Zasoby informacyjne banków. dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

Transkrypt

1 1 Zasoby informacyjne banków

2 2 Zasoby informacyjne banków Bank jest to instytucja zaufania publicznego (co to znaczy?) Zarządzający bankiem muszą brać pod uwagę dobro ich klientów, a czuwa nad tym nadzór bankowy Celem działania banku jest: Maksymalizacja zysku? Maksymalizacja wartości sumy bilansowej? Maksymalizacja wartości rynkowej banku? Wzrost liczby klientów i poprawa pozycji rynkowej? Wzrost zadowolenia klientów ze świadczonych im usług? Wzrost zadowolenia pracowników z pracy w banku? Wzrost wartości banku dla wszystkich związanych z nim grup interesu (koncepcja Stakeholders)?

3 3 Zasoby informacyjne banków Zgodnie z koncepcją stakeholders, interesariusze banku banku to, ze zwględu na finansowy charakter ich więzi z bankiem: Klienci depozytowi Klienci kredytowi Klienci rozliczeniowi Klienci ubezpieczeniowi Klienci korzystający z doradztwa i innych usług banku Partnerzy dostawcy usług (wobec których bank ma zobowiązania) Partnerzy odbiorcy usług banku (którzy mają wobec banku zobowiązania finansowe) Organa państwowe i samorządowe (podatki, praca) Akcjonariusze

4 4 Zasoby informacyjne banków 1. Dane (pomiar) 2. Informacje (pomiar + interpretacja) 3. Wiedza (zbiór informacji i interpretacji) 1. Informacja-to taki rodzaj zasobów, który pozwala na zwiększenie wiedzy 2. Dane to taka postać informacji, którą możemy przetworzyć z użyciem sprzętu komputerowego 3. Wiadomości to uporządkowane zbiory danych, które zawierają informacje dla zarządzania

5 5 Zasoby informacyjne banków Cechy informacji: jest niezależna od obserwatora (obiektywna) przejawia cechę synergii jest różnorodna jest zasobem niewyczerpywalnym może być przenoszona w czasie i w przestrzeni można ją przetwarzać nie powodując jej zniszczenia ta sama informacja może mieć rożne znaczenie dla różnych użytkowników (subiektywność ocen) każda jednostkowa informacja opisuje obiekt ze względu na jedną tylko jego cechę

6 6 Zasoby informacyjne banków Bank jest obiektem gospodarczym Składa się z: systemu transakcyjnego systemu informacyjnego systemu zarządzania Otoczenie Bank (obiekt gospodarczy) WE/WY informacyjne System zarządzania System informacyjny System transakcyjny

7 7 Zasoby informacyjne banków Banki gromadzą informacje korzystając ze źródeł zewnętrznych i wewnętrznych W wyniku przepływów tworzą się w bankach zasoby informacji Jeżeli zostaną odpowiednio zidentyfikowane, opisane i skatalogowane mogą być wykorzystane w zarządzaniu jako bazy danych Nie każdy zasób informacji to od razu baza danych Wszystkie bazy danych w banku to zasoby informacji Zasoby informacyjne banków przyrastają lawinowo Bank jako instytucja zaufania publicznego kierując się zasadami rachunkowości i bezpieczeństwa klientów oraz własnym musi gromadzić i przechowywać informacje, niekiedy przez bardzo długi okres (minimum pięć lat) Względy bezpieczeństwa wymagają aby informacje w banku miały swoje kopie, które też są przechowywane

8 8 Zasoby informacyjne banków Banki gromadzą przynajmniej następujące zasoby informacyjne: ZI o klientach ZI o transakcjach z klientami ZI o dostawcach usług plus ZI o transakcjach z nimi ZI o odbiorcach usług plus ZI o transakcjach z nimi ZI o przepływach informacyjnych pomiędzy bankiem a instytucjami nadzorującymi i kontrolnymi ZI o pracownikach banku i wszelkich relacjach pomiędzy nimi ZI o akcjonariuszach banku i wszelkich relacjach pomiędzy nimi ZI o zachowaniach konkurentów ZI o przepisach prawnych ZI o innych wyspecjalizowanych sferach działalności banku

9 9 Zasoby informacyjne banków Do obsługi przepływów informacyjnych, które tworzą zasoby informacyjne w bankach wykorzystywane są: systemy komunikacyjne (sieci komputerowe LAN, MAN, WAN) usługi komunikacyjne (poczta elektroniczna, elektroniczna wymiana danych, systemy informowania) technologie komunikacyjne (telefon, fax, wideotekst, wideokonferencje, multimedia, hipertekst) obieg dokumentów papierowych (wszelkiego rodzaju pism) korespondencja z podmiotami zewnętrznymi

10 10 Zasoby informacyjne banków Potrzeby informacyjne Źródła wewnętrzne Źródła zewnętrzne Transakcje Finanse Sprzedaż Zakup Kadry Płace Transport Inwestycje Przedsiębiorstwo Bank Interesariusze Nadzór Kontrola Audyt Księgowość

11 11 Zasoby informacyjne banków Rodzaje informacji w systemie informacyjnym banku dane numeryczne o rachunkach (numery rachunków - zawierających zakodowane informacje), dane o operacjach dokonywanych na rachunkach przez klientów (tzw. kod operacji, kwota transakcji, dane księgowe), dane adresowe - dane pozwalające na identyfikację klienta, w przypadku klientów indywidualnych, są to: adres, nr PESEL, nr NIP, numer dowodu osobistego, data urodzenia; w przypadku klientów instytucjonalnych: adres siedziby klienta, nr REGON, nazwiska osób uprawnionych do reprezentowania firmy, dane jakościowe - np.: dane o wielkości majątku firmy (klienci instytucjonalni) lub osoby fizycznej, wielkości dochodów osobistych (kredytobiorcy - klienci indywidualni) oraz wiele innych.

12 12 Organizacyjne uwarunkowania budowy systemu informacyjnego banku

13 13 Organizacyjne uwarunkowania budowy systemu informacyjnego banku System informacyjny każdej instytucji jest zdeterminowany jej uwarunkowaniami organizacyjnymi Uwarunkowania organizacyjne banków jako klasy instytucji finansowych wynikają ze szczególnej roli jaką odgrywają w gospodarce i ze szczególnych ich cech organizacyjnych wymuszonych przez charakter czynności jakie wykonują Podobnie swoiste uwarunkowania cechują inne rodzaje instytucji finansowych Na kształt systemów informacyjnych banków mają wpływ czynniki obiektywne (z podobną siłą oddziałujące na wszystkie grupy banków) oraz czynniki subiektywne (powiązane z konkretnym, pojedynczym bankiem)

14 14 Organizacyjne uwarunkowania budowy systemu informacyjnego banku Uwarunkowania organizacyjne banków podzielić można wg charakteru na nstp. grupy czynników: związanych z rodzajem działalności - operacyjne związanych z wymogami i najlepszymi praktykami zarządzania bankami - zarządcze związanych z charakterystyką klientów - marketingowe związanych z możliwościami rozwojowymi strategiczne związanych z sytuacją prawną prawne związanych z koniecznością sprostania wyjątkowym trudnościom o charakterze technicznym czy technologicznym

15 15 Operacyjne uwarunkowania budowy systemu informacyjnego banku Wymóg zapewnienia bezpieczeństwa powierzonym bankowi, a pochodzącym od klientów informacjom i środkom pieniężnym (Ustawa Prawo bankowe), system musi być szczelny i zamknięty, Konieczność bezawaryjnej współpracy z innymi bankami i instytucjami finansowymi tworzącymi infrastrukturę informacyjną polskiego systemu bankowego (EDIFACT) zgodny z powszechnie obowiązującymi standardami (ISO) System informacyjny banku musi zapewniać pełną weryfikację przebiegu procesów informacyjnych z efektami finansowymi czynności wykonywanych przez bank (dualizm( funkcjonowania banku; równoległość sfery informacyjnej i finansowej) Możliwość kontroli: uprawnienia, limity, zastrzeżenia, hasła

16 Zarządcze uwarunkowania budowy systemu informacyjnego banku 16 Zarządcze Banki to instytucje o wieloszczeblowej strukturze organizacyjnej (wysmukłe struktury organizacyjne powiązane z niewielką rozpiętością kierowania) Bank Pekao, PKO BP SA około 20 szczebli w strukturze organizacyjnej, (wyjątek!) McBanki tylko kilka szczebli Wiele procedur wymaga kontrasygnaty przełożonego lub kontrollera W ujęciu przestrzennym charakteryzuje je rozległa rozległa i liczna sieć placówek operacyjnych PKO BP SA około 1000, Bank Pekao SA ok. 400, Uwaga! Zmiana charakteru oddziałów jednostki sprzedażowe, likwidacja i migracja back office Zatrudniają wielu pracowników o zróżnicowanym poziomie umiejętności i różnorodnym wykształceniu PKO BP ponad ludzi, Eurobank około 1000 (?)

17 Zarządcze uwarunkowania budowy systemu informacyjnego banku 17 Zarządcze banki preferują formułę zarządzania, która stawia za cel główny banku jego centralizację; niestety to decentralizacja jest obecnie bardziej pożądana banki to instytucje, które mają problem z antagonizmami oddział centrala uwaga! informatyzacja te antagonizmy zaostrza! administrator systemu to w banku funkcja szczególnie odpowiedzialna (patrz przygody Borysa Szyca w Oficerze) ponieważ jego uprawnienia są najrozleglejsze (w banku obowiązywać musi zasada nic do końca samodzielnie, wszystko w końcu pod kontrolą); ale co dziwne; nie jest to groźne poprzez konieczność kontrasygnaty w banku na system informacyjny nie patrzy się komercyjnie (biznesowo) jest on raczej współtwórcą koścca organizacji i oczekuje się od niego sprawności działania a nie zysków czy oszczędności podległość banków audytorom i regulatorom (nadzór bankowy)

18 18 Marketingowe uwarunkowania budowy systemu informacyjnego banku duża liczba zróżnicowanych klientów indywidualnych (PKO BP SA 5 mln Superkont dla Kowalskiego) kilkadziesiąt tysięcy kredytów dla firm szeroki wachlarz usług rosnące aspiracje klientów (szczególnie zasobnych) negatywne nastawienie klientów do wszelkich działań banku niski poziom kultury bankowej (ostatnio rośnie) obniżająca się lojalność klientów wobec banku rozrzut przestrzenny i mobilność klientów (rada Internet) dysproporcja (asymetria) techniczna i informacyjna utrudnia relacje bank klient niewykorzystywanie w praktyce wiedzy o kliencie i jego operacjach

19 19 Strategiczne uwarunkowania budowy systemu informacyjnego banku Informatyka jest elementem współtworzącym współczesny bank Program wdrażania rozwiązań informatycznych musi być podporządkowany realizacji celów strategicznych banku Pracownicy banków (informatycy) często nie wiążą w praktyce strategii banku ze swoją pracą Finansowe możliwości budżetu banku recenzują w praktyce zamierzenia informatyków Nakłady na informatykę nie mają charakteru ostatecznego, przeciwnie potęgują je w przyszłości Kapitałochłonność i powtarzalność nakładów na informatykę stwarza pokusę outsourcingu obsługi systemu informacyjnego Kwartet wydatków (na sprzęt, na oprogramowanie, na obsługę systemu, na szkolenia pracowników)

20 20 Prawne Prawne uwarunkowania budowy systemu informacyjnego banku Będą tematem jednego z wykładów Są głównie oparte na silnym powiązaniu systemu informatycznego banku z systemem obsługi księgowości banku Wynikają głównie z ustawy o rachunkowości i przepisów mających na względzie bezpieczeństwo informacyjne (tajemnica bankowa) oraz bezpieczeństwo fizyczne systemu

21 21 Wyjątkowe techniczne uwarunkowania budowy systemu informacyjnego banku Rozproszenie przestrzenne wprowadzania danych, ich przetwarzania i wykorzystania w banku Dublowane bazy danych, dublowane serwery aplikacyjne (outsourcing) Przechowywanie danych przez minimum 5 lat (z zapewnieniem możliwości szybkiego do nich dostępu) (outsourcing) Dążenie do zapewnienia pracy całego systemu w trybie czasu rzeczywistego Problemy z integracją różnorodnych systemów i zapewnieniem sprawnej i bezpiecznej wymiany danych Problemy z przejściem w niektórych bankach na systemy transakcyjne oparte na technologii sieciowej Konieczność zapewnienia nieprzerwanej pracy systemu (99,9%)

22 22 Literatura: Informatyka dla ekonomistów,, pod red. A. Nowickiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa- Wrocław 1998 S. Łobejko, Systemy informacyjne w zarządzaniu wiedzą i innowacją w przedsiębiorstwie,, SGH Warszawa, Dziękuję za uwagę