązań dopuszczalnych: b = Cb (1) Metoda Saaty ego, którą wykorzystuje się do wyznaczania znoralizowanego wektora własnego, przebiega w następujących etapach (Metody wielokryterialne na polski rynku finansowy 2006): suowanie oceny A = α zgodnie z zapise: i= 1 α w każdej kolunie acierzy porównań [ ] i, j=1,..., σ = α (2) j gdzie: α liczba będąca wynikie porównania parai wariantów decyzyjnych; budowa znoralizowanej acierzy B = [ β ] = 1,...,, gdzie: α β = (3) σ j obliczenie przybliżonego wektora skali b według foruły: 1 b = β (4) i j = 1 wyznaczenie przybliżonej wartości własnej acierzy A : λ ax 1 ( Ab ) i = i= 1 b i (5) W celu sprawdzenia, w jaki stopniu oceny decydenta zapisane w acierzy A = α są spójne, należy obliczyć wskaźnik zgodności: [ ] i, j=1,..., λax c = r( 1) (6) gdzie: λax największa wartość własna acierzy porównań, roziar acierzy porównań, r losowy indeks zgodności obliczony z losowo generowanej acierzy o wyiarach (tabela 2).

5 Zastosowanie etody AHP do uszeregowania województw Polski Tabela 2. Wartości indeksu losowego Rząd acierzy () Losowy indeks (r) 0 0 0,58 0,90 1,12 1,24 1,32 1,41 1,45 1,49 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Metody wielokryterialne na polski rynku finansowy, 2006, s. 16. Jeśli wskaźnik zgodności c > 0, to uznaje się występowanie zgodności ocen, w przeciwny razie należy dokonać ponownych porównań parai. Agregacja ocen w etodzie AHP odbywa się według addytywnej funkcji użyteczności, syntetyzującej udziały wagowe kryteriów oraz wartości stopnia spełnienia ułakowej funkcji celu przez każde z kryteriów. Oceny stopnia spełnienia tych kryteriów dla rozważanych wariantów decyzyjnych pozyskuje się etodą porównań parai (Downarowicz i in. 2000). MATERIAŁ EMPIRYCZNY Materiał statystyczny, który posłużono się, tworząc ranking województw Polski pod względe wykorzystania ICT przez przedsiębiorstwa w 2010 roku, pochodził z Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) Wykorzystanie technologii inforacyjno-(tele)kounikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach doowych w 2010 r., dostęp Zgroadzono inforacje na teat fir prowadzących działalność gospodarczą zaklasyfikowaną według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) do następujących sekcji: C przetwórstwo przeysłowe, F budownictwo, G handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów saochodowych włączając otocykle, H transport i gospodarka agazynowa, I działalność związana z zakwaterowanie i usługai gastronoicznyi, J inforacja i kounikacja, L działalność związana z obsługą rynku nieruchoości, M działalność profesjonalna, naukowa i techniczna. Najwięcej przedsiębiorstw, w stosunku do wszystkich badanych, pochodziło z województw: azowieckiego (17,18%), śląskiego (12,60%) i wielkopolskiego (11,34%). Natoiast najniej fir reprezentowało województwa: opolskie (2,28%), podlaskie (2,28%) i świętokrzyskie (2,55%). Wśród podiotów biorących udział w badaniu, łącznie z sekcją K (PKD) działalność finansowa i ubezpieczeniowa, doinowały ałe firy, które stanowiły prawie 78% ogółu. Nieco ponad 18,5% podiotów należało do grupy średnich przedsiębiorstw, natoiast najniższy odsetek fir stanowiły duże przedsiębiorstwa prawie 3,7%. Wybrane cechy wskazują, że nieco ponad 97% fir, które brały udział w badaniu, wykorzystywało w swojej działalności koputery. Dostęp do Internetu deklarowało prawie 96%. W lokalną sieć koputerową LAN było wyposażonych prawie 72% fir. Przedsiębiorstwa korzystały z szerokopasowego dostępu do Internetu, przy czy większą popularnością cieszył się przewodowy dostęp, z którego korzystało prawie 76% fir. Natoiast bezprzewodowy dostęp do Internetu wybrało zaledwie nieco ponad 28% podiotów. Wśród funkcji strony internetowej największą popularnością cieszyła się prezentacja katalogów wyrobów

6 22 A. Becker lub cenników (48,84%) oraz ochrona danych osobowych lub hoologacja bezpieczeństwa (41,80%). Prawie 36% podiotów wysyłało dyspozycje płatnicze do instytucji finansowych. Z kolei wyianą danych z organai adinistracji publicznej zainteresowanych było nieco ponad 46% fir. Tylko 6% podiotów interesowała autoatyczna wyiana faktur elektronicznych (e-faktur). Z kolei autoatyczną wyianę danych wewnątrz przedsiębiorstwa zadeklarowało 34% organizacji. Duży, prawie 61-procentowy zainteresowanie cieszył się podpis elektroniczny. Ponad połowa przedsiębiorstw używała zapasowych kopii danych na wyodrębnionych nośnikach w raach foralnie zdefiniowanej polityki bezpieczeństwa przedsiębiorstwa. Niewielki odsetek podiotów wykorzystywał protokół SSL lub TLS do przyjowania zaówień przez Internet. Analizując zgroadzony ateriał statystyczny w ujęciu regionalny, ożna zauważyć zróżnicowanie w zakresie zdefiniowanych kryteriów. Największy odsetek fir, które iały szerokopasowy dostęp do Internetu, inwestowały w swoje strony internetowej czy autoatyczną wyianę danych wewnątrz przedsiębiorstwa, odnotowano w województwie azowiecki. Należy nadienić, że województwo azowieckie zdecydowanie doinowało także w innych dziedzinach związanych z teleinforatyką. Wyjątek stanowiła wysoka pozycja podiotów z województwa opolskiego, które najczęściej wykorzystywały koputery w swojej działalności i stosowały autoatyczną wyianę faktur elektronicznych (e-faktur). Wśród czołowych fir znalazły się także przedsiębiorstwa z województwa podlaskiego chętnie korzystające z sieci LAN i wykorzystujące podpis elektroniczny. Natoiast najczęściej z organai adinistracji publicznej kontaktowały się firy z województwa kujawsko- -poorskiego. W 2010 roku wśród badanych podiotów najsłabsze wyniki w dziedzinie teleinforatyki odnotowały województwa: świętokrzyskie, warińsko-azurskie i podkarpackie. WYNIKI BADAŃ W doświadczeniu ający na celu oówienie stanu teleinforatyki w Polsce zastosowano podejście hierarchiczne (analityczny proces hierarchiczny). Praca zawiera wyniki obliczeń uzyskanych za poocą arkusza kalkulacyjnego MS Excel i prograu Super Decisions. Proble decyzyjny koncentrował się na uporządkowaniu 16 województw Polski, stanowiących warianty decyzyjne, ocenianych ze względu na pięć kryteriów głównych, które zawierały podkryteria (tabela 3). Wszystkie kryteria i subkryteria były ierzalne. Tabela 3. Kryteria oceny województw Polski przyjęte w badaniu Cel główny: ranking województw Polski pod względe zaawansowania technologii teleinforatycznych (ICT) w przedsiębiorstwach Kryteria oceny województw K 1 K 11 Infrastruktura sprzętowa (ICI) przedsiębiorstwa K 12 K 13 K 131 K 132 Korzystanie z sieci LAN Szerokopasowy dostęp do Internetu Przewodowy dostęp do Internetu Bezprzewodowy dostęp do Internetu

7 Zastosowanie etody AHP do uszeregowania województw Polski Tabela 3. (cd.) K 2 K 21 K 22 K 23 K 24 K 25 K 3 K 31 K 32 K 33 K 34 K 35 K 4 K 5 K 51 K 52 K 53 K 54 K 55 Kryteria oceny województw Funkcje strony internetowej Ochrona danych osobowych lub hoologacja bezpieczeństwa Prezentacja katalogów wyrobów lub cenników Zaawianie lub rezerwacja on-line Sprawdzanie stanu realizacji zaówienia on-line Personalizacja zawartości strony dla stałych użytkowników Kryteria oceny województw Funkcje autoatycznej wyiany danych z podiotai zewnętrznyi Wysyłanie dyspozycji płatniczych do instytucji finansowych Wyiana danych z organai adinistracji publicznej Autoatyczna wyiana faktur elektronicznych (e-faktur) Autoatyczna wyiana zaówień Elektroniczne dokuenty transportowe Autoatyczna wyiana danych wewnątrz przedsiębiorstwa Foralnie zdefiniowana polityka bezpieczeństwa przedsiębiorstwa Wykorzystanie podpisu elektronicznego Wykorzystanie protokołu bezpieczeństwa (SSL lub TLS) do przyjowania zaówień przez Internet Wykorzystanie identyfikacji i autoryzacji użytkownika za poocą tokenów generujących jednorazowe kody Rejestracja zdarzeń na potrzeby analizy naruszeń bezpieczeństwa Używanie zapasowych kopii danych na wyodrębnionych nośnikach W pierwszy kroku porównano parai kryteria główne i podkryteria ze względu na cel główny badania, uzyskując acierze porównań parai. Zastosowano dziewięciostopniową skalę Saaty'ego (tabela 1). Przykładową acierz porównań podkryteriów reprezentujących infrastrukturę sprzętową (ICT) przedsiębiorstwa przedstawia tabela 4. Sua σ ) ujęta w zestawieniu powstała przez dodanie ocen ( α ) w każdej kolunie acierzy porównań A, zgodnie z zapise (2) etody Saaty ego. Tabela 4. Liczbowe wyniki porównań kryteriów parai K 1 K 11 K 12 K 13 K 11 1,00 0,33 0,14 K 12 3,00 1,00 0,25 K 13 7,00 4,00 1,00 σ j 11,00 5,33 1,39 Źródło: obliczenia własne na podstawie: Wykorzystanie technologii inforacyjno-(tele)kounikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach doowych w 2010 r., _ict_plk_html.ht, dostęp ( j Kolejny etap rozpoczęto od zbudowania znoralizowanych acierzy preferencji B. Eleenty poszczególnych acierzy powstały w wyniku podzielenia ocen priorytetów acierzy porównań przez ich suę, zgodnie z forułą (3). Następnie obliczono przybliżony wektor skali b według zapisu (4), którego eleentai są średnie z wierszy. Znoralizowaną acierz dla grupy subkryteriów związanych z infrastrukturą przedstawia tabela 5. W ty przypadku wektor skali a postać:

8 24 A. Becker b = 0 09,,, Do wyznaczenia przybliżonej wartości własnej λ ax acierzy A wykorzystano forułę (5). Kontynuując oawiany przykład, dla grupy podkryteriów związanych z bazą techniczną uzyskano przybliżoną wartość własną λ ax. Natoiast współczynnik zgodności dla porównań kryteriów w ty przypadku wyniósł c = 0,03 (wzór 6), co świadczy o występowaniu zgodności ocen. Tabela 5. Znoralizowana acierz porównań wyznaczenie wektora skali K 1 K 11 K 12 K 13 b i K 11 0,09 0,06 0,10 0,09 K 12 0,27 0,19 0,18 0,21 K 13 0,64 0,75 0,72 0,70 Sua 1,00 Źródło: obliczenia własne na podstawie: Wykorzystanie technologii inforacyjno-(tele)kounikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach doowych w 2010 r., _ict_plk_html.ht, dostęp Oówione kroki etody AHP wykonano dla wszystkich pozioów hierarchii. W wyniku przeprowadzonych obliczeń otrzyano acierz C, której kolunai są wektory skali kryteriów. Następnie wyłoniono końcowy wektor skali rozwiązań dopuszczalnych zgodnie z forułą (1), który posłużył do uporządkowania wariantów decyzyjnych (województw) zestawionych w tabeli 6. Tabela 6. Liczbowe wyniki obliczenia wskaźnika syntetycznego użytego do porządkowania województw według stopnia wykorzystania ICT przez przedsiębiorstwa w 2010 roku Metoda AHP Ranking Nazwa województwa b i 1 azowieckie 0,080 2 dolnośląskie 0,070 3 śląskie 0,069 4 kujawsko-poorskie 0,067 5 poorskie 0,065 6 opolskie 0,064 7 lubuskie 0,063 8 podlaskie 0,063 9 wielkopolskie 0, ałopolskie 0, podkarpackie 0, łódzkie 0, warińsko-azurskie 0, zachodniopoorskie 0, lubelskie 0, świętokrzyskie 0,053 Źródło: obliczenia własne na podstawie: Wykorzystanie technologii inforacyjno-(tele)kounikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach doowych w 2010 r., _ict_plk_html.ht, dostęp

9 Zastosowanie etody AHP do uszeregowania województw Polski W wyniku zastosowania procedur AHP każdeu wariantowi decyzyjneu przyporządkowano znoralizowaną ocenę końcową ( b i ), którą ożna interpretować jako użyteczność (subiektywną wartość) tego obiektu (tabela 5). I użyteczność była większa, ty pozycja województwa w ogólny zestawieniu była wyższa. Graficzną interpretację końcowego wektora skali zaprezentowano na rys. 1. 0,085 0,080 0,075 0,070 0,065 0,060 0,055 0,050 Rys. 1. Pozio znoralizowanej oceny końcowej województw Źródło: obliczenia własne na podstawie: Wykorzystanie technologii inforacyjno-(tele)kounikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach doowych w 2010 r., _ict_plk_html.ht, dostęp Otrzyane wielkości wskazują, że w 2010 roku wśród przedsiębiorstw o wysoki pozioie wykorzystania teleinforatyki w swojej działalności doinowały firy zlokalizowane na terenie województwa azowieckiego. Wśród wyróżniających się regionów znalazły się także województwa dolnośląskie i śląskie. Natoiast najniższą ocenę końcową odnotowano w przypadku województw świętokrzyskiego i lubelskiego. Na uzyskane rezultaty wpłynęło wiele czynników, wśród których należy wyienić: wykorzystany ateriał statystyczny, zestaw przyjętych w badaniu kryteriów oraz preferencje analityka dotyczące tych kryteriów. Województwa znajdujące się w czołówce rankingu są reprezentowane przez przedsiębiorstwa potrafiące pozyskiwać, groadzić i odpowiednio wykorzystywać inforacje. Czynności te są wspierane przez technologie inforacyjne i kounikacyjne, których znaczenie w tworzeniu nowoczesnej gospodarki jest coraz większe. PODSUMOWANIE Wyniki badań nad wykorzystanie teleinforatyki w przedsiębiorstwach w 2010 roku wskazały, że do województw charakteryzujących się wysoki pozioe telekounikacji należą: azowieckie, dolnośląskie i śląskie. Szczególnie w województwie azowiecki, zawdzięczający pozycję lidera stolicy, w której dynaicznie rozwają się gałęzie gospodarki związane głównie z usługai i przeysłe, są ponoszone znaczne (w porównaniu z pozostałyi regionai) nakłady na inwestycje oraz jest zatrudniona wysoko wykwalifikowana kadra. Regiony te są reprezentowane przez firy, które inwestują w nowoczesny

10 26 A. Becker sprzęt i oprograowanie, co znacznie usprawnia zarządzanie relacjai w biznesie oraz uożliwia stosowanie nowych odeli prowadzenia działalności w cały czas rozwającej się gospodarce cyfrowej. Wśród województw o słaby potencjale teleinforatyczny, według rankingu otrzyanego etodą AHP, znalazły się województwa lubelskie i świętokrzyskie. Województwo lubelskie jest to region, który cechuje iędzy innyi niewielki udział usług rynkowych i przeysłu oraz wysoki udział rolnictwa. Problee jest także niska wydajność pracy, niekorzystna struktura gospodarki, ała konkurencyjność i innowacyjność. Natoiast województwo świętokrzyskie a charakter przeysłowo-rolniczy z doinującyi ało efektywnyi działai produkcji. Funkcjonują tu firy o słabej zdolności do tworzenia i wdrażania nowych technologii, a towarzyszy teu niewystarczające wyposażenie w infrastrukturę techniczną (Strategia rozwoju ). PIŚMIENNICTWO Adaus W., Gręda A Wspoaganie decyzji wielokryterialnych w rozwiązywaniu wybranych probleów organizacyjnych i enedżerskich. Badania Operacyjne i Decyzje 2, Adaus W., Łasak P Zastosowanie etody AHP do wyboru uiejscowienia nadzoru nad rynkie finansowy. Bank i Kredyt 41 (4), Downarowicz O., Krause J., Sikorski M., Stachowski W Zastosowanie etody AHP do oceny i sterowania pozioe bezpieczeństwa złożonego obiektu technicznego. Wybrane etody ergonoii i nauki o eksploatacji. Gdańsk, Wydaw. Politechniki Gdańskiej, Internet w zarządzaniu przedsiębiorstwe Red. A. Małachowski. Wrocław, Wydaw. Akadeii Ekonoicznej we Wrocławiu, ISBN Metody wielokryterialne na polski rynku finansowy Red. T. Trzaskalik. Warszawa, PWE, ISBN X. Saaty T.L A scaling ethod for priorities in hierarchical structures. Journal of Matheatical Psychology 15 (3), Saaty T.L The Analytic Hierarchy Process. New York London, McGraw-Hill International Book Co, ISBN Saaty T.L Decision-Making for Leaders: The Analytic Hierarchy Process for Decision in a Coplex World. New Edition. Analytic Hierarchy Process Series Vol. 2. Pittsburgh, RWS Publications, ISBN-10: X: ISBN-13, Saaty T.L Creative Thinking, Proble Solving and Decision Making. Pittsburgh, RWS Publication, ISBN-10: , ISBN-13: Saaty T.L Rank fro Coparisons and fro Ratings in the Analytic Hierarchy, Network Processes. EJOR 168 (2), Skorupka D., Duchaczek A Zastosowanie etody AHP w optyalizacji procesów decyzyjnych związanych z realizacją przedsięwzięć logistycznych. Zesz. Nauk. WSOWL 3 (157), Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski wschodniej do roku Warszawa, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, /Dokuenty%20prograowe/Attachents/93/Strategia_PW_po_RM.pdf, dostęp Wykorzystanie technologii inforacyjno-(tele)kounikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach doowych w 2010 r. Warszawa, GUS. wykorzystanie_ict_plk_html.ht, dostęp