Warunki korzystne do zachowania szczątków organicznych

Transkrypt

1 Warunki korzystne do zachowania szczątków organicznych Wieczna zmarźlina, wysuszenie, środowisko wilgotne, pochodne ropy naftowej, pokłady soli i miedzi

2

3 Szczątki zwierzęce

4

5

6 Budowa kości a. istota zbita (substantia compacta) c. istota gąbczasta (substantia spongiosa) l. szpik kostny

7

8

9

10 Szyk zębowy incisivi siekacze, canine kły, premolares zęby przedtrzonowe, molares zęby trzonowe

11

12

13

14

15

16 Schemat budowy kości długiej

17 Budowa osteonu a. kanał Haversa b. komórka kostna c. kanały odżywcze

18

19 Obserwacja mikroskopowa Badane parametry 1. Średnica mniejsza kanału Haversa 2. Liczba kanałów Haversa w polu widzenia 3. Wielkość powierzchni zajętej przez osteony 4. Wielkość powierzchni zajętej przez osteony w stosunku do powierzchni międzysystemowej (międzyosteonowej)

20

21

22 Metody badawcze: Rozkład gatunkowy Rozkład anatomiczny Struktura wieku Struktura płci Odtwarzanie morfologii Traseologia: ocena śladów pokonsumpcyjnych, rzemieślniczych, zmian chorobowych i patologii Tafonomia

23 Rozkład gatunkowy I. Podział na kręgowce i bezkręgowce Bezkęgowce (stwonogi, gr. skorupiaki, typ mięczaki gr.ślimaki, małże) Kręgowce gr. Ryby (Słodkowodne, słonowodne, dwuśrodowiskowe,! Ryby hodowlane) gr. Ptaki (dzikie i domowe) gr. Ssaki (dzikie i domowe/hodowlane) II. Podział na gatunki w obrębie w/w grup np. ssaki domowe bydło świnia owca-koza koń pies kot ssaki dzikie jeleń, łoś, sarna tur/żubr niedźwiedź wilk bóbr zając wydra foka, mors mikrossak: mysz, nornica, kret

24 Ilościowa ocena szczątków rozkład gatunkowy Globalna liczba szczątków Metoda wagowa Liczba osobników (minimalna liczba osobników)

25 Założenia: Liczba kości w szkieletach różnych zwierząt jest taka sama Stopień rozdrobnienia kości różnych zwierząt jest podobny podobne podejście konsumenta podobne właściwości kości To samo miejsce depozycji Taka sama odporność na czynniki depozycyjne Szansa pozyskania przy zastosowaniu konkretnych metod eksploracji

26 Metoda wagowa Liczba szczątków -> waga kości Waga kości-> waga zwierząt Waga szkieletu = 7% wagi zwierzęcia Waga zwierzęcia -> waga rzeźna tuszy Przeżuwacze: waga tuszy = 45% wagi zwierzęcia Świnia: waga tuszy = 75% wagi zwierzęcia Ustalanie proporcji wagi mięsa różnych gatunków

27 Liczba osobników Liczba najliczniejszych kości jednoimiennych (nasad kości jednoimiennych) Uwzględnienie danych dodatkowych - wieku osobników - płci osobników - cech morfologicznych

28 Udziały szczątków różnych grup zwierząt. Udziały szczątków różnych grup zwierząt Ssaki Ptaki Ryby Bezkręgowce-Małż

29 Udziały szczątków ssaków domowych 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Bydło Owca-Koza Świnia Koń Pies

30 Udział szczątków ssaków dzikich 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Tur/Żubr Dzik Jeleń Daniel Łoś Sarna Zając Bóbr Niedźwiedź Wilk Wiewiórka

31 % bydło owca/koza świnia koń ssaki dzikie Rozkład gatunkowy szczątków ssaków domowych i udział procentowy szczątków ssaków dzikich

32 Ra szo wa tu sz ow 9 Ra a1 tu sz 0A o R a wa 1 tu sz 0B o Ra wa t 1 G. u szo 1 Na wa ru 1 to wi 2 c E. E. z a 3 G G ier ier 6 cz cz ak ak , 3 Ry 6-3 ne 7 k Ry 2A Ka n ek 2B te Ar dr m al ii n K ra a 1 1 jo we j6 i7 Ra tu bydło owca-koza % świnia t 0

33 a. b. % % m ax m in max min m ax m in 10 0 by dło o wca-ko za m ax 20 m in 10 m ax m in m ax m in 0 świnia bydło c. owca-koza świnia d. % % m ax 40 m in 20 m in 40 m ax m in 30 m ax 50 m ax m in m ax 20 m in m ax m in by dło owca-k o za świn ia bydło Typy konsumpcji owca-koza świnia

34 2 połowa XIII w.

35 1 połowa XIV w.

36 2 połowa XIV w.

37 % bydło owca-koza świnia 2 poł. XIII w. 1 poł. XIV w. 2 poł. XIV w. XV w.

38 bydło % 100 owca-koza świnia G ni ew 0

39

40

41

42

43

44

45

46 Rozkład anatomiczny Mniej wartościowe konsumpcyjnie części tuszy i odpady rzeźne: - kości głowy- możdżenie, poroże, kości czaszki, żuchwa, zęby, kość gnykowa - dystalne odcinki kończyn: kości ręki i stopy kk. nadgarstka, śródręcza, kk. stępu, śródstopia - człony palcowe i trzeszczki Wartościowe konsumpcyjnie części tuszy - kości tułowia żebra i kręgi - proksymalne odcinki kończyn: piersiowej łopatka k. ramienna, k. promieniowa, k. łokciowa miedniczna miednica, k. udowa, rzepka, k. piszczelowa, k. strzałkowa

47 Struktura wieku ubijanych/upolowanych zwierząt 1. Ocena wieku na podstawie rozwoju szkieletu - Wyrzynanie się zębów mlecznych i stałych - Wymiana zębów mlecznych na stałe - Stopień zużycia zębów stałych - Stopień wykształcenia kości (zrost trzonów kości z nasadami) - Stopień obliteracji szwów czaszkowych - Stopień wykształcenia wyrostków czaszkowych

48

49

50

51

52

53 2. Porównanie struktury wieku populacji pradziejowej ze współczesnymi populacjami wolno żyjącymi 3. Wydzielanie klas wiekowych zabijanych zwierząt 4. Odtwarzanie zasad hodowli poszczególnych gatunków zwierząt i porównanie jej zmienności w czasie i przestrzeni

54

55

56 Badanie sezonowości Ustalenie sezonu ubijania/upolowania zwierząt - Ocena na podstawie przyrostu kamienia nazębnego - Ocena stopnia wykształcenia poroża - Badanie przyrostów muszli małży

57

58

59

60 Struktura płci Ocena płci na podstawie cech dymorfizmu płciowego widocznych w szkielecie - Wielkość i masywność kości - Budowa czaszki: obecność poroży, obecność i kształt możdżeni - Obecność lub kształt kłów - Obecność kości prąciowej - Kształt miednicy - Proporcje kości metapodialnych

61 Badanie morfologii zwierząt Odtwarzanie wysokości zwierząt w kłębie -WH Ocena proporcji kości skale punktowe Odtwarzanie typu morfologicznego

62 Ustalanie powiązań między zwierzętami udomowionymi i dziko żyjącymi (rodowód) Obserwacja przemian związanych z udomowieniem i zabiegami hodowanymi Badanie kształtowania się ras i odmian Ocena populacji pradziejowej np. preferencje hodowlane, handel zwierzętami, migracje ludności

63

64

65 Badania traseologiczne Ślady patologii i przebytych chorób (zoohigiena, rozwój weterynarii, warunki środowiskowe) Zmiany w szkielecie zachodzące od wpływem zabiegów hodowlanych lub innej działalności człowieka Ślady antropogeniczne - obróbka pokonsumpcyjna - obróbka rzemieślnicza Ślady działania czynników tafonomicznych