RZĄDOWE CENTRUM LEGISLACJI WICEPREZES Robert Brochocki

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 05 lutego 2016 r. RZĄDOWE CENTRUM LEGISLACJI WICEPREZES Robert Brochocki RCL.DPG.550.4/2016 Dot. PL-LS Pan Paweł Szałamacha Minister Finansów W nawiązaniu do pisma z dnia 2 lutego br., przy którym przekazano do uzgodnień projekt ustawy o podatku od sprzedaży detalicznej, Rządowe Centrum Legislacji przedstawia następujące stanowisko: 1. Zgodnie z art. 217 Konstytucji RP nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. Jak wynika z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, przewidziany w tym przepisie nakaz określania w ustawie istotnych elementów obowiązku podatkowego, należy rozumieć także jako obowiązek zachowania szczególnej precyzji przy określaniu podmiotów podlegających opodatkowaniu, przedmiotów opodatkowania oraz stawek podatkowych. Przepis ten konkretyzuje bowiem w zakresie obowiązku podatkowego zasadę określoności przepisów prawa, będącą częścią zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa (tak np. w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r., SK 39/06 oraz z dnia 11 maja 2004 r., K 4/03). Sposób, w jaki w projektowanej ustawie skonstruowano część przepisów o podatku od sprzedaży detalicznej, w ocenie RCL, może utrudnić lub wręcz uniemożliwić jednoznaczne określenie, jaki jest przedmiot opodatkowania tym podatkiem, jakie podmioty podlegają w jego zakresie obowiązkowi podatkowemu, oraz jakie mają do niego być stosowane stawki podatkowe co tym samym oznacza, że przepisy te należy ocenić jako niespełniające standardów wyznaczanych przez art. 217 Konstytucji RP. W szczególności w powyższym zakresie należy zwrócić uwagę na:

2 1) regulacje wskazujące, jako podatników podatku, sieci handlowe, rozumiane jako grupy podmiotów, w skład których wchodzą franczyzodawca i sprzedawcy detaliczni upoważnieni lub zobowiązani przez franczyzodawcę do korzystania z marki handlowej (art. 4 ust. 1 i 2 ustawy). Samo korzystanie z marki handlowej zdefiniowano bowiem w ustawie przez odniesienie się do prawa do używania marki handlowej lub oznaczania nią prowadzonej działalności (art. 3 pkt 5 ustawy) co, jako odpowiadające bardziej umowie licencyjnej niż stosunkowi franczyzy (instytucja franczyzy, pomimo braku uregulowania w systemie prawnym, funkcjonuje w obrocie gospodarczym i opiera się nie tylko na korzystaniu z marki handlowej), może prowadzić do (jak się wydaje niezamierzonego) rozszerzenia zakresu zastosowania ustawy, i opodatkowania podatkiem od sprzedaży detalicznej potencjalnie szerokiego kręgu przedsiębiorców, którzy w swojej działalności korzystają z cudzych znaków towarowych; 2) przepis art. 7 ust. 3 i 4 ustawy które, wskazując przychód jako podstawę opodatkowania podatkiem, nakazują jego ustalanie w oparciu o wielkości obrotu zaewidencjonowanego przy użyciu kas rejestrujących, nie dając tym samym możliwości ustalenia jego wysokości w przypadku sprzedaży dokonywanej przez podatników nie mających obowiązku posiadania takich kas (przykładowo, rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, zwalnia z takiego obowiązku podatników prowadzących sprzedaż wysyłkową poz. 37 załącznika do rozporządzenia); 3) przepis art. 7 ust. 2 w związku z art. 7 ust. 3 ustawy który do opodatkowanych przychodów zalicza także kwoty, które podatnik dopiero ma otrzymać, a zatem kwoty, które nie zostaną zarejestrowane w kasie rejestrującej przed ich otrzymaniem. Kwoty te zostaną zarejestrowane w kasie dopiero po ich wpłaceniu do kasy co z kolei oznaczać będzie, iż kwoty te, składając się wówczas na miesięczny, wykazany w pamięci kasy przychód, zostaną ponownie opodatkowane (art. 7 ust. 2 i 3 ustawy) - mimo, iż zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy, miałyby być one opodatkowane już wcześniej, jako zapłata, którą podatnik ma otrzymać ; 4) przepis art. 10 ust. 2 ustawy wskazujący, jako podmiot obowiązany do obliczenia i zapłaty podatku należnego od sieci handlowej, współuprawnionego do marki handlowej co, jak się wydaje, może obejmować także uprawnionego do korzystania z zarejestrowanego znaku towarowego np. na zasadach art. 156 ust. 1 pkt 2

3 3 ustawy Prawo własności przemysłowej (używanie znaku towarowego konieczne dla wskazania przeznaczenia towaru, w tym w odniesieniu do części zamiennych, akcesoriów lub usług). Tak rozumianym współuprawnionym byłby wówczas podmiot, który w świetle art. 3 pkt 5 ustawy, byłby nie tyle franczyzodawcą, obowiązanym do obliczenia, pobrania i wpłacenia podatku należnego od sieci, co raczej działającym w sieci sprzedawcą detalicznym, odpowiedzialnym za podatek jedynie na zasadzie odpowiedzialności solidarnej ; 5) przepis art. 10 ust. 4 ustawy który nakłada obowiązek obliczenia przez działającego w sieci sprzedawcę, przypadającej na niego części podatku należnego od sieci. Sprzedawca, nie posiadając wiedzy o przychodach całej sieci handlowej, nie będzie jednak wiedział o tym, czy przychody sieci przekroczyły wskazaną w art. 12 ustawy kwotę, ani o tym, jaką stawkę podatkową powinien przy takim obliczeniu zgodnie z art. 8 ustawy zastosować; 6) przepis art. 10 ust. 8 ustawy który możliwość zapłaty przez sprzedawcę detalicznego odpowiedniej części podatku należnego od sieci handlowej wiąże z niewykonaniem przez franczyzodawcę obowiązku powiadomienia sprzedawcy o zapłaceniu podatku (a nie z samym niezapłaceniem przez franczyzodawcę tego podatku; w dyspozycji przepisu art. 10 ust. 8 znajdzie się bowiem także przypadek, gdy podatek został przez franczyzodawcę zapłacony pomimo niepowiadomienia o tym sprzedawcy); 7) przepis art. 10 ustawy który w ogóle nie odnosi się do przypadku, kiedy to sprzedawca detaliczny nie przekaże franczyzodawcy informacji pozwalającej na obliczenie podatku należnego od sieci (art. 10 ust. 4), uniemożliwiając tym samym obliczenie wysokości tego podatku; 8) przepis art. 11 ustawy, który wprowadzając instytucję ryczałtowego poboru podatku przez przewoźnika dostarczającego towar od sprzedawcy zagranicznego: a) wprowadza niejasną konstrukcję oświadczenia o uiszczeniu podatku, przedstawianego przez sprzedawcę przewoźnikowi. Podatek pobierany ryczałtowo, jako związany z konkretną transakcją, wydaje się mieć bowiem odrębny charakter od podatku, którego ma dotyczyć to oświadczenie. Oświadczenie, o którym mowa w art. 11 ustawy, nie będzie tym samym dotyczyć podatku od transakcji, w związku z którą przewoźnik dokonuje dostawy towaru, ale podatku od całej sprzedaży detalicznej z danego okresu - 3

4 obejmującego przy tym, jak się wydaje, miesiąc poprzedni w stosunku do miesiąca, w którym przewoźnik dostarcza towar, b) nie wyjaśnia, czy i w jakiej wysokości, pobranie podatku przez przewoźnika miałoby pomniejszać podatek od sprzedaży detalicznej należny od sprzedawcy zagranicznego (powodując wygaśnięcie zobowiązania podatkowego w odpowiedniej części - art pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa), c) nie wyjaśnia, który z przewoźników miałby wykonać przewidziane w art. 11 ustawy obowiązki, w przypadku dostaw realizowanych za pośrednictwem kilku kolejnych przewoźników, d) nie określa, jaką stawkę podatkową przewoźnik miałby zastosować pobierając podatek od przesyłki z zadeklarowaną wartością (stawki określone w art. 8 ustawy są bowiem powiązane z wysokością przychodu sprzedawcy, a przy tym są zróżnicowane w zależności od dnia jego uzyskania i tym samym ustala się je w oparciu o wielkości nieznane przewoźnikowi), e) zakłada pobór podatku jeszcze przed dostarczeniem towaru konsumentowi podczas gdy z art. 3 pkt 8 i art. 6 ustawy wynika, że będącą przedmiotem opodatkowania podatkiem sprzedaż detaliczną uważa się za dokonaną dopiero po wydaniu towaru nabywcy, f) zgodnie z jego treścią stosowany będzie jedynie do przypadku dostaw od sprzedawcy detalicznego (a zatem już nie do dostaw dokonywanych przez sprzedawcę działającego w sieci); 9) przepisy art. 12 w związku z art. 10 ust. 3, 5 i 8 ustawy - które de facto mogą nie dawać sprzedawcy detalicznemu możliwości zwolnienia się z zobowiązania przez zapłatę przypadającej na niego części podatku jako że kwota podatku należnego od całej sieci jest ustalana w oparciu o wielkość jej przychodów (z zastosowaniem w tym zakresie kwoty wolnej (art. 12 ustawy) oraz odpowiednich progów podatkowych (art. 8 ustawy) a zatem w oparciu o wielkości, które, przy nieprzekazaniu sprzedawcy przez franczyzodawcę odpowiednich danych w tym zakresie, nie będą temu sprzedawcy znane (problem ten może być szczególnie istotny w przypadku franczyzodawców z siedzibą poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej). 2. Przepis art. 84 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie, statuuje zasadę równości podatkowej i powszechności opodatkowania, nakazując tym samym równe traktowanie wszystkich podmiotów charakteryzujących 4

5 się w równym stopniu daną cechą istotną (tak np. w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 października 1998 r., K. 7/98). W ocenie RCL, niektóre z projektowanych przepisów należy ocenić jako nie spełniające standardu wyznaczanego przez art. 84 Konstytucji RP; powyższe dotyczy: 1) przepisu art. 4 ust. 4 ustawy, wyłączającego spółdzielnie zrzeszone w związku rewizyjnym i korzystające z jednej marki handlowej z obowiązku podatkowego w podatku od sprzedaży detalicznej przy jednoczesnym opodatkowaniu takim podatkiem innych podmiotów korzystających z wspólnej marki handlowej (w ramach sieci handlowych); 2) przepisu art. 7 ust. 7 ustawy zgodnie z którym sieć handlowa, do której sprzedawca przystąpił najwcześniej, będzie podatnikiem także w zakresie podatku od transakcji wykonanych przez sprzedawcę w związku z jego udziałem w innych sieciach handlowych (przepis ten w nieuzasadniony sposób przerzuca ciężary podatkowe, spoczywające na określonym podmiocie, w związku z jego działalnością, na inny podmiot, będący podatnikiem tego samego podatku). Przepis art. 7 ust. 7, w związku z art. 10 ust. 4, w zakresie, w jakim zobowiązywał będzie sprzedawcę detalicznego do przekazania franczyzodawcy, do którego sieci przystąpił on najwcześniej, także danych o obrotach niezwiązanych z uczestnictwem w sieci tego franczyzodawcy, należy ponadto ocenić jako potencjalnie ingerujący w tajemnicę przedsiębiorstwa; 3) przepisu art. 12 ust. 1 ustawy, prowadzącego de facto do zróżnicowania sytuacji prawnej sprzedawców działających w sieci handlowej oraz samodzielnych sprzedawców detalicznych. Sprzedawcy działający w sieci mogą być bowiem obowiązani do zapłaty podatku (w ramach solidarnej odpowiedzialności ), także w przypadku, gdy ich indywidualny przychód nie przekroczy określonej w art. 12 ust. 1 wielkości (ale wielkość tą przekroczy przychód osiągnięty przez sieć). Sprzedawcy samodzielni, nieprzekraczający określonej w art. 12 ust. 1 wielkości (a zatem znajdujący się w analogicznej sytuacji) - do płacenia tego podatku obowiązani zaś nie będą. 3. Wątpliwości budzi adekwatność stosowania określania odpowiedzialność solidarna do przypadku odpowiedzialności, o którym mowa w art. 10 ust. 3 ustawy. Sytuacja, w której odpowiedzialność jednego z dłużników wobec wierzyciela jest de facto ograniczona kwotowo, a zapłata należnej od niego kwoty zwalnia go w całości z zobowiązania wobec wierzyciela, nie wpływając jednocześnie na zakres zobowiązania 5

6 pozostałych dłużników - nie wydaje się być adekwatna do reguł odpowiedzialności solidarnej określonych w Kodeksie cywilnym. 4. Przepis art. 18 ustawy w obecnym brzmieniu daje możliwość wejścia ustawy w życie także z zastosowaniem jedynie 14 dniowego vacatio legis. Zgodnie jednak z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego przepisy prawa daninowego należy wprowadzać w życie z odpowiednim vacatio legis, i z zastosowaniem dłuższego okresu dostosowawczego (tak np. w wyroku z dnia 15 lutego 2005 r., K 48/04). Powyższy standard nie jest więc projektowanej ustawie zapewniony zwłaszcza w związku z regulacją art. 10 ust. 6, określającą dla franczyzodawcy 5 dniowy termin na obliczenie i wpłacenie podatku do organu podatkowego. Przepis art. 10 ust. 6 ustawy może bowiem wymagać od franczyzodawców odpowiedniego dostosowania posiadanej przez nich infrastruktury (np. informatycznej) trudnego do zapewnienia przy stosunkowo krótkim vacatio legis. 5. Szerszego uzasadnienia wymagają przyczyny wprowadzenia w art. 8 ustawy zróżnicowanych stawek podatkowych, uzależnionych od dni tygodnia. Zajmując powyższe stanowisko RCL pragnie podkreślić, iż dotyczące konstytucyjności projektowanej ustawy uwagi nr 1, 2 i 4, Rządowe Centrum Legislacji zgłasza w związku z nieprzedstawieniem w uzasadnieniu, w sposób wystarczający, informacji, które pozwalałyby na ustalenie istoty wprowadzanych rozwiązań, celów, jakie zamierza osiągnąć projektodawca, wartości konstytucyjnych, które projektowaną ustawą mają być realizowane, oraz przyczyn uzasadniających potencjalną ingerencję projektowanych rozwiązań w inne chronione wartości. Dokonanie pełnej oceny projektowanych przepisów, w tym w zakresie ich konstytucyjności, będzie możliwe dopiero po przedstawieniu przez projektodawcę szczegółowego uzasadnienia. Jednocześnie uprzejmie informuję, że projekt zostanie dopracowany pod względem legislacyjno-redakcyjnym na etapie komisji prawniczej. Robert Brochocki Wiceprezes Rządowego Centrum Legislacji Sprawę prowadzi: Janusz Kowalewski tel /-podpisano bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu/ 6