Profilaktyka u chorych na hemofilię

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Profilaktyka u chorych na hemofilię"

Transkrypt

1 PRACA POGLĄDOWA Review Article Acta Haematologica Polonica 2009, 40, Nr 2, str ANNA KLUKOWSKA Profilaktyka u chorych na hemofilię Prophylaxis in haemophiliacs Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: Prof. dr hab. med. Michał Matysiak STRESZCZENIE Profilaktyka pierwotna jest jedyną metodą, która moŝe zapobiec rozwojowi artropatii u chorych na cięŝką postać hemofilii. Rozpoczyna się ją przed wystąpieniem zmian w stawach, zwykle między pierwszym a drugim rokiem Ŝycia, przed krwawieniem do stawu lub wkrótce po pierwszym krwawieniu. Koncentrat czynnika VIII w hemofilii A podaje się regularnie 3 razy w tygodniu, a w hemofilii B koncentrat czynnika IX 2 razy w tygodniu w dawce j/kg mc. Profilaktyką wtórną nazywa się regularne podawanie czynnika krzepnięcia zapoczątkowane po dwóch lub więcej krwawieniach do stawów. Jest to postępowanie długoterminowe stosowane przez cały okres dorastania, a moŝe nawet przez całe Ŝycie. Optymalny czas stosowania profilaktyki nie jest określony i moŝe być róŝny dla róŝnych chorych. Profilaktyka wtórna rozpoczęta po wielokrotnych krwawieniach do stawów, które spowodowały zmiany zwyrodnieniowe nie zahamuje artropatii hemofilowej, chociaŝ moŝe zapobiec kolejnym krwawieniom i spowolnić postęp zmian w stawach. Profilaktyka stosowana jest u większości dzieci i młodzieŝy w krajach rozwiniętych Europy i Ameryki Północnej i coraz częściej u dorosłych chorych na cięŝką postać hemofilii. Profilaktyka zapobiega równieŝ krwawieniom zagraŝającym Ŝyciu chorego, np śródczaszkowym oraz poprawia jakość Ŝycia chorego. Wczesne wprowadzenie profilaktyki moŝe zmniejszyć częstość występowania inhibitorów czynnika VIII i IX. U małych dzieci z trudnościami w dostępie do Ŝył obwodowych często konieczne jest załoŝenie cewnika do Ŝył centralnych. Profilaktyka jest metodą rekomendowaną w leczeniu chorych na cięŝką postać hemofilii A i B. SŁOWA KLUCZOWE: Profilaktyka Hemofilia Artropatia hemofilowa SUMMARY Primary prophylaxis is only method to prevent the development of arthropathy in patients with severe haemophilia. It starts before any joint changes appear, usually between 1 and 2 years of age, before joint bleeding or just after first haemarthrosis. Factor VIII concentrate is infused regularly 3 times a week in haemophilia A and factor IX concentrate is given 2 times a week in haemophilia B in dose of IU/kg. Regular coagulation factor infusion started after two or more joint bleedings is defined as secondary prophylaxis. The procedure is longterm continued during growing period and even whole life. Optimal time of prophylaxis is not defined and may be different for different patients. Secondary prophylaxis started after many joint bleedings resulted in degenerative joint changes can't stop athropathy but it can prevent further joint bleedings and make the progress of joint disease slower. Prophylaxis is used in most children and adolescents in developed countries in Europe and North America and increasingly in adults with se-

2 494 A. KLUKOWSKA vere haemophilia. Prophylaxis prevents life-threatening bleedings, eg. intracranial bleedings and improves quality of life. Early introduction of prophylaxis can decrease of factor VIII or IX inhibitor frequency. In small children with poor peripheral vein access implantation of central venous catheter is often necessary. Prophylaxis is recommended method in the treatment of patients with severe haemophilia A and B. KEY WORDS: Prophylaxis Haemophilia Haemophilic arthropathy W cięŝkiej postaci hemofilii A i B najbardziej charakterystycznym objawem są nawracające krwawienia do stawów, które powodują trwałe, postępujące ich uszkodzenie określane nazwą artropatii hemofilowej [1]. Stwierdzono, Ŝe w postaci umiarkowanie cięŝkiej, chociaŝ mogą równieŝ pojawiać się krwawienia do stawów, rzadko dochodzi do rozwoju artropatii [1]. To spostrzeŝenie było podstawą wprowadzenia profilaktycznego podawania preparatów czynnika VIII lub IX w cięŝkiej postaci odpowiednio hemofilii A lub B w celu utrzymania stęŝenia niedoborowego czynnika krzepnięcia krwi powyŝej 1% normy, a tym samym zmiany cięŝkiej postaci hemofilii w postać umiarkowanie cięŝką [2, 3]. Historia profilaktyki Początki profilaktyki sięgają 1958 roku, kiedy I.M. Nilsson zastosowała ją u chłopców chorych na cięŝką postać hemofilii A, a od 1972 roku równieŝ u chorych z hemofilią B w szwedzkim ośrodku uniwersyteckim w Malmö. Pierwszym preparatem czynnika VIII była frakcja 1 0 produkowana metodą glicynową ze świeŝego osocza w Instytucie Karolinska w Sztokholmie a następnie przez AB Kabi, przechowywana w postaci zamroŝonego proszku i bezpośrednio przed podaniem rozpuszczana w destylowanej wodzie. Preparat podawany był w szpitalu w Malmo, Sztokholmie oraz w innych rejonach Szwecji co 2 4 tygodnie z oceną stęŝenia czynnika VIII, częstości krwawień i czynności stawów [2]. Wyniki leczonych tak chłopców były na tyle obiecujące, Ŝe kontynuowano profilaktyczne podawanie preparatu zmniejszając odstępy między przetoczeniami w miarę poprawy dostępności leku do 7 10 dni a po 1974 roku do 4 7 dni [4]. W 1975 roku rozpoczęto leczenie domowe zmniejszając zaleŝność chorego od szpitala [4]. Oceniając stawy badaniem radiologicznym według klasyfikacji Petterssona wykazano, Ŝe zaawansowanie zmian jest znacznie mniejsze w grupie chorych leczonych profilaktycznie, niŝ otrzymujących leczenie substytucyjne dopiero w razie krwawienia. Wprowadzając profilaktyczne przetoczenia niedoborowego czynnika krzepnięcia przed pojawieniem się zmian w stawach taki sam obraz radiologiczny niezmienionych stawów uzyskiwano w końcowym etapie wieloletniej obserwacji. U chorych, u których zmiany w stawach stwierdzono przed rozpoczęciem profilaktyki wykazano postęp choroby stawów [4]. WyŜszość profilaktyki nad leczeniem w razie krwawienia Nikt nie ma wątpliwości aktualnie, Ŝe profilaktyka chroni stawy przed artropatią hemofilową, zapobiega krwawieniom niebezpiecznym dla Ŝycia oraz znacząco popra-

3 Profilaktyka u chorych na hemofilię 495 wia jakość Ŝycia chorych na hemofilię. Niewiele jest jednak badań, które w podobnych grupach wiekowych, równoległym czasie badania, nie odwołując się do grup historycznych porównują te dwie metody leczenia. Badaniem o duŝym znaczeniu jest randomizowane badanie, którym objęto dzieci z cięŝką postacią hemofilii A w wieku poniŝej 30 miesiąca Ŝycia dzieląc je na dwie grupy. Jednej grupie 27 dzieci podawano czynnik VIII profilaktycznie w dawce 25 j/kg co drugi dzień, a w drugiej liczącej 22 dzieci stosowano intensywne leczenie kaŝdego krwawienia [5]. Obserwacje dzieci prowadzono do ukończenia 6 roku Ŝycia. Wykazano znacząco większą liczbę krwawień (17,13/rocznie w stosunku do 1,15), w tym równieŝ do stawów (4,35/rocznie w stosunku do 0,20) u dzieci, które nie otrzymywały profilaktycznie czynnika VIII. Ponadto w ocenie stawów badaniem rezonansu magnetycznego (RM) stwierdzono zmiany u prawie połowy przy leczeniu w razie wylewu, a u 7% spośród wszystkich stawów u dzieci leczonych profilaktycznie. Nieoczekiwanie zmiany wykryte w RM wykazywały bardzo niewielki związek z widocznymi przebytymi krwawieniami do stawów, co moŝe świadczyć o przewlekłych mikrokrwawieniach do stawów, które uszkadzają stawy bez ewidentnych klinicznie krwawień. Przetoczenia profilaktyczne mogą zapobiegać temu procesowi. W innym badaniu porównywano retrospektywnie w okresie 11 lat duŝą grupę chorych szwedzkich, dla których standardem jest pierwotna profilaktyka z grupą chorych norweskich, którzy leczeni byli po wystąpieniu krwawienia [6]. W grupie, w której leczono krwawienia wykonano 13 razy więcej zabiegów ortopedycznych korekcyjnych oraz u 58% pacjentów przeprowadzono przynajmniej jeden duŝy zabieg w porównaniu z 8% chorych stosujących profilaktykę. Więcej osób pracujących i studiujących było wśród otrzymujących przetoczenia profilaktyczne, a z renty lub wcześniejszej emerytury korzystało prawie tyle samo osób, co w populacji ogólnej (9%) w porównaniu z 33% leczonymi w razie krwawienia. Analizując wiek dzieci, w którym rozpoczęto profilaktyczne podawanie czynnika VIII lub IX wykazano większy wskaźnik uszkodzenia stawów po 4 letnim okresie badania u dzieci, które rozpoczęły profilaktykę po 5 roku Ŝycia, niŝ u tych, u których wprowadzono ją przed 3 rokiem Ŝycia. RównieŜ liczba stawów, w których wystąpiło pogorszenie w ocenie klinicznej i radiologicznej była większa w grupie, w której profilaktykę wdroŝono później [7]. Definicje i rodzaje profilaktyki WyróŜnia się trzy rodzaje profilaktyki: pierwotną, wtórną i sporadyczną. Profilaktyka pierwotna to taka, w której regularne podawanie czynnika VIII lub IX rozpoczyna się przed wystąpieniem jakichkolwiek zmian w stawach. Zaczyna się przed ukończeniem 2 roku Ŝycia lub po pierwszym krwawieniu do stawu [8, 9]. Jest to profilaktyka długoterminowa stosowana przez przynajmniej 45 tygodni w roku [10]. Profilaktyka wtórna to długoterminowa profilaktyka, która nie spełnia kryteriów profilaktyki pierwotnej. Wprowadzona jest po 2 lub więcej krwawieniach do stawu i po 2 roku Ŝycia [10]. W profilaktyce długoterminowej, zarówno pierwotnej jak

4 496 A. KLUKOWSKA i wtórnej stosuje się w hemofilii A koncentraty czynnika VIII 3 razy w tygodniu, a w hemofilii B koncentraty czynnika IX 2 razy w tygodniu w dawkach od 25 do 40 j/kg mc [10, 11]. Profilaktyka sporadyczna lub krótkoterminowa stosowana jest w wybranych sytuacjach takich, jak: wycieczka, egzamin, fizykoterapia lub zajęcia sportowe u chorych leczonych w razie krwawienia. Kiedy i jak rozpocząć profilaktykę Nie wszyscy chorzy na cięŝką postać hemofilii mają taki sam przebieg choroby. Niewielka ich liczba ma mniej krwawień do stawów, późniejszy okres ich pojawienia i lepszy stan narządów ruchu, niŝ pozostali. Około 10% chorych na cięŝką postać hemofilii ma prawidłowe stawy bez stosowania profilaktyki [3, 12]. Ponadto niełatwo jest u małego dziecka wprowadzić pełną profilaktykę 2 3 razy w tygodniu. Wysoki koszt pełnej profilaktyki jest równieŝ brany pod uwagę. Uwzględniając te wszystkie czynniki w Kanadzie proponuje się model stopniowanej profilaktyki. Polega ona na podawaniu początkowo koncentratu czynnika VIII 1 raz w tygodniu w dawce 50 j/kg mc ze zwiększaniem częstości podawania, jeŝeli wystąpią trzy lub więcej krwawienia do tego samego stawu w czasie 3 miesięcy lub cztery inne duŝe krwawienia, w tym do róŝnych stawów w tym samym czasie [13]. Wówczas czynnik VIII podawany jest 2 razy w tygodniu w dawce 30 j/kg. Przy kolejnej progresji krwawień częstość wstrzyknięć czynnika VIII wzrasta do 3 razy w tygodniu w dawce 25 j/kg. Wśród badanych dzieci, u których włączono profilaktykę między 1 a 2,5 rokiem Ŝycia 40% nadal otrzymywało profilaktykę 1 raz w tygodniu w wieku 5 lat, a 28% wymagało podawania czynnika VIII co drugi dzień [13]. W ośrodkach szwedzkich leczenia hemofilii wprowadza się profilaktykę u dzieci chorych na cięŝką postać hemofilii A lub B 1 raz w tygodniu między 1 a 2 rokiem Ŝycia, zwykle po ukończeniu 1 roku Ŝycia lub po pierwszym krwawieniu do stawu, jednakŝe szybko zwiększa się częstość przetoczeń do pełnej profilaktyki w zaleŝności od dostępu do Ŝyły obwodowej oraz liczby krwawień [8, 14]. Takie postępowanie jest aprobowane przez inne ośrodki europejskie, poniewaŝ jest łatwiejsze do akceptacji przez rodziców i dziecko oraz umoŝliwia korzystanie z Ŝyły obwodowej w większym stopniu, niŝ przy leczeniu 3 razy w tygodniu [8]. Opóźnienie początku profilaktyki moŝe niekorzystnie odbić się na stanie ortopedycznym chorego. Średnia wieku, w którym występuje zwykle pierwszy wylew do stawu wynosi około 2 lat [15, 16]. Analizując wpływ wieku dziecka, w którym rozpoczęło profilaktykę na obraz radiologiczny stawów według klasyfikacji Petterssona po 19 latach obserwacji, stwierdzono, Ŝe wskaźnik Petterssona jest o 8% wyŝszy na kaŝdy rok opóźnienia rozpoczęcia profilaktyki [15]. Kiedy zakończyć profilaktykę Nie ma aktualnie zgodnej, potwierdzonej badaniami odpowiedzi na to pytanie. Nieliczne badania dotychczas wykonane wskazują, Ŝe po zaprzestaniu profilaktyki w gru-

5 Profilaktyka u chorych na hemofilię 497 pie młodych dorosłych zwiększa się liczba krwawień w ciągu następnych lat [17, 18]. Z drugiej strony podkreśla się mniejszą skłonność do wylewów krwi dojrzałych stawów oraz bardziej ustabilizowany tryb Ŝycia i mniejszą aktywność fizyczną ludzi dorosłych w porównaniu z dziećmi i młodzieŝą. W krajach, w których profilaktyka jest standardem leczenia u dzieci większość chorych dorosłych otrzymuje równieŝ czynnik krzepnięcia profilaktycznie (19). Według danych z ośrodków europejskich zmiany w sposobie stosowania profilaktyki występują przede wszystkim w wieku od 16 do 22 lat [20]. Wówczas 42% chorych przerywa profilaktykę, a 27% zmniejsza jej intensywność. Tylko 30% kontynuuje ją bez zmian. W ciągu jednak następnych lat 28% spośród tych, którzy przerwali profilaktykę wprowadza ją ponownie, a 20% zwiększa jej intensywność spośród tych, którzy wcześniej ją zmniejszyli z powodu częstych krwawień. Wśród chorych na cięŝką postać hemofilii 23% otrzymuje stałe przetoczenia profilaktyczne powyŝej 50 roku Ŝycia [20]. Korzyści z profilaktyki wtórnej Profilaktyka ma na celu zmniejszenie częstości krwawień, zahamowanie lub zmniejszenie postępu artropatii hemofilowej, zwiększenie aktywności fizycznej chorych, stworzenie warunków do fizykoterapii oraz poprawy jakości Ŝycia chorych na hemofilię. W zaleŝności od stopnia zaawansowania zmian stawowych korzyści wprowadzenia profilaktyki będą większe lub mniejsze. Późno wprowadzona profilaktyka zmniejszy liczbę krwawień, natomiast nie zapobiegnie postępowi artropatii, chociaŝ moŝe spowolnić progresję zmian [21, 22]. Niewątpliwie im wcześniej zostanie rozpoczęta profilaktyka, tym korzyści dla chorego i stanu jego stawów będą większe [23]. We Włoszech, gdzie szerzej wprowadzono profilaktykę pierwotną stosunkowo niedawno, wobec czego wielu chorych rozpoczęło profilaktykę wtórną dopiero w okresie młodzieńczym lub jako dorośli, oceniono wpływ tej późnej profilaktyki na róŝne aspekty Ŝycia pacjentów po przynajmniej dwóch latach jej stosowania [22]. Stwierdzono znaczące zmniejszenie średniej liczby krwawień w ciągu roku z 35,8 do 4,2 oraz podobnie dni opuszczonych w pracy lub szkole. Nie wykazano natomiast znamiennej statystycznie poprawy w zakresie wskaźnika ortopedycznego. Bardzo znacznie zmniejszyła się liczba dni leczenia szpitalnego, liczba wizyt w ośrodkach leczenia hemofilii i konsultacji ortopedycznych. Znacznej poprawie uległa jakość Ŝycia chorego, zwłaszcza w zakresie ogólnej aktywności, dyskomfortu związanego z dolegliwościami bólowymi i ograniczeniami fizycznymi wynikającymi z choroby. Wpływ profilaktyki na częstość powstawania inhibitorów Kilka niezaleŝnie wykonanych badań wykazało mniejszą częstość pojawiania się inhibitora u dzieci chorych na cięŝką postać hemofilii otrzymujących czynnik VIII profilaktycznie, niŝ u leczonych na Ŝądanie [24, 25]. Ponadto stwierdzono, Ŝe rozpoczęcie profilaktyki przed 35 miesiącem Ŝycia dziecka zmniejsza ryzyko wystąpienia

6 498 A. KLUKOWSKA inhibitora w stosunku do chorych leczonych na Ŝądanie [25]. Wczesne rozpoczęcie profilaktyki moŝe działać na zasadzie wywoływania immunotolernacji. Ekonomiczne aspekty profilaktyki Koszty profilaktyki związane są w 96% z kosztami koncentratów czynników krzepnięcia krwi [26]. Wobec czego wybór dawki czynnika ma istotny wpływ na koszt profilaktyki. Porównywano roczne zuŝycie czynnika VIII przez dzieci leczone średnimi dawkami (15-25j/kg 2 razy w tygodniu) w Holandii i wysokimi dawkami (25 40 j/kg 3 razy w tygodniu) w Szwecji [27]. Dwukrotnie więcej czynnika potrzeba było na profilaktykę stosowaną w Szwecji (średnio 4616 j/kg/rok) w porównaniu z Holandią (2126 j/kg/rok). JednakŜe skuteczność dawek wyŝszych była większa. Wśród chorych holenderskich średnia liczba krwawień wynosiła 3,7/rok, podczas gdy w Szwecji 0,2/rok. Porównując koszty profilaktyki stosowanej wśród dorosłych Szwedów chorych na hemofilię z kosztami leczenia w razie krwawienia w Norwegii wyliczono, Ŝe środkowa zuŝycia rocznego czynnika na profilaktykę wynosiła j (3 024j/kg), natomiast na leczenie w razie krwawienia zuŝywano j (780 j/kg). JeŜeli nawet uwzględnimy fakt, Ŝe dawki czynnika w Norwegii stosowano dwukrotnie mniejsze, niŝ w Szwecji to zuŝycie czynnika na profilaktykę było dwukrotnie większe, niŝ przy leczeniu krwawień [6]. Koszty hospitalizacji, zabiegów operacyjnych, korzystania z renty oraz dni opuszczonych w pracy mogą w sumie nie mieć istotnego wpływu na ogólny koszt leczenia chorych na hemofilię, jeŝeli nie weźmie się pod uwagę kosztów czynnika krzepnięcia stosowanego do zabiegów lub podczas hospitalizacji [28]. Centralne cewniki Ŝylne śyły obwodowe są miejscem z wyboru podawania czynników krzepnięcia krwi. Unikanie wenflonów, grubych igieł, stosowanie cienkich,,motylków, ćwiczenia dłoni chronią i pielęgnują Ŝyły, zachowując dłuŝej ich droŝność. JednakŜe nakłuwanie Ŝyły obwodowej kilka razy w tygodniu u małego dziecka często jest bardzo trudne. Strach dziecka przed kłuciem równieŝ nie ułatwia zabiegu. Zachowanie spokoju, wprowadzenie elementów zabawy, zwrócenie uwagi na pozytywne następstwa podania czynnika krzepnięcia mogą być pomocne. Rozpoczęcie regularnego podawania czynnika raz w tygodniu łatwiejsze jest do akceptacji przez dziecko, niŝ od razu 3 razy tygodniowo. Podawać czynnik powinna pielęgniarka sprawna we wkłuwaniu się do Ŝyły dziecka. W pewnym momencie jednak to matkę naleŝy nauczyć całej procedury. Alternatywą dla wstrzykiwania czynnika przez Ŝyły obwodowe jest załoŝenie dojścia do Ŝył centralnych. Ze względu na szereg powikłań takich, jak zakaŝenia, zakrzepice, uszkodzenie skóry i cewnika naleŝy w kaŝdym przypadku rozwaŝyć wszystkie korzyści i problemy razem z rodzicami dziecka przed załoŝeniem cewnika [29]. Najbardziej polecanym i najczęściej stosowanym jest wszczepialny pod skórę system typu Port-a-cath.

7 Profilaktyka u chorych na hemofilię 499 Nauczenie rodziców obsługi i pielęgnacji portu pozwala na zachowanie jego sprawności przez okres kilku lat [30]. Aktualnie nie ma lepszej metody leczenia chorych na cięŝką postać hemofilii, niŝ długoterminowe profilaktyczne podawanie koncentratów czynnika VIII lub IX. Medyczna i Naukowa Rada Narodowej Fundacji Hemofilii US (Medical and Scientific Advisory Council of the US National Hemophilia Foundation MASAC), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz Światowe Stowarzyszenie Chorych na Hemofilię (WFH) zalecają profilaktykę, jako standard leczenia chorych na cięŝką postać hemofilii w kaŝdym wieku [31]. PIŚMIENNICTWO 1. Ahlberg Å. Haemophilia in Sweden.VII. Incidence, treatment and prophylaxis of arthropathy and other musculo-skeletal manifestations of haemophilia A and B. Acta Orthop Scand, 1965; (suppl) Nilsson I.M, Blombäk M, Ahlberg Å. Our experience in Sweden with prophylaxis on Haemophilia. Bibl Haemat. Karger, Basel/New York, 1970; 34: Nilsson IM, Berntorp E, Løfqvist T. et al.twenty-years' experience of prophylactic treatment in severe haemophilia A and B. J Intern Med, 1992; 232: Pettersson H, Nilson IM, Hedner U. et al. Radiologic evaluation of prophylaxis in severe haemophilia. Acta Paediatr Scand, 1981; 70: Manco-Johnson M.J, Abshire TC, Shapiro A.D. et al. Prophylaxis versus episodic treatment to prevent joint disease in boys with severe hemophilia. N Engl J Med, 2007; 357: Carlsson K.,S., Højgard S., Glomstein A. et al. On-demand vs prophylactic treatment for severe haemophilia in Norway and Sweden: differnces in treatment characteristics and outcome. Haemophilia, 2003; 9: Funk M., Schmidt H., Escuriola-Ettinghausen C. et al. Radiological and orthopedic score in pediatric hemophilic patients with early and late prophylaxis. Ann Hematol, 1998; 77: Berntorp E., Astermark J., Bjørkman S. et al. Consensus perspectives on prophylactic therapy for haemophilia: summary statement. Haemophilia, 2003; 9 (suppl 1): Petrini P. Identifying and overcoming barriers to prophylaxis in the management of haemophilia. Haemophilia, 2003; 9 (suppl 1): Blanchette VS, McCready M, Achonu C. et al. A survey of factor prophylaxis in boys with haemophilia followed in North American haemophilia treatment centres. Haemophilia, 2003; 9 (suppl 1): Blanchette VS, Rivard G, Israels S. et al. A survey of factor prophylaxis in the Canadian haemophilia A population. Haemophilia, 2004; 10: Schram W. Experience with prophylaxis in Germany. Semin Hematol, 1993; 30 (suppl 2): Feldman BM, Pai M, Rivard G.E. et al. Tailored prophylaxis in severe hemophilia A: interim results from the first 5 years of the Canadian Hemophilia Primary Prophylaxis Study. J Thromb Haemost, 2006; 4: Petrini P. How to start prophylaxis. Haemophilia, 2003; 9 (suppl 1): Fisher K, van der Bom JG, Mauser-Bunchoten E.P. et al. The effects of postponing prophylactic treatment on long-term outcome in patients with severe hemophilia. Blood, 2002; 99: Pollman H, Richter H, Ringkamp. et al. When are children diagnosed as having severe haemophilia and when do they start to bleed? A 10-year single-centre PUP study. Eur J Pediatr, 1999; 158 (suppl 3): S Fisher K, van der Bom JG, Prejs P. et al. Discontinuation of prophylaxis therapy in severe haemophilia: incidence and effects on outcome. Haemophilia, 2001; 7:

8 500 A. KLUKOWSKA 18. van Dijk K, Fischer K, van der Bom JG. et al. Can long-term prophylaxis for severe haemophilia be stopped in adulthood? Results from Denmark and the Netherlands. Br J Haematol, 2005; 130: Plug I, van der Bom JG, Peters M. et al. Thirty years of haemophilia treatment in the Netherlands, Blood, 2004; 104: Richards M, Altisent C, Batorova A. et al. Should prophylaxis be used in adolescent and adult patients with severe haemophilia? An European survey of practice and outcome data. Haemophilia, 2007; 13: Fischer K., van Dijk K., van der Berg. results of prophylaxis started in adulthood. haemophilia, 2006; 10: Tagliaferri A, Franchini M, Coppola A. et al. Effects of secondary prophylaxis started in adolescent and adult haemophiliacs. Haemophilia, 2008; 14: Manco-Johnson M, Nuss R, Geraghty S. et al. Results of secondary prophylaxis in children with severe hemophilia. Am J Hematol, 1994; 47: Morado M, Villar A, Jimenez Yuste V. et al. Prophylactic treatment effects on inhibitor risk: experience in one centre. Haemophilia, 2005; 11: Santagostino E, Mancuso ME, Rocino A. et al. Enviromental risk factors for inhbitor development in children with haemophilia A: a case control study. Br J Haematol, 2005; 130: Carcao MD, Aledort MD. Prophylaxis in the haemophilia population-optimizing therapy. Haemophilia, 2007; 13: Fischer K, Astermark J, van er Bom J.G. et al. Prophylactic treatment for severe haemophilia: comparison of an intermediate-dose to a high-dose regimen. Haemophilia, 2002; 8: Nicholson A, Berger K, Bohn R. et al. Recommendations for reporting economic evaluations of haemophilia prophylaxis: a nominal groups consensus statement on behalf of the Economics Expert Working Group of the International Prophylaxis Study Group. Haemophilia, 2007; Ljung R. Central venous lines in haemophilia. Haemophilia, 2003; 9 (suppl 1): Ewenstein BM, Valentino LA, Journeycake J.M. et al. Consensus recommendations for use of central venous access devices in haemophilia. Haemophilia, 2004; 10: Luchtman-Jones L, Valentino LA, Manno C. et al. Considerations in the evaluation of haemophilia patients for short-term prophylactic therapy: a paediatric and adult case study. Haemophilia, 2006; 12: Praca wpłynęła do Redakcji r. i została zakwalifikowana do druku r. Adres do korespondencji: dr hab. med. Anna Klukowska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Warszawa ul. Marszałkowska 24 e:mail: aklukowska@poczta.onet.pl

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Profilaktyka i terapia krwawień u dzieci z hemofilią A i B.

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Profilaktyka i terapia krwawień u dzieci z hemofilią A i B. Załącznik nr do zarządzenia Nr./2008/DGL Prezesa NFZ Nazwa programu: PROFILAKTYKA I TERAPIA KRWAWIEŃ U DZIECI Z HEMOFILIĄ A I B. ICD- 10 D 66 Dziedziczny niedobór czynnika VIII D 67 Dziedziczny niedobór

Bardziej szczegółowo

6Rola profilaktyki. W tym rozdziale znajdziesz odpowiedzi na następujące pytania:

6Rola profilaktyki. W tym rozdziale znajdziesz odpowiedzi na następujące pytania: W tym rozdziale znajdziesz odpowiedzi na następujące pytania: n Co to jest profilaktyka? n Jakie istnieją rodzaje profilaktyki? n Dlaczego profilaktyka jest potrzebna w hemofilii? n Kiedy należy rozpocząć

Bardziej szczegółowo

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Zapobieganie krwawieniom u dzieci z hemofilią A i B.

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Zapobieganie krwawieniom u dzieci z hemofilią A i B. załącznik nr 5 do zarządzenia 45/2008/DGL z dnia 7 lipca 2008 r. załącznik nr 33 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: ZAPOBIEGANIE KRWAWIENIOM U DZIECI Z

Bardziej szczegółowo

Rola profilaktyki okresowej w leczeniu ciężkiej i umiarkowanej hemofilii.

Rola profilaktyki okresowej w leczeniu ciężkiej i umiarkowanej hemofilii. Michał Jamrozik, Małgorzata Krawczyk-Kuliś, Sławomira Kyrcz-Krzemień Katedra i Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Katowice Rola profilaktyki okresowej w leczeniu

Bardziej szczegółowo

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with

Bardziej szczegółowo

HemoRec in Poland. Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010

HemoRec in Poland. Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010 HemoRec in Poland Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010 Institute of Biostatistics and Analyses. Masaryk University. Brno Participating

Bardziej szczegółowo

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

This copy is for personal use only - distribution prohibited. Kwart. Ortop. 20, 4, str. 34, ISSN 2083-8697 - - - - - REHABILITACJA STAWU BIODROWEGO I KOLANOWEGO, FINANSOWANA PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA W LATACH 2009 200 REHABILITATION OF THE HIP AND KNEE JOINTS

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

Udział lekarza rodzinnego w kompleksowej opiece nad pacjentem z rozpoznaniem hemofilii A lub B

Udział lekarza rodzinnego w kompleksowej opiece nad pacjentem z rozpoznaniem hemofilii A lub B Udział lekarza rodzinnego w kompleksowej opiece nad pacjentem z rozpoznaniem hemofilii A lub B The role of family doctor in medical care of patients suffering of haemophilia A and B Anna Balcerska, Marek

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

Nowoczesne leczenie hemofilii - czy dzieci i dorosłych leczymy inaczej? Ewa Stefańska-Windyga Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie

Nowoczesne leczenie hemofilii - czy dzieci i dorosłych leczymy inaczej? Ewa Stefańska-Windyga Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie Nowoczesne leczenie hemofilii - czy dzieci i dorosłych leczymy inaczej? Ewa Stefańska-Windyga Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie Naturalny przebieg ciężkiej hemofilii 1831-1920 średnia

Bardziej szczegółowo

Niepowodzenie indukcji tolerancji immunologicznej (ITI) u dziecka chorego na hemofilię A powikłaną inhibitorem opis przypadku

Niepowodzenie indukcji tolerancji immunologicznej (ITI) u dziecka chorego na hemofilię A powikłaną inhibitorem opis przypadku PRACA KAZUISTYCZNA Journal of Transfusion Medicine 2015, tom 8, nr 1, 28 32 Copyright 2015 Via Medica ISSN 1689 6017 Niepowodzenie indukcji tolerancji immunologicznej (ITI) u dziecka chorego na hemofilię

Bardziej szczegółowo

Leczenie dzieci. Tomasz Urasiński Katedra Pediatrii, Hematologii i Onkologii Dziecięcej PUM, Szczecin. Warszawa, 22 stycznia 2019 r.

Leczenie dzieci. Tomasz Urasiński Katedra Pediatrii, Hematologii i Onkologii Dziecięcej PUM, Szczecin. Warszawa, 22 stycznia 2019 r. Leczenie dzieci Tomasz Urasiński Katedra Pediatrii, Hematologii i Onkologii Dziecięcej PUM, Szczecin Warszawa, 22 stycznia 2019 r. Oświadczenie: W przeszłości otrzymywałam/em wynagrodzenie i/lub granty

Bardziej szczegółowo

C. Średnia liczba pacjentów leczona w ośrodku kwartalnie z uwzględnieniem rodzaju skazy.

C. Średnia liczba pacjentów leczona w ośrodku kwartalnie z uwzględnieniem rodzaju skazy. Wyniki raportu za 2013 rok sporządzone w oparciu o dane przesłane przez wojewódzkich koordynatorów ds. leczenia hemofilii i pokrewnych skaz krwotocznych - DOROŚLI A. Dane organizacyjne. 11 ośrodków dysponuje

Bardziej szczegółowo

ZAPOBIEGANIE KRWAWIENIOM U DZIECI Z HEMOFILIĄ A I B (ICD-10 D 66, D 67)

ZAPOBIEGANIE KRWAWIENIOM U DZIECI Z HEMOFILIĄ A I B (ICD-10 D 66, D 67) Załącznik B.15. ZAPOBIEGANIE KRWAWIENIOM U DZIECI Z HEMOFILIĄ A I B (ICD-10 D 66, D 67) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY Kwalifikacji świadczeniobiorców do terapii pierwotnej i wtórnej

Bardziej szczegółowo

S T R E S Z C Z E N I E

S T R E S Z C Z E N I E STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych

Bardziej szczegółowo

Współczesne zasady leczenia hemofilii niepowikłanej inhibitorem

Współczesne zasady leczenia hemofilii niepowikłanej inhibitorem PRACA POGLĄDOWA Review Article Acta Haematologica Polonica 2011, 42, Nr 3, str. 415 424 ANNA KLUKOWSKA Współczesne zasady leczenia hemofilii niepowikłanej inhibitorem Present principles of non-inhibitor

Bardziej szczegółowo

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep

Bardziej szczegółowo

ZAPOTRZEBOWANIE NA KONCENTRAT CZYNNIKA KRZEPNIĘCIA

ZAPOTRZEBOWANIE NA KONCENTRAT CZYNNIKA KRZEPNIĘCIA Rozpoznanie skazy krwotocznej /postać : KONCENTRAT CZYNNIKA VIII Leczenie w warunkach domowych chorego na ciężką postać hemofilii A Program ITI u dorosłego chorego na hemofilię A powikłaną inhibitorem

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia

Bardziej szczegółowo

Dlaczego potrzebne było badanie?

Dlaczego potrzebne było badanie? Badanie mające na celu zbadanie czy lek BI 409306 polepsza sprawność umysłową u osób z łagodną postacią choroby Alzheimera oraz trudności z funkcjonowaniem psychicznym Jest to podsumowanie badania klinicznego

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka krwawień u chorych na hemofilię A powikłaną inhibitorem czynnika VIII

Profilaktyka krwawień u chorych na hemofilię A powikłaną inhibitorem czynnika VIII PRACA POGLĄDOWA Hematologia 2011, tom 2, nr 4, 311 317 Copyright 2011 Via Medica ISSN 2081 0768 Profilaktyka krwawień u chorych na hemofilię A powikłaną inhibitorem czynnika VIII Prevention of bleeding

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r. Dziennik Ustaw Nr 269 15693 Poz. 1598 1598 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych Na

Bardziej szczegółowo

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY. Karol Scipio del Campo

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY. Karol Scipio del Campo WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Karol Scipio del Campo Kinezyterapia dzieci z hemofilią A po radiosynowektomii stawów kolanowych, skokowych i łokciowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych Na podstawie art. 31d ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o

Bardziej szczegółowo

Dlaczego potrzebne było badanie?

Dlaczego potrzebne było badanie? Badanie mające na celu zbadanie czy lek BI 409306 polepsza sprawność umysłową u osób z chorobą Alzheimera we wczesnym stadium Jest to podsumowanie badania klinicznego przeprowadzonego z udziałem pacjentów

Bardziej szczegółowo

Co możemy zaoferować chorym z rozpoznanym migotaniem przedsionków? Możliwości terapii przeciwkrzepliwej.

Co możemy zaoferować chorym z rozpoznanym migotaniem przedsionków? Możliwości terapii przeciwkrzepliwej. Adam Sokal Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Kardio-Med Silesia Co możemy zaoferować chorym z rozpoznanym migotaniem przedsionków? Możliwości terapii przeciwkrzepliwej. AF i udar U ok. 1 z 3 chorych

Bardziej szczegółowo

Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków

Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Dr hab. med. Adam Kobayashi INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII, WARSZAWA Pacjenci z AF cechują się w pięciokrotnie większym ryzykiem udaru niedokrwiennego

Bardziej szczegółowo

Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii

Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Diagnostyki i Leczenia

Bardziej szczegółowo

Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych

Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy Medtronic.w

Bardziej szczegółowo

Znaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii

Znaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii Znaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii experience makes the difference Magdalena Władysiuk, lek. med., MBA Cel terapii w onkologii/hematologii Kontrola rozwoju choroby Kontrola objawów

Bardziej szczegółowo

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;

Bardziej szczegółowo

PRACA POGLĄDOWA. Rzym lutego 2012 roku. Anna Klukowska

PRACA POGLĄDOWA. Rzym lutego 2012 roku. Anna Klukowska PRACA POGLĄDOWA Journal of Transfusion Medicine 2012, tom 5, nr 4, 171 175 Copyright 2012 Via Medica ISSN 1689 6017 Czynniki wpływające na skuteczność ITI u chorych na hemofilię A z inhibitorem na podstawie

Bardziej szczegółowo

Patients price acceptance SELECTED FINDINGS

Patients price acceptance SELECTED FINDINGS Patients price acceptance SELECTED FINDINGS October 2015 Summary With growing economy and Poles benefiting from this growth, perception of prices changes - this is also true for pharmaceuticals It may

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób

Bardziej szczegółowo

W badaniu 4S (ang. Scandinavian Simvastatin Survivat Study), oceniano wpływ symwastatyny na całkowitą śmiertelność u 4444 pacjentów z chorobą wieńcową i z wyjściowym stężeniem cholesterolu całkowitego

Bardziej szczegółowo

Leczenie Hemlibra przypadki kliniczne (doświadczenia własne)

Leczenie Hemlibra przypadki kliniczne (doświadczenia własne) Leczenie Hemlibra przypadki kliniczne (doświadczenia własne) Ewa Stefańska-Windyga Instytut Hematologii i Transfuzjologii Warszawa 23.03.2019 r. Początki Kwiecień 2016 pierwsi pacjenci w badaniu Haven

Bardziej szczegółowo

Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych

Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych S.Szymik-Kantorowicz, A.Taczanowska-Niemczuk, P.Łabuz, I.Honkisz, K.Górniak, A.Prokurat Klinika Chirurgii Dziecięcej CM

Bardziej szczegółowo

CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH

CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA

Bardziej szczegółowo

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS. ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS. Strona 1 1. Please give one answer. I am: Students involved in project 69% 18 Student not involved in

Bardziej szczegółowo

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie

Bardziej szczegółowo

Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie

Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Jak wspomniano we wcześniejszych artykułach cyklu, strategia postępowania w migotaniu przedsionków (AF) polega albo na kontroli częstości rytmu komór i zapobieganiu

Bardziej szczegółowo

LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB

LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH U PACJENTÓW 65+ Włodzimierz Samborski Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH

Bardziej szczegółowo

Profilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieŝą w środowisku nauczania i wychowania na terenie lubelszczyzny

Profilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieŝą w środowisku nauczania i wychowania na terenie lubelszczyzny Lubelskie Centrum zdrowia Publicznego w Lublinie Zakład Ochrony Zdrowia Matki i Dziecka Profilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieŝą w środowisku nauczania i wychowania na terenie lubelszczyzny

Bardziej szczegółowo

EBM w farmakoterapii

EBM w farmakoterapii EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna

Bardziej szczegółowo

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego, 1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i

Bardziej szczegółowo

Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu

Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Karolina Mroczkowska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Źródło Critical Care 2018: Respiratory management in patients

Bardziej szczegółowo

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )

Bardziej szczegółowo

Indukcja tolerancji immunologicznej w hemofilii powikłanej inhibitorem w świetle nowych badań

Indukcja tolerancji immunologicznej w hemofilii powikłanej inhibitorem w świetle nowych badań artykuł poglądowy Journal of Transfusion Medicine 2014, tom 7, nr 3, 97 101 Copyright 2014 Via Medica ISSN 1689 6017 Indukcja tolerancji immunologicznej w hemofilii powikłanej inhibitorem w świetle nowych

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School

Bardziej szczegółowo

FARMAKOTERAPIA STWARDNIENIA ROZSIANEGO TERAŹNIEJSZOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ

FARMAKOTERAPIA STWARDNIENIA ROZSIANEGO TERAŹNIEJSZOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ FARMAKOTERAPIA STWARDNIENIA ROZSIANEGO TERAŹNIEJSZOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ Prof. dr hab. med. Halina Bartosik - Psujek Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie LEKI I RZUTU PREPARATY INTERFERONU

Bardziej szczegółowo

Leki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty. Katarzyna Pogoda

Leki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty. Katarzyna Pogoda Leki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty Katarzyna Pogoda Leki biologiczne Immunogenność Leki biologiczne mają potencjał immunogenny mogą być rozpoznane jako obce przez

Bardziej szczegółowo

Aneks IV. Wnioski naukowe i podstawy do zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu

Aneks IV. Wnioski naukowe i podstawy do zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu Aneks IV Wnioski naukowe i podstawy do zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu 137 Wnioski naukowe CHMP rozważył poniższe zalecenie PRAC z dnia 5 grudnia 2013 r. odnoszące się do procedury zgodnej

Bardziej szczegółowo

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja

Bardziej szczegółowo

ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta

ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta

Bardziej szczegółowo

Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii.

Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii. Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii. Przygotowali: Komitet ds. Epidemiologii Beata Hawro, Maria Wolny-Łątka,

Bardziej szczegółowo

, Warszawa

, Warszawa Kierunki rozwoju nowych leków w pediatrii z perspektywy Komitetu Pediatrycznego EMA. Wpływ Rozporządzenia Pediatrycznego na pediatryczne badania kliniczne w Europie Marek Migdał, Klinika Anestezjologii

Bardziej szczegółowo

Hemofilia w systemach ochrony zdrowia w Polsce i na świecie. Izabela Obarska Warszawa, 22 stycznia 2019

Hemofilia w systemach ochrony zdrowia w Polsce i na świecie. Izabela Obarska Warszawa, 22 stycznia 2019 Hemofilia w systemach ochrony zdrowia w Polsce i na świecie Izabela Obarska Warszawa, 22 stycznia 2019 Epidemiologia Zgodnie z danymi World Federation of Hemophilia częstość występowania hemofilii ocenia

Bardziej szczegółowo

Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie

Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie dr hab. n.med. Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Sepsa, wstrząs septyczny, definicja,

Bardziej szczegółowo

Systemowe aspekty leczenia WZW typu C

Systemowe aspekty leczenia WZW typu C Systemowe aspekty leczenia WZW typu C Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-PZH Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia, Uczelnia Łazarskiego Warszawa, 06.06.2017 r. Systemowe

Bardziej szczegółowo

Kto i kiedy powinien być objęty opieką paliatywną? Dr n. med. Aleksandra Ciałkowska-Rysz

Kto i kiedy powinien być objęty opieką paliatywną? Dr n. med. Aleksandra Ciałkowska-Rysz Kto i kiedy powinien być objęty opieką paliatywną? Dr n. med. Aleksandra Ciałkowska-Rysz Polskie Towarzystwo Medycyny Paliatywnej Pracownia Medycyny Paliatywnej Katedra Onkologii Uniwersytet Medyczny w

Bardziej szczegółowo

Postępowanie z chorym przed i po implantacji leczonym doustnymi lekami p-zakrzepowymi

Postępowanie z chorym przed i po implantacji leczonym doustnymi lekami p-zakrzepowymi Postępowanie z chorym przed i po implantacji leczonym doustnymi lekami p-zakrzepowymi Dr hab.n.med.barbara Małecka Krakowski Szpital Specjalistyczny im.jana Pawła II 1 1. Leczenie przeciwzakrzepowe wiąże

Bardziej szczegółowo

Astma trudna w leczeniu czy możemy bardziej pomóc choremu? Maciej Kupczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Astma trudna w leczeniu czy możemy bardziej pomóc choremu? Maciej Kupczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Astma trudna w leczeniu czy możemy bardziej pomóc choremu? Maciej Kupczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Astma trudna do leczenia CIĘŻKA UMIARKO WANA ŁAGODNA

Bardziej szczegółowo

Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń

Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń Jan Z. Peruga, Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń wieńcowych II Katedra Kardiologii Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 1 Jednym

Bardziej szczegółowo

Brachyterapia w Europie. Wielkopolskie Centrum Onkologii Poznań 2010

Brachyterapia w Europie. Wielkopolskie Centrum Onkologii Poznań 2010 Brachyterapia w Europie Wielkopolskie Centrum Onkologii Poznań 2010 Brachyterapia nazywana terapią kontaktową; jedna z technik leczenia w radioterapii; polega na bezpośrednim napromienianiu zmian chorobowych,

Bardziej szczegółowo

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą 14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces

Bardziej szczegółowo

Otyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku

Otyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku Otyłość i choroby nerek groźny problem XXI wieku Dr Lucyna Kozłowska SGGW, Wydział Nauk o śywieniu Człowieka i Konsumpcji Katedra Dietetyki e-mail: lucyna_kozlowska@sggw.pl Nadwaga + otyłość 25% 27% Nadwaga

Bardziej szczegółowo

Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe

Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej

Bardziej szczegółowo

LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)

LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) Załącznik B.32. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY A. Leczenie infliksymabem 1. Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna (chlc)

Bardziej szczegółowo

Aspekty systemowe samoistnego włóknienia płuc w Polsce na tle Europy

Aspekty systemowe samoistnego włóknienia płuc w Polsce na tle Europy Aspekty systemowe samoistnego włóknienia płuc w Polsce na tle Europy Dr n. med., MBA IZWOZ Uczelnia Łazarskiego, DEJG, Koalicja i Fundacja na Rzecz Zdrowego Starzenia się, Konferencja WHC, Warszawa, 22.03.2016

Bardziej szczegółowo

DEFERAZYROKS W LECZENIU PRZEWLEKŁEGO OBCIĄŻENIA ŻELAZEM W WYNIKU TRANSFUZJI KRWI U DOROSŁYCH

DEFERAZYROKS W LECZENIU PRZEWLEKŁEGO OBCIĄŻENIA ŻELAZEM W WYNIKU TRANSFUZJI KRWI U DOROSŁYCH DEFERAZYROKS W LECZENIU PRZEWLEKŁEGO OBCIĄŻENIA ŻELAZEM W WYNIKU TRANSFUZJI KRWI U DOROSŁYCH ANALIZA WPŁYWU NA SYSTEM OCHRONY ZDROWIA Wersja 1.1 Wykonawca: MAHTA Sp. z o.o. ul. Rejtana 17/33 02-516 Warszawa

Bardziej szczegółowo

Czym jest profilaktyka w hemofilii

Czym jest profilaktyka w hemofilii Czym jest profilaktyka w hemofilii Tytuł oryginału: WHAT IS PROPHYLAXIS? TYTUŁ POLSKI: Czym jest profilaktyka w hemofilii This publication was originally published in English by the World Federation of

Bardziej szczegółowo

NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.

NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza

Bardziej szczegółowo

Kiedy zaczynać, jak prowadzić i kiedy kończyć leczenie immunosupresyjne w miastenii

Kiedy zaczynać, jak prowadzić i kiedy kończyć leczenie immunosupresyjne w miastenii Kiedy zaczynać, jak prowadzić i kiedy kończyć leczenie immunosupresyjne w miastenii Anna Kostera-Pruszczyk Klinika Neurologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Miastenia Przewlekła choroba z autoagresji

Bardziej szczegółowo

Lek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci

Lek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Lek. Marcin Polok Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych w zakresie medycyny

Bardziej szczegółowo

Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce

Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce Warszawa, 27.01.2016 Seminarium naukowe: Terapie przełomowe w onkologii i hematoonkologii a dostępność do leczenia w Polsce na tle Europy Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce Dr n.

Bardziej szczegółowo

Długoterminowa skuteczność golimumabu u pacjentów z zapalnymi spondyloartropatiami wtorek, 03 lutego :06

Długoterminowa skuteczność golimumabu u pacjentów z zapalnymi spondyloartropatiami wtorek, 03 lutego :06 Skuteczność leczenia zapalnych chorób reumatycznych poprawiła się istotnie w ostatnich latach. Złożyło się na to wiele czynników, do których można zaliczyć wczesną diagnostykę i szybkie rozpoczynanie odpowiedniej

Bardziej szczegółowo

Epidemiologia raka szyjki

Epidemiologia raka szyjki Epidemiologia raka szyjki W 2004 roku na raka szyjki macicy (kanału łączącego trzon macicy z pochwą) zachorowało blisko 3 500 Polek, a prawie 2 000 zmarło z jego powodu. Wśród wszystkich zachorowań kobiet

Bardziej szczegółowo

Analiza systemów zarządzania i gospodarowania czynnikami krzepnięcia w Europie

Analiza systemów zarządzania i gospodarowania czynnikami krzepnięcia w Europie Analiza systemów zarządzania i gospodarowania czynnikami krzepnięcia w Europie Spis treści 1. Opis problemu kluczowe problemy w opiece nad chorymi na hemofilię 9 2. Zasady organizacji opieki nad chorymi

Bardziej szczegółowo

Finansowanie świadczeń w ramach hematoonkologii miejsca na porozumienia podziału ryzyka. Magdalena Władysiuk, MD, MBA

Finansowanie świadczeń w ramach hematoonkologii miejsca na porozumienia podziału ryzyka. Magdalena Władysiuk, MD, MBA Finansowanie świadczeń w ramach hematoonkologii miejsca na porozumienia podziału ryzyka Magdalena Władysiuk, MD, MBA Wydatki NFZ w hematonkologii Wydatki 2010 Onkologia Hematologia JGP 1 411 500 000 zł

Bardziej szczegółowo

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Zapobieganie krwawieniom u dzieci z hemofilią A i B

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Zapobieganie krwawieniom u dzieci z hemofilią A i B Załącznik nr 27 do zarządzenia nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ Załącznik nr 7 do zarządzenia nr 10/2012/DGL Prezesa NFZ z dnia 15 lutego 2012 r. Nazwa programu: ZAPOBIEGANIE KRWAWIENIOM U DZIECI Z HEMOFILIĄ

Bardziej szczegółowo

Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik

Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Jaki sens ma to co robimy? Warto wiedzieć co się dzieje z naszymi

Bardziej szczegółowo

Obiektywizacja wczesnych i odległych następstw ciężkich izolowanych urazów czaszkowo-mózgowych

Obiektywizacja wczesnych i odległych następstw ciężkich izolowanych urazów czaszkowo-mózgowych mgr Małgorzata Beata Rutkowska Obiektywizacja wczesnych i odległych następstw ciężkich izolowanych urazów czaszkowo-mózgowych STRESZCZENIE Wprowadzenie Duża liczba ciężkich urazów czaszkowo-mózgowych sprawia,

Bardziej szczegółowo

WSZAWICA CO TO JEST WSZAWICA?

WSZAWICA CO TO JEST WSZAWICA? WSZAWICA CO TO JEST WSZAWICA? Wszawica (łac. pediculosis) jest chorobą spowodowana przez obecność na ciele człowieka pasoŝyta wszy głowowej (Pediculus capitis). Wszy Ŝyją wyłącznie na owłosionej części

Bardziej szczegółowo

Niech on te leki odstawi na rok albo napisze, że mogę wszczepić implant na styku stomatologii, reumatologii i metabolizmu kości

Niech on te leki odstawi na rok albo napisze, że mogę wszczepić implant na styku stomatologii, reumatologii i metabolizmu kości Niech on te leki odstawi na rok albo napisze, że mogę wszczepić implant na styku stomatologii, reumatologii i metabolizmu kości Mariusz Korkosz Zakład Reumatologii i Balneologii UJ CM Oddział Reumatologii

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 45/2014 z dnia 28 stycznia 2014 r. w sprawie oceny leku Botox (toksyna botulinowa typu A 100 jednostek) we wskazaniu

Bardziej szczegółowo

Wpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem

Wpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem Wpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem Lek. med. Bogumił Ramotowski Klinika Kardiologii CMKP, Szpital Grochowski Promotor pracy Prof. dr

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Nr 60/2008/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2008 r.

Zarządzenie Nr 60/2008/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2008 r. Zarządzenie Nr 60/2008/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2008 r. zmieniające zarządzenie w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju: opieka długoterminowa

Bardziej szczegółowo

Ewolucja i kierunki rozwoju badań klinicznych u dzieci

Ewolucja i kierunki rozwoju badań klinicznych u dzieci Ewolucja i kierunki rozwoju badań klinicznych u dzieci Co się stało w latach 1997 2006? Kto korzysta z badań klinicznych w pediatrii Dlaczego naleŝy tworzyć sieci ośrodków pediatrycznych? Wyzwania związane

Bardziej szczegółowo

Niezastawkowe migotanie przedsionków- stratyfikacja ryzyka i wskazania do zabiegu przezskórnego zamknięcia uszka LA

Niezastawkowe migotanie przedsionków- stratyfikacja ryzyka i wskazania do zabiegu przezskórnego zamknięcia uszka LA Niezastawkowe migotanie przedsionków- stratyfikacja ryzyka i wskazania do zabiegu przezskórnego zamknięcia uszka LA Sebastian Woźniak, Radomir Skowronek, Michał Karczewski, Marian Burysz, Krzysztof Wróbel,

Bardziej szczegółowo

Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.

Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie

Bardziej szczegółowo

LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E

LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E załącznik nr 19 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E 75 Zaburzenia przemian sfingolipidów i inne zaburzenia spichrzania

Bardziej szczegółowo

Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI

Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI Załącznik nr 11 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4, D80.5,

Bardziej szczegółowo

Rola laparoskopowa adrenalektomii w leczeniu pacjentów z neuroblastomadoświadczenia

Rola laparoskopowa adrenalektomii w leczeniu pacjentów z neuroblastomadoświadczenia Rola laparoskopowa adrenalektomii w leczeniu pacjentów z neuroblastomadoświadczenia trzech ośrodków. Marcin Łosin 1, Wojciech Korlacki 2, Przemysław Mańkowski 3, Maciej Murawski 1, Andrzej Grabowski 2,

Bardziej szczegółowo

Szanse i zagrożenia na poprawę leczenia chorób zapalnych stawów w Polsce rok 2014 Prof. dr hab. Piotr Wiland Katedra i Klinika Reumatologii i Chorób

Szanse i zagrożenia na poprawę leczenia chorób zapalnych stawów w Polsce rok 2014 Prof. dr hab. Piotr Wiland Katedra i Klinika Reumatologii i Chorób Szanse i zagrożenia na poprawę leczenia chorób zapalnych stawów w Polsce rok 2014 Prof. dr hab. Piotr Wiland Katedra i Klinika Reumatologii i Chorób Wewnętrznych, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich

Bardziej szczegółowo

B. Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności

B. Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności Vademecum dla osób niepełnosprawnych - przewodnik zawodowy Część I. Podstawowe pojęcia B. Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności 1 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 Orzekanie o niepełnosprawności...

Bardziej szczegółowo

Krwotok urazowy u chorego leczonego nowoczesnymi doustnymi antykoagulantami

Krwotok urazowy u chorego leczonego nowoczesnymi doustnymi antykoagulantami Krwotok urazowy u chorego leczonego nowoczesnymi doustnymi antykoagulantami dr hab. n. med. Tomasz Łazowski I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Warszawski Uniwersytet Medyczny 2017 Dabigatran

Bardziej szczegółowo

Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI

Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI Załącznik nr 12 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4,

Bardziej szczegółowo

Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24

Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania

Bardziej szczegółowo