Warszawa, dnia 2009 r. PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 2009 r. PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna StreŜyńska Polska Telefonia Komórkowa Centertel sp. z o.o. ul. Skierniewicka 10A Warszawa DECYZJA nr DHRT-WWM /09( ) I. Na podstawie art. 40 ust. 4 w związku z art. 40 ust. 3 oraz art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r., Nr 171, poz ze zm. zwanej dalej ustawa Pt ) w związku z art. 13 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r., nr 85, poz. 716 z późn. zm., zwanej dalej ustawą wprowadzającą do Pt ) oraz na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz z późn. zm., zwanej dalej kpa ), w związku z art. 206 ust. 1 ustawy Pt 1. ustalam wysokość opłaty z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w zakresie stawki z tytułu zakańczania połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej stawką MTR ) na poziomie 0,1677 zł/min.; 2. Polska Telefonia Komórkowa Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie zobowiązana jest do corocznego przedstawiania Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwanemu dalej Prezesem UKE ) uzasadnienia wysokości stawki MTR w oparciu o ponoszone koszty, na podstawie danych za ostatni zakończony rok obrotowy, nie później niŝ w terminie stu dwudziestu (120) dni kalendarzowych od zakończenia ww. roku. II. Na podstawie art kpa, niniejszej decyzji nadaję rygor natychmiastowej wykonalności. Warszawa, ul. Kasprzaka 18/20, tel. (22) , fax (22)

2 Stan faktyczny UZASADNIENIE Prezes UKE, po przeprowadzonej analizie rynku 1 świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, zwanej dalej PTK (dalej usługa MTC ang. Mobile Terminated Call), wydał decyzję z dnia 20 lipca 2006 r. nr DRTD-SMP /06(16), zwaną dalej Decyzją SMP, w której uznał PTK za przedsiębiorcę telekomunikacyjnego posiadającego znaczącą pozycję rynkową (ang. Significant Market Power SMP) na wyŝej wymienionym rynku właściwymi nałoŝył na PTK m.in. obowiązek wynikający z art. 40 ustawy Pt, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty jej świadczenia. 2 PowyŜsze oznacza, iŝ stawka MTR powinna być ustalonana podstawie kosztów świadczenia usługi MTC w sieci PTK. Realizując obowiązki wynikające z art. 40 ustawy Pt, nałoŝone na PTK Decyzją SMP, pismem dnia 25 września 2006 r., nr 345/BSK/06, PTK przedłoŝyła Prezesowi UKE uzasadnienie stosowanej stawki MTR w oparciu o ponoszone koszty. Na skutek przeprowadzenia analizy porównawczej (ang. benchmarking) oraz oceny prawidłowości wysokości opłat, Prezes UKE wszczął w dniu 17 października 2006 r. z urzędu postępowanie administracyjne, które zakończyło się wydaniem decyzji z dnia 26 kwietnia 2007 r., nr DRTH-WKO /06(12), (zwanej dalej Decyzją MTR ), w sprawie dostosowania opłat stosowanych przez PTK do poziomu 21,62 gr/min, zgodnie z harmonogramem wskazanym w przedmiotowej decyzji. W pkt 3 sentencji ww. Decyzji MTR, Prezes UKE nałoŝył na PTK obowiązek corocznego przedstawiania uzasadnienia kosztowego opłat z tytułu świadczenia usługi MTC, zgodnie z brzmieniem art. 40 ust. 2 ustawy Pt. Pismem z dnia 21 sierpnia 2008 r., nr DHRT-WKO /08(2), Prezes UKE powiadomił PTK o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie dostosowania opłat z tytułu świadczenia usługi MTC w sieci PTK, które zostało zakończone wydaniem przez Prezesa UKE decyzji z dnia 30 września.2008 r., nr DHRT-WKO /08(8) (zwanej dalej Decyzją MTR 2008 ), w sprawie dostosowania stawki MTR w sieci PTK do poziomu 16,77 gr/min zgodnie z harmonogramem przedstawionym w przedmiotowej decyzji. PowyŜsza decyzja została utrzymana w mocy decyzją Prezesa UKE z dnia 5 grudnia 2008 r., nr DHRT- WKO /08(23). W związku z tym, Ŝe Decyzją MTR 2008 Prezes UKE zobligował PTK do corocznego przedstawiania Prezesowi UKE uzasadnienia wysokości stawki MTR, PTK, wykonując powyŝszy obowiązek, pismem z dnia 30 kwietnia 2009 r., 1 Rynek określony zgodnie z 2 pkt 9 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420), Rynek nr 16 zgodnie z Rekomendacją Komisji Europejskiej w sprawie rynków właściwych Commission Recommendation of 11 February 2003 on Relevant Product and Service Markets within the electronic communications sector susceptible to ex ante regulation; _markets/i_ en pdf. 2 Pełny tekst decyzji dostępny jest na stronie: 2

3 nr PSPiR-DR-306/09(1)/RR, przekazała Prezesowi UKE uzasadnienie, wysokości stawek z tytułu świadczenia usługi MTC w sieci PTK (zwane dalej Uzasadnienie ). Wobec powyŝszego, pismem z dnia 25 czerwca 2009 r., nr DHRT-WWM /09(2), Prezes UKE powiadomił PTK o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie dostosowania opłat z tytułu świadczenia usługi MTC w sieci PTK oraz o zgromadzonym materiale dowodowym oraz o moŝliwości zapoznania się z aktami sprawy, robienia z nich odpisów i notatek oraz wypowiedzenia się co do zebranego materiału dowodowego oraz zgłoszonych Ŝądań, zgodnie z art., 10 kpa. Osoba upowaŝniona przez PTK do przeglądania akt sprawy w dniu 30 czerwca 2009 r. stawiła się w siedzibie UKE. Z przeglądania akt sporządzony został protokół, znajdujący się w aktach postępowania. Prezes UKE, celem oceny prawidłowości wysokości opłat stosowanych przez PTK, dokonał analizy kalkulacji przedstawionej w Uzasadnieniu (szczegółowe omówienie analizy znajduje się w pkt 2 uzasadnienia niniejszej decyzji). W wyniku przeprowadzonej analizy, Prezes UKE stwierdził, Ŝe wysokość stawki MTR stosowanej w sieci PTK jest nieprawidłowa. Pismem z dnia 1 lipca 2009 r., nr DHRT-WKO /09(4), Prezes UKE zawiadomił PTK o włączeniu do materiału dowodowego pisma Polkomtel S.A. z siedzibą w Warszawie (zwany dalej Polkomtel ) z dnia 30 kwietnia 2009 r., stanowiącego uzasadnienie opłat z tytułu świadczenia usługi MTC w sieci wyŝej wymienionego operatora. Jednocześnie postanowieniem z dnia 1 lipca 2009 r., nr DHRT-WWM /09(5), Prezes UKE ograniczył PTK prawo wglądu do materiału dowodowego w zakresie wyŝej wymienionego pisma Polkomtel z dnia 30 kwietnia 2009 r. RównieŜ pismem z dnia 1 lipca 2009 r., nr DHRT-WWM /09(6), Prezes UKE poinformował PTK o zgromadzonym materiale dowodowym oraz o moŝliwości zapoznania się z aktami sprawy, robienia z nich odpisów i notatek oraz wypowiedzenia się co do zebranego materiału dowodowego oraz zgłoszonych Ŝądań, zgodnie z art. 10 kpa. Pismem z dnia 3 lipca 2009 r., nr DHRT-WWM /09(7), Prezes UKE wezwał PTK do przedstawienia informacji w zakresie wysokości kosztów alokowanych do usługi zakańczania połączeń w rozbiciu na koszty bezpośrednie, koszty wspólne związane z realizacja usług sieciowych, koszty wspólne związane z pozyskiwaniem i utrzymaniem bazy abonenckiej i koszty ogólne, a takŝe informacji w zakresie wolumenu minut w ruchu głosowym przychodzącym. Pismem z dnia 8 lipca 2009 r., nr PSPiR-DR-306/09(2)/RR (data wpływu do Urzędu Komunikacji Elektronicznej dnia 8 lipca 2009 r.), PTK przedstawiła wyjaśnienia w zakresie wskazanym w wezwaniu Prezesa UKE z dnia 3 lipca 2009 r., jednocześnie zastrzegając przekazane informacje jako stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa na mocy art. 9 ust 1 Pt. Pismem z dnia 20 sierpnia 2009 r. nr DHRT-WWM /09(12), Prezes UKE powiadomił PTK o włączeniu do akt sprawy następujących dokumentów: 1) decyzji Prezesa UKE z dnia 20 lipca 2006 r., nr DRTD-SMP /06(16), 3

4 2) dokumentu konsultacyjnego z dnia 16 sierpnia 2006 r. pt. Metodologia kalkulacji wskaźnika zwrotu kosztu zaangaŝowanego kapitału dla Telekomunikacji Polskiej S.A., 3) Zalecenia Komisji Europejskiej z dnia 7 maja 2009 r.: Commission Recommendation on the Regulatory Treatment of Fixed and Mobile Termination Rates in the EU, 4) Zalecenia Komisji Europejskiej z dnia 19 września 2005 r. w sprawie rozdzielności księgowej i systemów księgowania kosztów zgodnie z uregulowaniami prawnymi dla łączności elektronicznej, 5) decyzji Prezesa UKE z dnia 22 października 2008 r., nr DHRT-WKO /08(8), 6) IRG (2004), Principles of Implementation and Best practice on the application of remedies in the mobile voice call termination market. Pismem z dnia 27 sierpnia 2009 r. nr DHRT-WWM /09(13), Prezes UKE powiadomił PTK o włączeniu do akt sprawy następujących dokumentów: 1) Raport o stanie rynku telekomunikacyjnego w 2008 roku, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Warszawa, czerwiec 2009; 2) pismo PTK z dnia 8 kwietnia 2008 r. wraz z załącznikiem: Opis kalkulacji kosztów zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o. w oparciu o ponoszone koszty. Wydając niniejszą decyzję Prezes UKE zwaŝył, co następuje. Z dniem 6 lipca 2009 r. weszła w Ŝycie ustawa wprowadzająca zmiany do Pt. Jest to tzw. nowelizacja unijna, której głównym celem jest usprawnienie instytucji i mechanizmów związanych z rynkiem telekomunikacyjnym, w tym pełniejsze dostosowanie przepisów polskiej ustawy Pt do prawa obowiązującego w Unii Europejskiej. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 13 ust. 1 ustawy wprowadzającej zmiany do Pt, zasadniczo do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w Ŝycie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, z zastrzeŝeniem ust. 2 i 3 ww. ustawy wprowadzającej zmiany do Pt. Stosownie natomiast do art. 13 ust. 3 ww. ustawy wprowadzającej zmiany do Pt, w zakresie opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w Ŝycie niniejszej ustawy stosuje się art. 39 i art. 40 ustawy Pt, w brzmieniu nadanym ustawą wprowadzającą zmiany do Pt. Oznacza to, Ŝe w ramach niniejszego postępowania, w toku którego doszło do zmiany ustawy Pt ustawą wprowadzającą zmiany do Pt, powinien być stosowany przepis art. 40 ustawy Pt w brzmieniu znowelizowanym tj. obowiązującym od dnia 6 lipca 2009 r. W związku z ww. nowelizacją ustawy Pt dotychczasowy przepis art. 40 ust. 1 ustawy Pt, zgodnie z którym Prezes UKE moŝe, zgodnie z przesłankami o których mowa w art. 25 ust. 4 ustawy Pt, w drodze decyzji, nałoŝyć na operatora o znaczącej pozycji rynkowej obowiązek ustalania opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty otrzymał z dniem 6 lipca 2009 r. następujące brzmienie: Prezes UKE moŝe, zgodnie z przesłankami o których mowa 4

5 w art. 24 pkt 2 lit. a [ustawy Pt], w drodze decyzji, nałoŝyć na operatora o znaczącej pozycji rynkowej obowiązek ustalania opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty. Dotychczasowa norma art. 40 ust. 2 ustawy Pt, zgodnie z którą operator, na którego został nałoŝony obowiązek, o którym mowa w art. 40 ust. 1 ustawy Pt, przedstawia Prezesowi UKE uzasadnienie wysokości opłat w oparciu o ponoszone koszty, nie uległa w ramach ww. nowelizacji zmianie. Przepis art. 40 ust. 3 ustawy Pt, zgodnie z którym w celu oceny prawidłowości wysokości opłat stosowanych przez operatora, o którym mowa w art. 40 ust. 1 ustawy Pt, Prezes UKE moŝe uwzględnić wysokość opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych, ma od dnia 6 lipca 2009 r. następujące brzmienie: W celu oceny prawidłowości wysokości opłat ustalonych przez operatora, o którym mowa w art. 40 ust. 1 ustawy Pt, Prezes UKE moŝe uwzględnić wysokość lub metody ustalania opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych lub inne sposoby oceny prawidłowości wysokości tych opłat, co oznacza rozszerzenie moŝliwości Prezesa UKE w zakresie kryteriów/sposobów branych pod uwagę przy ocenie prawidłowości opłat ustalonych przez operatora. Natomiast dotychczasowe postanowienie art. 40 ust. 4 ustawy Pt, przewidujące, Ŝe w przypadku, gdy ocena prawidłowości wysokości opłat wykazała rozbieŝności w stosunku do opłat stosowanych przez operatora, Prezes UKE moŝe w drodze decyzji nałoŝyć obowiązek odpowiedniego dostosowania tych opłat; w decyzji określa się wysokość opłat albo ich maksymalny bądź minimalny poziom, biorąc pod uwagę koszty ponoszone przez operatora, promocję efektywności i zrównowaŝonej konkurencji, zapewnienie maksymalnej korzyści dla uŝytkowników końcowych, uwzględniając przy tym wysokość opłat stosowanych na porównywalnych rynkach konkurencyjnych otrzymało brzmienie: W przypadku, gdy według oceny, o której mowa w [art. 40] ust. 3 [ustawy Pt], wysokość opłat ustalonych przez operatora jest nieprawidłowa, Prezes UKE ustala wysokość opłat lub ich maksymalny albo minimalny poziom stosując metody, o których mowa w [art. 40] ust. 3 [ustawy Pt], biorąc pod uwagę promocję efektywności i zrównowaŝonej konkurencji oraz zapewnienie maksymalnych korzyści dla uŝytkowników końcowych. Ustalenie opłat następuje w odrębnej decyzji, bądź teŝ w decyzjach, o których mowa w art , art. 43 lub art. 139 [ustawy Pt]. Modyfikacji uległy więc przesłanki oceny opłat operatorskich oraz kryteria ustalania przez Prezesa UKE ich wysokości bądź minimalnego lub maksymalnego poziomu. Prezes UKE, oceniając wysokość opłat ustalonych przez PTK, sprawdza, czy opłaty te zostały wyznaczone w sposób prawidłowy, przy wykorzystaniu narzędzi, o których mowa w znowelizowanym przepisie art. 40 ust. 3 ustawy Pt. W przypadku stwierdzenia w powyŝszy sposób nieprawidłowości, Prezes UKE posiada kompetencję do ustalenia wysokości tych opłat, bądź teŝ ich minimalnego lub maksymalnego poziomu, przy wzięciu pod uwagę promocji efektywności i zrównowaŝonej konkurencji oraz zapewnienia maksymalnych korzyści dla uŝytkowników końcowych. Oceny spełnienia powyŝszych przesłanek, określonych w art. 40 ust. 4 ustawy Pt, Prezes UKE dokonał w niniejszej sprawie. 5

6 1. Obowiązek ustalania opłat za usługę MTC przez PTK w oparciu o ponoszone koszty. Przeprowadzona przez Prezesa UKE analiza rynkowa na rynku zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK pozwoliła zidentyfikować problemy regulacyjne na przedmiotowym rynku, a takŝe wyznaczyć na ww. rynku operatora o znaczącej pozycji rynkowej i nałoŝyć na niego adekwatne i proporcjonalne do zidentyfikowanych problemów obowiązki. Prezes UKE, Decyzją SMP, wyznaczył PTK jako przedsiębiorcę telekomunikacyjnego mającego znaczącą pozycję na omawianym rynku właściwym i w związku z tym nałoŝył na PTK m.in. obowiązek wynikający z art. 40 ustawy Pt, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty. PowyŜsze, w odróŝnieniu od obowiązku wynikającego z art. 39 ust. 1 ustawy Pt oznacza, iŝ przy wyznaczaniu opłat za usługi (w tym przypadku stawek MTR), PTK nie musi uwzględniać tzw. koncepcji efektywnie działającego przedsiębiorcy określonej w 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie prowadzenia przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego rachunkowości regulacyjnej i kalkulacji kosztów usług (Dz. U. Nr 255, poz. 2140), a takŝe dokonywać tzw. korekt operatora efektywnego. Ponadto, obowiązek ten pozwala na odzyskanie przez operatora faktycznie poniesionych kosztów związanych ze świadczeniem usługi MTC, a nie jedynie uzasadnionych kosztów, jak w przypadku obowiązku z art. 39 ustawy Pt, gdyŝ oba wyŝej wymienione obowiązki są względem siebie alternatywne. 3 Art. 40 ust. 2 ustawy Pt w brzmieniu obowiązującym od 6 lipca 2009 r. stanowi, iŝ operator, na którego został nałoŝony obowiązek, o którym mowa w ust. 1, przedstawia Prezesowi UKE uzasadnienie wysokości opłat ustalonych w oparciu o ponoszone koszty (brzmienie analogiczne w stosunku do brzmienia art. 40 ust. 2 ustawy Pt, obowiązującym do dnia 5 lipca 2009 r.). Z cytowanego przepisu jasno wynika, iŝ cięŝar dowodu w zakresie wykazania, Ŝe wysokość opłat jest ustalona w oparciu o ponoszone koszty spoczywa na operatorze telekomunikacyjnym, na którego nałoŝono przedmiotowy obowiązek. Taki pogląd reprezentowany jest równieŝ w doktrynie: JeŜeli dany operator poddany jest obowiązkowi orientacji kosztowej cen, to na nim spoczywa cięŝar dowodu w kwestii wykazania, Ŝe naleŝności uzaleŝnione są od kosztów, w tym od stopy zwrotu z inwestycji. 4 Dnia 25 września 2006 r., PTK przedstawiła uzasadnienie kosztowe, o którym mowa w art. 40 ust. 2 ustawy Pt. Po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, Prezes UKE wydał Decyzję MTR, w której zobowiązał PTK, zgodnie z brzmieniem art. 40 ust. 2 ustawy Pt, m.in. do corocznego przedstawiania uzasadnienie kosztowego stosowanych opłat z tytułu świadczenia usługi MTC. W ramach realizacji powyŝszego obowiązku, PTK pismem z dnia 30 kwietnia 2009 r. przedstawiła Uzasadnienie, w którym przedstawiła wyniki prac mających na celu wyznaczenie kosztów świadczenia usługi MTC w sieci PTK, w którym PTK wskazała strukturę kosztów alokowanych do stawki MTR. Kalkulacja zawarta 3 Piątek Stanisław (2005), Prawo telekomunikacyjne. Komentarz. 2. wydanie, Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa, s Krasuski Andrzej (2005), Prawo telekomunikacyjne. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa, s

7 Uzasadnieniu oparta została na podstawie kosztów za ostatni zamknięty rok obrotowy, tj. za rok Prezes UKE, po przeanalizowaniu Uzasadnienia i w razie stwierdzenia, Ŝe wysokość opłat ustalona przez ww. operatora jest nieprawidłowa, na podstawie art. 40 ust 4 ustawy Pt w drodze odrębnej decyzji ma prawo do ustalenia wysokości opłat, bądź teŝ ich minimalnego lub maksymalnego poziomu. Oznacza to, Ŝe wydanie decyzji Prezesa UKE ustalającej nowe (prawidłowe) stawki jest konsekwencją przedstawienia przez PTK nieprawidłowej wysokości opłat. Zgodnie z treścią art. 40 ust. 4 ustawy Pt Prezes UKE posiada kompetencje do ustalania wysokości opłat m.in. w odrębnej decyzji. Wydanie decyzji określającej wysokość opłat za świadczenie usługi MTC jest następstwem realizacji obowiązku regulacyjnego, wynikającego z art. 40 ustawy Pt, nałoŝonego w przypadku PTK Decyzją SMP (w zakresie objętym art. 40 ust. 1 ustawy Pt). Prezes UKE, wydając decyzję na mocy art. 40 ust. 4 ustawy Pt, ustala prawidłowy poziom opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego, jako punkt wyjścia traktując uzasadnienie wysokości opłat ustalonych w oparciu o ponoszone koszty, przedstawione przez operatora zobowiązanego (tu: PTK). Przepis art. 40 ust. 3 ustawy Pt stanowi, iŝ w celu oceny prawidłowości wysokości opłat ustalonych przez operatora, na którego został nałoŝony obowiązek z art. 40 ust. 1 ustawy Pt, Prezes UKE moŝe uwzględnić wysokość lub metody ustalania opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych lub inne sposoby oceny prawidłowości wysokości tych opłat. Zastosowane w treści ww. normy art. 40 ust. 3 ustawy Pt słowo moŝe oznacza, Ŝe uwzględnienie wysokość opłat stosowanych na porównywalnych rynkach konkurencyjnych nie jest to kryterium obligatoryjne. Zatem wskazane w ustawie Pt ww. metoda oceny tj. uwzględnienie wysokość opłat ustalonych na porównywalnych rynkach konkurencyjnych jest tylko jedną z wielu, które Prezes UKE moŝe przyjąć do oceny prawidłowości wysokości stawki MTR, na co wyraźnie wskazuje treść przepisu art. 40 ust. 3 in fine ustawy Pt. Zgodnie z treścią art. 40 ust. 4 ustawy Pt, Prezes UKE w drodze decyzji ustala wysokość opłat za świadczenie usług MTC jedynie w przypadku, gdy analiza wysokości opłat stosowanych przez operatora wykaŝe nieprawidłowości. Opłaty wyznaczane są na podstawie uzasadnień kosztowych przekazywanych Prezesowi UKE przez operatora, na którego nałoŝony został obowiązek z art. 40 ust. 1 ustawy Pt. PTK realizując obowiązek wynikający z art. 40 ust. 2 ustawy Pt przedstawił Prezesowi UKE Uzasadnienie. Po przeprowadzeniu szczegółowej i wyczerpującej analizy Uzasadnienia, Prezes UKE uznał, iŝ wysokość stawki MTR wyznaczona przez PTK jest nieprawidłowa, o czym mowa w dalszej części decyzji. Prezes UKE wyznaczając wysokość stawki MTR uznał, Ŝe moŝe się ona kształtować znacznie poniŝej poziomu przedstawionego w Uzasadnieniu (tj. Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 1 Załącznika ), pozwalając jednocześnie na spełnienie przesłanek wynikających z art. 40 ust. 4 ustawy Pt tj. promocję efektywności i zrównowaŝonej konkurencji oraz zapewnienie maksymalnych korzyści dla uŝytkowników końcowych. Wobec powyŝszego stawka wyznaczona przez Prezesa UKE w niniejszej decyzji została skalkulowana na podstawie kosztów świadczenia usługi MTC, co jest inną metodologią aniŝeli uwzględnianie wysokości opłat ustalonych na porównywalnych rynkach konkurencyjnych (art. 40 ust 3 ustawy Pt). Kalkulacja kosztów, dokonana 7

8 przez Prezesa UKE, oparta została o zasadę przyczynowości kosztów, zgodnie z którą koszty związane ze świadczeniem usług detalicznych nie mogą zostać alokowane do usług hurtowych, a taką jest usługa MTC. Ponadto Prezes UKE dokonał kalkulacji wskaźnika WACC, który jest wyznacznikiem kosztu kapitału, który stanowi jeden z komponentów kosztowych usługi MTC. Szczegółowo kwestia ta została omówiona w rozdziale 2.1 niniejszej decyzji. Ww. metodologia zastosowana przez Prezesa UKE do wyznaczania docelowej stawki MTR spełnia przy tym wszelkie przesłanki, o których mowa w art. 40 ust. 4 ustawy Pt. 2. Ocena prawidłowości wysokości opłat za usługę MTC stosowanych przez PTK Na podstawie szczegółowej analizy Uzasadnienia Prezes UKE uzyskał informacje pozwalające na dokonanie oceny prawidłowości wysokości stawek MTR oraz wskazanie zastrzeŝeń do rozwiązań metodologicznych przyjętych przez PTK przy wyznaczaniu ich poprawnych, wg PTK, wysokości. ZastrzeŜenia Prezesa UKE prezentowane są w dalszych punktach decyzji. Prezes UKE, dokonując na podstawie art. 40 ust. 3 ustawy Pt oceny prawidłowości wysokości opłat stosowanych w sieci PTK, wziął pod uwagę inne sposoby oceny prawidłowości tych opłat, o których mowa w tym przepisie prawa tzn. dokonał ponownego przeliczenia wskaźnika WACC, jakim w swoim uzasadnieniu posługiwała się PTK, jak równieŝ dokonał eliminacji kosztów detalicznych z ogółu kosztów alokowanych na usługę MTC. Metodologia oceny prawidłowości wysokości stawek za świadczenie usługi MTC, oparta na elementach oceny, o których mowa w zdaniu poprzedzającym, została przedstawiona poniŝej Wskaźnik WACC W celu oceny prawidłowości kalkulacji stawki MTR Prezes UKE dokonał przeliczenia wskaźnika WACC. Sposób liczenia tego wskaźnika przedstawiono poniŝej. Dodatkowo Prezes UKE dokonał eliminacji kosztów detalicznych z puli kosztów świadczenia usługi MTC zostało to opisane w rozdziale 2.2. W celu weryfikacji wskaźnika WACC określonego przez PTK w wysokości ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 2 Załącznika ), Prezes UKE dokonał własnych kalkulacji, w oparciu o metodologię zaprezentowaną w dokumencie konsultacyjnym z dnia 16 sierpnia 2006 r. pt. Metodologia kalkulacji wskaźnika zwrotu kosztu zaangaŝowanego kapitału dla Telekomunikacji Polskiej S.A. (dalej zwany Dokument WACC ). 5 Prezes UKE ustalił wartości elementów będących komponentami wskaźnika WACC w następującej wysokości: stopa wolna od ryzyka w wysokości 5,82%, określona na podstawie rentowności 10 letnich, hurtowych obligacji skarbowych 6, premia za udostępnienie kapitału własnego w wysokości 5,23%, określona na podstawie średniej dla krajów europejskich 7, skorygowanej o premię za ryzyko dla Polski; hurtowe. 8

9 stopa podatkowa dla osób prawnych w wysokości 19%. Komponenty konieczne dla kalkulacji wskaźnika WACC, zaleŝne od ryzyka inwestowania w PTK zostały określone przez Prezesa UKE według najbardziej aktualnych, dostępnych danych na sierpień 2008 r. Ponadto, w celu weryfikacji kalkulacji zaprezentowanej przez PTK, Prezes UKE określił, w oparciu o najbardziej aktualne dane (datowane na styczeń 2009 r.) współczynnik Beta, określający korelację między wartością akcji przedsiębiorcy a wartością rynku. Współczynnik ten został oszacowany na podstawie średniej arytmetycznej dla innych europejskich operatorów mobilnych 8. Współczynniki Beta dla operatorów europejskich, przed obliczeniem średniej arytmetycznej, zostały zdelewarowane, to znaczy pozbawione wpływu struktury kapitału dla kaŝdego z operatorów, a następnie lewarowane strukturą kapitału PTK (dzięki czemu uzyskujemy wskaźnik beta z uwzględnieniem poziomu zadłuŝenia przedsiębiorstwa i jego wpływu na ryzyko biznesu). W ten sposób oszacowany współczynnik Beta, został równieŝ, zgodnie z metodologią zaprezentowaną w raporcie KPMG Sp. z o.o. pt. Metodologiczne aspekty kalkulacji średniego waŝonego kosztu kapitału (dalej zwany Raportem KPMG ), skorygowany współczynnikiem Blume a, w celu jak najlepszego dostosowania do warunków panujących w przyszłości. Ostatecznie wartość współczynnika Beta, określającego ryzyko inwestowania w PTK, w stosunku do całego rynku papierów wartościowych, wyniosła 1,1, co oznacza, Ŝe ryzyko inwestowania w PTK jest znacznie wyŝsze niŝ ryzyko inwestowania w portfel rynkowy. ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 3 Załącznika ) Ostatecznie wskaźnik WACC określony przez Prezesa UKE dla PTK wyniósł ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 4 Załącznika ). MoŜna zatem uznać, Ŝe WACC określony przez PTK został zawyŝony o ponad ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 5 Załącznika ) w stosunku do wskaźnika WACC wyznaczonego przez Prezesa UKE. Jednocześnie naleŝy zaznaczyć, Ŝe wskaźnik WACC jest wyznacznikiem kosztu kapitału, który stanowi jeden z komponentów kosztowych usługi MTC, zatem jego przeszacowanie skutkuje nieuzasadnionym zawyŝeniem kosztów. Koszt kapitału zaangaŝowanego w świadczenie usługi MTC stanowi iloczyn wskaźnika WACC i wartości kapitału zaangaŝowanego, co oznacza, Ŝe przy wyŝszej wartości wskaźnika WACC wyŝsza jest równieŝ baza kosztowa przyjmowana do wyznaczenia kosztów ponoszonych przez PTK w związku ze świadczeniem usługi MTC. ZawyŜona wartość bazy kosztowej powoduje, iŝ większe koszty alokowane są na usługi dostępowe, a zatem wyŝsze są, wyznaczane przez PTK na tej podstawie, opłaty za oferowane usługi MTC. W związku z powyŝszym Prezes UKE, określając wysokość opłaty, musiał uwzględnić równieŝ fakt przedstawienia przez PTK zawyŝonej wartości wskaźnika WACC Koszty detaliczne a hurtowe Jednym z głównych zastrzeŝeń Prezesa UKE, które przemawiają za nieprawidłowym ustaleniem przez PTK opłat stosowanych w oparciu o koszty ponoszone, jest fakt

10 uwzględnienia w stawce MTR, kosztów związanych ze świadczeniem usług detalicznych. Przy realizacji obowiązków regulacyjnych mających na celu orientację kosztową opłat ustalonych przez operatorów posiadających znaczącą pozycję rynkową na danym rynku właściwym w rozliczeniach międzyoperatorskich podstawową zasadą wyznaczania kosztów usług regulowanych, wynikającą z praktyki regulacyjnej krajów Unii Europejskiej w zakresie wyznaczenia ich kosztów jest ustalenie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy alokowanym kosztem, a usługą, do której ten koszt jest przypisywany. Wg twierdzeń zawartych w Uzasadnieniu przekazanym Prezesowi UKE przez PTK, 9 wynika, iŝ PTK w toku dokonywania kalkulacji opłat, takŝe kieruje się zasadą przyczynowości kosztów, co stanowi prawidłowe załoŝenia metodologiczne. ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 6 Załącznika ), które są kosztami związanymi ze świadczeniem usług na rzecz uŝytkowników końcowych. Ww. koszty detaliczne, zgodnie z zasadą przyczynowości kosztów, która polega na zachowaniu związku przyczynowo skutkowego przy alokacji kosztów do odpowiednich usług, nie powinny być przypisywane do usług hurtowych, a taką jest usługa MTC. ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 7 Załącznika ). PowyŜsze stoi jednak w sprzeczności z europejską praktyką, która dodatkowo poparta została przez Komisję Europejską w projekcie dokumentu Komisji Europejskiej: Commission Recommendation on the Regulatory Treatment of Fixed and Mobile Termination Rates in the EU, (zwane dalej Zalecenie KE ), w którym wskazano, Ŝe: koszty słuchawek i kart SIM nie są zaleŝne od ruchu i powinny być wyeliminowane z jakiegokolwiek modelu kosztowego usług hurtowego zakańczania połączeń głosowych. 10 ToŜsame zastrzeŝenia Prezes UKE zawarł w Decyzji MTR. Zgodnie bowiem z praktyką regulacyjną stosowaną przez organy regulacyjne w ramach Unii Europejskiej, koszty świadczenia usług hurtowych pokrywane powinny być przez operatorów lub korzystających z nich dostawców usług, natomiast wszelkie koszty detaliczne powinny być alokowane do kosztów świadczenia usług detalicznych. Wobec powyŝszego Prezes UKE nie znalazł przesłanek, dla których moŝna by uznać prawidłowość podejścia prezentowanego przez PTK. NaleŜy w tym miejscu podkreślić, iŝ implementacja zasady przyczynowości kosztów w procesie ustalania wysokości stawki MTR, jest głównym załoŝeniem, bez którego realizacja obowiązku orientacji kosztowej jest niewykonalna. Podejście wskazywane przez Prezesa UKE poparte jest praktyką regulacyjną w krajach Unii Europejskiej 11. Co więcej, w zakresie relacji wysokości stawek hurtowych i cen detalicznych, praktyka regulacyjna względem operatorów sieci ruchomych nie róŝni się od regulacji w odniesieniu do operatorów sieci stacjonarnych i jest ona zgodna z zasadą przyczynowości kosztów. ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 8 Załącznika ). 9 Uzasadnienie, s ermination., Zalecenie KE, s ZALECENIE KOMISJI z dnia 19 września 2005 r. w sprawie rozdzielności księgowej i systemów księgowania kosztów zgodnie z uregulowaniami prawnymi dla łączności elektronicznej, pkt

11 NaleŜy jednak zauwaŝyć, Ŝe ww. podejście powoduje, iŝ operatorzy telekomunikacyjni przyłączeni do sieci PTK pokrywają koszty subsydiowania terminali abonenckich zawartych w stawce MTR, z których korzystają abonenci PTK. Co więcej, przyjęta przez PTK koncepcja powoduje, iŝ terminale abonenckie są opłacane przez innych przedsiębiorców telekomunikacyjnych, (co jest sprzeczne z zasadą przyczynowości kosztowej), a nie przez abonentów PTK, którzy faktycznie korzystają z tych terminali, wobec czego powinni ponosić ich koszt. Nadmienić takŝe naleŝy, iŝ koszty subsydiowania terminali nie są kosztami zaleŝnymi od wolumenu ruchu, wobec czego alokowane powinny być w całości do kosztów usług cyklicznych, jaką jest np. usługa abonamentu. W ocenie Prezesa UKE, nieprawidłowa alokacja kosztów pozyskania i utrzymania bazy abonenckiej do całkowitego kosztu świadczenia usługi MTC jest podstawową kwestią, która zniekształca relacje stawek MTR względem cen detalicznych oferowanych przez infrastrukturalnych operatorów sieci ruchomych (ang. Mobile Network Operator MNO), co z kolei stanowi barierę w rozwoju konkurencji na rynku telefonii ruchomej oraz moŝliwości stworzenia przez operatorów alternatywnych (w tym stacjonarnych) konkurencyjnych ofert detalicznych związanych z połączeniami do sieci ruchomych w Polsce. Wysokie stawki MTR oraz relatywnie niskie ceny połączeń wewnątrzsieciowych stanowią bowiem barierę w swobodzie kreowania przystępnej cenowo oferty na połączenia do sieci ruchomych. Wpływ alokacji kosztów detalicznych do kosztów usługi MTC oraz wysokość stawki MTR w sieci PTK, przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 1. Wpływ kosztów detalicznych na wysokość stawki MTR w sieci PTK na podstawie danych za rok 2008 ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 9 Załącznika ). Źródło: Opracowanie własne UKE na podstawie danych zawartych w Uzasadnieniu Jak wskazuje powyŝsza tabela, wpływ kosztów detalicznych (przypisania kosztów subsydiowania terminali abonenckich) do całkowitych kosztów usługi MTC jest znaczący. Polityka regulacyjna Prezesa UKE, będąca zgodną z regulacjami w krajach UE, a takŝe brak przyczynowości alokacji kosztów skutkują, iŝ niemoŝliwe jest uznanie wyznaczonej przez PTK wysokości stawki MTR za prawidłową, co przekłada się na brak moŝliwości jej implementacji dla celów rozliczeń międzyoperatorskich z tytułu świadczenia usługi MTC w sieci PTK, a takŝe skutkuje koniecznością ustalenia tych opłat w trybie art. 40 ust. 4 ustawy Pt. Mając na celu przywrócenie poprawnych relacji między stawkami MTR, a cenami detalicznymi usług połączeń głosowych (co oznacza mniejsze stawki hurtowe od cen detalicznych), Prezes UKE zauwaŝył potrzebę redukcji całkowitych kosztów usługi MTC m.in. poprzez eliminację z nich kosztów detalicznych, stanowiących koszt pozyskania i utrzymania bazy abonenckiej PTK ( w tym takŝe subsydiowania terminali abonenckich). Wyeliminowane koszty, jako Ŝe związane są ze świadczeniem usług detalicznych, powinny być odzyskiwane poprzez ich alokację na usługi świadczone uŝytkownikom końcowym PTK. Identyczne nieprawidłowości Prezes UKE zidentyfikował w zawarł w Decyzji MTR 2008, jednakŝe PTK w przedstawionej obecnie w Uzasadnieniu kalkulacji kosztów ponoszonych nie zmienił swojego podejścia przy wyznaczaniu kosztów usługi 11

12 MTC. PowyŜsze skutkuje w omawianym zakresie brakiem wiarygodności w odniesieniu do rzetelności i obiektywizmu analizy dokonywanej przez PTK na potrzeby regulacyjne. Biorąc pod uwagę całość rozwaŝań, stwierdzić naleŝy, Ŝe wysokość opłat przedstawionych przez operatora w Uzasadnieniu nie jest prawidłowa. Wobec powyŝszego docelowa stawka MTR, określona w pkt I.1. sentencji niniejszej decyzji, wyznaczona została na podstawie Uzasadnienia przedstawionego przez PTK, przy uwzględnieniu opisanych wyŝej zastrzeŝeń Prezesa UKE, wskazanych w punkcie 2.4 uzasadnienia niniejszej decyzji, a takŝe skorygowana o róŝnicę między wskaźnikiem WACC, wyznaczonym przez Prezesa UKE i przedstawionym przez PTK w Uzasadnieniu, jak równieŝ po dokonaniu analizy dołączonego do materiału dowodowego pisma Polkomtel S.A. z dnia 30 kwietnia 2009 r. PTK, przedstawiając wartości poszczególnych kategorii kosztowych, wykazał, Ŝe koszty wyznaczone w oparciu o dane za ostatni zamknięty rok obrotowy 2008, pozwalają na wyznaczenie stawki MTR na poziomie ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 10 Załącznika ). Poszczególne grupy kosztów, przedstawione przez PTK 12, prezentują się następująco: ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 11 Załącznika ). Natomiast Prezes UKE, dokonując eliminacji ze stawki MTR kosztów związanych z bazą abonencką i wyznaczając iloraz pozostałych kosztów oraz wolumenu minut usługi MTC w roku 2008, a takŝe dokonując korekty o róŝnicę między wskaźnikiem WACC przedstawionym w Uzasadnieniu w stosunku do wskaźnika WACC wyznaczonego przez Prezesa UKE, uzyskał wartość 0,1677 zł/min. Prezes UKE, wyznaczając wysokość stawki MTR, wziął pod uwagę zarówno Uzasadnienie przedstawione przez PTK (wraz z pismem z dnia 8 lipca 2009 r.), jak równieŝ pismo Polkomtel z dnia 30 kwietnia 2009 r., dołączone do materiału dowodowego w niniejszej sprawie. Docelowa stawka MTR, określona w pkt 1.1 sentencji niniejszej decyzji, została wyznaczona poprzez eliminację kosztów świadczenia usług detalicznych z ogółu kosztów świadczenia usługi MTC, a takŝe przy uwzględnieniu róŝnicy między wskaźnikiem WACC przedstawionym w Uzasadnieniu a wskaźnikiem wyznaczonym przez Prezesa UKE. Z powyŝszego jasno wynika, Ŝe do wyznaczenia stawki MTR w sieci Polkomtel i PTK wykorzystano tą samą metodologię. Ponadto mając na uwadze realizację przesłanki zapewnienia zrównowaŝonej konkurencji oraz przesłankę promocji efektywności, Prezes UKE wyznaczył wysokość stawki MTR, która kształtuje się na poziomie 0,1677 zł/min. Prezes UKE, realizując przesłankę zapewnienia zrównowaŝonej konkurencji, postanowił bowiem o ustaleniu docelowej stawki MTR w sieci PTK na poziomie identycznym jak w sieci Polkomtel, tj. 0,1677 zł/min. Dzięki takim działaniom, spełniona zostanie ww. przesłanka promocji efektywności i zrównowaŝonej konkurencji. ZrównowaŜona konkurencja będzie moŝliwa przy zachowaniu analogicznych stawek pomiędzy operatorami, którzy posiadają podobne udziały rynkowe oraz jednorodne produkty detaliczne. PowyŜsze, w opinii Prezesa UKE, przełoŝy się na konkurencję jakością usług (co juŝ jest obserwowane na rynku poprzez działania operatorów zmierzających do poprawy zasięgu in-door 12 Pismo z dnia 8 lipca 2009 r., s

13 tzn. zasięgu oferowanego wewnątrz budynku) oraz dywersyfikację ofert duŝą ilością i róŝnorodnością usług dodanych. Z drugiej strony, poprzez ustalenie stawki MTR w sieci PTK na poziomie wskazanym w sentencji niniejszej decyzji, Prezes UKE stanowi swoistego rodzaju bodziec do redukcji kosztów działalności PTK, jak równieŝ do zwiększenia efektywności alokacyjnej. Ponadto naleŝy wskazać, Ŝe zarówno PTK, jak i Polkomtel działają na tym samym rynku tj. na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej i posiadają podobne w nim udziały pod względem ilości uŝytkowników 13, jak i przychodów. Co więcej, ww. operatorzy mają tych samych międzynarodowych dostawców urządzeń telekomunikacyjnych i ponoszą identyczne koszty dzierŝawy łączy dla celów transmisyjnych, dostarczanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych świadczących tę usługę na rynku polskim. Dodatkowo, okres świadczenia usług przez obie wyŝej wspomniane spółki jest podobny 14 i na tyle długi, Ŝe rozwinięta infrastruktura o zasięgu krajowym, pozwala na uzyskiwanie podobnych efektów skali i zakresu. Biorąc zatem powyŝsze wszelkie ww. okoliczności, Prezes UKE nie znalazł uzasadnienia, dla którego stawki MTR w sieciach obu wyŝej wymienionych operatorów powinny być róŝne, stąd postanowił jak w pkt I.1 sentencji niniejszej decyzji Horyzont czasowy przyjęty do kalkulacji ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 12 Załącznika ). Mając na uwadze fakt, Ŝe cykl inwestycyjny w sieć telekomunikacyjną jest długotrwały i niezaleŝny od efektywności działań operatora, Prezes UKE, wyznaczając stawkę MTR, rozwaŝał równieŝ przyjęcie innego niŝ roczny okresu kalkulacji. Brak jednak podstaw do przyjęcia takiego załoŝenia. Jednym z argumentów przemawiających za koniecznością przyjęcia rocznego okresu kalkulacji jest fakt, Ŝe inwestycje np. w stacje bazowe (BTS) nie generują bezpośredniego kosztu wykorzystania tej stacji w bieŝącej działalności. Przykładem moŝe być rozpoczęcie inwestycji w pozyskanie nowej lokalizacji pod BTS w roku 2008, a jego budowa i oddanie do uŝytkowania w roku W takim przypadku, nie jest zasadne odzyskiwanie kosztów tej inwestycji w okresie poprzedzającym uŝytkowanie i amortyzowanie tego środka trwałego i związanych z nim wartości niematerialnych i prawnym (np. prawo wieczystego uŝytkowania gruntu), w okresie, w którym nie jest on wykorzystywany do świadczenia usług uŝytkownikom końcowym. Odzyskiwanie kosztów z tym związanych następuje w postaci jego amortyzacji po oddaniu tego środka trwałego do uŝytkowania i wpisania go w księgi PTK. Inwestycje te zostają równieŝ odzyskane w postaci kapitału zaangaŝowanego niezbędnego do jego uŝytkowania oraz dodatkowej premii dla inwestorów w postaci narzutu kosztu kapitału. Prezes UKE uznał, Ŝe w przypadku ustalania opłat na bazie kosztów historycznych, przy uwzględnieniu postulatów i sposobu ich wyznaczania zawartych w Decyzji 13 Raport o stanie rynku telekomunikacyjnego, pełna wersja raportu dostępna na stronie: age=text 14 Koncesję do wykorzystania częstotliwości GSM 900 Polkomtel uzyskał w 1996 r., a PTC w 1999, koncesję do wykorzystania częstotliwości GSM 1800 Polkomtel uzyskał w 1999 r., a PTK w 2001 r., koncesję do wykorzystania częstotliwości UMTS Polkomtel i PTC uzyskały w 2003 r. 13

14 MTR, koszty inwestycji nie powinny być brane pod uwagę przy wyznaczaniu kosztów usługi MTC. Całkowite koszty z tym związane zostają odzyskiwane w momencie oddania danego środka trwałego do uŝytkowania. Dane do kalkulacji stawki MTR, powinny opierać się o zamknięte księgi rachunkowe z roku 2008, w których inwestycje podjęte np. w budowę stacji BTS, występują w postaci środków trwałych w budowie. Koszty środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych powinny być odzyskiwane w opłatach kalkulowanych na bazie roku 2009, w którym podjęte wcześniej inwestycje zostają zrealizowane w postaci fizycznych elementów sieci, które operator wykorzystuje do świadczenia usług (warto odnotować, iŝ identyczne twierdzenia Prezes UKE zawarł w Decyzji MTR 2008). W przeciwnym przypadku koszty te odzyskiwane byłyby podwójnie raz w postaci wliczenia ich do stawek jako inwestycji, a drugi raz w postaci opłat uzyskiwanych przez PTK od uŝytkowników końcowych w latach faktycznego wykorzystywania tych elementów do świadczenia usług. W ocenie Prezesa UKE, przyjęcie dłuŝszego niŝ roczny horyzontu czasowego za podstawę do wyznaczenia wysokości stawek MTR, powoduje zawyŝenie kosztów usługi MTC. Wynika to z dynamiki rozwoju rynku telefonii ruchomej w Polsce. Konsekwencją tego jest fakt, iŝ średni wolumen minut zakańczany w sieci PTK w roku 2007, był znacznie mniejszy niŝ w samym roku 2008, co wynika z przyrostu liczby abonentów i uŝytkowników telefonii ruchomej w kolejnych latach (wzrost penetracji). Większa liczba uŝytkowników końcowych determinuje znaczny wzrost wolumenu minut zakańczanych w sieci, a to z kolei przekłada się na spadek kosztów świadczenia usługi MTC. Nowe technologie mające zastosowanie w telefonii ruchomej niejednokrotnie powodują redukcję kosztów świadczenia usług przy jednoczesnym wzroście wolumenu ruchu, co moŝe znacznie wpłynąć na wysokość stawki MTR określanej na podstawie ponoszonych kosztów, czego dowodem moŝe być stawka MTR obliczona w uzasadnieniu kosztowym PTK z 2008 r. oraz tegorocznym Uzasadnieniu. Norma art. 40 ust. 1 ustawy Pt odnosi się do pojęcia ponoszonych kosztów, lecz nie wskazuje jednoznacznie okresu, za który koszty te powinny być wyznaczone. JednakŜe Prezes UKE nie znajduje uzasadnienia dla przyjęcia horyzontu czasowego w postaci okresu powyŝej 2 lat, a standardy rachunkowości (zarówno Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, ustalane przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB), jak i ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity: Dz. U. z 2002 r., Nr 76, poz. 694 z póz. zm.), wskazują na powszechnie przyjmowany w regulacjach o charakterze finansowo-księgowym jedynie jednoroczny cykl sprawozdawczy. Przyjmując powyŝszy standard kosztowy celem wyznaczenia stawki MTR, Prezes UKE uznał, iŝ uzasadnienie kosztowe jest specyficznym raportem na temat kosztów ponoszonych przez operatora w danym roku, przedkładanym organowi regulacyjnemu i powinno być sporządzane corocznie. Zdaniem Prezesa UKE, wysokość stawki MTR powinna być wyznaczana na podstawie najbardziej aktualnych danych, którymi w tym przypadku są dane finansowe PTK za ostatni zakończony rok obrotowy. Realizacja powyŝszego pozwoli na ustalanie kosztów usługi MTC na poziomie adekwatnym do faktycznie ponoszonych w danym roku kosztów. Dynamika rozwoju rynku telefonii ruchomej w Polsce, a takŝe coroczny, znaczy przyrost uŝytkowników końcowych w sieci PTK, powoduje znaczny wzrost 14

15 wolumenu świadczenia usługi MTC. Wobec powyŝszego, w ocenie Prezesa UKE, uzasadnienie wysokości stawki MTR, wyznaczonej w oparciu o ponoszone koszty, naleŝy przeprowadzać corocznie, na podstawie najbardziej aktualnych danych finansowych PTK, czyli za ostatni zamknięty rok obrotowy. W przypadku przedmiotowego uzasadnienia, podstawą kalkulacji powinny być dane za rok Biorąc powyŝsze pod uwagę Prezes UKE w punkcie I podpunkcie 2 niniejszej decyzji zobowiązał PTK do corocznego przedstawiania Prezesowi UKE uzasadnienia wysokości stawki MTR w oparciu o ponoszone koszty, na podstawie danych za ostatni zakończony rok obrotowy, nie później niŝ w terminie 120 dni kalendarzowych od zakończenia ww. roku Podsumowanie Jak wynika z ww. rozwaŝań kalkulacja przedstawiona Prezesowi UKE przez PTK celem oceny prawidłowości wysokości wyznaczonej stawki MTR nie stanowi dowodu na oparcie opłat na kosztach ponoszonych, a tym samym na spełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 40 ust. 1 ustawy Pt. Ponadto, przyjęte przez PTK załoŝenia w szczególności ujmowanie w bazie kosztowej usługi MTC kosztów detalicznych sprawiają, Ŝe wysokość opłat przedstawionych przez PTK jest nieprawidłowa, co wskazała ocena przeprowadzona zgodnie z metodologią wskazaną w art. 40 ust. 3 ustawy Pt. W związku z powyŝszym Prezes UKE nie moŝe zaakceptować wysokości skalkulowanej stawki MTR, a takŝe nie moŝe zgodzić się z załoŝeniami koncepcyjnymi wskazanymi przez PTK. Przesłankami jakie bezwzględnie powinny być spełnione przy wyznaczaniu poziomu stawek MTR są: orientacja kosztowa stawki MTR, przyczynowość alokacji kosztów, eliminacja kosztów detalicznych z kosztów usługi MTC, oparcie bazy kosztowej na danych z ksiąg rachunkowych za ostatni zamknięty rok obrotowy. Bez implementacji powyŝszych zasad do wyznaczania stawki MTR niemoŝliwa jest akceptacja przez Prezesa UKE Uzasadnienia przedstawianego przez PTK. Wyznaczając samodzielnie w oparciu o ponoszone koszty stawkę MTR, PTK nie spełnił zaś przesłanki eliminacji kosztów detalicznych z kosztów usługi MTC. NaleŜy stwierdzić, Ŝe wysokość opłat ustalonych przez PTK według oceny, o której mowa w art. 40 ust 3 ustawy Pt, jest nieprawidłowa. W związku z tym konieczne było wydanie przez Prezesa UKE na podstawie art. 40 ust 4 ustawy Pt niniejszej decyzji. Na skutek przeprowadzonych analiz opłat z tytułu świadczenia usługi MTC stosowanych w sieci PTK, Prezes UKE uznał, Ŝe dotychczasowa wysokość ww. opłat w odniesieniu do usługi MTC jest niewystarczająca dla zapewnienia kryterium zrównowaŝonej konkurencji. Nowi operatorzy, szczególnie dostawcy usług, nie są w stanie zaoferować konkurencyjnej i atrakcyjnej względem operatorów infrastrukturalnych, w tym równieŝ PTK, konkurencyjnej i atrakcyjnej oferty cenowej. Usługi przez nich świadczone w zakresie telefonii ruchomej, 15

16 niejednokrotnie stanowią tylko usługę dodatkową, mającą na celu dywersyfikację portfela usług świadczonych swojej grupie klientów. Rynek telekomunikacyjny, w szczególności w zakresie telefonii ruchomej, rozwija się bardzo dynamicznie, dlatego teŝ niezbędna jest jego permanentna kontrola pod względem zmian na nim zachodzących. Nowe technologie, duŝy przyrost liczby uŝytkowników, innowacyjność usług oraz znaczne wzrosty wolumenów świadczenia usług powodują konieczność stałego monitorowania kosztów operatorów, czemu słuŝy równieŝ zobowiązanie PTK do corocznego przedkładania Prezesowi UKE uzasadnienia kosztowego, o którym mowa w art. 40 ust. 2 ustawy Pt. Ustalenie stawki MTR na poziomie wskazanym w sentencji ww. decyzji stanowi odpowiedź na ww. zmiany zachodzące na rynku, a takŝe zapewnia realizację przesłanki promocji zrównowaŝonej konkurencji na rynku świadczenia usług w sieciach ruchomych, m.in. dzięki redukcji kosztów pozostałych operatorów, co pozwoli na zastosowanie przez nich bardziej konkurencyjnej polityki cenowej. 3. Obowiązek dostosowania przez PTK opłat za usługę MTC do wysokości stawek MTR wskazanych w sentencji niniejszej decyzji Zapis art. 40 ust. 1 ustawy Pt nie przesądza o metodologii stosowanej do wyznaczania kosztów, na podstawie których określone zostaną opłaty. Dodatkowo, stwierdzenie ponoszone koszty nie wyklucza kalkulowania kosztów w ujęciu historycznym. Wobec powyŝszego PTK do kalkulacji kosztów alokowanych na usługę zakańczania połączeń głosowych zastosował metodologię kosztów w pełni alokowanych (ang. Fully Allocated Costs FAC) 15 w oparciu o historyczne dane finansowe (ang. Historical Costs Accounting HCA), co na obecnym etapie regulacji rynku świadczenia usługi MTC jest zgodne z oczekiwaniami Prezesa UKE. Dodatkowo zastosowany standard kosztowy jest uznawany przez NiezaleŜną Grupę Regulatorów (ang. Independent Regulators Group IRG) za jedną z alternatyw modeli kosztowych stosowanych do wypełniania obowiązku orientacji kosztowej stawek MTR. 16 Z uwagi na fakt, iŝ zgodnie z oceną Prezesa UKE, wysokość opłat ustalonych przez operatora jest nieprawidłowa, Prezes UKE uznał za zasadne ustalenie wysokości stawki MTR Wypełnienie przesłanek określonych w art. 40 ust. 4 ustawy Pt Stosownie do art. 40 ust. 4 ustawy Pt, w przypadku gdy według oceny Prezesa UKE wysokość opłat ustalonych przez operatora jest nieprawidłowa, Prezes UKE moŝe w drodze decyzji określić wysokość tych opłat lub ich maksymalny albo minimalny poziom, biorąc pod uwagę promocję efektywności i zrównowaŝonej konkurencji oraz zapewnienie maksymalnej korzyści dla uŝytkowników końcowych. Ustalając wysokość opłat Prezes UKE stosuje metody, o których mowa w art. 40 ust. 3 ustawy Pt, tj. moŝe uwzględnić wysokość lub metody ustalania opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych lub inne sposoby oceny prawidłowości wysokości tych opłat. Jak wskazano powyŝej, ustalając wysokość opłat w przedmiotowej decyzji 15 Uzasadnienie, str IRG (2004), Principles of Implementation and Best practice on the application of remedies in the mobile voice call termination market, str

17 Prezes UKE wykorzystał metodologię opartą o wskaźnik WACC, a takŝe eliminację kosztów detalicznych z ogółu kosztów świadczenia usługi MTC. Ustalając wysokość stawki MTR na poziomie 0,1677 zł/min, Prezes UKE wziął pod uwagę wszystkie przesłanki określone w art. 40 ust. 4 ustawy Pt. Punktem wyjścia dla ustalenia wysokości stawki MTR była wartość stawki przedstawiona przez PTK w Uzasadnieniu tj. ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 13 Załącznika ). Przy ustalaniu prawidłowej wysokości ww. opłaty brane były pod uwagę wskaźnik WACC oraz równica między kosztami usług hurtowych i usług detalicznych, świadczonych przez PTK. Wysokość stawki MTR, ustalonej na podstawie niniejszej decyzji, została wyznaczona przez Prezesa UKE w ten sposób iŝ nastąpiło pomniejszenie stawki wyznaczonej przez PTK ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 14 Załącznika ) o nieprawidłowo alokowane do usług hurtowych koszty usług detalicznych ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 15 Załącznika ), a takŝe skorygowana o róŝnicę pomiędzy wskaźnikiem WACC, wyznaczonym przez PTK i wskazanym przez niego w Uzasadnieniu a wskaźnikiem ustalonym przez Prezesa UKE ( Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 16 Załącznika ). Wyniki analizy kosztów usługi MTC wskazanych przez PTK w Uzasadnieniu, jasno wskazują, iŝ stawka docelowa określona przez Prezesa UKE pozwala PTK na odzyskanie ponoszonych kosztów związanych ze świadczeniem usługi MTC wraz ze zwrotem kosztów kapitału zaangaŝowanego, a takŝe przy zachowaniu neutralności technologicznej (koszty związane z infrastrukturą 3G wliczane do kosztów usługi MTC). Co więcej, stawka docelowa wynika wprost z kosztów ponoszonych wskazanych przez PTK w Uzasadnieniu. Spełniona jest takŝe przesłanka zrównowaŝonej konkurencji, gdyŝ stawka MTR wprowadzana niniejszą decyzją pozwoli na przywrócenie poprawnych relacji stawek MTR do cen detalicznych stosowanych na rynku (stawki hurtowe w rozliczeniach międzyoperatorskich powinny być niŝsze od cen detalicznych oferowanych uŝytkownikom końcowym), jak równieŝ umoŝliwi operatorom sieci stacjonarnych na stworzenie konkurencyjnej oferty detalicznej, dzięki czemu zmniejszony zostanie efekt substytucji telefonii stacjonarnej przez telefonię ruchomą w zakresie połączeń do sieci ruchomych. Redukcja stawki MTR pozwoli na zwiększenie korzyści dla uŝytkowników końcowych sieci stacjonarnych jak i ruchomych, w wyniku spodziewanej obniŝki stawek detalicznych na połączenia inicjowane w wyŝej wymienionych sieciach i zakańczane w sieciach ruchomych funkcjonujących na rynku operatorów, co wyczerpuje przesłankę zapewnienia maksymalnych korzyści dla uŝytkowników końcowych, o której mowa w art. 40 ust. 4 ustawy Pt. Drugą kwestią, którą Prezes UKE przeanalizował w trakcie prowadzenia przedmiotowego postępowania, jest pojawienie się na rynku operatorów działających w oparciu o infrastrukturę PTK np. MNI Telecom S.A. (właściciela Symfonia i Ezo), Wirtualna Polska S.A. (właściciela WPmobi) oraz Avon Mobile sp. z o.o. (właściciela myavon), działające jako MVNO w sieci PTK. W tym kontekście redukcja stawek MTR powinna skutkować obniŝką kosztu dla nowych graczy, związanego z wykorzystaniem przez nich sieci PTK (redukcja wartości stawek roamingowych i hostingowych), które niejednokrotnie korelują z wysokością stawki MTR. 17