SPIS TREŚCI. Nowe rozporządzenie o kasach fiskalnych omówienie zasad obowiązujących od dnia 1 stycznia (1 maja) 2011 r...7

Transkrypt

1

2 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów...3 Wstęp...5 Rozdział I Nowe rozporządzenie o kasach fiskalnych omówienie zasad obowiązujących od dnia 1 stycznia (1 maja) 2011 r...7 Rozdział II Odpowiedzi na pytania podatników...20 Rozdział III Wybrane interpretacje organów podatkowych dotyczące nowych przepisów o kasach rejestrujących...67 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących...76

3 Wykaz skrótów WYKAZ SKRÓTÓW Akty prawne Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) PKD Polska Klasyfikacja Działalności stanowiąca załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. Nr 251, poz z późn. zm., zał.) PKWiU Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług stanowiąca załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (Dz. U. Nr 207, poz z późn. zm.) r.k.w.t. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków ich stosowania (Dz. U. Nr 212, poz z późn. zm.) r.z.o.p.e. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. Nr 138, poz. 930) r.z.o.p.e. z 2009 r. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. Nr 224, poz. 1797) u.p.t.u. ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) 3

4 Wykaz skrótów u.ś.o.z. u.z.p.d. ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz z późn. zm.) ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 z późn. zm.) Inne NFZ OTK-A Narodowy Fundusz Zdrowia Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego; zbiór urzędowy, Seria A 4

5 Wstęp WSTĘP Duża część podatników ma obowiązek prowadzenia ewidencji obrotu i podatku należnego za pomocą kas rejestrujących (popularnie nazywanych kasami fiskalnymi). Obowiązek ten dotyczy tych podmiotów, które dokonują sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz na rzecz rolników ryczałtowych. Nie ciąży on jednak na wszystkich takich osobach. W pewnym zakresie bowiem zwolnienia z obowiązku ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących są wprowadzane przez przepisy wykonawcze. Z dniem 1 maja 2011 r. zaszły duże zmiany w zakresie zwolnień od obowiązku ewidencjonowania w kasach rejestrujących. Wówczas to ostatecznie przestały obowiązywać zwolnienia od używania kas rejestrujących dla wielu grup podmiotów, m.in. dla prawników, lekarzy, księgowych, tłumaczy i wielu innych. Konieczność używania kas rejestrujących została nałożona na wielu podatników, którzy dotychczas kasami fiskalnymi przejmować się nie musieli. W praktyce jest to źródłem licznych pytań i wątpliwości. Niniejsza publikacja wychodzi naprzeciw tym problemom. Omówiono w niej szczegółowo nowe regulacje dotyczące zwolnień z obowiązku używania kas rejestrujących tym zagadnieniom poświęcona jest I część publikacji. W II części znajdują się odpowiedzi na konkretne pytania podatników, dotyczące zarówno obowiązku używania kas rejestrujących od dnia 1 maja 2011 r., możliwości zastosowania innych zwolnień od kas niż dotychczasowe, jak i aspektów technicznych i organizacyjnych związanych z wprowadzeniem kas do działalności. Ostatnia, III część książki 5

6 Wstęp zawiera wyjaśnienia organów podatkowych dotyczące nowych przepisów związanych z wprowadzeniem kas. Autor żywi nadzieję, że niniejsza publikacja będzie przydatna wszelkim tym osobom, których dotknął od dnia 1 maja 2011 r. obowiązek używania kas rejestrujących. Szczecin, maj 2011 r. 6

7 1. Uwagi wstępne Rozdział I NOWE ROZPORZĄDZENIE O KASACH FISKALNYCH OMÓWIENIE ZASAD OBOWIĄZUJĄCYCH OD DNIA 1 STYCZNIA (1 MAJA) 2011 R. 1. Uwagi wstępne Zgodnie z przepisem art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. W kasie podlega zatem ewidencji sprzedaż (dostawa towarów, świadczenie usług), która jest dokonywana na rzecz: osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej; rolników ryczałtowych. Inna sprzedaż na rzecz innych podmiotów ewidencji w kasie rejestrującej nie podlega (nie ma obowiązku jej ewidencjonowania, choć jest taka możliwość). Można wskazać na dwa zasadnicze powody wprowadzenia obowiązku ewidencji sprzedaży w kasie rejestrującej. Po pierwsze, chodzi o potrzebę zapewnienia kontroli nad rzetelnością deklarowanych przez pewne grupy podatników podstaw opodatkowania. Obowiązek ewidencjonowania w kasie dotyczy bowiem tych transakcji, w przypadku których nie ma bezwzględnego obowiązku wystawiania dokumentujących je faktur (faktury wystawiane są wyłącznie na żąda- 7

8 Rozdział I. Nowe rozporządzenie o kasach fiskalnych nie nabywców osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej). W tym przypadku przy braku innych form dokumentowania transakcji (utrwalania tego, że miały one miejsce) istniałoby realne niebezpieczeństwo zaniżania obrotów (podstawy opodatkowania). Obowiązek ewidencjonowania sprzedaży w kasie rejestrującej ma dyscyplinować podatników i przeciwdziałać przypadkom zaniżania obrotów. Po drugie natomiast, obowiązek używania kas fiskalnych ma znaczenie z punktu widzenia ochrony interesów ekonomicznych konsumenta. Rejestracja transakcji, a w konsekwencji dokument otrzymany przez konsumenta (paragon) zawiera dane dotyczące transakcji, które umożliwiają konsumentowi identyfikację kontrahenta, dochodzenie swoich uprawnień z tytułu reklamacji, ochronę swoich interesów, i to niezależnie od tego, czy zarejestrowana sprzedaż wiąże się z realną zapłatą kwoty podatku (por. wyrok TK z dnia 21 września 2004 r., K 34/03, OTK-A 2004, nr 8, poz. 84). W niektórych przypadkach nawet mając na uwadze wyżej wymienione kwestie ewidencję transakcji w kasie rejestrującej uznaje się za niecelową z różnych powodów: ze względów technicznych i organizacyjnych, z uwagi na charakter sprzedaży czy też z powodów zabezpieczenia ewidencjonowania transakcji w inny sposób. W tych to przypadkach zastosowanie mają zwolnienia od obowiązku stosowania kas rejestrujących. Mogą one dotyczyć poszczególnych grup podatników bądź tylko niektórych transakcji. Trudno się też oprzeć wrażeniu, że zwolnienia od kas rejestrujących były instrumentalnie wykorzystywane na zasadzie kija (groźba usunięcia zwolnienia) i marchewki (obietnica pozostawienia zwolnienia). W polskim systemie VAT zwolnienia od obowiązku stosowania kas rejestrujących wprowadzane są przepisami wykonawczymi. W 2009 r. ten system został częściowo zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 16 lipca 2009 r., K 36/08 (Dz. U. Nr 116, poz. 979). Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 111 ust. 7 pkt 3 w zw. z art. 111 ust. 8 u.p.t.u. było niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.). Wyrok TK dotyczył wytycznych do wydania rozporządzenia określającego zwolnienia od stosowania kas. Trybunał nie zakwestionował samych zwolnień 8

9 1. Uwagi wstępne od obowiązku stosowania kas. Nie zanegował także możliwości ustanawiania takich zwolnień w akcie wykonawczym. Trybunał Konstytucyjny nie zakwestionował także samego obowiązku stosowania kas przez podatników (a we wcześniejszych swoich orzeczeniach podkreślał, że obowiązek ten jest zgodny z Konstytucją RP zob. np. orzeczenie TK z dnia 21 września 2004 r., K 34/03, OTK-A 2004, nr 8, poz. 84). Nie jest więc tak, że kasy rejestrujące jako takie zostały uznane za sprzeczne z Konstytucją RP. W ocenie TK wytyczne do wydania rozporządzenia powinny być bardziej szczegółowe, gdyż dotychczasowe pozwalały w zasadzie na uznaniowe wprowadzanie zwolnień od obowiązku stosowania kas rejestrujących. Ustawodawca ostatecznie z dniem 1 stycznia 2010 r. wprowadził bardziej szczegółowe wytyczne do wydania rozporządzenia. Trudno się oprzeć wrażeniu, że ta zmiana miała charakter bardziej formalny niż merytoryczny. Owszem wytycznych jest więcej, lecz są one na tyle nieokreślone i ogólne, że praktycznie nadal umożliwiają ministrowi dowolne zwalnianie z obowiązku ewidencjonowania w kasie rejestrującej. Powstaje pytanie, czy nie byłoby lepszym rozwiązaniem zapisanie zwolnień od obowiązku ewidencjonowania obrotu w kasach rejestrujących w samej ustawie. Po pierwsze byłby to kres problemów i wątpliwości związanych z ewentualną szczegółowością delegacji do wydania rozporządzenia (nie jest powiedziane, że dotychczasowa delegacja nie zostanie zakwestionowana), po drugie takie rozwiązanie miałoby walor stabilności, w przeciwieństwie do rozwiązania dotychczasowego, pod rządami którego określone grupy podatników co roku w napięciu czekają na to, czy obejmie ich zwolnienie od stosowania kas, czy też wprowadzone zostanie jednak zwolnienie. W ramach wykonania nowych wytycznych Minister Finansów wydał rozporządzenie z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. Nr 224, poz. 1797). Mimo nowych wytycznych rozporządzenie dokładnie powielało treść dotychczasowego aktu wykonawczego w tej sprawie. Jednocześnie zapowiadano zmiany w zakresie obowiązku stosowania kas rejestrujących od nowego roku. 9