INSTRUKCJA DOTYCZĄCA WARUNKÓW FORMALNYCH PODJĘCIA I PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Transkrypt

1 INSTRUKCJA DOTYCZĄCA WARUNKÓW FORMALNYCH PODJĘCIA I PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

2 Niniejsza instrukcja skierowana jest do osób fizycznych planujących podjąć jednoosobową działalność gospodarczą. Zagadnienia wstępne Aby móc prowadzić działalność gospodarczą, należy przed dniem jej rozpoczęcia dokonać jej rejestracji we właściwych organach. Rejestrację działalności gospodarczej można podzielić na następujące etapy: I. Zgłoszenie działalności do ewidencji działalności gospodarczej; II. Wpis do rejestru podmiotów gospodarki narodowej (REGON); III. Założenie rachunku bankowego; IV. Rejestracja działalności dla celów podatkowych; V. Rejestracja dla celów ubezpieczenia społecznego; VI. Możliwość uzyskania dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej. 2

3 I. ZGŁOSZENIE ZAMIARU PODJĘCIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ DO EWIDENCJI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ I.1 Zgłoszenie zamiaru (do r.) Uwagi ogólne Osoby fizyczne, które mają zamiar podjąć i prowadzić działalność gospodarczą obowiązane są złożyć zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej do urzędu gminy właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby podejmującej taką działalność. Zgłoszenie takie należy złożyć przed datą rozpoczęcia działalności gospodarczej. Uzyskanie wpisu umożliwi przedsiębiorcy rozpoczęcie kolejnych procedur związanych z podjęciem działalności. Będą to m.in. procedura związana z uzyskaniem numeru REGON, oraz procedury związane z rejestracją dla celów podatkowych. Co należy zawrzeć w zgłoszeniu Zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zgłoszenie takie powinno zawierać: imię i nazwisko przedsiębiorcy, nazwę firmy oraz numer PESEL; adres miejsca zamieszkania ewentualnie miejsca prowadzenia działalności gdy jest ona wykonywana poza miejscem zamieszkania; określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (dalej: PKD); Warto zwrócić uwagę, że można podać szerszy zakres planowanej działalności aniżeli ma być pierwotnie wykonywany, celem uniknięcia konieczności aktualizowania wpisu. W przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży bezpośredniej będzie to działalność objęta kodem PKD: Z; wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej. Wzór zgłoszenia, terminy, opłaty Należy uwzględnić fakt, iż poszczególne urzędy gminy mogą posiadać różne wzory takiego zgłoszenia 1. Dlatego przed złożeniem zgłoszenia należy zasięgnąć informacji w urzędzie gminy właściwym dla miejsca zamieszkania osoby mającej zamiar rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej, aby uzyskać wzór takiego zgłoszenia. Istnieje ponadto możliwość dokonania powyższego zgłoszenia za 1 Wzór przykładowego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej funkcjonującego do , stanowi załącznik nr.1 do niniejszej instrukcji. 3

4 pośrednictwem strony internetowej właściwego urzędu gminy co upraszcza procedury, bo przygotowane przez urząd gminy zgłoszenie wystarczy następnie podpisać przy odbiorze w urzędzie. Jednakże, taką możliwość należy każdorazowo potwierdzić we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania urzędzie gminy. Zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej podlega co do zasady opłacie w wysokości 100 zł 2. Opłatę należy wnieść na rachunek bankowy właściwego urzędu gminy lub do kasy urzędu. Niektóre gminy mogą również zwolnić przedsiębiorców z obowiązku wniesienia opłaty. Jednak możliwość takiego zwolnienia należy każdorazowo potwierdzić w urzędzie. Zgodnie z przepisami, organ ewidencyjny doręcza przedsiębiorcy zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej w terminie 14 dni od dnia dokonania zgłoszenia. Jednakże faktyczny czas wpisania przedsiębiorcy do ewidencji może różnić się w zależności od urzędu gminy na terenie właściwości którego dokonuje się zgłoszenia. Zwykle okres ten jest krótszy, jeżeli złożono zgłoszenie przez stronę internetową. Aby to ustalić warto zasięgnąć informacji u osób dokonujących wpisu do ewidencji we właściwym urzędzie gminy. Zasada jednego okienka Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami dokonując zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej można równocześnie dokonać rejestracji dla celów statystycznych (REGON) i rejestracji oraz aktualizacji danych dla celów podatkowych. Następuje to poprzez złożenie stosownych wniosków i formularzy przy dokonywaniu zgłoszenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej. Przesłaniem dokumentów do właściwych organów zajmuje się wtedy urząd gminy. Jednak taką możliwość należy potwierdzić każdorazowo z właściwym ze względu na miejsce zamieszkania urzędem gminy. Informacje dodatkowe Należy pamiętać, że organ ewidencyjny może odmówić dokonania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w następujących sytuacjach: gdy przedsiębiorca zgłosi chęć rozpoczęcia działalności nieobjętej przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej; gdy zgłoszenie zawiera braki formalne, a przedsiębiorca pomimo wezwania nie uzupełnił tych braków w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania; gdy prawomocnie orzeczono wobec przedsiębiorcy zakaz wykonywania określonej w zgłoszeniu działalności gospodarczej. 2 Jeżeli w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej okaże się, że będzie trzeba dokonać zmiany wpisu w ewidencji, to opłata z tego tytułu wyniesie 50 zł. 4

5 Uwaga! Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się prowadzić działalność gospodarczą bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny w wysokości do zł. I.2 Zgłoszenie zamiaru (od r.) Regulacje omówione w punkcie I.1 obowiązują do r. Od r. do zgłoszeń dokonywanych od tej daty, zastosowanie będą miały nowe przepisy. Zgodnie z nimi, zmieniają się warunki dotyczące zgłoszenia o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Od tego momentu przyjmuje on formę wniosku o wpis. Poniżej prezentujemy listę zmian dotyczących informacji zawieranych we wniosku o wpis. zgodnie z nowymi przepisami zgłoszenie takie powinno zawierać: - imię, nazwisko przedsiębiorcy, nazwę firmy oraz numer PESEL (jak poprzednio); - numer NIP; - adres miejsca zamieszkania ewentualnie miejsca prowadzenia działalności gdy jest ona wykonywana poza miejscem zamieszkania (jak poprzednio); - określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (dalej: PKD) (jak poprzednio); - wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej (jak poprzednio); - informacje o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej; - informacje o umowie spółki cywilnej, jeżeli taka została zawarta; - dane stałego pełnomocnika uprawnionego do prowadzenia spraw przedsiębiorcy, o ile przedsiębiorca udzielił takiego pełnomocnictwa. wzór zgłoszenia ma zostać ujednolicony (w każdym urzędzie ma być taki sam); zgodnie z nowymi przepisami organ ewidencyjny wydaje decyzję o wpisie (ma to określone skutki, w szczególności możliwość odwoływania się od decyzji), decyzja o wpisie powinna być wydana w terminie 3 dni roboczych od dnia wpływu wniosku (o ile wniosek jest prawidłowo wypełniony i opłacony); wniosek o wpis będzie mógł być złożony także w formie elektronicznej (przy spełnieniu specjalnych procedur w tym podpisu elektronicznego); Uwaga! Złożenie wniosku w formie elektronicznej to co innego niż wypełnienie go w internecie. W tym drugim przypadku procedura i tak odbywa się w dalszej części przy fizycznej obecności urzędnika. 5

6 Jedno okienko zmiany Od 1 października 2008 r. zmienią się również zasady dotyczące procedury jednego okienka. Oprócz możliwości przesłania dokumentów do urzędu statystycznego i skarbowego, będzie można również dokonać zgłoszenia do ubezpieczenie społecznego (ZUS). Informacje i wyjaśnienia pojęć: 1. Organ ewidencyjny: wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby podejmującej prowadzenie działalności gospodarczej; 2. Urząd gminy urząd, który obsługuje wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. II. NADANIE NUMERU STATYSTYCZNEGO REGON Uwagi ogólne Przedsiębiorcę rozpoczynającego działalność gospodarczą, obciążają również obowiązki wynikające z przepisów o statystyce publicznej. Takim obowiązkiem objęty jest wpis do rejestru podmiotów gospodarki narodowej, co łączy się z nadaniem numeru REGON, niezbędnym dla podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorca ma obowiązek posługiwania się zaświadczeniem o numerze identyfikacyjnym REGON w kontaktach urzędowych i związanych z obrotem gospodarczym. Dane na formularzu, procedura dotycząca uzyskania wpisu O dokonanie wpisu do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej należy wystąpić w ciągu 14 dni od uzyskania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej (o uzyskaniu wpisu była mowa w pkt I), do urzędu statystycznego właściwego dla województwa, w którym przedsiębiorca ma miejsce zamieszkania. W niektórych urzędach gminy lub miasta można złożyć wraz z wnioskiem o zarejestrowanie działalności gospodarczej wniosek o nadanie numeru REGON, który przesyła organ ewidencyjny do właściwego urzędu statystycznego. Jednakże praktykę taką należy potwierdzić w urzędzie gminy, w którym dokonuje się wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Wniosek należy złożyć w urzędzie statystycznym właściwym dla województwa, na terenie którego osoba fizyczna rozpoczynająca prowadzenie działalności gospodarczej ma miejsce zamieszkania. Zgłoszenia do urzędu statystycznego można dokonać również listem poleconym w ciągu 14 dni od daty uzyskania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Urząd statystyczny odeśle zaświadczenie o nadanym numerze indentyfikacyjnym REGON tą samą drogą. 6

7 Uwaga! Wniosek nie podlega opłacie. Wniosek o wpis wypełnia się na formularzu RG-1 3, w którym podaje się: nazwę podmiotu zgłaszającego wniosek czyli nazwę jaką przyjęła firma; nazwę i adres siedziby, a w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą - dodatkowo nazwisko i imiona oraz miejsce zamieszkania i identyfikator systemu ewidencji ludności PESEL; formę organizacyjno-prawną (w tym przypadku osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą); forma własności (w tym przypadku własność prywatna); stan aktywności prawnej i ekonomicznej (tj, czy jest to podmiot, kóry prowadzi już działalność gospodarczą, czy też jeszcze nie); wykonywaną działalność, w tym rodzaj przeważającej działalności (zgodnie z opisem jaki podany został w zgłoszeniu o wpis do ewidencji działalności gospodarczej, czyli opisem z Polskiej Klasyfikacji Działalności); datę powstania, rozpoczęcia, zawieszenia i zakończenia działalności; nazwę organu rejestrowego lub ewidencyjnego, nazwę rejestru (ewidencji) i nadany przez ten organ numer (w tym przypadku numer ewidencyjny nadany w urzędzie gminy); wniosek o wpis będzie mógł być także złożony w formie elektronicznej (przy spełnieniu specjalnych procedur w tym procedury związanej z uzyskaniem podpisu elektronicznego). Urząd statystyczny wydaje wpisanym do rejestru podmiotom gospodarki narodowej zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym REGON w ciągu 7 dni od daty otrzymania wniosku. Dodatkowe wymogi związane ze złożeniem wniosku RG-1 Podczas rejestracji w urzędzie statystycznym należy również mieć przy sobie: kserokopię zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, uzyskanego zgodnie z procedurą opisaną w pkt I (należy także przedstawić oryginał dokumentu do wglądu); dowód osobisty. Informacje pozostałe zmiany w rejestrze, sankcje itp. W przypadku zmiany miejsca zamieszkania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, przedsiębiorca ma obowiązek zgłosić ją w urzędzie statystycznym właściwym ze względu na dotychczasowy adres zamieszkania. Do urzędu statystycznego należy zgłaszać każdą zmianę danych Wzór wypełnionego wniosku RG-1, o którym mowa powyżej stanowi załącznik nr 2 do niniejszej instrukcji; 7

8 objętych wnioskiem. W związku z powyższym należy uważnie zapoznać się z wzorem przykładowego wniosku, który załączony został do niniejszej instrukcji i w przypadku zmian, jakie zostaną dokonane w trakcie prowadzenia działalności, uaktualnić dane. Za niepoinformowanie urzędu statystycznego o zmianach grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Z ustawy o statystyce publicznej wynikają ponadto dalsze obowiązki statystyczne przedsiębiorcy: obowiązek stosowania w prowadzonej ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości standardów klasyfikacyjnych opracowanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w porozumieniu z właściwymi ministrami; obowiązek przekazania jednorazowo, przekazywania systematycznie lub okresowo, nieodpłatnie informacji i danych statystycznych, dotyczących prowadzonej działalności i jej wyników, w formach i terminach oraz według zasad określonych w przepisach wydanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, ewentualnie przez naczelne lub centralne organy administracji państwowej oraz Prezesa Narodowego Banku Polskiego. III. ZAŁOŻENIE RACHUNKU BANKOWEGO Uwagi ogólne Przedsiębiorca prowadząc działalność gospodarczą obowiązany jest do posiadania rachunku bankowego przy dokonywaniu transakcji z innymi przedsiębiorcami. Ponadto, rachunek bankowy potrzebny będzie co do zasady przy przelewach dokonywanych na konto organów podatkowych lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Urząd skarbowy co do zasady odmawia przyjęcia dokumentów identyfikacyjnych/aktualizacyjnych (NIP-1) czy też rejestracyjnych (VAT-R), jeżeli przyszły przedsiębiorca nie założył takiego rachunku. Rachunek bankowy służy między innymi do: dokonywania płatności na rzecz urzędu skarbowego; dokonywania płatności na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych; dokonywania lub przyjmowania płatności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Procedura założenia rachunku firmowego Dokonując założenia rachunku bankowego należy wypełnić odpowiednie formularze. W każdym banku funkcjonują różne wzory formularzy co do zasady możliwych do wypełnienia przez internet. Z reguły założenie rachunku bankowego nie trwa dłużej niż kilka dni. 8

9 Banki generalnie wymagają dołączenia do wniosku o otwarcie rachunku związanego z prowadzoną działalnością różnych dokumentów, w szczególności: dowodu osobistego; kserokopii zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej (niekiedy wraz z oryginałem do wglądu); kserokopii zaświadczenia o nadaniu numeru REGON i numeru NIP (niekiedy wraz z oryginałami do wglądu). IV. REJESTRACJA DZIAŁALNOŚCI DLA CELÓW PODATKOWYCH 1. Uwagi początkowe oraz informacje związane z aktualizacją danych w urzędzie skarbowym. Osoby zamierzające prowadzić działalność gospodarczą muszą się liczyć z obowiązkami w zakresie podatków wynikającymi z prowadzenia takiej działalności. Wybór jednej z form opodatkowania działalności może przesądzać o wysokości kwot, które będą przekazywane na rachunek urzędu skarbowego. Przyjęcie określonego sposobu rozliczeń determinuje także rodzaj prowadzonej dokumentacji i jej zakres. Jeżeli w porę nie zostanie złożone określone zgłoszenie, np. o wyborze ryczałtowej formy opodatkowania czy podatku liniowego, to następny możliwy termin dla możliwości wyboru preferencyjnej formy opodatkowania pojawi się dopiero w kolejnym roku podatkowym. Poza wyborem odpowiedniej formy opodatkowania, należy powiadomić urząd skarbowy o wszelkich zmianach, jakie będą miały miejsce w związku z podjęciem działalności gospodarczej. Takie informacje należy przedstawić na formularzu NIP-1 4. W urzędach, co do zasady, żąda się od składającego formularz, przedłożenia oryginalnego zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, nadania numeru REGON, tytułu prawnego do lokalu, w którym będzie prowadzona działalność (np. akt własności, umowa najmu) oraz umowy potwierdzającej prowadzenie odpowiedniego rachunku bankowego. Kopie powyższych dokumentów, po okazaniu oryginałów do wglądu, należy co do zasady pozostawić w urzędzie. Jeśli chodzi o przedstawienie umowy rachunku bankowego, to ten obowiązek wydaje się być dyskusyjny, bowiem przed rozpoczęciem działalności trudno założyć firmowy rachunek bankowy, ponieważ banki także często wymagają odpowiednich dokumentów na potwierdzenie prowadzenia działalności gospodarczej. Jeżeli w urzędzie skarbowym pojawiają się trudności w zakresie aktualizacji danych z uwagi na brak takiego rachunku, należy wskazać, że po założeniu takiego rachunku, zostanie przeprowadzona ponowna aktualizacja danych objętych wpisem. 4 Przykładowo wypełniony formularz stanowi załącznik Nr 3 do niniejszej instrukcji; formularz ten dostępny jest także pod adresem internetowym: 9

10 Uwaga! Jeżeli osoba nie posiada dotychczas numeru NIP, należy przeprowadzić procedurę nadania tego numeru na formularzu NIP-1, czyli dokonać zgłoszenia identyfikacyjnego, a nie aktualizacyjnego. Prywatny numer NIP osoby fizycznej staje się w okresie prowadzenia działalności, numerem NIP firmy. Zgodnie z zasadą jednego okienka, która powszechnie i w pełnej formie ma zacząć obowiązywać od r., aktualizacja (identyfikacja) o której mowa powyżej, będzie mogła zostać przeprowadzona w urzędzie gminy, wraz ze złożeniem wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. 2. Wybór formy opodatkowania podatkiem dochodowym 2.1. Podatki dochodowe Osoby podlegające obowiązkowi podatkowemu w zakresie podatków dochodowych mogą wybrać następujące formy opodatkowania tym podatkiem: Zasady ogólne (według skali podatkowej stawki 19, 30 oraz 40 % oraz ze stawką liniową 19%); Podatek zryczałtowany; Karta podatkowa. Poniżej zostaną omówione konsekwencje wybrania konkretnej formy opodatkowania. Podjęcie decyzji w tym zakresie jest o tyle istotne, że skutkuje koniecznością kontynuowania wybranych zasad opodatkowania do końca roku podatkowego Zasady ogólne Zasady ogólne są podstawową formą opodatkowania w polskim systemie podatku dochodowego. W tej formie opłacają podatki podatnicy osiągający dochody praktycznie ze wszystkich źródeł przychodów. Opodatkowanie na zasadach ogólnych oznacza opłacanie podatku dochodowego według zasad ogólnie obowiązujących wszystkich podatników. Opodatkowaniu podlega przychód, pomniejszony o koszty uzyskania przychodów. Podatnicy opodatkowani w tej formie muszą zatem: ustalać przychody (czyli np. ze sprzedaży produktów); ustalać koszty uzyskania przychodów (wydatki związane z tą działalnością, jak np. koszty telefonów komórkowych itp.); wyliczać dochód stanowiący podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym (będący różnicą pomiędzy przychodem, a kosztem uzyskania przychodu); 10

11 wpłacać comiesięczne zaliczki na podatek dochodowy, a w związku z tym ustalać narastająco od początku roku comiesięcznie różnicę pomiędzy uzyskanymi przychodami a poniesionymi kosztami; prowadzić dokumentację podatkową, bądź to w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów 5, bądź w formie ksiąg rachunkowych; składać roczne zeznanie podatkowe. Podatek na zasadach ogólnych można płacić według skali podatkowej, bądź też według stawki liniowej (19%). W tym ostatnim przypadku istnieje jednak pewne ograniczenie nie można świadczyć usług w tym zakresie na rzecz ostatniego pracodawcy, u którego przedsiębiorca wcześniej pracował, przez określony okres czasu. Przedsiębiorca pozbawiony jest także pozostałych przywilejów, o których będzie mowa dalej Podatki zryczałtowane W polskim systemie podatkowym występują, obok zasad ogólnych opisanych powyżej, zryczałtowane formy opodatkowania: ryczałt ewidencjonowany (ryczałt od przychodów ewidencjonowanych) oraz karta podatkowa. Ta ostatnia forma jest najbardziej uproszczona. Przedsiębiorca bowiem nie ewidencjonuje swoich przychodów i kosztów, nie ustala dochodów, a opłaca podatek, którego wysokość uzależniona jest, w większości przypadków, od rodzaju prowadzonej działalności, liczby mieszkańców miejscowości, w której działalność prowadzi oraz od liczby zatrudnionych pracowników. Bardziej skomplikowane zasady opodatkowania obowiązują w przypadku ryczałtu ewidencjonowanego: podatnik opłaca podatek od osiągniętych przychodów, może również korzystać z niektórych ulg podatkowych przewidzianych przez ustawodawcę dla zasad ogólnych Ryczałt ewidencjonowany Uwagi ogólne Podstawową grupą podatników opłacających podatek dochodowy w formie ryczałtu ewidencjonowanego są podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą. Kalkulacja zobowiązania podatkowego jest o tyle uproszczona, że podstawą do obliczenia zobowiązania jest przychód, do którego stosuje się odpowiednią stawką podatkową. Ta forma opodatkowania nie jest jednakże przeznaczona dla wszystkich podatników, a jedynie dla tych, których przychód w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczył kwoty określonej w przepisach. Graniczną kwotę przychodów, po której przekroczeniu podatnik nie może skorzystać z preferencyjnych zasad opodatkowania ustalono na poziomie euro. Przedsiębiorca w dniu rozpoczęcia działalności jest obowiązany założyć księgę przychodów i rozchodów. 11

12 Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych mogą opłacać w szczególności firmy jednoosobowe, pod warunkiem, że nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej bez względu na wysokość przychodów. Z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie mogą skorzystać: 1) opłacający podatek w formie karty podatkowej, 2) korzystający, na podstawie odrębnych przepisów, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego, 3) osiągający w całości lub w części przychody z tytułu: a) prowadzenia aptek, b) działalności w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenia lombardów), c) działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych, d) prowadzenia działalności w zakresie wolnych zawodów, z wyjątkiem wykonujących usługi wyłącznie na rzecz osób fizycznych: lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położnych, pielęgniarek, tłumaczy oraz nauczycieli świadczących usługi edukacyjne polegające na udzielaniu lekcji na godziny, e) wykonywania usług oznaczonych w PKWiU symbolem 93.05, a więc gdzie indziej niesklasyfikowanych (niewymienionych); ograniczenie to nie dotyczy opieki doraźnej i robienia zakupów; 4) wytwarzający wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów; z tej formy opodatkowania mogą skorzystać podatnicy wytwarzający energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii; 5) podejmujący wykonywanie działalności w roku podatkowym: a) po zmianie działalności wykonywanej samodzielnie na działalność prowadzoną na imię obojga małżonków, w tym także w formie spółki z małżonkiem, b) po zmianie działalności wykonywanej na imię obojga małżonków, w tym także w formie spółki z małżonkiem, na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków, c) po zmianie działalności wykonywanej samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka jeżeli małżonek lub małżonkowie, na imię których prowadzona była działalność przed zmianą, opłacali z tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach; 6) rozpoczynający działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników, przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki; jeżeli jednak podatnik nie zamierza wykonywać działalności na rzecz byłych lub obecnych pracodawców, może do dnia rozpoczęcia działalności zawiadomić urząd skarbowy właściwy według swego miejsca zamieszkania o korzystaniu z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, przy czym w przypadku gdy podatnik lub spółka dokona sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów lub uzyska przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, traci prawo do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i poczynając od dnia uzyskania tego przychodu do końca roku podatkowego opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest dobrowolny, z tym że nie jest już podstawową formą opodatkowania podatkiem dochodowym, co oznacza, że przedsiębiorca musi dokonać wyboru tej formy opodatkowania, a w przypadku braku wyboru tej formy opodatkowania opłacać podatek na zasadach ogólnych. Obowiązki i uprawnienia przedsiębiorcy Podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą opłacający zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych są zobowiązani: 12

13 a) prowadzić ewidencję przychodów, b) prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (jeżeli takie składniki majątkowe są w ich posiadaniu), c) prowadzić karty przychodów (jeżeli zatrudniają pracowników), d) sporządzać na koniec każdego roku podatkowego spis z natury towarów, e) co miesiąc do 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, a za grudzień do 31 stycznia następnego roku obliczać i wpłacać zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych; podatnicy, których przychody w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły równowartości euro mogą opłacać podatek kwartalnie do 20 następnego miesiąca po upływie kwartału, f) złożyć zeznanie podatkowe w terminie do 31 stycznia następnego roku podatkowego, g) pomniejszyć podatek o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne. Podatnicy są uprawnieni do korzystania z: a) prawa odliczenia straty poniesionej w latach poprzedzających rok podatkowy, na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, b) pewnych odliczeń, o których mowa w art. 26 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, c) ulg na wyszkolenie uczniów, d) odliczeń od podatku określonych w art. 27a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych Karta podatkowa Karta podatkowa należy do najstarszych zryczałtowanych form opodatkowania dochodów osiąganych z działalności gospodarczej. Ustawodawca dopuszcza opodatkowanie w formie karty podatkowej w szesnastu rodzajach działalności, a w szczególności w działalności handlowej w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami. Pod pojęciem działalności handlowej rozumie się sprzedaż w stanie nie przetworzonym nabytych uprzednio produktów (wyrobów) i towarów, w tym również takich, które zostały przez sprzedawcę zapakowane lub rozważone w mniejsze opakowania albo rozlane w butelki, puszki lub mniejsze pojemniki. Warunki opodatkowania w formie karty podatkowej Karta podatkowa nie jest obowiązkową formą opodatkowania, jednak możliwość skorzystania z niej uzależniona jest od spełnienia pewnych warunków: 13

14 Co do zakresu tej działalności (przy czym działalność handlowa co do zasady korzysta z prawa opodatkowania w tej formie), Maksymalny poziom zatrudnienia uzależniony jest od rodzaju wykonywanej działalności i waha się od jednego pracownika, np. przy usługach rusznikarskich i grawerskich, do pięciu pracowników, np. przy usługach fryzjerskich i kosmetycznych, zakaz korzystania przy prowadzeniu działalności z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, z wyjątkiem usług specjalistycznych, do których zalicza czynności i prace wchodzące w inny niż zgłoszony zakres działalności, niezbędne do całkowitego wykonania wyrobu lub świadczonej usługi, w tym również czynności i prace towarzyszące, zakaz zatrudniania pracowników na podstawie innego stosunku prawnego niż stosunek pracy zakaz wykonywania, obok działalności objętej kartą podatkową, innej pozarolniczej działalności gospodarczej, zakaz wykonywania działalności gospodarczej, w tym samym zakresie co podatnik objęty kartą podatkową, przez jego małżonka, niewytwarzanie przez podatnika wyrobów akcyzowych. Obowiązki i uprawnienia osób rozliczających się na zasadzie karty podatkowej Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku: 1) prowadzenia ksiąg, 2) składania zeznań podatkowych, 3) składania deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu, 4) wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania obowiązani są: 1) prowadzić karty przychodów (jeżeli zatrudniają pracowników), 2) prowadzić książkę ewidencji zatrudnienia (jeżeli zatrudniają pracowników), 3) na żądanie klienta wydawać rachunki stwierdzające sprzedaż wyrobu. Podmioty opłacające podatek w formie karty podatkowej mogą korzystać z ulg na szkolenie uczniów. Nie przysługują im natomiast żadne inne odliczenia od podatku, oprócz składki na ubezpieczenie zdrowotne, która jest składką obowiązkową. Należy pamiętać, że ta forma opodatkowania jest bardzo specyficzna i maksymalnie uproszczona w porównaniu z pozostałymi dwoma formami opodatkowania podatkiem dochodowym. Podatek ten jest bowiem ustalany w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego na każdy rok 14

15 podatkowy, nie wymaga tym samym przeprowadzania kalkulacji na potrzeby zobowiązań podatkowych. 3. Czynniki wpływające na atrakcyjność poszczególnych form opodatkowania Ogólne porównanie poszczególnych form opodatkowania Atrakcyjność poszczególnych form opodatkowania zależy od wielu czynników, z których pierwszoplanowe znaczenie ma wysokość podatku. Przedsiębiorca dokonując wyboru formy opodatkowania powinien brać pod uwagę nie tylko ten element, ale również i inne, które wpływają na koszt podatkowy, a więc m.in. obowiązki rejestracyjne, w zakresie dokumentacji podatkowej, możliwość korzystania z ulg podatkowych. Karta podatkowa oraz ryczałt od przychodów ewidencjonowanych są idealne dla osób, które chcą, aby ich rozliczenie podatkowe było jak najprostsze i spodziewają się jednocześnie, że koszty związane z działalnością będą stosunkowo niewielkie. Formy te mają także mankamenty. Podatnik opodatkowany kartą podatkową, musi płacić podatek także wtedy, gdy nie osiąga żadnych dochodów (poza okresami zawieszenia działalności). Jeśli chodzi o ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, to jest on płacony wyłącznie od uzyskiwanych przychodów, ale jest on należny także w przypadku, gdy działalność ta przynosi straty. Tabela Porównanie form opodatkowania Lp Rodzaj rozliczenia Obowiązek prowadzenia ksiąg podatkowych (podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych) Obowiązek prowadzenia ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych Obowiązek prowadzenia kart przychodów pracowników 4 Obowiązek prowadzenia ewidencji zatrudnienia 5 Obowiązek prowadzenia ewidencji dla potrzeb podatku od towarów i usług Zas. ogólne (skala podatkowa) Zas. ogólne (podatek liniowy 19%) Ryczałt ewiden. Tak Tak Nie Nie Tak Tak Tak Nie Tak Tak Tak Tak Nie Nie Nie Tak Tak Tak Tak Tak Karta podatkowa 15

16 Obowiązek wystawiania rachunków (faktur) Obowiązek prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu Obowiązek sporządzania inwentaryzacji Obowiązek ustalania przychodu Tak Tak Tak Tak Tak Tak Nie Nie Tak Tak Tak Nie Tak Tak Tak Nie Obowiązek kosztów przychodów Obowiązek dochodu ustalania uzyskania ustalania Tak Tak Nie Nie Tak Tak Nie Nie Możliwość korzystania z Pełna Tylko Ograniczona Brak (tylko składka ulg podatkowych odliczenie (bez ulgi na zdrowotna) polegających na składek na dzieci i nowe 12 odliczeniu poniesionych ubezpieczenie technologie) wydatków bądź od społeczne i dochodu (przychodu), zdrowotne bądź od podatku Możliwość odliczenia od podatku składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne Obowiązek wpłacania zaliczek miesięcznych Obowiązek składania deklaracji miesięcznych Obowiązek składania zeznań rocznych Obowiązki spoczywające na płatnikach przypadku zatrudniania pracowników Stosunek do podatku od towarów i usług Tak Tak Tak Tak Tak Tak Nie Nie Nie Nie Nie Nie Tak Tak Tak Nie Pełny zakres Pełny zakres Pełny zakres Pełny zakres Ogólne zasady Ogólne zasady Ogólne zasady Ogólne zasady 16

17 19 Preferencyjne roczne rozliczenie Tak- z małżonkiem lub dla samotnie wychowując ych dzieci Nie Nie Nie 20 Podstawa opodatkowania Dochód (przychód pomniejszon y o koszty) Dochód (przychód pomniejszony o koszty) Przychód (nie uwzględnia się kosztów) Nie ustala się przychodu ani dochodu Stawka podatku 19, 30, 40% Od 1 stycznia , 32% 19% 3% (w zależności od przedmiotu działalności) Ustalone w decyzji naczelnika urzędu skarbowego 21 Kwota wolna od podatku 2 789, 89 zł Brak Brak Brak 17

18 4. Zasady ustalania wysokości podatku w poszczególnych formach opodatkowania I. Zasady ogólne Wysokość podatku na zasadach ogólnych uzależniona jest od dochodu podatnika, na który wpływ mają w szczególności przychód oraz koszty uzyskania przychodu. Przedsiębiorca może odliczyć od przychodu (przy zachowaniu warunków określonych w ustawie) w szczególności: opłaty związane z miejscem prowadzenia działalności (także gdy taka działalność jest zarejestrowana w mieszkaniu) czynsz, opłata za energię elektryczną i wodę, wyposażenie biura, koszty remontów, zakupy towarów i materiałów do produkcji, odpisy amortyzacyjne związane z majątkiem firmy (np. samochodem, komputerem) opłaty za telefon i dostęp do Internetu opłaty za obsługę prawną i księgową, koszty podróży, prowizje bankowe, koszty odsetek od kredytów związanych z działalnością gospodarczą. Należy mieć także na uwadze, że koszt uzyskania przychodu mogą stanowić nie tylko wydatki ponoszone w trakcie prowadzenia działalności, ale także takie, które zostały poniesione przed jej rozpoczęciem, jak np. samochód, komputer, meble biurowe. Takie możliwości istnieją, nawet w sytuacji, w której nabycie tych środków nie zostało udokumentowane fakturami VAT. Jednorazowa amortyzacja Poczynając od dnia 1 stycznia 2007 r. dla niektórych podatników wprowadzona została, jako opcja, możliwość skorzystania z nowej metody amortyzacji polegającej na dokonaniu jednorazowego odpisu amortyzacyjnego. Jest ona jednak obwarowana pewnymi warunkami o charakterze zarówno podmiotowym, jak i przedmiotowym. Ponadto określono także dalsze zasady amortyzacji w sytuacji, 18

19 gdy podatnik skorzysta z omawianej preferencji. Prawo dokonania jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych przysługiwać będzie: 1) podatnikom, w roku podatkowym, w którym rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej, 2) małym podatnikom Przez małego podatnika ustawa rozumie podatnika, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości euro. Przeliczenia tej kwoty dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do zł. Kurs ten, zgodnie z tabelą nr 190/A/NBP/2007 z dnia 1 października 2007 r., wynosił 3,7680 zł za 1 euro. W związku z tym w 2008 r. małym podatnikiem jest ten podatnik, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w 2007 r. kwoty zł. Możliwość dokonania jednorazowo odpisu amortyzacyjnego nie będzie miała zastosowania do podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej, który w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie 2 lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia: 1) prowadził działalność gospodarczą samodzielnie lub jako wspólnik spółki niemającej osobowości prawnej, lub 2) działalność taką prowadził małżonek tej osoby, jeżeli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa. Możliwość dokonania jednorazowej amortyzacji ma zastosowane jedynie od określonych środków trwałych. Jednorazowe odpisy amortyzacyjne mogą być dokonywane od wartości początkowej składników majątku zaliczanych do wyodrębnionych grup w Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT), tj.: 1) grupa 3 kotły i maszyny energetyczne; 2) grupa 4 maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania; 3) grupa 5 specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty; 4) grupa 6 urządzenia techniczne; 5) grupa 7 środki transportu, z wyłączeniem samochodów osobowych; 6) grupa 8 narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie. Wyłączono możliwość zastosowania omawianych odpisów w odniesieniu do samochodów osobowych. Mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej, jeśli zdecydują się na skorzystanie z preferencji, mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do wskazanych powyżej grupy, muszą jednak pamiętać, iż łączna wartość tych odpisów amortyzacyjnych, niezależnie od ilości środków trwałych, w roku podatkowym nie może przekroczyć równowartości kwoty euro łącznej wartości odpisów amortyzacyjnych. W związku z tak zakreślonym limitem, trzeba pamiętać o dwóch istotnych 19

20 kwestiach. Po pierwsze, przy określaniu limitu podatnicy nie uwzględniają odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza zł. Po drugie, kwota limitu wyrażona w euro podlega przeliczeniu na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych. Kwotę przeliczenia zaokrągla się do zł. Kurs, zgodnie z tabelą nr 190/A/NBP/ z dnia 1 października 2007 r., wynosił 3,7680 zł za 1 euro, wobec powyższego, w roku 2008 równowartość limitu euro wynosi zł. Podatek liniowy W ramach zasad ogólnych można wybrać opodatkowanie podatkiem liniowym (19%). Podstawową zaletą tego typu opodatkowania jest niższa stawka, jednak przy stosunkowo niskich dochodach, zalety nieskiej stawki maleją, a niekiedy opłaca się pozostać przy opodatkowaniu skalą podatkową 6. Ponadto, opodatkowanie na podatkiem liniowym oznacza brak pewnych przywilejów, a w szczególności: 1) wspólnego opodatkowania z małżonkiem lub przez osoby samotnie wychowujące dziecko z dzieckiem; 2) odliczenia od dochodu: a) darowizn na cele społecznie użyteczne i kultu religijnego, b) ulgi rehabilitacyjnej, c) ulgi odsetkowej z tytułu spłaty kredytu zaciągniętego na cele mieszkaniowe; 3) obowiązujących niektórych podatników (na zasadzie praw nabytych w latach poprzednich) ulg: a) uczniowskiej, b) remontowej (obejmującej wydatki poniesione w latach ), c) inwestycyjnej, d) z tytułu budowy budynku z mieszkaniami na wynajem, oraz e) dużej ulgi mieszkaniowej (wydatki poniesione od dnia 1 stycznia 2005 r. nie podlegają już odliczeniu). Ponadto w przypadku wybrania opodatkowania stawką liniową nie można skorzystać: 1) ze zwolnienia z podatku dochodów uzyskanych z działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej, 2) ze zwolnienia z podatku dochodów z prowadzenia szkół, w części wydatkowanej na cele szkoły, oraz 3) z kwoty wolnej od podatku. Od stycznia 2009 r. podstawowa stawka w podatku dochodowym od osób fizycznych będzie wynosić 18%. 20