ETYCZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYPOWIADANE SŁOWO

Transkrypt

1 ETYCZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYPOWIADANE SŁOWO WPŁYW MEDIÓW NA WYCHOWANIE Magdalena Kołtyś

2 Wiek XX wiek zmian Kryzys bądź zanik postawy odpowiedzialności

3 Czym jest odpowiedzialność?

4 obowiązek moralny lub prawny odpowiadania za swoje czyny lub czyjeś czyny przyjęcie na siebie obowiązku zadbania o kogoś lub coś prawo właściwość ludzkiego postępowania polegająca na możliwości lub gotowości ponoszenia konsekwencji własnego postępowania Odpowiedzialność jest także pojmowana jako obowiązek, odpowiedzialność czynna (za) oraz odpowiedzialność bierna (przed).

5 Warunkiem odpowiedzialności jest wolność świadomość Istnienie odpowiedniej sankcji (prawo/sumienie/opinia publiczna)

6 wolność trzeba stale zdobywać, nie można jej tylko posiadać. Przychodzi jako dar, utrzymuje się jako ciągłe zmaganie O odpowiedzialności człowieka można mówić jedynie w świecie pozwalającym na wolny wybór, w świecie ludzkiej wolności

7 Płaszczyzna etyki i filozofii

8 ROMAN INGARDEN ponoszenie odpowiedzialności za coś (za kapitał, za to co posiadamy), podejmowanie odpowiedzialności za coś (za działanie), pociąganie do odpowiedzialności (przed prawem, normami społecznymi), działanie odpowiedzialne (za to, co może się wydarzyć, umiejętność przewidywania).

9 HANS JONAS o. formalna/negatywna bycie rozliczanym za swoje czyny. Mamy tu odwołanie się do prawa i norm etycznych i kulturowych; ona jednak nie może przyczynić się do powstania pozytywnej etyki, nie jest też pozytywną motywacją, raczej wywołuje strach przed konsekwencjami, o. w znaczeniu treściowym, o. za przedmioty, działanie, chodzi o działanie proaktywne, o wzięcie na sobie pewnego zobowiązania wobec przedmiotów/podmiotów o. naturalna, wynikająca z faktu bycia człowiekiem, jest nieodwołalna, niepodatna na zmiany jej warunków o. kontraktowa, mająca charakter sztuczny, polegający na przyjęciu jakiegoś zadania, to wzięcie na siebie odpowiedzialności wynikającej z umowy społecznej, uwarunkowanej przez fakt i warunki aktualnie zachodzącego stosunku.

10 Poczucie odpowiedzialności moralnej

11 gotowość ponoszenia konsekwencji wyborów, decyzji, czy zachowań, konieczność podjęcia określonego wyboru i działania w dany określony przez podmiot działania sposób, poczucie winy wynikające z niepodjęcia działania lub podjęcia działań ocenionych przez podmiot jako złe/negatywne

12 EGZEKUTOR ODPOWIEDZIALNOŚCI MORALNEJ JA INNY CZŁOWIEK HISTORIA

13 EGZEKUTOR ODPOWIEDZIALNOŚCI MORALNEJ JA Biorę odpowiedzialność za źródło mojej istoty stanowiące podstawę wszelkich moich określonych działań, z którego wypływa to wszystko, czego chciałem i musiałem chcieć, bo w danej sytuacji nie sposób postąpić inaczej. Sprawia to wrażenie, jakbym od początku wybrał siebie takim, jakim jestem ( ) jakbym w mojej świadomości winy odczuwał rzeczywistość w której żyję, jakby stworzoną przeze mnie.

14 EGZEKUTOR ODPOWIEDZIALNOŚCI MORALNEJ INNY CZŁOWIEK aspekt socjocentryczny - odpowiedzialność za ludzi, za grupy społeczne aspekt aksjologiczny czy pryncypialistyczny - odpowiedzialność za uznane abstrakty/wielkości takie jak prawda czy sprawiedliwość

15 EGZEKUTOR ODPOWIEDZIALNOŚCI MORALNEJ HISTORIA poczucie odpowiedzialności za przeszłość lub przyszłość.

16 Odpowiedzialność jako wartość i postawa

17 Człowiek jako osoba posiada zdolność samookreślenia Podmiotowość Wolność wyboru Samodzielność Kierowanie postępowaniem Etyczne wartościowanie PIERWSZYM WARUNKIEM ZAISTNIENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI JEST ŚWIADOMOŚĆ I WOLNOŚĆ

18 O odpowiedzialności możemy mówić człowiek jako źródło możliwych decyzji opartych na zrozumieniu sytuacji, wartościowaniu i wyborze odniesienie wolności do wybranego i zaakceptowanego systemu wartości

19 poczucie odpowiedzialności - zmienia się zależnie od kontekstu doświadczenia, zakotwiczone w sytuacji, która jest konkretna, zmienna i niepowtarzalna odpowiedzialność podmiotowa - wewnętrznym rozstrzygnięciem, w swej istocie dramatyczną decyzją

20 W związku z tym, że zarówno i społeczeństwo i świat, w tym i sam człowiek, jego natura oscyluje miedzy wieloma antypodami w życiu i w kulturze trudno jest mówić o jednym modelu zachowania odpowiedzialnego ideał, który uzyskuje się na przecięciu sprzeczności kolejnych modeli model nihilistyczny model konserwatywny model konformistyczny

21 Każdy z wyżej wymienionych modeli odbiega od sytuacji odpowiedzialności autentycznej, która jawi się jako odpowiedzialność twórcza, w której znajdziemy elementy buntu, negacji, jak również elementy akceptacji i afirmacji oparta na otwartości i ciągłym poszukiwaniu w swej drodze do doskonałości. Ta odpowiedzialność jest związana z krytycyzmem niezbędnym współczesnej odpowiedzialności, który konfrontuje wiele optyk

22 Wychowanie w duchu odpowiedzialności moralnej

23 Podmiotowość Indywidualność, szacunek Poczucia sprawstwa Potrzeba wglądu w siebie, nauka wewnętrznego postrzegania prowadzące do przeżywania wartości Dialog Podmiotowość Autonomia połączona z samowiedzą Współtworzenie, współodkrywanie Miłość

24 Odpowiedzialność za słowo

25 Ważne jest przypomnienie wartości jaką jest odpowiedzialność, w tym odpowiedzialność za słowo, które jest nośnikiem prawdy i niezastąpionym narzędziem człowieka w komunikacji (w kontekście mass-mediów)

26 Współczesna kultura została porażona subiektywizmem i relatywizmem. Ofiarą padła klasyczna triada obejmująca Prawdę, Dobro i Piękno.

27 Prawda nie jest już uzgodnieniem poznania z rzeczywistością, lecz "moim poglądem". Dobro nie jest celem, który domaga się spełnienia, lecz "moją zachcianką". Piękno nie jest już doskonałością i ładem, lecz "moim gustem".

28 Prawda Prawda należy do najistotniejszych elementów porządku społecznego. Wszelka komunikacja społeczna związana z przekazem informacji, ale również z relacjami miedzy osobowymi musi być oparta na prawdzie i jest na nią ukierunkowana

29 W życiu społecznym dostrzegamy głęboki kryzys postawy odpowiedzialności, kryzys prawdy. Sens prawdy pod każdym względem uległ poważnemu zachwianiu, - redukcji do tzw. półprawd, - mamy do czynienia również ze społecznym przyzwoleniem na takie postawy, - bądź nawet z ich jawnym promowaniem

30 Media Manipulacja w mediach

31 FUNKCJE MASS-MEDIÓW Mass-media stanowią dziś podstawowe źródło informacji o zjawiskach zachodzących w świecie. Podają wiadomości o zaistniałych faktach, komentując kształtują w społeczeństwie określony pogląd na okoliczności zaistnienia danej sytuacji oraz wyznaczają standardy oceniania sfer życia społecznego/gospodarczego/pol itycznego, kształtują również autorytety. Są również niekwestionowanym środkiem w procesach komunikacji społecznej. f. informacyjna informują o aktualnych wydarzeniach f. edukacyjna tłumaczą/wyjaśniają/analizują znaczenie wydarzeń i faktów f. platformy dla publicznej debaty ułatwiają formowanie się opinii publicznej, pobudzają ją i uczą wyrażać własne poglądy f. prezentacyjna dla instytucji rządowych i politycznych f. perswazyjna jako kanał artykulacji wszystkich poglądów i programów partii politycznych

32 Media a wychowanie Współczesny młody człowiek w coraz młodszym wieku jest poddawany oddziaływaniu multimedialnemu. Tradycyjne formy wychowania oraz oddziaływania są zastępowane przez obraz i dźwięk Media i środki techniczne coraz częściej zastępują drugiego człowieka jako partnera dialogu, komunikowania się i wzajemnej interakcji

33 Oddziaływanie mediów pozytywne szeroki dostęp do informacji, kształtowanie wyobraźni i wiedzy na temat świata, dostęp do gier edukacyjnych, programy o tematyce naukowej, liczne konkursy, zabawy i quizy mobilizujące do przyswajania wiedzy, całe morze czasopism edukacyjnych, możliwość zdobywania umiejętności językowych, ułatwiony kontakt z innymi ludźmi i wiele innych negatywne Bierne bezrefleksyjne przyswajanie treści Uzależnienia Obciążenie systemu nerwowego Drażliwość, agresywność Nadpobudliwość Obniżenie kreatywności Utrudnia procesy uczenia się Słabsza koncentracja

34 Należy pamiętać o tym, że Media, tak samo jak szkoła, nauczyciele czy rodzice, w procesie wychowania nie są nieomylne, chociażby z racji tego, że wychowanie nie jest główną funkcją mediów.

35 Uwaga

36 Zabiegi manipulacyjne wybiórczość, ingracjacja, sugestywność, manipulacja podświadomością, powtarzalność, dezinformacja opóźnienie przekazu lub pomniejszenie jego znaczenia, milczenie, lub przemilczanie informacji, tendencyjność, stereotypy, kamuflaż, mit, ośmieszanie

37 Od czego zależy skuteczność manipulacji? ŹRÓDŁO NADAWCA wizerunek zewnętrzny, obecność ekspertów, zwłaszcza, gdy wyrażane przez nadawcę stanowisko jest sprzeczne z jego interesem CHARAKTER JAKOŚĆ komunikaty o charakterze emocjonalnym mają przewagę nad logicznymi CECHY AUDYTORIUM ODBIORCA ma tu znaczenie samoocena odbiorcy, jego samopoczucie, postawa i doświadczenie

38 Manipulacja uprzedmiotowienie człowieka niwelowanie indywidualnego myślenia bierność i zubożenie osobowości pomniejszenie aktywności formowanie postawy uległej, podatnej na dalszą manipulację

39 Reasumując Człowiek nieustannie znajduje się pod wpływem oddziaływania mediów. Nasz sposób postrzegania świata, postawy indywidualne i potrzeby są wyznaczane i kreowane przez wzorce, które bardzo często są nam narzucane.

40 Jak się bronić przed manipulacją? POZNAĆ MECHANIZMY MANIPULACJI BYĆ ŚWIADOMYM ODBIORCĄ KSZTAŁTOWAĆ W SOBIE KRYTYCYZM WOBEC PRZEKAZU MEDIALNEGO

41 Nadawcy ponoszący odpowiedzialność za przekaz powinni z podstawę swoich obowiązków uznać przestrzeganie zasad etyki, PRAWDY, gdyż to ona wyznacza normę uczciwości w postępowaniu i wychowywaniu młodego pokolenia

42 Dziękuję za uwagę