Obciążenia podatkowe a wzrost gospodarczy. Wstęp

Transkrypt

1 Iwona Wojciechowska-Toruńska * Obciążenia podatkowe a wzrost gospodarczy Wstęp Prezentacja Rocznej Analizy Wzrostu Gospodarczego 2015 (European Commission 2014a) rozpoczyna roczny cykl zarządzania gospodarczego znany pod nazwą tzw. Europejskiego semestru. Obejmuje on nadzór nad polityką budżetową, makroekonomiczną i strukturalną na szczeblu Unii Europejskiej w okresie przed przygotowaniem budżetów krajowych na następny rok i podjęciem związanych z tym decyzji. Od 2011 r. Europejski Semestr jest wykorzystywany do inicjowania i kształtowania ważnych reform budżetowych i strukturalnych w państwach członkowskich. Dokument AGS 2015 podkreśla znaczenie zatrudnienia, wzrostu gospodarczego i inwestycji jako priorytetowego pakietu w zarządzaniu gospodarczym Unii Europejskiej. Jednym z ważnych jego postanowień jest wypełnienie fiskalnej odpowiedzialności. W ostatnich latach dostosowania fiskalne w krajach UE były znaczące. Procedura nadmiernego deficytu została zdjęta z dziesięciu krajów od 2011 do 2014roku. Ścieżka dostosowań fiskalnych powinna uwzględniać różnorodność danego kraju. Kraje, które mają przestrzeń fiskalną powinny ją wykorzystać aby wspierać wzrost gospodarczy UE. Strategie fiskalne powinny być tak zaprojektowane aby sprzyjały wzrostowi gospodarczemu. Działania konsolidacyjne nie powinny się opierać tylko na ograniczeniach po stronie wydatkowej ale również na zmianach po stronie dochodowej. Po stronie dochodów ważne jest zapewnienie skutecznego i sprzyjającego wzrostowi gospodarczemu systemu podatkowego. Z przeglądu literatury finansów publicznych wynika, że im wyższy poziomu wzrostu gospodarczego tym niższy poziom stawek podatkowych. Niektórzy ekonomiści uważają, że podnoszenie stawek podatkowych sprzyja wzrostowi gospodarczemu a jeszcze inna grupa ekspertów jest zdania,że powinno się obniżać stawki w podatkach dochodowych i * Dr, Instytut Nauk Społecznych i Zarządzania Technologiami, Zakład Ekonomii, Wydział Organizacji i Zarządzania, Politechnika Łódzka, iwona.wojciechowska-torunska@p.lodz.pl,ul. Piotrkowska 266, Łódź, tel

2 zwiększać stawki w podatkach konsumpcyjnych. W poszukiwaniu optymalnych stawek podatkowych generowania wzrostu gospodarczego powstają pytania: przy jakim poziomie stawek podatkowych wzrost gospodarczego jest najwyższy czy wysokość stawek podatkowych w VAT jest neutralna wzrostu gospodarczego i czy dywersyfikacja stawek podatkowych VAT sprzyja wzrostowi gospodarczemu? Odpowiedź na te pytania wydaje się ważna kształtowania przyszłości finansów publicznych i przyszłej konstrukcji systemu podatkowego w Polsce. Celem głównym artykułu jest próba określenia poziomu średnich stawek podatkowych a w szczególności stawek Vat przyjaznych wzrostowi gospodarczemu. Cele szczegółowe to: porównanie krajów o wysokiej i niskiej średniej stawce podatkowej ze względu na tzw. Indeks wzrostu gospodarczego na przykładzie krajów Unii Europejskiej oraz Norwegii. porównanie krajów o najwyższym indeksie wzrostu gospodarczego ze względu na wysokość i dywersyfikację stawek podatkowych w VAT. W celu dokonania przybliżonej analizy poziomu wzrostu gospodarczego w krajach o zróżnicowanej polityce podatkowej wykorzystano tzw. indeks wzrostu gospodarczego (IWZ), który jest średnią arytmetyczną zunitaryzowanych indeksów Produktu Narodowego Brutto liczonego parytetem siły nabywczej (PNB), Produktu Krajowego Brutto w przeliczeniu na jednego mieszkańca (PKB per capita) oraz wskaźnika realnego wzrostu gospodarczego. Formuła wyliczenia indeksu wzrostu gospodarczego została przedstawiona w podrozdziale 2. Metody badawcze zastosowane w opracowaniu to: parametryczny opis szeregu szczegółowego, wielokryterialna metoda rangowania (zob.stabryła 2000) oraz unitaryzacja. 1. Polityka podatkowa a wzrost gospodarczy Trudna pozycja fiskalna wielu państw w Europie spowodowała w większości z nich reformy podatkowe. Pomimo trudności fiskalnych w latach trzy czwarte krajów członkowskich UE odnotowało wzrost dochodów z podatków bezpośrednich jak i pośrednich. Komisja Europejska (European Commission, 2013s.3-5) zaleca zamiast podnoszenia stawek podatkowych, obniżanie opodatkowania pracy i poszerzanie podstawy opodatkowania. Z badań wynika, że podwyższenie stawki opodatkowania pracy jest około trzy razy bardziej szkodliwe wzrostu gospodarczego niż takie samo (tzn. o tyle samo punktów procentowych)

3 podwyższenie stawki opodatkowania zysków kapitałowych (Konopczyński 2012). W Polsce przeprowadzono symulacje różnych wariantów obniżenia stawek podatków. Wynika z nich, że redukując obciążenie gospodarki podatkami z obecnych 33% PKB do 30% PKB, można by zwiększyć stopę wzrostu gospodarki o ok. 1/4 pkt. proc., co oznacza, że po 30 latach PKB byłby wyższy o 8% niż przy obecnych stawkach podatków (Konopczyński 2012). Polscy badacze dowiedli matematycznie, że znaczące przyspieszenie wzrostu gospodarczego można osiągnąć nawet zachowując wpływy podatkowe w dotychczasowej wysokości wystarczy odpowiednio zmodyfikować strukturę podatków, podnosząc opodatkowanie konsumpcji, a obniżając podatki dochodowe (Konopczyński 2012, s.690). Według Mankiw ea i Taylora wielu ekonomistów jest zdania, że podatki dochodowe można zastąpić podatkami konsumpcyjnymi. Podatek od wydatków konsumpcyjnych sprawia, że wszystkie oszczędności automatycznie trafiają na rachunek oszczędnościowy a to zwiększa motywację do oszczędzania (Mankiw i Taylor 2009, s.461). W badaniach wpływu różnych instrumentów polityki fiskalnej na wzrost gospodarczy wyróżnia się m.in. zaburzające i niezaburzające podatki (Ostaszewski 2010, s.254). Podatki niezaburzające to takie, które nie mają wpływu na podejmowane decyzje inwestycyjne w sektorze prywatnym. Podatki konsumpcyjne można traktować jako niezaburzające tempa wzrostu gospodarczego (Bleaney M., N.Gemmell, R. Kneller 2001, s.36-57). Jeżeli polityka fiskalna państw europejskich ma być skoncentrowana na generowaniu wzrostu gospodarczego to reforma polityki podatkowej powinna zachęcać ludzi do zwiększania oszczędności i inwestycji, które określają możliwości produkcyjne narodu. Jedna z głównych zasad ekonomii mówi, że poziom życia zależy od ilości wyprodukowanych dóbr i usług (Mankiw i Taylor 2009, s. 45). Generalnie potwierdza się tezę, że im wyższe jest obciążenie gospodarki podatkami, tym niższe przeciętne tempo wzrostu gospodarczego Angelopoulos, Economides i Kammas (2007), Lee i Gordon (2005). Ekonomiści Instytutu Brookings 1 - jednego z największych Amerykańskich tzw. Think Tanks 2, przestudiowali literaturę empiryczną różnych autorów z lat (Mendoza red. 1997; Garison i Lee 1992; Padovano i Galli 2001; Engen i Skinner 1992; Piketty, Saez i Stantcheva 2011) i stwierdzili, że pomimo różnych sposobów i różnych modeli kwantyfikowania podatków i wzrostu gospodarczego większość autorów doszło do wspólnego stwierdzenia, że długotrwałe obniżanie podatków finansowane przez 1 W.G.Gale, A.A. Samwick, Effects of Income Tax Changes on Economic Growth, Economic Studies at Brookings, September 2014, The Brookings Institutions 2 The Brookings Institutions został uznany za jeden z największych ThinkTanks w USA ze względu ilość trzystu niezależnych politycznie ekspertów współpracujących z tym instytutem.

4 rosnące deficyty, prawdopodobnie redukuje a nie zwiększa dochód narodowy w długim czasie. Generalnie można stwierdzić, że obniżanie stawek w podatkach dochodowych i wzrost stawek w podatkach konsumpcyjnych powinno zwiększać wzrost gospodarczy. 2. Analiza relacji wysokości średnich stawek podatkowych oraz indeksu wzrostu gospodarczego w krajach europejskich w latach W badaniu relacji wysokości średnich stawek podatkowych w VAT oraz indeksu wzrostu gospodarczego uwzględniono dwadzieścia osiem krajów UE i Norwegię. Spośród tej grupy krajów wyselekcjonowano dwie grupy krajów o najwyższej średniej stawce podatkowej i najniższej średniej stawce podatkowej 3. Mediana średnich stawek podatkowych lat wyniosła 30,27. Kraje o wysokiej stawce podatkowej to kraje o stawkach podatkowych powyżej mediany a ich średnia stawka podatkowa to 33,71%. Kraje o niskiej stawce podatkowej to kraje poniżej mediany. Średnia stawka podatkowa w krajach o niskich średnich stawkach podatkowych wyniosła 25,03%. Następnie przy pomocy metody rankingowej ustalono pozycje krajów w poszczególnych grupach. Kolejnym krokiem w badaniu była analiza krajów o najwyższym indeksie wzrostu gospodarczego w swoich grupach ze względu na występowanie dywersyfikacji stawek w VAT(podrozdział 3). Metoda rankingowa pomaga ustalić pozycje krajów o wysokich i niskich średnich stawkach podatkowych ze względu na wielkość indeksu wzrostu gospodarczego. Każdy kraj ma przypisaną rangę od 1 do 5 w odpowiedniej kategorii. Ranga najwyższa to 1, ranga najniższa to 5. Indeks wzrostu gospodarczego ( IWGi ) jest średnią arytmetyczną zunitaryzowanych miar wzrostu gospodarczego. Najlepsza odnotowana watość w ramach każdej miary/indeksu to 1. Maksymalna wartość indeksu wzrostu gospodarczego to 1, a najniższa to 0. Można to przedstawić w postaci następującej formuły: IWG i = PNB i +PKB i + PKB% i 3 (1) gdzie, IWG i indeks wzrostu gospodarczego ( od 0 do 1) w i- tym roku PNB ᵢ - zunitaryzowany Produkt Narodowy Brutto PPP w i - tym roku 3 Średnia stawka podatkowa została wyliczona przy pomocy średniej arytmetycznej uwzględniającej średnie stawki podatkowe w trzech głównych podatkach: PIT, CIT i VAT w latach

5 PKB ᵢ - zunitaryzowany Produkt Krajowy Brutto per capita w i - tym roku PKB% ᵢ - zunitaryzowany realny wzrost gospodarczy w i - tym roku Tabela 1 przedstawia zestawienie krajów europejskich o najwyższych średnich stawkach podatkowych oraz zunitaryzowane miary wzrostu gospodarczego w trzech kategoriach (PNB PPP; PKB per capita, dynamika wzrostu gospodarczego). Średnia stawka podatkowa to średnia arytmetyczna stawek w podatkach dochodowych i w podatku pośrednim od towarów i usług jakim jest popularny VAT w latach Tabela 1. Najwyższe średnie stawki podatkowe w krajach UE i w Norwegii w latach i znormalizowane indeksy wzrostu gospodarczego w trzech kategoriach 2013 Kraj Średnia stawka podatkowa w latach (%) PNB PNBᵢ PKB PKB i PKB% PKB% i Dania 39,6 45,35 0,59 59,8 0,53 0,5 0,24 Belgia 39,4 41,16 0,51 46,9 0,50 0,3 0,20 Niemcy 36,6 45,0 0,58 46,25 0,52 0,1 0,16 Holandia 36,1 46,2 0,61 50,79 0,55-0,7 0,00 Norwegia 35,3 66, ,83 1,00 0,7 1,00 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu (European Commision 2014a), Tabela 2. Indeks wzrostu gospodarczego (IWG i ) w grupie krajów europejskich o najwyższej średniej stawce podatkowej i ich ranking Kraj Średnia stawka podatkowa w latach ( %) IWG 2013 Dania 39,6 0,461 2 Belgia 39,4 0,375 4 Niemcy 36,6 0,384 3 Holandia 36,1 0,353 5 Norwegia 35,3 0,762 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie tabeli 1 i formuły (1) IWGᵢ Ranking Wykorzystując powyższą formułę (1) można stwierdzić, że w większości krajów o najwyższych średnich stawkach podatkowych poziom wzrostu gospodarczego jest na średnim poziomie. Norwegia wyróżnia się najwyższym indeksem wzrostu gospodarczego i jednocześnie najniższą średnią stawką podatkową (35,3%) wśród krajów o najwyższych

6 stawkach podatkowych. Maksymalnej średniej stawce podatkowej 39,6 % występującej w Danii, nie towarzyszy najniższy poziom wzrostu gospodarczego wśród krajów o najwyższych stawkach podatkowych. Dania i Belgia to kraje o podobnych średnich stawkach podatkowych ale różnych indeksach wzrostu gospodarczego. Można sądzić, że zależność im niższe średnie stawki podatkowe tym wyższy poziom wzrostu gospodarczego nie odnosi się do krajów o najwyższych średnich stawkach podatkowych, gdyż indeks wzrostu gospodarczego jest w tych krajach zróżnicowany. Wyjątkiem jest Norwegia. Poniżej zostanie przedstawione zestawienie najniższych średnich stawek podatkowych w krajach UE i znormalizowanych indeksów wzrostu gospodarczego w trzech kategoriach w 2013 r.. Tabela 3. Kraje UE o najniższej średnie stawce podatkowej i znormalizowane indeksy wzrostu gospodarczego w 2013r. Kraj Średnia stawka PNBᵢ PKB per capita PKBᵢ PKB%ᵢ podatkowa PNB (tys.usd) PKB% w latach (%) Łotwa 20,9 24,8 0,19 15,6 0,09 4,2 1,00 Litwa 21,65 22,4 0,14 15,35 0,08 3,7 0,9 Estonia 22,20 19, ,8 0,12 1,6 0,47 Bułgaria 23,08 23,0 0,00 7,49 0,00 1,1 0,37 Czechy 23,43 23,4 0,23 19,8 0,13-0,7 0,00 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu (European Commision 2014a), Tabela 4. Indeks wzrostu gospodarczego w grupie krajów UE o najniższej średniej stawce podatkowej i ich ranking Kraj Średnia stawka podatkowa w latach w (%) IWG 2013 Ranking Łotwa 20,9 0,424 1 Litwa 21,65 0,375 2 Estonia 22,20 0,227 3 Bułgaria 23,08 0,122 4 Czechy 23,43 0,120 5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli 3 i formuły (1) IWGᵢ Wśród krajów o najniższych średnich stawkach podatkowych indeks wzrostu gospodarczego jest zróżnicowany. Czechy to kraj w którym wskaźnik wzrostu gospodarczego

7 jest najniższy i jednocześnie wyróżnia się najwyższą średnią stawką podatkową. Łotwa to kraj o najwyższym indeksie wzrostu gospodarczego w krajach o najniższych stawkach podatkowych i najniższej średniej stawce podatkowej. Można stwierdzić, że w krajach o najniższych średnich stawkach podatkowych zależność wysokości stawek podatkowych od wzrostu gospodarczego jest odwrotnie proporcjonalna. Zadziwiający jest fakt, że dwa kraje Łotwa i Dania mają bardzo podobny poziom indeksu wzrostu gospodarczego, a ich średnie stawki podatkowe są ekstremalnie różne. Łotwa ma najniższą a Dania najwyższą stawkę podatkową. W tej sytuacji trudno mówić, że wysokość stawki opodatkowania ma wpływ na indeks wzrostu gospodarczego. Generalnie można stwierdzić, że pozytywna relacja między wysokością stawek podatkowych a wzrostem gospodarczym ma miejsce w krajach o niskich stawkach podatkowych, które jednocześnie są mniej zamożne niż kraje o najwyższych stawkach podatkowych. W tych drugich taka relacja nie jest obserwowana. 3. Analiza relacji wysokości i dywersyfikacji stawek podatkowych VAT oraz indeksu wzrostu gospodarczego w krajach europejskich w latach W dyskusji nad reformą podatkową coraz częściej pojawiają się argumenty za przesuwaniem ciężaru opodatkowania z podatków dochodowych na podatki konsumpcyjne, gdyż podatki konsumpcyjne nie są szkodliwe wzrostu gospodarczego. W poszukiwaniu optymalnej stawki podatkowej w podatkach konsumpcyjnych dokonano przybliżonej analizy wysokości stawek podatkowych w VAT oraz ich zróżnicowania w relacji do indeksu wzrostu gospodarczego wyliczonego w poprzednim podrozdziale. Poniższa analiza pozwoli odpowiedzieć na pytanie czy wysokość stawek podatkowych w VAT jest neutralna wzrostu gospodarczego i czy dywersyfikacja stawek podatkowych VAT sprzyja wzrostowi gospodarczemu? Tabela 5. Indeks wzrostu gospodarczego w 2013 (IWG 2013), dywersyfikacja VAT w krajach UE o najwyższej średniej stawce podatkowej i ich ranking Kraj Średnia stawka Dywersyfikacja VAT podatkowa w latach (%) (%) IWG 2013 Dania 39,6 25 0,461 2 Belgia 39,4 6, 12, 21 0,375 4 Niemcy 36, ,384 3 Holandia 36, ,353 5 Norwegia 35,3 8, 15, 25 0,762 1 Źródło: opracowanie własne Ranking

8 W grupie krajów o najwyższych średnich stawkach podatkowych najwyższe stawki VAT są w Norwegii oraz w Danii. Są to kraje, które wyróżniają się najwyższym indeksem wzrostu gospodarczego. Można wnioskować, że stawka podstawowa Vat w wysokości 25 % może skutkować wysokim indeksem gospodarczym jednak równie ważne jest zróżnicowanie stawek podatkowych ( przykład Norwegii). Większość krajów w tej grupie krajów europejskich ma niższe stawki Vat niż 25% i odpowiednio niższy poziom indeksu wzrostu gospodarczego. Przyjrzyjmy się relacjom wzrostu gospodarczego i stawkom Vat w krajach o najniższej średniej stawce podatkowej (tab.6). Tabela 6. Indeks wzrostu gospodarczego w 2013 (IWG 2013), dywersyfikacja VAT w krajach UE o najniższej średniej stawce podatkowej i ich ranking Średnia stawka podatkowa w latach IWG 2013 Dywersyfikacja Ranking VAT(%) Łotwa 20,9 0,425 12, 21 1 Litwa 21,65 0,375 5, 9, 21 2 Estonia 22,20 0,227 9, 20 3 Bułgaria 23,08 0,122 9, 20 4 Czechy 23,43 0,120 5, 8, 18, 21 5 Źródło: Opracowanie własne. W grupie krajów europejskich o najniższych średnich stawkach podatkowych najwyższa stawka podstawowa Vat 21% jest w trzech krajach, na Łotwie, na Litwie i w Czechach. W krajach tych wraz ze wzrostem dywersyfikacji stawek od podatku od towaru i usług maleje indeks wzrostu gospodarczego. Czechy są przykładem kraju w którym stosuje się aż cztery różne stawki Vat i jednocześnie jest krajem o najniższym indeksie wzrostu gospodarczego. Na Łotwie wyróżnia się dwa razy mniej rodzajów stawek Vat niż w Czechach a indeks wzrostu gospodarczego jest najwyższy i prawie czterokrotnie wyższy niż w Czechach. Obniżenie stawki podatkowej o 1pp powoduje większe obniżenie indeksu wzrostu gospodarczego niż wzrost dywersyfikacji o jedną stawkę. Wydaje się, że wysokie stawki podstawowe Vat a dopiero potem dywersyfikacja stawek Vat o co najwyżej trzech rodzajach stawek i są przyjazne wzrostu indeksu wzrostu gospodarczego. Tabela 7 przedstawia kraje o podobnym indeksie wzrostu gospodarczego ale o ekstremalnie różnych średnich stawkach podatkowych. Tabela 7. Zestawienie krajów europejskich o podobnej wartości indeksu wzrostu gospodarczego w 2013 (IWG 2013), ich dywersyfikacja VAT i ich ranking

9 Kraj Średnia stawka Dywersyfikacja VAT podatkowa w latach (%) (%) IWG 2013 Dania 39,6 25 0,461 1 Łotwa 20,9 12, 21 0,425 2 Belgia 39,4 6, ,375 3 Litwa 21,65 5, 9, 21 0,375 3 Źródło: opracowanie własne Ranking Wśród badanych krajów dwa kraje Belgia i Litwa mają taki sam indeks wzrostu gospodarczego. Kraje te mają również taką samą stawkę podstawową Vat, która wynosi 21%. W obu krajach występuje dywersyfikacja podatku od towarów i usług a ilość stawek podatkowych Vat nie przekracza liczby trzy. Ten sam poziom indeksu wzrostu może być osiągnięty zarówno w kraju o najwyższych średnich stawkach podatkowych jak i w kraju o najniższych średnich stawkach podatkowych. Generalnie można stwierdzić, że bez względu na zamożność kraju i wysokość średnich stawek podatkowych optymalnym poziomem stawki podstawowej Vat jest poziom 21% przy warunku dywersyfikacji stawek Vat. Z kolei optymalnym poziomem indeksu wzrostu gospodarczego wydaje się być wartość 0,375. Wyższa wartość indeksu wzrostu gospodarczego jest bardziej prawdopodobna przy stawce wyższej niż 21% i braku dywersyfikacji Vat, czego przykładem jest przypadek Danii. Trudno mówić, że wzrost stawek Vat jest neutralny wzrostu gospodarczego Podsumowanie W poszukiwaniu optymalnych stawek podatkowych należy brać pod uwagę nie tylko tempo wzrostu gospodarczego ale również poziom zamożności obywateli. W krajach o wysokich średnich stawkach podatkowych indeks wzrostu gospodarczego był na podobnym poziomie jak w krajach o najniższych średnich stawkach podatkowych. W krajach zamożnych wysokość stawek Vat jest wyższa niż w krajach mniej zamożnych. Wydaje się, że w krajach o wysokim indeksie wzrostu gospodarczego i jednocześnie ogólnie wysokim poziomie stawek podatkowych, optymalna stawka podstawowa Vat powinna należeć do przedziału od 21% do 25%. Stawki Vat powinny być zróżnicowane, daje to większe szanse na wysoki indeks wzrostu gospodarczego. Wyjątkiem jest Dania która ma tylko jedną stawkę w podatku Vat-25% i najwyższy poziom indeksu wzrostu gospodarczego. W krajach o najniższych średnich stawkach podatkowych indeksy wzrostu gospodarczego są w niektórych przypadkach podobne do krajów o wysokich średnich stawkach podatkowych. Przykładem na to są takie kraje jak:

10 Litwa, Łotwa, Niemcy i Belgia. Wyższa wartość indeksu wzrostu gospodarczego jest bardziej prawdopodobna przy stawkach podstawowych powyżej 21% i braku dywersyfikacji Vat. Powyższe wnioski mogą być cenne przyszłej kondycji polskich finansów publicznych i przyszłej polskiej polityki podatkowej. Polska jest krajem o średniej stawce podatkowej 28,9% co oznacza, że mieści się w grupie krajów poniżej mediany średnich stawek podatkowych lat , czyli poniżej 30,27. Polska nie jest ani w grupie krajów najzamożniejszych w Europie ani w grupie krajów o najwyższych średnich stawkach podatkowych tego wydaje się, że wzrost średniej stawki podatkowej nie wpłynąłby pozytywnie na indeks wzrostu gospodarczego. Jeżeli mamy na uwadze wysokość i dywersyfikację stawek w Vat to stawką optymalną podstawową Vat Polski powinna być stawka 21% z zachowaniem dywersyfikacji podatkowej ale najlepiej z dwoma stawkami Vat. Jeżeli polski indeks wzrostu gospodarczego miałby być na wyższym poziomie niż 3,75 to wówczas należałoby rozważyć wprowadzenie jednej stawki w podatku Vat na poziomie co najmniej 21% ale nie wyższym niż 25%. Streszczenie Przyszłość finansów publicznych w Polsce zależy między innymi od efektywności polityki podatkowej. Z przeglądu literatury wynika, że rodzaje podatków oraz konstrukcja podatkowa mają znaczenie wzrostu gospodarczego. W artykule dokonano analizy średnich obciążeń podatkowych w krajach o zróżnicowanych stawkach podatkowych i zróżnicowanym poziomie zamożności. Wyeksponowano nie tylko wysokość stawek podatkowych ale skupiono się na wpływie wysokości i dywersyfikacji stawek Vat na tzw. indeksu wzrostu gospodarczego, który został skonstruowany w oparciu o trzy podstawowe miary wzrostu gospodarczego. Metody badawcze zastosowane w opracowaniu to: parametryczny opis szeregu szczegółowego, wielokryterialna metoda rangowania oraz unitaryzacja. Wydaje się, że w krajach o wysokim indeksie wzrostu gospodarczego i jednocześnie ogólnie wysokim poziomie stawek podatkowych, optymalna stawka podstawowa Vat powinna należeć do przedziału od 21% do 25%. Stawki Vat powinny być zróżnicowane, daje to większe szanse na wysoki indeks wzrostu gospodarczego. Wyjątkiem jest Dania która ma tylko jedną stawkę w podatku Vat-25% i najwyższą wartość indeksu wzrostu gospodarczego. Bibliografia 1. Angelopoulos K., Economides G., Kammas P., Tax-spending Policies and Economic Growth: Theoretical Predictions and Evidence from the OECD, European Journal of Political Economy 2007, nr 23(4).

11 2. Bleaney M., N.Gemmell, R. Kneller, 2001,Testing the Endogenous Growth Model: Public expenditure, Taxation and Growth Over the Long Run, Canadian Journal of Economics 34(1), s.36-57]. 3. Engen, E.M., i Skinner J , Fiscal Policy and Economic Growth, Cambridge: National Bureau of Economic Research Working Paper European Commission, Gaelle Garnier (red.), Recent reforms of Tax Systems in the EU: Good and Bad news, Brussels 2013, s European Commission, 2014 a, Annual Growth Survey 2015, Brussels, COM(2014) 902 final. 6. European Commission, 2014 b, Taxation trends in the European Union. Data for the EU Member States, Iceland and Norway. Eurostat Statistical Book, Brussels. 7. Gale W.G., Samwick A.A., Effects of Income Tax Changes on Economic Growth, Economic Studies at Brookings, September 2014, The Brookings Institutions. 8. Garrison, Ch.B., and Feng-Yao Lee, 1992, Taxation, Aggregate Activity and Economic Growth: Further Cross-country Evidence on Some Supply-Side Hypotheses, Economic Inquiry 30 (1): Lee Y., Gordon R., Tax Structure and Economic Growth, Journal of Public Economics 2005, nr Konopczyński M., Wpływ opodatkowania na wzrost gospodarczy, Ekonomista nr 6, Warszawa 2012 s Mankiw N. G, i Taylor M.P, Makroekonomia, PWE, Warszawa 2009, s Mendoza, E.G., Milesi-Ferretti G.M., Asea P.,1997, On the Ineffectiveness of Tax Policy in Altering Long-Run Growth: Harberger's Superneutrality Conjecture, Journal of Public Economics 66 (1): Ostaszewski J., 2010, Finanse,, Difin, Warszawa. 14. Padovano F., Emma G., 2001, Tax Rates and Economic Growth in the OECD Countries ( ), Economic Inquiry 39 (1): Pordata, publiczny serwis danych statystycznych Portugalii oraz krajów UE, dostęp Piketty, T., Saez E., Stantcheva S., 2011, Optimal Taxation of Top Labor Incomes: A Tale of Three Elasticities, Cambridge: National Bureau of Economic Research Working Paper Stabryła A., 2000, Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, PWN, Warszawa.