PSYCHIATRIA Prof. dr hab. med. Marek Jarema

Transkrypt

1 PSYCHIATRIA Prof. dr hab. med. Marek Jarema 1. Potrzeby w zakresie psychiatrii w skali poszczególnych województw i kraju Dokładne dane znajdują się w tabeli w załączniku do tego dokumentu. Ogólnie należy przyjąć, że realizacja Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego wymagać będzie poszerzenia kadr, w sensie wykwalifikowanych pracowników, głównie psychiatrów, psychologów klinicznych, psychoterapeutów, terapeutów zajęciowych. Dlatego należy zabiegać o zwiększenie liczby rezydentur oraz zwiększenie liczby miejsc akredytowanych do szkolenia w dziedzinie psychiatrii. Osobnym problemem jest brak regulacji prawnych dotyczących psychoterapeutów. Projekt ustawy o innych zawodach medycznych, który zawierał m.in. definicję psychoterapeuty oraz regulacje dotyczące kształcenia psychoterapeuty i zasad wydawania certyfikatów. Projekt ten był długo i szeroko konsultowany społecznie, ale nie został zatwierdzony z przyczyn, środowisku psychiatrycznemu nieznanych. Należy ubolewać nad tym faktem, gdyż w dalszym ciągu brak regulacji prawnych skutkuje trudnościami w ocenie kto jest, a kto nie jest, psychoterapeutą i może lub nie udzielać świadczeń w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia. Brak takich regulacji sprawia, że tymczasowość ustaleń w NFZ powoduje szereg wątpliwości co do możliwości realizacji kontraktu na świadczenia zdrowotne w dziale opieka psychiatryczna i leczenie ". 2. Ocena poziomu wyszkolenia specjalistów psychiatrów oraz identyfikacja działań nakierowanych na poprawę wyszkolenia psychiatrów w latach Wyszkolenie lekarzy psychiatrów zależy od wielu czynników, takich jak: - dostęp do szkolenia, w tym miejsc akredytowanych, rezydentur, etatów - dostępność miejsc szkolenia zapewniających realizację programu specjalizacji - poziom wiedzy przekazywanej lekarzom w trakcie szkolenia - atrakcyjność danej specjalności jako dziedziny medycyny i perspektywy jej rozwoju - możliwość zatrudnienia lekarza tej specjalności w atrakcyjnym miejscu, zapewniającym satysfakcję z wykonywanej pracy oraz możliwość rozwoju zawodowego. Spełnienie tych warunków w chwili obecnej w Polsce, jest zróżnicowane. Atrakcyjność psychiatrii jako dziedziny medycyny i perspektywy jej rozwoju nie budzą wątpliwości. Wobec stałego wzrostu liczby zachorowań na niektóre zaburzenia psychiczne i tym samym, wzrostu zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne z dziedziny opieki psychiatrycznej, nie ma obaw o zmniejszone zainteresowanie psychiatrią. Według raportów WHO, w chwili obecnej, zaburzenia psychiczne (głównie depresje) są4-ta co do częstości przyczyną niepełnosprawności w populacji, a w latach 20-tych obecnego stulecia będą 2-gąprzyczyną (zaraz po zaburzeniach układu krążenia). Nakłada to na organizatorów opieki zdrowotnej w naszym kraju pilną potrzebę weryfikacji priorytetów w dziedzinie zdrowia, poprzez położenie nacisku na rozwój psychiatrycznej opieki zdrowotnej. Według Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, w latach liczba psychiatrów bezpośrednio zaangażowanych w opiekę nad pacjentami powinna wynieść 4000 (obecnie ok. 2000); podobnie powinna znacznemu zwiększeniu ulec liczba psychologów klinicznych, pracowników socjalnych i terapeutów zajęciowych. Aby zwiększyć liczbę psychiatrów, należy lekarzom umożliwić odbywanie specjalizacji. Najbardziej popularną formą odbywania specjalizacji z psychiatrii sąrezydentury. Ich liczba w chwili obecnej jest absolutnie niezadowalająca, a ich rozkład między poszczególnymi województwami, nie odpowiada potrzebom. Dane te zawarto pkt. 1 obecnej opinii. Tendencja, polegająca na ograniczaniu liczby rezydentur z psychiatrii jest sprzeczna z duło falowymi planami rozwoju opieki psychiatrycznej zawartymi w Narodowym Programie. Skoro zakłada się tworzenie Centrów Zdrowia Psychicznego obejmujących opieką określoną populację, trzeba zadbać o dostępność wykształconych kadr dla tych Centrów, w tym psychiatrów.

2 Wiąże się to z kolejnym aspektem kształcenia psychiatrów - z możliwością znalezienia atrakcyjnego i satysfakcjonującego zatrudnienia po uzyskaniu specjalizacji. Konieczne jest zwrócenie uwagi na fakt, że wymagania NFZ dotyczące kontraktowania świadczeń w zakresie opieka psychiatryczna i leczenie " zakładają konieczność zatrudniania przez placówki lecznicze określonej liczby wykształconych pracowników. Otóż, jeżeli zatrudnienie to nie będzie spełniać kryteriów atrakcyjności (tzn. odpowiednia proporcja chorych przypadających na jednego pracownika, zapewnienie odpowiednich warunków lokalowych i płacowych, możliwość współpracy z innymi profesjonalistami - psychologiem i psychoterapeutą oraz terapeutą zajęciowym i pracownikiem społecznym, perspektywa stabilizacji zawodowej przejawiająca się m.in. w przewidywalności dotyczącej kontraktowania świadczeń przez NFZ), przewiduje się trudności w wypełnieniu wymagań dla kontraktowania świadczeń, a co za tym idzie, wystąpienie ryzyka braku zapewnienia opieki zdrowotnej na odpowiednim poziomie. A jest to wymogiem, jakie Państwo Polskie musi spełnić wobec swoich obywateli. Zadaniem nadzoru specjalistycznego w każdej dziedzinie medycyny, w tym w psychiatrii, jest dbałość o odpowiednio wysoki poziom wiedzy przekazywanej lekarzom w trakcie szkolenia specjalizacyjnego. W tym zakresie należy uznać poziom wiedzy kształconych psychiatrów, za wysoki, jakkolwiek nie w pełni zadowalający. Opieram się tu głównie na danych dotyczących liczby lekarzy zdających egzamin specjalizacyjny z psychiatrii w ostatnich latach. Po pierwsze wzrasta liczba osób przystępujących do egzaminu specjalizacyjnego z psychiatrii. Przed kilku laty było to od 100 do 120 osób w każdej sesji, obecnie, do jesiennej sesji egzaminacyjnej 2009 przystąpiło do egzaminu 190 osób. Także optymizmem napawa wynik egzaminu testowego z psychiatrii - obecnie jedynie kilkanaście procent zdających nie osiąga wymaganego minimum. Informacje uzyskane z CMKP dowodzą, że egzamin testowy z psychiatrii zdaje z reguły większa część zdających niż w innych dziedzinach medycyny. I należy podkreślić, że nie wynika to z niskiego stopnia trudności tego egzaminu. Pytania testowe są dość trudne, wymagają rozległej wiedzy, są w każdej sesji egzaminacyjnej aktualizowane. Doświadczenie uzyskane w trakcie kolejnych sesji egzaminacyjnej dowodzi jednak, że przebieg specjalizacji z psychiatrii mógłby ulec zmianie, bez uszczerbku dla wiedzy lekarzy specjalizujących się. Dlatego przed rokiem powołano zespół roboczy ds. zmiany programu specjalizacji z psychiatrii, tak aby program ten lepiej przygotowywał lekarzy do bezpośredniej pracy klinicznej. Prace zespołu uległy jednak zawieszeniu wobec inicjatywy samorządu lekarskiego, polegającej na projekcie wprowadzenie tzw. modułowego systemu specjalizacji medycznych. Należy wobec tego oczekiwać, że gdy program takiego podstawowego modułu specjalizacji zostanie opracowany, część programu dotycząca psychiatrii będzie mogła być zweryfikowana. Kolejnym elementem, który należy wziąć pod uwagę przy ocenie perspektywy poprawy wyszkolenia psychiatrów w najbliższych latach, jest potrzeba zweryfikowania obecnie dostępnych źródeł wiedzy z zakresu zaburzeń psychicznych. Jest to wyzwanie chwili, gdyż istnieje pilna potrzeba uaktualnienia wiedzy podręcznikowej; aktualnie dostępny podręcznik psychiatrii zawiera informacje, które wymagają weryfikacji. W tym zakresie podjęto już konkretne kroki: tworzony jest nowy podręcznik psychiatrii dla studentó3. medycyny, który powinien zostać wydany w 2010 roku. Planuje się też opracowanie nowego podręcznika psychiatrii dla lekarzy. 3.Najpilniejsze do podjęcia rozwiązania zakresie psychiatrii na lata Intensyfikacja działań zmierzających do realizacji celów Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego 2. Zapewnienie wzrostu nakładów na opiekę nad osobami z zaburzeniami psychicznymi: od obecnych 3,4 % ogółu nakładów na świadczenia zdrowotne do ok. 5% 3. Potrzeba weryfikacji kryteriów dotyczących zatrudnienia i procedur diagnostycznych i terapeutycznych przy kontraktowaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieka psychiatryczna i leczenie " 4. Potrzeba określenia kwalifikacji psychoterapeuty" i zasad kształcenia w tym zakresie 5. Zapewnienie możliwości kształcenia większej niż dotychczas liczby lekarzy psychiatrów, oraz psychologów, psychoterapeutów, terapeutów zajęciowych i

3 pracowników socjalnych 6. Wdrożenie nowych oraz intensyfikacja dotychczasowych działań zmierzających do zmiany niekorzystnych postaw społecznych wobec osób z zaburzeniami psychicznymi

4 Adl. Tabela. Ocena zasobów kadrowych i potrzeb kadrowych w zakresie psychiatrii. Stan na Lp Województwo Liczba lekarzy psychiatrów i psychologów klinicznych zatrudnionych w placówkach p.o.z. i leczenia 1. Dolnośląskie Liczba pracowników zatrudnionych w psychiatrycznej opiece zdrowotnej Specjaliści terapii Ocena potrzeb w zakresie kadr Ok. 80 Ok. 85 Ok. 60 Ok. 80 Liczba lekarzy specj alizuj ących się w psychiatrii (w tym rezydentów) Liczba miejsc szkoleniowych dot. specjalizacji w psychiatrii oraz szacunkowych potrzeb w tym zakresie Uwagi Ok. 160 Ok Kujawsko-Pomorskie -95 dzieci i Ok w tym - 22 rezydentów 55 miejsc

5 młodzieży Ok. 32 Ok Lubelskie - 71 oraz 1 specjalizacji -45 Ok Rezydenci miejsca 4. Lubuskie Brak danych 5. Łódzkie Brak danych 6. Małopolskie zajęciowej w tym Rezydenci Mazowieckie Ok. 247 Ok w tym rezydenci

6 8. Opolskie -40 dzieci i młodzieży Inni terapeuci -13 Specjaliści terapii Psychoterapeuci z certyfikatem -0 Inni terapeuci -5 Ok. 215 Ok. 100 Ok. 10 Ok. 95 Ok. 80 Ok. 80 Ok. 100 Ok. 20 Ok Podkarpackie w tym 1 specjalizacji Ok w tym - 3 rezydentów Liczba miejsc: 20 Wolnych 5 Brak ok

7 -38 dzieci i młodzieży w tym specjaliści - 54 Instruktorzy Psychoterapeuci z certyfikatem - 0 Certyfikowani specjaliści i terapeuci - 0 Ok. 15 Ok. 55 Ok. 136 Ok. 132 Ok. 35 Ok. 21 miejsc szkoleniowych 10. Podlaskie w tym - 21 ze specjalizacją w tym - 12 rezydentów

8 -44 zajęciowej -13 Specjaliści i instruktorzy terapii -73 Certyfikowani psychoterapeuci Pomorskie Ok. 90 Ok. 110 Ok w tym rezydentów , w tym 10 rezydentur 12. Śląskie -387 Ok w tym - 41 rezydentów 150

9 -312 Specjaliści terapii Inni terapeuci -37 Ok. 45 Ok. 20 Ok. 30 Ok. 30 Ok Świętokrzyskie Ok w tym - 8 rezydentów Warmińsko-Mazurskie Ok. 25 Ok. 117

10 Psychoterapeuci Specjaliści i instruktorzy terapii odwykowej -118 Ok. 20 Ok. 136 Ok Wielkopolskie Specjaliści terapii Inni terapeuci w tym - 10 rezydentów 16. Zachodniopomorskie - 38 w tym

11 Psychoterapeuci z certyfikatem odwykowej -14 Ok. 52 Ok. 122 Ok. 15 Ok. 159 Ok rezydentów Ok. 46 Razem dzieci i młodzieży i instruktorzy -811 i instruktorzy terapii dzieci i młodzieży i instruktorzy i instruktorzy terapii

12 -284 Inni terapeuci -78 Certyfikowani psychoterapeuci Inni terapeuci -10 Certyfikowani psychoterapeuci -187