Warszawa, dnia 2011 r. PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 2011 r. PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna StreŜyńska Polska Telefonia Komórkowa Centertel sp. z o.o. ul. Skierniewicka 10A Warszawa DECYZJA nr DHRT-WWM /10( ) Na podstawie art. 40 ust. 4 w związku z art. 40 ust. 3 oraz art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r., Nr 171, poz ze zm., zwanej dalej ustawą Pt ) oraz na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz z późn. zm., zwanej dalej kpa ), w związku z art. 206 ust. 1 ustawy Pt, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego wszczętego w dniu 17 czerwca 2010 r. w sprawie dostosowania opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w zakresie usługi zakończenia połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci telefonicznej PTK Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie: 1. ustalam wysokość opłaty z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w zakresie stawki z tytułu zakańczania połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej stawką MTR ) na poziomie 0,0966 zł/min.; 2. Polska Telefonia Komórkowa Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie zobowiązana jest do corocznego przedstawiania Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwanemu dalej Prezesem UKE ) uzasadnienia wysokości stawki MTR w oparciu o ponoszone koszty, na podstawie danych za ostatni zakończony rok obrotowy, nie później niŝ w terminie stu dwudziestu (120) dni kalendarzowych od zakończenia ww. roku. Na podstawie art. 206 ust. 2aa w związku z art. 206 ust. 2 pkt 2 ustawy Pt, niniejsza decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu. Warszawa, ul. Kasprzaka 18/20, tel. (22) , fax (22)

2 Stan faktyczny UZASADNIENIE Prezes UKE, po przeprowadzonej analizie rynku 1 świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (zwaną dalej PTK Centertel ), wydał decyzję z dnia 29 września 2009 r., nr DART-SMP /09(26) (zwaną dalej Decyzją SMP ), w której uznał PTK Centertel za przedsiębiorcę telekomunikacyjnego posiadającego znaczącą pozycję rynkową (ang. Significant Market Power SMP) na wyŝej wymienionym rynku właściwymi i w której utrzymał nałoŝony decyzją z dnia 20 lipca 2006 r., DART-SMP /06(16) (zwaną dalej decyzją SMP 2006 ) na PTK m.in. obowiązek wynikający z art. 40 ustawy Pt, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty (punkt III podpunkt 3 Decyzji SMP). W dniu 9 grudnia 2009 r. Prezes UKE wydał decyzję nr DHRT-WWM /09(38) w sprawie dostosowania stawki MTR w sieci PTK Centertel do poziomu 16,77 gr/min., zwaną dalej Decyzją MTR Realizując obowiązek wynikający z art. 40 ust. 2 ustawy Pt oraz zgodnie z pkt I ppkt 2 ww. decyzji MTR 2009, PTK Centertel pismem z dnia 30 kwietnia 2010 r. (data wpływu do Urzędu Komunikacji Elektronicznej dnia 30 kwietnia 2010 r.) przekazała Prezesowi UKE uzasadnienie wysokości stawek z tytułu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel (zwane dalej Uzasadnieniem ). Prezes UKE, celem oceny prawidłowości wysokości ww. opłat ustalonych przez PTK Centertel, dokonał analizy kalkulacji przedstawionej przez PTK Centertel w Uzasadnieniu. W wyniku przeprowadzonej analizy w oparciu o metody (sposoby) oceny prawidłowości wysokości ww. opłat, o których mowa w art. 40 ust. 3 ustawy Pt, Prezes UKE stwierdził, Ŝe wysokość stawki MTR ustalonej w sieci PTK Centertel jest nieprawidłowa. Wobec powyŝszego, pismem z dnia 17 czerwca 2010 r., nr DHRT-WWM /10(2), Prezes UKE zawiadomił Polkomtel o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie dostosowania opłat z tytułu świadczenia usługi Mobile Termination Call (zwanej dalej usługa MTC ) w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel. Pismem z dnia 10 listopada 2010 r., nr DHRT-WWM /10(4), Prezes UKE wezwał PTK Centertel do przekazania w terminie do dnia 29 listopada 2010 r. wyjaśnień w zakresie wskazania właściwego do przyjęcia współczynnika zajętości sieci w przypadku minuty połączenia wewnątrzsieciowego w porównaniu do minuty 1 Rynek określony zgodnie z 2 pkt 9 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420), Rynek nr 16 zgodnie z Rekomendacją Komisji Europejskiej w sprawie rynków właściwych Commission Recommendation of 11 February 2003 on Relevant Product and Service Markets within the electronic communications sector susceptible to ex ante regulation; _markets/i_ en pdf. 2

3 połączenia zakańczanego w sieci Polkomtel. Ponadto Prezes UKE wskazał, Ŝe jeŝeli PTK Centertel proponuje ustalenie przedmiotowego współczynnika na innym poziomie niŝ zaproponowany przez Prezesa UKE (współczynnik na poziomie 2), PTK Centertel powinna szczegółowo uzasadnić jego wysokość. Jednocześnie Prezes UKE wskazał, Ŝe brak uzasadnienia przez PTK Centertel dla propozycji będzie toŝsamy z brakiem jakiejkolwiek propozycji oraz akceptacją przyjętej przez Prezesa UKE wysokości ww. współczynnika. Pismem z dnia 29 listopada 2010 r. (jak wynika z treści ww. pisma, omyłkowo wskazano datę pisma jako 29 października 2010 r.; data wpływu do Urzędu Komunikacji Elektronicznej dnia 29 listopada 2010 r.) PTK Centertel wskazała, iŝ w przypadku sieci dostępowej współczynnik obciąŝenia sieci jest rzeczywiście dwukrotnie wyŝszy w przypadku usługi połączenia wewnątrzsieciowego w porównaniu z usługą zakańczania połączeń w sieci innego operatora. W odniesieniu do sieci szkieletowej PTK Centertel wskazała, iŝ analogiczny współczynnik jest dwukrotnie wyŝszy w przypadku usługi zakańczania połączenia przychodzącego z innej sieci. Jak wskazała PTK Centertel, powyŝsze wynika z faktu, Ŝe ruch generowany przez tę usługę o wiele mniej oszczędnie korzysta z sieci transportowej. Dzieje się tak z uwagi na to, Ŝe istnieje ograniczona liczba punktów styku pomiędzy sieciami. Ponadto PTK Centertel odniosła się do stwierdzeń Prezesa UKE, wskazujących, Ŝe koszty określane mianem podsystemu radiowego stanowią około 80% kosztów usługi zakańczania połączeń. W ocenie PTK Centertel, opartej na obserwacji w własnej sieci, wielkość ta oscyluje wokół wartości 60%. PTK Centertel wskazała, iŝ w jej ocenie brak jest uzasadnienia i celowości porównywania kosztów połączeń wewnątrzsieciowych z kosztami połączeń inicjowanych w innych sieciach i zakańczanych w sieci PTK Centertel. Pismem z dnia 2 marca 2011 r. Prezes UKE poinformował PTK Centertel o włączeniu do akt sprawy następujących dokumentów: 1) Decyzji SMP, 2) Decyzji SMP 2006, 3) Stanowiska Prezesa UKE w sprawie zmian stawek za usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej z lipca 2006 r., 4) dokumentu konsultacyjnego z dnia 16 sierpnia 2006 r. pt. Metodologia kalkulacji wskaźnika zwrotu kosztu zaangaŝowanego kapitału dla Telekomunikacji Polskiej S.A., 5) Zalecenia Komisji Europejskiej z dnia 7 maja 2009 r.: Commission Recommendation on the Regulatory Treatment of Fixed and Mobile Termination Rates in the EU, 6) Zalecenia Komisji Europejskiej z dnia 19 września 2005 r. w sprawie rozdzielności księgowej i systemów księgowania kosztów zgodnie z uregulowaniami prawnymi dla łączności elektronicznej, 7) Decyzji MTR 2009, 8) Dokumentu IRG (2004), Principles of Implementation and Best practice on the application of remedies in the mobile voice call termination market., 3

4 9) Raport o stanie rynku telekomunikacyjnego w 2009 roku, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Warszawa, czerwiec 2010, 10) pisma PTK Centertel z dnia 30 kwietnia 2009 r. 11) pisma Polskiej Telefonii Cyfrowej sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej PTC ) z dnia 30 kwietnia 2010 r. 12) pisma Polkomtel S.A. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej Polkomtel ) z dnia 29 kwietnia 2010 r. wraz z załącznikiem, 13) pismo PTK Centertel z dnia 29 listopada 2010 r., 14) wezwania Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r., nr DHRT-WWM /10(1) m.in. w związku z obowiązkiem związanym z oceną funkcjonowania rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telekomunikacyjnej Polkomtel, 15) wezwania Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r., nr DHRT-WWM /10(1) m.in. w związku z obowiązkiem związanym z oceną funkcjonowania rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telekomunikacyjnej PTC, 16) wezwania Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r., nr DHRT-WWM /10(1) m.in. w związku z obowiązkiem związanym z oceną funkcjonowania rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telekomunikacyjnej PTK Centertel, 17) pisma Polkomtel z dnia 31 stycznia 2011 r. przesłanego w odpowiedzi na wezwanie Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r. wraz z wypełnionym formularzem. 18) odpowiedzi przesłanej do Urzędu Komunikacji Elektronicznej w formie elektronicznej przez PTC w dniu 31 stycznia 2011 r. na wezwanie Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r. wraz z wypełnionym formularzem, 19) pisma PTK Centertel z dnia 31 stycznia 2011 r. przesłanego w odpowiedzi na wezwanie Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r. wraz z wypełnionym formularzem, 20) wezwania Prezesa UKE, nr DHRT-WWM /10(5) z dnia 4 lutego 2011 r. do przekazania wyjaśnień w sprawie odpowiedzi Polkomtel z dnia 31 stycznia 2011 r., 21) wezwania Prezesa UKE, nr DHRT-WWM /10(3) z dnia 4 lutego 2011 r. do przekazania wyjaśnień w sprawie odpowiedzi PTC z dnia 31 stycznia 2011 r., 22) wezwania Prezesa UKE, nr DHRT-WWM /10(3) z dnia 4 lutego 2011 r. do przekazania wyjaśnień w sprawie odpowiedzi PTK Centertel z dnia 31 stycznia 2011 r., 23) pisma Polkomtel z dnia 11 lutego 2011 r. przesłanego w odpowiedzi na wezwanie Prezesa UKE z dnia 4 lutego 2011 r., 24) odpowiedzi przesłanej do Urzędu Komunikacji Elektronicznej w formie elektronicznej przez PTC w dniu 11 lutego 2011 r. na wezwanie Prezesa UKE z dnia 4 lutego 2011 r., 4

5 25) odpowiedzi wraz z wypełnionym formularzem. przesłanej do Urzędu Komunikacji Elektronicznej w formie elektronicznej przez PTK Centertel w dniu 11 lutego 2011 r. w odpowiedzi na wezwanie Prezesa UKE z dnia 4 lutego 2011 r. W dniu 3 marca 2011 r. Prezes UKE wydał postanowienie o ograniczeniu PTK Centertel prawa wglądu w zakresie pism Polkomtel: z dnia 29 kwietnia 2010 r., z dnia 31 stycznia 2011r. i z dnia 11 lutego 2011 r. oraz pism PTC z dnia 30 kwietnia 2010 r., z dnia 31 stycznia 2011 r. i z dnia 11 lutego 2011 r. Wydając niniejszą decyzję Prezes UKE zwaŝył, co następuje. 1. Obowiązek ustalania opłat za usługę MTC przez PTK Centertel w oparciu o ponoszone koszty. Przeprowadzona przez Prezesa UKE analiza na rynku zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel pozwoliła zidentyfikować problemy regulacyjne na przedmiotowym rynku, a takŝe wyznaczyć na ww. rynku operatora o znaczącej pozycji rynkowej i nałoŝyć na niego adekwatne i proporcjonalne do zidentyfikowanych problemów obowiązki. Prezes UKE Decyzją SMP wyznaczył PTK Centertel jako przedsiębiorcę telekomunikacyjnego mającego znaczącą pozycję na omawianym rynku właściwym i w związku z tym utrzymał nałoŝony Decyzją SMP 2006 obowiązek wynikający z art. 40 ustawy Pt, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty. PowyŜsze oznacza, iŝ stawka MTR powinna być ustalona przez PTK Centertel na podstawie kosztów świadczenia usługi MTC w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel. Z kolei art. 40 ust. 2 ustawy Pt stanowi, iŝ operator, na którego został nałoŝony obowiązek, o którym mowa w ust. 1 [art. 40 ustawy Pt], przedstawia Prezesowi UKE uzasadnienie wysokości opłat ustalonych w oparciu o ponoszone koszty. Z cytowanego przepisu jasno wynika, iŝ cięŝar dowodu w zakresie wykazania, Ŝe wysokość opłat jest ustalona w oparciu o ponoszone koszty, spoczywa na przedsiębiorcy telekomunikacyjnym, na którego nałoŝono przedmiotowy obowiązek. Taki pogląd reprezentowany jest równieŝ w doktrynie: JeŜeli dany operator poddany jest obowiązkowi orientacji kosztowej cen, to na nim spoczywa cięŝar dowodu w kwestii wykazania, Ŝe naleŝności uzaleŝnione są od kosztów, w tym od stopy zwrotu z inwestycji. 2 Realizując obowiązek wynikający z art. 40 ust. 2 ustawy Pt i zgodnie z pkt I ppkt 2 sentencji Decyzji MTR 2009, w którym Prezes UKE zobowiązał PTK Centertel, zgodnie z brzmieniem art. 40 ust. 2 ustawy Pt, do corocznego przedstawiania uzasadnienia kosztowego stosowanych opłat z tytułu świadczenia usługi MTC, PTK Centertel pismem z dnia 30 kwietnia 2010 r. przekazała Uzasadnienie, w którym przedstawiła wyniki kalkulacji kosztów, która miała na celu wyznaczenie kosztów ponoszonych w celu świadczenia usługi MTC w sieci PTK Centertel. W przedłoŝonym Uzasadnieniu PTK Centertel strukturę kosztów alokowanych do stawki MTR. Kalkulacja zawarta w Uzasadnieniu oparta została na podstawie kosztów za ostatni zamknięty rok obrotowy tj. za rok obrotowy W wyniku przedłoŝenia przez PTK Centertel Uzasadnienia Prezes UKE, zgodnie z art. 40 ust. 3 2 Krasuski Andrzej (2005), Prawo telekomunikacyjne. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa, s

6 ustawy Pt, podjął czynności mające na celu dokonanie oceny prawidłowości wysokości opłat ustalonych przez PTK Centertel. 2. Ocena prawidłowości wysokości opłat za usługę MTC stosowanych przez PTK Centertel Zgodnie z przepisem 40 ust. 3 ustawy Pt w celu oceny prawidłowości wysokości opłat ustalonych przez operatora, na którego został nałoŝony obowiązek z art. 40 ust. 1 ustawy Pt, Prezes UKE moŝe uwzględnić: 1. wysokość opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych lub 2. metody ustalania opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych lub 3. inne sposoby oceny prawidłowości wysokości tych opłat. Zastosowane w treści ww. normy art. 40 ust. 3 ustawy Pt słowo lub oznacza, Ŝe uwzględnienie wysokości opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych bądź metod ustalania opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych nie są obligatoryjnymi sposobami oceny prawidłowości wysokości opłat. Prezes UKE moŝe bowiem zastosować tylko jeden ze wskazanych wyŝej trzech sposobów ustalania wysokości tych opłat, dowolną ich kombinację albo wszystkie łącznie. Zatem wskazane wprost w ustawie Pt sposoby oceny, tj. uwzględnienie wysokości lub metod ustalania opłat ustalonych na porównywalnych rynkach konkurencyjnych są tylko jednymi z wielu, które Prezes UKE moŝe przyjąć do oceny prawidłowości wysokości stawki MTR ustalonej przez PTK Centertel, na co wyraźnie wskazuje treść przepisu art. 40 ust. 3 in fine ustawy Pt. NaleŜy wskazać, Ŝe Prezes UKE przeprowadził wnikliwą i szczegółową analizę treści Uzasadnienia w celu dokonania oceny prawidłowości wysokości stawek MTR. Metodą oceny prawidłowości wysokości opłat przedstawionych przez PTK Centertel w Uzasadnieniu było analizowanie rodzajów kosztów świadczenia usługi MTC, pozostających w bezpośrednim związku z ww. usługą. W wyniku ww. wstępnej analizy Prezes UKE uznał, Ŝe kalkulacja wysokości ww. opłat dokonanych przez PTK Centertel w Uzasadnieniu budzi szereg zastrzeŝeń co do samych rozwiązań metodologicznych, przyjętych przez PTK Centertel. Głównym zastrzeŝeniem Prezesa UKE do Uzasadnienia przedstawionego przez PTK Centertel było bowiem alokowanie przez PTK Centertel kosztów związanych z pozyskaniem i utrzymaniem bazy abonenckiej do kosztów usługi MTC. Stanowi to, w opinii Prezesa UKE, bezzasadne włączanie kosztów stricte detalicznych, niezwiązanych ze świadczeniem usługi MTC, do kosztów usługi hurtowej. PowyŜsza alokacja kosztów detalicznych do kosztów świadczenia usługi MTC przesądza, zdaniem Prezesa UKE, o nieprawidłowości wysokości opłat związanych ze świadczeniem usługi MTC. PowyŜszy podstawowy zarzut do Uzasadnienia przedłoŝonego przez PTK Centertel został omówiony szczegółowo w dalszej części uzasadnienia niniejszej decyzji. Pozostałe zastrzeŝenia Prezesa UKE do Uzasadnienia, mające takŝe wpływ na negatywną ocenę prawidłowości wysokości opłat za usługę MTC zaprezentowane zostały w dalszych punktach uzasadnienia niniejszej decyzji. Prezes UKE zatem, dokonując na podstawie art. 40 ust. 3 ustawy Pt oceny prawidłowości wysokości opłat ustalonych w sieci PTK Centertel i stwierdzając istnienie ww. istotnych nieprawidłowości w metodologii przyjętej przez PTK 6

7 Centertel w Uzasadnieniu, postanowił zbudować jeden spójny sposób szczegółowej weryfikacji stawki MTR operatorów sieci ruchomych, który posłuŝył do dokładnego zbadania wysokości m.in. PTK Centertel, ustalonych w Uzasadnieniu w sposób nieprawidłowy. Biorąc zatem pod uwagę przedmiotowe zastrzeŝenia co do sposobu przedstawiania Uzasadnienia przez PTK Centertel oraz innych operatorów Prezes UKE rozwaŝył załoŝenia, na jakich powinno opierać się stworzenie spójnego sposobu przedstawiania danych przez operatorów, które dzięki temu podlegałyby łatwej weryfikacji wysokości przedstawionych opłat. Prezes UKE zdefiniował zatem następujące cechy, którymi powinien się charakteryzować właściwy model alokacji kosztów w sieciach ruchomych: 1. model powinien być jednolity dla wszystkich operatorów, 2. model powinien uwzględniać fakt, iŝ przy wykorzystaniu sieci ruchomej świadczone są równieŝ inne poza połączeniami usługi sieciowe, które mają równieŝ swój udział w kosztach działalności operatora, 3. model powinien uwzględniać róŝne zaangaŝowanie zasobów sieciowych w świadczenie poszczególnych usług, tej samej kategorii np. rozróŝnienie innego zaangaŝowania zasobów sieciowych w związku z realizacją połączenia zakańczanego w sieci operatora w porównaniu do zasobów sieciowych jakie są zaangaŝowane w przypadku realizacji połączenia wewnątrzsieciowego, 4. koszty detaliczne nie powinny być alokowane na usługę MTC, 5. roczny horyzont czasowy analizowania kosztów związanych z usługą MTC. Zdaniem Prezesa UKE w oparciu o powyŝsze załoŝenia moŝliwe jest stworzenie jednolitego modelu, pozwalającego na szczegółową ocenę prawidłowości wysokości opłat przedstawianych przez operatorów sieci ruchomych, w tym przedstawionych przez PTK Centertel w Uzasadnieniu. W związku z negatywną weryfikacją przedmiotowych opłat wyŝej wymieniony jednolity model będzie stanowił, w ocenie Prezesa UKE, metodę ustalenia prawidłowej wysokości tych opłat na podstawie art. 40 ust. 4 ustawy Pt w związku z art. 40 ust. 3 ustawy Pt. 2.1 Jednolity sposób kalkulacji ponoszonych kosztów przez Polkomtel, PTK Centertel oraz PTC. Zgodnie z obowiązkami regulacyjnymi nałoŝonymi na PTK Centertel, opisanymi powyŝej, operator ten zobowiązany jest do przedstawiania corocznie uzasadnienia wysokości stawki za zakańczania połączeń w swojej sieci. Podobne obowiązki zostały nałoŝone na Polkomtel decyzją Prezesa UKE z dnia 9 grudnia 2009 r., nr DHRT-WWM /09(44), zaś na PTC - decyzją Prezesa UKE z dnia 9 grudnia 2009 r., nr DHRT-WWM /09(45). NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe stosowaną przez Prezesa UKE praktyką w celu oceny uzasadnienia wysokości opłat ustalonych w oparciu o ponoszone koszty, przedkładanego przez danego operatora (w wykonaniu zobowiązania do przedkładania przedmiotowego uzasadnienia na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy Pt i odpowiedniej decyzji Prezesa UKE; w przypadku PTK Centertel chodzi o Decyzję MTR 2009) do postępowania mającego na celu ww. ocenę jest włączanie uzasadnień wysokości opłat ustalonych w oparciu o ponoszone koszty, przedkładanych przez 7

8 innych operatorów ruchomych publicznych sieci telefonicznych, którzy takŝe zostali zobowiązani do przedstawienia przedmiotowej kalkulacji w celu wykonania nałoŝonego na nich na podstawie art. 40 ust. 1 i ust. 2 ustawy Pt obowiązku. PowyŜsze pozwala bowiem Prezesowi UKE na weryfikację kosztów związanych z usługą MTC, w szczególności poprzez analizę porównawczą przedkładanych przez operatorów danych moŝliwe jest stwierdzenie ewentualnych rozbieŝności, mogących świadczyć o tym, Ŝe dany operator nieprawidłowo alokuje koszty. Sposób, w jaki kaŝdy z operatorów ruchomych publicznych sieci telefonicznych przedstawiał dotychczas (tj. dla dokonywanej do tej pory przez Prezesa UKE oceny prawidłowości wysokości opłat ustalanych przez operatora w oparciu o ponoszone koszty) uzasadnienie ponoszonych kosztów w związku ze świadczeniem usługi zakańczania połączeń w jego ruchomej publicznej sieci telefonicznej, róŝnił się od siebie w sposób znaczący. PowyŜsze uniemoŝliwiało Prezesowi UKE dokonanie prawidłowej weryfikacji ponoszonych przez kaŝdego z ww. operatorów kosztów. Ww. koszty były przedstawiane bowiem w róŝnych i róŝniących się od siebie w zaleŝności od danej sieci ruchomej kategoriach usług, co powodowało, Ŝe Prezes UKE miał utrudnioną moŝliwość weryfikacji, czy dane w zakresie kosztów świadczenia usługi zakańczania połączeń, przedstawione przez danego operatora, są prawidłowe, w szczególności, czy nie są zawyŝane przez alokację do ww. kosztów przedmiotowej usługi kosztów niezwiązanych z usługą MTC. Z powyŝszych względów Prezes UKE postanowił stworzyć jednolity sposób, umoŝliwiający porównywanie kosztów ponoszonych przez poszczególnych operatorów w związku z usługą MTC. Przy takim podejściu tj. stosowaniu ujednoliconego sposobu weryfikacji kosztów operatorów analiza kosztów ponoszonych przez jednego operatora pozwoli, w ocenie Prezesa UKE, na weryfikację uzasadnień otrzymanych na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy Pt od zobowiązanych operatorów sieci ruchomych, w szczególności na weryfikację w ramach niniejszego postępowania prawidłowości wysokości opłat ustalonych przez PTK Centertel w Uzasadnieniu. Dokonując analizy przedstawionych przez zobowiązanych na podstawie art. 40 ustawy Pt operatorów ruchomych publicznych sieci telefonicznych (Polkomtel, PTK, PTC) uzasadnień wysokości opłat ustalonych w oparciu o ponoszone przez kaŝdego z ww. operatorów koszty, Prezes UKE uznał, iŝ sposób uzasadnienia stawki, przedstawiony przez Polkomtel do tego celu w przedłoŝonym przez niego uzasadnieniu wysokości stawek z tytułu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (przy piśmie Polkomtel z dnia 29 kwietnia 2010 r.) będzie zasadniczo właściwy. Analiza Uzasadnienia wskazuje bowiem, Ŝe sposób przedstawienia kosztów przez Polkomtel pozwala na weryfikację kosztów wszystkich operatorów w sposób jednolity, jest sposobem prostym, a ponadto ww. operator, wypełniając ww. formularz, wskazał poszczególne kategorie kosztowe (zostały one szczegółowo opisane w dalszej części decyzji), co ułatwia znacząco analizę przedmiotowych opłat, takŝe opłat PTK Centertel. Prezes UKE wskazuje zatem, Ŝe sposób przedstawienia ww. kosztów, dokonany przez Polkomtel, moŝe być co do zasady podstawą do zastosowania ujednoliconego modelu weryfikacji przedmiotowych opłat, jednakŝe po dokonaniu stosownych uzupełnień w zakresie podziału kosztów wspólnych na poszczególne usługi sieciowe, gdyŝ w rzeczywistości sieć kaŝdego operatora mobilnego obsługuje w danym momencie róŝne rodzaje usług sieciowych. Polkomtel w swoim uzasadnieniu pominął bowiem podział ww. kosztów wspólnych, którym kaŝdy 8

9 model poprawnej alokacji kosztów powinien się charakteryzować. Wobec powyŝszego Prezes UKE w stosunku do sposobu uzasadnienia stawki przedstawianego przez Polkomtel dodał kategorię kosztów, pozwalającą na alokację kosztów wspólnych na poszczególne usługi. Ponadto, mimo iŝ sposób przedstawienia danych przedstawionych przez Polkomtel w uzasadnieniu generalnie został zaakceptowany przez Prezesa UKE jako narzędzie pozwalające na prawidłową weryfikację wysokości opłat za usługę MTC, konieczne było takŝe odjęcie włączonych do opłat za usługę MTC kosztów związanych z pozyskaniem i utrzymaniem bazy abonenckiej. Jak wynika bowiem z dotychczasowej praktyki Prezesa UKE oraz praktyki stosowanej przez europejskie organy regulacyjne, w Ŝadnej z poniŝej omówionych trzech kategorii kosztowych związanych ze świadczeniem usługi MTC (koszty wspólne, bezpośrednie, ogólnofirmowe) nie mogą zostać uwzględnione koszty związane z pozyskaniem, utrzymaniem abonenta, koszty akcji marketingowych etc. 3 W oparciu o powyŝsze załoŝenia został stworzony formularz kosztowy, który z załoŝenia miał być w całości wypełniany samodzielnie przez kaŝdego z ww. operatorów. Dane uzyskane za pomocą przedmiotowego formularza, zdaniem Prezesa UKE, mogą słuŝyć do wiarygodnej oceny kosztu usługi MTC. Natomiast samodzielne wypełnienie formularza przez operatora jest gwarancją, iŝ Prezes UKE przy dokonywaniu analizy danych przedstawionych przez operatorów, w tym PTK Centertel, nie pominął Ŝadnej z kategorii kosztowych, które powinny znaleźć się w uzasadnieniu, o którym mowa w art. 40 ust. 2 ustawy Pt. Koszty w ww. formularzu alokowane są na 3 kategorie. Koszty bezpośrednie kategoria ta nie moŝe zawierać kosztów związanych z elementami sieciowymi, biorącymi udział w świadczeniu usług, chyba Ŝe dany element słuŝy tylko i wyłącznie do obsługi połączeń zakańczanych w sieci operatora tj. operator jest w stanie alokować 100% kosztów związanych z tym elementem tylko na usługę MTC. Prezes UKE nie jest w stanie zdefiniować elementów sieciowych wykorzystywanych tylko i wyłącznie przy usłudze zakańczania połączeń w sieci operatora. Natomiast Prezes UKE zaznaczył, Ŝe jeŝeli operator potrafi zdefiniować oraz uzasadnić wykorzystanie określonych elementów przy usłudze MTC, kategoria ta jest odpowiednim miejscem na alokację opisanego wyŝej kosztu. Zdaniem Prezesa UKE, w tej kategorii powinny być uwzględnione koszty związane z obsługą prawną, finansową, organizacyjną rozliczeń międzyoperatorskich i kwestii regulacyjnych dotyczących rynku zakańczania połączeń głosowych, ponadto uwzględnione powinny być koszty kapitału zaangaŝowanego (WACC). Koszty wspólne - jest to najszersza kategoria, tutaj powinny być przedstawione przez operatora koszty całej infrastruktury sieciowej biorącej udział przy świadczeniu wszystkich usług, zarówno tych regulowanych jak i tych nie poddanych regulacji. PowyŜsze koszty będą następnie alokowane zgodnie ze wskazaniami operatora na poszczególne usługi sieciowe (usługi głosowe, usługi SMS, usługi transmisji danych oraz inne usługi). Operator moŝe uwzględnić w tej kategorii koszt kapitału zaangaŝowanego. Kolejnym elementem jest podział kosztów wspólnych na poszczególne kategorie usług sieciowych. Operator sam wskazuje, ile kosztów 3 IRG (2004), Principles of Implementation and Best practice on the application of remedies in the mobile voice call termination market 9

10 wspólnych jest alokowanych na poszczególne usługi. Ponadto uwzględnione powinny być koszty kapitału zaangaŝowanego (WACC). Koszty ogólnofirmowe - w tej kategorii zawarte są wszelkie koszty ogólnozarządcze, faktycznie ponoszone przez operatora tj. zarządzenie zasobami ludzkimi, koszty administracyjne, koszty związane z księgowością. Następnie koszty te są proporcjonalnie alokowane na poszczególne usługi. Ponadto uwzględnione powinny być koszty kapitału zaangaŝowanego (WACC). Prezes UKE, chcąc uzyskać dane od wszystkich operatorów wypełnione w ten sam sposób, pismem z dnia 15 grudnia 2010 r. wezwał operatorów, w tym PTK Centertel, do przedstawienia danych kosztowych w ujęciu zgodnym ze sposobem uzasadnienia przedstawianym przez Polkomtel, jednakŝe bez uwzględnienia kosztów związanych z pozyskaniem i utrzymaniem bazy abonenckiej, a dodatkowo z uzupełnieniem kategorii udziału poszczególnych usług sieciowych w kosztach wspólnych (w oparciu o ww. formularz kosztowy). Prezes UKE takŝe w wezwaniu z dnia 4 lutego 2011 r. zaznaczył, iŝ w Ŝadnej z poniŝszych trzech kategorii kosztowych związanych ze świadczeniem usługi MTC (koszty wspólne, bezpośrednie, ogólnofirmowe) nie mogą zostać uwzględnione koszty związane z pozyskaniem i utrzymaniem abonenta. NaleŜy wskazać, Ŝe dane dotyczące opłat za usługę MTC przedstawione przez PTK Centertel w formularzu kosztowym, przesłane w odpowiedzi na wezwanie z dnia 15 grudnia 2010 r., a następnie zweryfikowane w wyniku wezwania Prezesa UKE do wyjaśnień z dnia 4 lutego 2011 r., zostały uznane przez Prezesa UKE jako uzupełnione prawidłowo, bowiem operator wypełnił wszystkie kategorie kosztów, o których mowa wyŝej, a wysokość kosztów alokowanych do poszczególnych kategorii jest zbieŝna z analogicznymi danymi, przedstawionymi przez Polkomtel. Obrazuje to koszt ostateczny świadczenia usługi zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel, który jest bliski kosztowi zakańczania połączeń w sieci Polkomtel wyliczonego zgodnie z metodologią przyjętą przez Prezesa UKE. Ponadto naleŝy wskazać, iŝ PTK Centertel prawidłowo nie przedstawiła w załączonym formularzu kosztów związanych z utrzymaniem oraz pozyskaniem abonentów, co jest zgodne z pouczeniem zawartym w wezwaniu Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r. NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe Polkomtel, w odpowiedzi na wezwanie z dnia 15 grudnia 2010 r., równieŝ przedstawiła dane kosztowe, ale wraz z uwzględnieniem kosztów związanych z utrzymaniem i pozyskaniem bazy abonenckiej. Ww. przedstawienie danych przez Polkomtel zostało zatem dokonane w sposób nieprawidłowy w stosunku do instrukcji alokacji kosztów, zawartej w wezwaniu z dnia 15 grudnia 2010 r. Ponadto, mimo wezwania Prezesa UKE z dnia 4 lutego 2011 r. o uzupełnienie przedstawionych ww. danych, Polkomtel nie dokonał poprawienia dostarczonych danych. Natomiast dane dostarczone przez PTC w odpowiedzi na wezwanie z dnia 15 grudnia 2010 r. zostały uznane przez Prezesa UKE jako wypełnione nieprawidłowo, gdyŝ operator ten, niezgodnie z instrukcją alokacji kosztów, alokował wszystkie koszty do kosztów bezpośrednich związanych z usługą zakańczania połączeń, tym samym pozbawiając Prezesa UKE moŝliwości weryfikacji i zasadności ich alokacji do usługi zakańczania połączeń (brak rozdziału kosztów na inne kategorie kosztowe, wskazane w formularzu) Podział kosztów na poszczególne usługi sieciowe 10

11 Ruchoma publiczna sieć telefoniczna PTK Centertel obsługuje połączenia głosowe, usługę przesyłania krótkich wiadomości tekstowych SMS, ponadto z roku na rok coraz większą popularnością cieszy się realizowana w ww. sieci usługa transferu danych. PTK Centertel oferuje szereg innych usług, których udział w kosztach nie ma aŝ tak znacznego udziału jak ww. trzech usług podstawowych (tj. usług głosowych - voice, usług SMS, usług transferu danych - data). W przypadku zakańczania połączeń głosowych został nałoŝony przez Prezesa UKE obowiązek świadczenia ww. usługi w oparciu o ponoszone koszty. PTK Centertel wskazała, iŝ Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 1 Załącznika kosztów wspólnych alokowanych jest na usługę połączeń. Zdaniem Prezesa UKE, dane te są przedstawione w sposób wiarygodny i są zbieŝne z informacjami posiadanymi przez Prezesa UKE a uzyskanymi od innych operatorów. Reszta kosztów wspólnych, a więc Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 2 Załącznika jest alokowana na inne usługi. JednakŜe ze względu na przedmiot niniejszej decyzji, a więc ustalenie stawki za zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel, koszty przypadające na pozostałe usługi nie będą przedmiotem dalszej analizy ze strony Prezesa UKE. Ponadto naleŝy wskazać, iŝ idealnym rozwiązaniem z punktu widzenia oceny wiarygodności wysokości opłat przedstawionych przez PTK Centertel byłaby analiza kosztów świadczenia przez PTK Centertel wszystkich usług, bez przyjęcia przedstawionego przez operatora udziału poszczególnych usług w kosztach wspólnych, ale z wyliczeniem tego udziału proporcjonalnie w stosunku do udziału wolumenu danej usługi w kosztach wspólnych. PowyŜsze jednak wymagałoby sprowadzenia zaangaŝowania sieciowego przy realizacji kaŝdej z usług do jednego wspólnej jednostki (minuty połączenia), która pozwoliłaby na dokonanie alokacji kosztów na poszczególne usługi ze względu na zaangaŝowanie sieciowe a w dalszej kolejności na dokonanie prawidłowej alokacji kosztów na minutę połączenia zakańczanego w sieci PTK Centertel. W konsekwencji takie działania pozwoliłyby na dokonanie oceny prawidłowości alokacji kosztów przedstawionych w Uzasadnieniu. Innymi słowy, posiadając takie informacje, Prezes UKE miałby wiarygodne narzędzie do alokowania kosztów na poszczególne usługi proporcjonalnie do przyjętego klucza, mając moŝliwość weryfikacji informacji otrzymywanych od operatora. W chwili obecnej Prezes UKE nie posiada narzędzia umoŝliwiającego weryfikację, czy operator wiarygodnie alokował koszty wspólne proporcjonalnie na poszczególne usługi (zwłaszcza na transfer danych) zgodnie z faktycznym udziałem danej usługi w kosztach wspólnych. PowyŜsze zmusza Prezesa UKE do akceptacji przedstawionego przez operatora sposobu alokacji kosztów wspólnych na poszczególne usługi, a w szczególności na usługę połączeń Współczynnik wykorzystania zasobów sieciowych W odniesieniu do uwag przedstawionych przez PTK Centertel w piśmie z dnia 29 listopada 2010 r. Prezes UKE wskazuje, iŝ nie jest moŝliwym poprawne ustalenie kosztu usługi MTC bez ustalenia udziału innych usług w kosztach całkowitych dostarczania wszelkich usług świadczonych przez PTK Centertel dla abonentów PTK Centertel. NaleŜy bowiem zauwaŝyć, Ŝe sieć PTK Centertel obsługuje obecnie róŝne rodzaje usług sieciowych, w szczególności: połączenia wewnątrzsieciowe, połączenia wychodzące, połączenia przychodzące, SMS wewnątrzsieciowe, SMS przychodzące, SMS wychodzące, MMS wychodzące, MMS przychodzące, MMS 11

12 wewnątrzsieciowe, transmisję danych. Wstępne informacje, zawarte w wypełnionym przez PTK Centertel formularzu załączonym do wezwania dnia 15 grudnia 2010 r. czyli udział poszczególnych usług w kosztach wspólnych, podlegały następnie weryfikacji pod względem kryterium udziału poszczególnych składowych (usługa sieciowa, jaką są połączenia składa się z trzech składowych: połączenia wewnątrzsieciowe, połączenia przychodzące oraz połączenia wychodzące). Poszczególne składowe usługi sieciowej generują róŝne koszty np. poszczególne składowe charakteryzują się innym wykorzystaniem zasobów sieciowych. Tytułem przykładu moŝna wskazać, Ŝe przy realizacji połączenia wewnątrzsieciowego, sieć radiową operatora jest dwukrotnie zaangaŝowana, podczas gdy przy realizacji połączenia przychodzącego do sieci operatora, sieć radiowa operatora wykorzystywana jest tylko raz. PowyŜsze dwukrotne lub jednokrotne zaangaŝowanie zasobów sieciowych powoduje, iŝ zasadnym jest wniosek, Ŝe z połączeniem wewnątrzsieciowym w danej jednostce czasowej słuŝącej do rozliczeń (minuta połączenia) są związane większe koszty aniŝeli w związku z realizacją połączenia przychodzącego w takiej samej jednostce czasowej słuŝącej do rozliczeń. Dla zobrazowania ww. kwestii zajętości zasobów sieciowych Prezes UKE przedstawia schemat połączenia przychodzącego do sieci 2G operatora MNO. 2G BSS 4 MSC 3 HLR 2 MSC Biling I/C Punkt styku sieci 1 MSC Diagram 1: Schemat realizacji połączenia zakańczanego w sieci operatora. NaleŜy wskazać iŝ zdecydowana większość kosztów w sieci 2G związana jest z podsystemem radiowym (ang. Base Station Subsystem), na który składają się takie elementy jak BSC (ang. Base Station Controller) czyli kontroler stacji bazowych sieci GSM oraz BTS (ang. Base Transceiver Station) czyli stacja bazowa w telefonii GSM 900 MHz i 1800 MHz. Odpowiednikiem podsystemu radiowego w sieci 3G jest podsystem UTRAN, na który składa się Node B tj. stacja bazowa w telefonii UMTS oraz RNC (ang. Radio Network Controller) tj. kontroler stacji bazowych w telefonii UMTS (WCDMA). 12

13 Innym przykładem będzie diagram przedstawiający minutę połączenia wewnątrzsieciowego. BSS 2G BSS 1 5 MSC MSC 2 4 MSC 3 HLR Diagram 2: schemat realizacji połączenia wewnątrzsieciowego. PowyŜszy diagram w sposób klarowny pokazuję, iŝ dla realizacji minuty połączenia wewnątrzsieciowego BSS jest wykorzystywana dwa razy. W sytuacji gdy połączenie jest zakańczane w ramach tej samej centrali, w której jest inicjowane, BSS wykorzystywany jest dwukrotnie, co obrazuje poniŝszy diagram. 2G 1 6 BSC 2 5 MSC 3 4 HLR 13

14 Diagram 3: schemat realizacji połączenia wewnątrzsieciowego w obrębie jednej centrali. NajdroŜszy element infrastruktury telekomunikacyjnej, jakim jest podsystem radiowy BSS (wedle pierwotnej oceny Prezesa UKE około 80% kosztów w koszcie zakończenia połączenia jest to koszt podsystemu radiowego, natomiast PTK Centertel w piśmie z dnia 29 listopada 2010 r. wskazywała, iŝ współczynnik ten wynosi około 60%) jest wykorzystany w przypadku połączenia wewnątrzsieciowego dwukrotnie. Zdaniem Prezesa UKE, powyŝsze wyraźnie wskazuje na znaczną róŝnicę w kosztach świadczenia usług zakańczania połączeń w stosunku do usługi połączeń wewnątrzsieciowych. Tymczasem do tej pory w ramach uzasadnień otrzymywanych od operatorów sieci ruchomych Prezes UKE nie spotkał się z rozróŝnianiem alokacji kosztów sieciowych w zaleŝności od ich udziału w kosztach. Połączenia wewnątrzsieciowe były traktowane przez operatora jako mające wpływ na koszty w takim samym stopniu jak połączenia przychodzące. Ponadto Prezes UKE wskazuje, iŝ obowiązek kalkulacji ponoszonych kosztów w związku ze świadczeniem usługi MTC ma na celu zwrot kosztów poniesionych przez operatora w związku ze świadczeniem usługi zakańczania połączeń, natomiast operator nie powinien w koszcie świadczenia usługi MTC odzyskiwać innych kosztów nie związanych z kosztem świadczenia usługi MTC. Brak prawidłowej alokacji kosztów ze względu na wykorzystanie zasobów sieciowych na poszczególne podkategorie usług (połączenia przychodzące, połączenia wychodzące, połączenia wewnątrzsieciowe) doprowadza w rzeczywistości do nieuzasadnionego zawyŝenia kosztów świadczenia usługi MTC. Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 3 Załącznika Prezes UKE, mając na względzie fakt, iŝ połączenia wewnątrzsieciowe angaŝują więcej zasobów sieciowych niŝ połączenia przychodzące (połączenia wychodzące i przychodzące angaŝują taką samą ilość zasobów sieciowych, zaś ewentualne nieznaczne róŝnice nie mają większego wpływu na ocenę kosztu ich świadczenia), wezwał PTK Centertel do udzielenia wyjaśnień odnośnie właściwego współczynnika zajętości sieci w przypadku minuty połączenia wewnątrzsieciowego rozpoczynanego i zakańczanego w sieci PTK Centertel w porównaniu do minuty połączenia zakańczanego w sieci Polkomtel (wezwanie z dnia 10 listopada 2010 r.). Prezes UKE wyjściowo określił wysokość współczynnika na poziomie 2 i wskazał uzasadnienie przyjęcia takiej wysokości ww. współczynnika, wskazując wyraźnie, iŝ ewentualna inna jego wysokość zaproponowana przez PTK Centertel powinna łączyć się z przedstawieniem szczegółowego uzasadnienia proponowanej wysokości współczynnika, zaś brak takiego uzasadnienia przez PTK Centertel dla propozycji będzie toŝsamy z brakiem jakiejkolwiek propozycji oraz akceptacją przyjętej przez Prezesa UKE wysokości ww. współczynnika. PTK Centertel w odpowiedzi na wezwanie z dnia 10 listopada 2010 r. w piśmie z dnia 29 listopada 2010 r. wskazała, iŝ takie załoŝenie jest prawdziwe w przypadku sieci dostępowej, natomiast w przypadku sieci szkieletowej współczynnik ten ulega odwróceniu. NaleŜy jednak wskazać, Ŝe chociaŝ PTK Centertel dokonała rozróŝnienia róŝnego zaangaŝowania zasobów sieciowych w ramach sieci dostępowej (gdzie PTK Centertel zgodziło się z propozycją Prezesa UKE, iŝ współczynnik ten jest w wysokości 2) oraz w ramach sieci szkieletowej (gdzie PTK Centertel wskazała, iŝ współczynnik ten ulega odwróceniu), PTK Centertel nie zaproponowała współczynnika, który odnosiłby się 14

15 zarówno do sieci dostępowej, jak i do sieci szkieletowej. Brak zatem propozycji PTK Centertel odnośnie ustalenia współczynnika wykorzystania zasobów sieciowych w przypadku połączeń wewnątrzsieciowych w innej wysokości niŝ wskazana przez Prezesa UKE, zgodnie z informacją zawartą przez Prezesa UKE w wezwaniu z dnia 10 listopada 2010 r., spowodował ustalenie współczynnika na zaproponowanym wcześniej przez Prezesa UKE poziomie. 2.4 Koszty detaliczne a koszty hurtowe Jednym z głównych zastrzeŝeń Prezesa UKE, które przemawiają za nieprawidłowym ustaleniem przez PTK Centertel wysokości opłat w oparciu o koszty ponoszone, jest jak juŝ podniesiono wyŝej w uzasadnieniu niniejszej decyzji, fakt uwzględnienia przez PTK Centertel w stawce MTR kosztów związanych ze świadczeniem usług detalicznych Przy realizacji obowiązków regulacyjnych, mających na celu orientację kosztową opłat ustalonych przez operatorów posiadających znaczącą pozycję rynkową na danym rynku właściwym w rozliczeniach międzyoperatorskich, podstawową zasadą wyznaczania kosztów usług regulowanych, wynikającą z praktyki krajów Unii Europejskiej 4 w zakresie wyznaczania ich kosztów, jest ustalenie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy alokowanym kosztem a usługą, do której ten koszt jest przypisywany. Z twierdzeń zawartych w Uzasadnieniu przekazanym Prezesowi UKE przez PTK Centertel, 5 wynika, iŝ PTK Centertel w toku dokonywania kalkulacji opłat takŝe kieruje się zasadą przyczynowości kosztów, co w świetle ww. praktyki krajów Unii Europejskiej stanowi prawidłowe załoŝenia metodologiczne. NaleŜy w tym miejscu podkreślić, iŝ implementacja zasady przyczynowości kosztów w procesie ustalania wysokości stawki MTR jest głównym załoŝeniem, bez którego realizacja obowiązku orientacji kosztowej jest niewykonalna. Podejście wskazywane przez Prezesa UKE poparte jest praktyką regulacyjną w krajach Unii Europejskiej. Co więcej, w zakresie relacji wysokości stawek hurtowych i cen detalicznych, praktyka regulacyjna względem operatorów sieci ruchomych nie róŝni się od regulacji w odniesieniu do operatorów sieci stacjonarnych i jest ona zgodna z zasadą przyczynowości kosztów. 6 Ponadto naleŝy przytoczyć istotny argument, potwierdzający stanowisko Prezesa UKE w powyŝszym zakresie. Mianowicie abonenci PTK Centertel, którzy kupują terminale abonenckie w promocyjnych cenach, zobowiązują się (podpisując umowę z operatorem telekomunikacyjnym) opłacać comiesięczny abonament. ZałoŜeniem takiego rozwiązania jest fakt, Ŝe abonament słuŝy między innymi odzyskaniu przez operatora telekomunikacyjnego kosztów związanych z subsydiowaniem terminali abonenckich, co stanowi spełnienie zasady przyczynowości kosztów. PowyŜsze stoi jednak w sprzeczności z europejską praktyką, która dodatkowo poparta została przez Komisję Europejską w Zaleceniu Komisji Europejskiej z dnia 7 maja 2009 r. w sprawie uregulowań dotyczących stawek za zakańczanie połączeń w sieciach stacjonarnych i ruchomych 7 (zwanym dalej Zaleceniem KE ), 4 IRG (2004), Principles of Implementation and Best practice on the application of remedies in the mobile voice call termination market 5 Uzasadnienie, s. 5 6 Zalecenie Komisji Europejskiej z dnia 19 września 2005 r. w sprawie rozdzielności księgowej i systemów księgowania kosztów zgodnie z uregulowaniami prawnymi dla łączności elektronicznej, pkt

16 w którym wskazano, Ŝe koszty słuchawek i kart SIM nie są zaleŝne od ruchu i powinny być wyeliminowane z jakiegokolwiek modelu kosztowego usług hurtowego zakańczania połączeń głosowych. 8 Zgodnie bowiem z praktyką regulacyjną, stosowaną przez organy regulacyjne w ramach Unii Europejskiej, koszty świadczenia usług hurtowych pokrywane powinny być przez operatorów lub korzystających z nich dostawców usług, natomiast wszelkie koszty detaliczne powinny być alokowane do kosztów świadczenia usług detalicznych. Wobec powyŝszego Prezes UKE nie znalazł przesłanek, dla których moŝna by uznać prawidłowość ww. podejścia w zakresie alokacji do usługi MTC kosztów detalicznych (pozyskanie i utrzymanie klienta, koszt terminala), prezentowanego przez PTK Centertel. NaleŜy jednak zauwaŝyć, Ŝe ww. podejście, prezentowane przez PTK Centertel, powoduje, iŝ operatorzy telekomunikacyjni, których sieci zostały połączone z siecią PTK Centertel, pokrywają koszty subsydiowania terminali abonenckich zawartych w stawce MTR, z których korzystają abonenci PTK Centertel. Co więcej, przyjęta przez PTK Centertel koncepcja powoduje, iŝ terminale abonenckie są opłacane przez innych przedsiębiorców telekomunikacyjnych (co jest sprzeczne z zasadą przyczynowości kosztowej), a nie przez abonentów PTK Centertel, którzy faktycznie korzystają z tych terminali, wobec czego powinni ponosić ich koszt. Nadmienić takŝe naleŝy, iŝ koszty subsydiowania terminali nie są kosztami zaleŝnymi od wolumenu ruchu, wobec czego alokowane powinny być w całości do kosztów usług cyklicznych, jaką jest np. usługa abonamentu. W ocenie Prezesa UKE, nieprawidłowa alokacja kosztów pozyskania i utrzymania bazy abonenckiej do całkowitego kosztu świadczenia usługi MTC jest podstawową kwestią, która zniekształca relacje stawek MTR względem cen detalicznych oferowanych przez infrastrukturalnych operatorów sieci ruchomych (ang. Mobile Network Operator MNO; Polkomtel, PTK Centertel, PTC), co z kolei stanowi barierę w rozwoju konkurencji na rynku telefonii ruchomej oraz moŝliwości stworzenia przez operatorów alternatywnych (w tym stacjonarnych) konkurencyjnych ofert detalicznych związanych z połączeniami do sieci ruchomych w Polsce. Wysokie stawki MTR oraz relatywnie niskie ceny połączeń wewnątrzsieciowych stanowią bowiem barierę w swobodzie kreowania przystępnej cenowo oferty na połączenia do sieci ruchomych. Wpływ alokacji kosztów bazy abonenckiej do kosztów usługi MTC oraz wysokość stawki MTR w sieci PTK Centertel przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 1. Wpływ kosztów detalicznych na wysokość stawki MTR w sieci PTK Centertel na podstawie danych za rok 2009 Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 4 Załącznika Źródło: Opracowanie własne UKE na podstawie danych zawartych w Uzasadnieniu. Jak wskazuje powyŝsza tabela, wpływ kosztów detalicznych (przypisania kosztów pozyskania i utrzymania bazy abonenckiej) do całkowitych kosztów usługi MTC w sieci PTK Centertel jest widoczny. W świetle dotychczasowej polityki regulacyjnej Prezesa UKE, zgodnej z ww. regulacjami w krajach UE, brak 8 Zalecenie KE. 16

17 przyczynowości alokacji kosztów skutkuje niemoŝnością uznania ustalonej przez PTK Centertel wysokości stawki MTR za prawidłową. PowyŜsze przekłada się na brak moŝliwości implementacji wskazanej przez PTK Centertel stawki MTR dla celów rozliczeń międzyoperatorskich z tytułu świadczenia usługi MTC w sieci PTK Centertel, a takŝe skutkuje koniecznością ustalenia wysokości tych opłat w trybie art. 40 ust. 4 ustawy Pt. Mając na celu przywrócenie poprawnych relacji między stawkami MTR a cenami detalicznymi usług połączeń głosowych (co oznacza stawki hurtowe niŝsze niŝ ceny detaliczne), Prezes UKE zauwaŝył potrzebę redukcji całkowitych kosztów usługi MTC m.in. poprzez eliminację z nich kosztów detalicznych, stanowiących koszt pozyskania i utrzymania bazy abonenckiej PTK Centertel (w tym takŝe kosztów subsydiowania terminali abonenckich). Wyeliminowane koszty, jako Ŝe związane są ze świadczeniem usług detalicznych, powinny być odzyskiwane poprzez ich alokację do usług świadczonych uŝytkownikom końcowym PTK Centertel. Identyczne nieprawidłowości Prezes UKE zidentyfikował i opisał w Decyzji MTR 2008 oraz MTR 2009, jednakŝe PTK Centertel w przedstawionym w niniejszym postępowaniu Uzasadnieniu kalkulacji kosztów ponoszonych nie zmieniła swojego podejścia przy wyznaczaniu kosztów usługi MTC. PowyŜsze skutkuje w omawianym zakresie brakiem wiarygodności analizy dokonywanej przez PTK Centertel na potrzeby regulacyjne. Biorąc pod uwagę całość powyŝszych rozwaŝań, stwierdzić naleŝy, Ŝe wysokość opłat przedstawionych przez PTK Centertel w Uzasadnieniu nie jest prawidłowa. 2.5 Horyzont czasowy przyjęty do kalkulacji Zgodnie ze stwierdzeniem Prezesa UKE zawartym w Decyzji MTR 2009, Ŝe wysokości stawki MTR powinna być kalkulowana w oparciu o ponoszone koszty, na podstawie danych za ostatni zakończony rok obrotowy, PTK Centertel przedstawiła uzasadnienie ponoszonych kosztów usługi MTC w oparciu o dane z roku obrotowego Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 5 Załącznika Mając na uwadze fakt, Ŝe cykl inwestycyjny w sieć telekomunikacyjną jest długotrwały i niezaleŝny od efektywności działań operatora, Prezes UKE, wyznaczając stawkę MTR, rozwaŝał równieŝ przyjęcie innego niŝ roczny okresu kalkulacji. Brak jest jednak podstaw do przyjęcia takiego załoŝenia. Jednym z argumentów przemawiających za koniecznością przyjęcia rocznego okresu kalkulacji jest fakt, Ŝe inwestycje np. w stacje bazowe (BTS) nie generują bezpośredniego kosztu wykorzystania tej stacji w bieŝącej działalności. Przykładem moŝe być rozpoczęcie inwestycji w pozyskanie nowej lokalizacji pod BTS w roku 2008, a jego budowa i oddanie do uŝytkowania w roku W takim przypadku, nie jest zasadne odzyskiwanie kosztów tej inwestycji w okresie poprzedzającym uŝytkowanie i amortyzowanie tego środka trwałego i związanych z nim wartości niematerialnych i prawnych (np. prawo wieczystego uŝytkowania gruntu), w okresie, w którym nie jest on wykorzystywany do świadczenia usług uŝytkownikom końcowym. Odzyskiwanie kosztów z tym związanych następuje w postaci amortyzacji po oddaniu tego środka trwałego do uŝytkowania i wpisania go w księgi PTK Centertel. Inwestycje te zostają równieŝ odzyskane w postaci kapitału 17

18 zaangaŝowanego niezbędnego do jego uŝytkowania oraz dodatkowej premii dla inwestorów w postaci narzutu kosztu kapitału. Prezes UKE uznał, Ŝe w przypadku ustalania opłat na bazie kosztów historycznych, przy uwzględnieniu postulatów i sposobu ich wyznaczania zawartych w niniejszej Decyzji, koszty inwestycji nie powinny być brane pod uwagę przy wyznaczaniu kosztów usługi MTC. Całkowite koszty z tym związane zostają odzyskiwane w momencie oddania danego środka trwałego do uŝytkowania. Dane do kalkulacji stawki MTR powinny opierać się o zamknięte księgi rachunkowe z roku 2009, w których inwestycje podjęte np. w budowę stacji BTS, występują w postaci środków trwałych w budowie. Koszty środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych powinny być odzyskiwane w opłatach kalkulowanych na bazie roku 2010, w którym podjęte wcześniej inwestycje zostają zrealizowane w postaci fizycznych elementów sieci, które operator wykorzystuje do świadczenia usług. W przeciwnym przypadku, a taki punkt widzenia prezentuje Polkomtel, koszty te odzyskiwane byłyby podwójnie tj. raz w postaci wliczenia ich do stawek jako inwestycji, a drugi raz w postaci opłat uzyskiwanych przez Polkomtel od uŝytkowników końcowych w latach faktycznego wykorzystywania tych elementów do świadczenia usług. W ocenie Prezesa UKE, przyjęcie dłuŝszego niŝ roczny horyzontu czasowego za podstawę do wyznaczenia wysokości stawek MTR, powodowałoby zawyŝenie kosztów usługi MTC. Wynika to z dynamiki rozwoju rynku telefonii ruchomej w Polsce. Konsekwencją tego jest fakt, iŝ średni wolumen minut zakańczany w sieci PTK Centertel w roku 2008, był znacznie mniejszy niŝ w samym roku 2009, co wynika z przyrostu liczby abonentów i uŝytkowników telefonii ruchomej w kolejnych latach (wzrost penetracji oraz wzrost wykorzystania usługi transferu danych). Większa liczba uŝytkowników końcowych determinuje znaczny wzrost wolumenu minut zakańczanych w sieci, a to z kolei przekłada się na spadek kosztów świadczenia usługi MTC. Nowe technologie mające zastosowanie w telefonii ruchomej niejednokrotnie powodują redukcję kosztów świadczenia usług przy jednoczesnym wzroście wolumenu ruchu, co moŝe znacznie wpłynąć na wysokość stawki MTR określanej na podstawie ponoszonych kosztów, czego dowodem moŝe być stawka MTR obliczona w uzasadnieniu kosztowym PTK Centertel z 2009 r. oraz Uzasadnieniu. Norma art. 40 ust. 1 ustawy Pt odnosi się do pojęcia ponoszonych kosztów, lecz nie wskazuje jednoznacznie okresu, za który koszty te powinny być wyznaczone. Zarówno ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r., nr 152, poz z pózn. zm.), jak i standardy rachunkowości 9 (Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, ustalane przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB) wskazują na powszechnie przyjmowany w regulacjach o charakterze finansowoksięgowym jednoroczny cykl sprawozdawczy. Przyjmując powyŝszy standard kosztowy celem wyznaczenia stawki MTR, Prezes UKE uznał, iŝ uzasadnienie kosztowe jest specyficznym raportem na temat kosztów ponoszonych przez operatora w danym roku, przedkładanym organowi regulacyjnemu i powinno być sporządzane corocznie. Zdaniem Prezesa UKE, wysokość stawki MTR powinna być wyznaczana na podstawie najbardziej aktualnych danych, którymi w tym