OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

Transkrypt

1 OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

2 FILOZOFIA ZARZĄDZANIA Systemy zarządzania przedsiębiorstwem wywodzą się z filozofii TQM (Total Quality Menagement). Podstawą założenia TQM jest uwzględnienie wszystkich systemów i elementów składających się na zintegrowany system zarządzania. Tymi elementami są: 1. System zarządzania jakością, 2. System zarządzania środowiskiem 3. System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy

3 MODEL SYSTEMU ZARZĄDZANIA BHP PRZYJĘTY W NORMACH SERII PN-N Jednym z elementów etapu planowania jest : - identyfikacja zagrożeń - ocena ryzyka zawodowego

4 RYZYKO ZAWODOWE - definicja Prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy

5 ISTOTA RYZYKA ZAWODOWEGO RYZYKO ZAWODOWE ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z PROCESU PRACY SĄ TO ŚRODKI : TECHNICZNE, ORGANIZACYJNE, LUDZKIE - OGRANICZAJĄCE ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z PROCESU PRACY POMNIEJSZONE O

6 ISTOTA RYZYKA ZAWODOWEGO 2 Funkcje CIĘŻKOŚCI możliwej szkody jako skutku zagrożenia PRAWDOPODOBIEŃSTWA - częstotliwość i czas narażenia - prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia - sposoby unikania lub ograniczenia szkody

7 Czym jest ryzyko? Kombinacja - częstości lub - prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia wywołującego zagrożenie i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem.

8 Czym jest ryzyko zawodowe? Ryzyko zawodowe oznacza prawdopodobieństwo z jakim ktoś może zostać poszkodowany z związku z istniejącym zagrożeniem. Czym jest ocena ryzyka zawodowego? 1. Uważnym przyjrzeniem się wykonywanej pracy oraz miejscu, w którym jest ona wykonywana i ustaleniem jakie czynniki (np. hałas) mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie pracownika. 2. Stwierdzeniem, czy zastosowano wystarczające środki chroniące pracowników przed niekorzystnym oddziaływaniem tych czynników, czy też należy podjąć dalsze działania prewencyjne i zastosować dodatkowe środki ochrony.

9 Czym jest ocena ryzyka zawodowego? Dariusz Smoliński Poradnik Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy to świadomy proces podejmowania decyzji o możliwości wykonywania pracy w określonych warunkach środowiska pracy.

10 Regulacje prawne Art. 226 Kodeksu pracy Pracodawca: 1. Ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywana pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko, 2. Informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Art Kodeksu pracy Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności: obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 stycznia 2005 r. w sprawie sposobu dokonywania oceny ryzyka dla zdrowia i dla środowiska stwarzanego przez substancje nowe (Dz. U. nr 16, poz. 138) 2. Sposób dokonywania oceny ryzyka : 1) dla zdrowia człowieka z uwagi na toksyczne działanie substancji nowej, 2) dla zdrowia człowieka z uwagi na fizykochemiczne właściwości substancji nowej, 3) dla środowiska.

11 Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2004 r. nr 125, poz. 1317) Art Służba medycyny pracy jest właściwa do realizowania zadań z zakresu : 1) Ograniczania szkodliwego wpływu pracy na zdrowie, w szczególności poprzez: b) rozpoznawanie i ocenę ryzyka zawodowego w środowisku pracy oraz informowanie pracodawców i pracujących o możliwości wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych będących jego następstwem. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (DZ. U. nr 81, poz. 716) Przed wyborem środka zapobiegawczego pracodawca dokonuje oceny ryzyka zawodowego, na jakie jest lub może być narażony pracownik, uwzględniając w szczególności: 1) klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych; 2) rodzaj, stopień oraz czas trwania narażenia na działanie szkodliwego czynnika biologicznego; 3) informację na temat: a) potencjalnego działania alergizującego lub toksycznego szkodliwego czynnika biologicznego, b) choroby, która może wystąpić w następstwie wykonywanej pracy, c) stwierdzonej choroby, która ma bezpośredni związek z wykonywaną pracą; 4) wskazówki organów właściwej inspekcji sanitarnej, Państwowej Inspekcji Pracy oraz jednostek służby medycyny pracy.

12 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bhp związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. nr 11, poz. 86) 2. Pracodawca jest obowiązany do ustalenia, czy w środowisku pracy występuje czynnik chemiczny stwarzający zagrożenie oraz do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez ten czynnik W ocenie ryzyka zawodowego pracodawca jest obowiązany uwzględnić : 1) niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego, 2) otrzymane od dostawcy informacje dotyczące zagrożenia czynnikiem chemicznym oraz zaleceń jego bezpiecznego stosowania, w szczególności zawarte w karcie charakterystyki, 3) rodzaj, poziom i czas trwania narażenia, 4) wartości NDS w środowisku pracy, jeżeli zastały ustalone, 5) wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym jeżeli zostały ustalone, 6) efekty działań zapobiegawczych, 7) wyniki oceny zdrowia pracowników, jeżeli taka ocena została przeprowadzona, 8) warunki pracy przy użytkowaniu czynników chemicznych z uwzględnieniem ilości tych czynników.

13 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 marca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 49, poz. 330); zmiany Dz. U. nr 108 z 2008 r. poz Pracodawca realizuje obowiązek zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności przez zapobieganie zagrożeniom związanym z wykonywaną pracą, właściwą organizację pracy, stosowanie koniecznych środków profilaktycznych oraz informowania i szkolenie pracowników. 2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, powinien być realizowany na podstawie ogólnych zasad dotyczących zapobiegania wypadkom i chorobom związanym z pracą, w szczególności przez : zapobieganie zagrożeniom, przeprowadzanie oceny związanego z zagrożeniami, które nie mogą być wykluczone, likwidowanie zagrożeń u źródeł ich powstawania, dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości pracownika, w szczególności przez odpowiednie projektowanie i organizowanie stanowisk pracy, dobór maszyn i innych urządzeń technicznych oraz narzędzi pracy, a także metod produkcji i pracy z uwzględnieniem zmniejszenia uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie oraz ograniczenia negatywnego wpływu takiej pracy na zdrowie pracownika, stosowanie nowych rozwiązań technicznych, zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych, urządzeń, substancji i innych materiałów bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi, nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej, instruowanie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

14 39 a.1. Pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych oraz zmianie organizacji pracy. Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac. 2. Stosowane w następstwie oceny ryzyka zawodowego środki profilaktyczne, metody oraz organizacja pracy powinny : 1) zapewnić zwiększenie poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników; 2) być zintegrowane z działalnością prowadzoną przez pracodawcę na wszystkich poziomach struktury organizacyjnej zakładu pracy. 3. Pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności : 1) Opis ocenianego stanowiska pracy, w tym szczególnie : a) stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, b) wykonywanych zadań, c) występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy, d) stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, e) osób pracujących na tym stanowisku; 2) Wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko; 3) Datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

15 Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 lipca 2010 roku w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. nr 138, poz. 931) 4.4. Pracodawca dokonuje kompleksowej oceny ryzyka związanego z możliwością wystąpienia w miejscach pracy atmosfery wybuchowej, biorąc pod uwagę co najmniej: 1) Prawdopodobieństwo i czas występowania atmosfery wybuchowej; 2) Prawdopodobieństwo wystąpienia oraz uaktywnienia się źródeł zapłonu; 3) Eksploatowane przez pracodawcę instalacje, używane substancje i mieszaniny, zachodzące procesy i ich wzajemne oddziaływanie; 4) Rozmiary przewidywanych skutków wybuchu Ocena ryzyka obejmuje również miejsca pracy, które są albo mogą być połączone poprzez otwory z innymi miejscami, gdzie może wystąpić atmosfera wybuchowa. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn. zm.) Pracodawca jest obowiązany oceniać ryzyko zawodowe występujące przy ręcznych pracach transportowych, w szczególności biorąc pod uwagę: 1) masę przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaj i położenie środka ciężkości, 2) warunki środowiska pracy, w tym w szczególności temperaturę i wilgotność powietrza oraz poziom czynników szkodliwych dla zdrowia, 3) organizację pracy, w tym stosowane sposoby wykonywania pracy, 4) indywidualne predyspozycje pracownika, takie jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia.

16 Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. Nr 157, poz. 1318) Pracodawca ocenia ryzyko zawodowe związane z narażeniem pracowników na hałas lub drgania mechaniczne, wynikające z cech miejsca pracy oraz ze stosowanych w konkretnych warunkach środków lub procesów pracy, ze szczególnym uwzględnieniem: 1) poziomu i rodzaju narażenia, włącznie z narażeniem na hałas impulsowy lub drgania mechaniczne przerywane i powtarzające się wstrząsy; 2) czasu trwania narażenia, w tym czasu pracy w godzinach nadliczbowych, oraz obowiązujących u pracodawcy systemów i rozkładów czasu pracy; 3) wartości NDN oraz wartości progów działania dla hałasu lub drgań mechanicznych; 4) skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, w tym należących do grup szczególnego ryzyka; 5) skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i drganiami mechanicznymi; 6) informacji dotyczących poziomu emisji hałasu lub drgań mechanicznych, dostarczanych przez producenta środków pracy; 7) istnienia alternatywnych środków pracy, zaprojektowanych do ograniczenia emisji hałasu lub drgań mechanicznych; 8) informacji uzyskanych w wyniku profilaktycznych badań lekarskich pracowników; 9) pośrednich skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i sygnałami bezpieczeństwa lub innymi dźwiękami, które pracownik powinien obserwować w celu ograniczenia ryzyka wypadku przy pracy; 10) skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i substancjami chemicznymi o działaniu szkodliwym na narząd słuchu (substancjami ototoksycznymi), jeżeli umożliwia to stan wiedzy technicznej i medycznej; 11) dostępności środków ochrony indywidualnej przed hałasem lub drganiami mechanicznymi o odpowiedniej charakterystyce tłumienia; 12) pośrednich skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikających z oddziaływań drgań mechanicznych na środki pracy lub miejsce pracy, takich jak zakłócenia stabilności konstrukcji lub złączy, utrudnione operowanie elementami sterowniczymi, nieprawidłowości w odczytach wskazań aparatury kontrolno-pomiarowej; 13) wpływu niskich temperatur i zwiększonej wilgotności na pracowników narażonych na działanie drgań mechanicznych, a szczególnie drgań miejscowych. 2. Ocena ryzyka zawodowego, o której mowa w ust. 1, powinna być udokumentowana w sposób przyjęty u danego pracodawcy oraz dokonywana każdorazowo, gdy nastąpiły zmiany warunków wykonywania pracy lub jeśli konieczność weryfikacji wykażą wyniki profilaktycznych badań lekarskich pracowników.

17 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz. U. poz. 696) 3.1. Przed wyborem środków, o których mowa w 2, pracodawca dokonuje oceny ryzyka zawodowego zranienia ostrym narzędziem oraz przeniesienia zakażenia w wyniku ekspozycji na krew lub inny potencjalnie zakaźny materiał biologiczny na danym stanowisku pracy Ocenę ryzyka, o której mowa w ust. 1, przeprowadza się: 1) okresowo, nie rzadziej niż raz na dwa lata, 2) W każdym przypadku wystąpienia na stanowisku pracy zmian mających lub mogących mieć znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników w miejscu pracy

18 Kiedy dokonujemy oceny ryzyka zawodowego Zaleca się przeprowadzać ocenę ryzyka zawodowego okresowo i zawsze wówczas, gdy wykorzystywane do jego oceny informacje straciły swoją aktualność, a w szczególności w następujących sytuacjach : 1. Przy tworzeniu nowych stanowisk pracy, 2. Przy wprowadzaniu zmian na stanowiskach pracy (np. technologicznych lub organizacyjnych), 3. Po zmianie obowiązujących wymagań, odnoszących się do ocenianych stanowisk pracy, 4. Po wprowadzeniu zmian w stosowanych środkach ochronnych.

19 Kiedy należy przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się dla wykonywanych prac w zakładzie, w szczególności przy: doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowaniu substancji i mieszanin chemicznych, występowaniu szkodliwych czynników biologicznych, pracy w narażeniu na hałas i drgania mechaniczne, ręcznym transporcie ładunków, zmianie organizacji pracy. Co ważne pod uwagę bierze się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac! Środowisko pracy to warunki środowiska materialnego (określonego czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi), w którym odbywa się proces pracy.

20 CELE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO Cel podstawowy: Zapewnienie poprawy warunków pracy i ochrony życia i zdrowia pracujących 1. Zidentyfikowanie zagrożeń związanych z pracą oraz oszacowanie i wyznaczenie dopuszczalności związanego z nim ryzyka zawodowego, a w następstwie zastosowanie odpowiednich środków ochrony, z uwzględnieniem obowiązujących wymagań prawa 2. Wykazanie, zarówno pracownikom i/lub ich przedstawicielom, jak i organom nadzoru i kontroli, że przeprowadzono identyfikację zagrożeń i zastosowano właściwe środki ochrony, eliminujące i/lub ograniczające ryzyko zawodowe związane z zagrożeniami

21 3. Dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia stanowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy dostosowanych do możliwości psychofizycznych pracowników 4. Sprawdzenie, czy stosowane obecnie środki ochrony przed zagrożeniami w miejscu pracy są odpowiednie 5. Ustalenie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego, jeżeli są one potrzebne 6. Zapewnienie, że stosowane środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, a także zmiany technologii oraz metod i organizacji pracy, podejmowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego, służą poprawie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników

22 Cele oceny ryzyka Celem oceny ryzyka zawodowego jest doprowadzenie tego ryzyka do poziomu dopuszczalnego. Jest to taki poziom, przy którym wielkość strat związanych z aktywizacją danego zagrożenia jest możliwa do zaakceptowania. Wykonywane prace w mniejszym lub większym stopniu mogą zagrażać życiu lub zdrowiu pracowników. Prawidłowe przeprowadzenie procesu oceny ryzyka zawodowego oraz stosowanie środków profilaktycznych jest jednocześnie elementem bezpośrednio chroniącym zdrowie i życie pracowników, jak i pośrednio poprzez podnoszenie świadomości o istnieniu zagrożeń w miejscu pracy oraz o sposobach bezpiecznego wykonywania pracy.

23 ZASADY DOKONYWANIA OCENY PN-N-18002:2011 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego Ocena ryzyka jest jednym z obowiązków pracodawcy. Jej głównym celem jest zapewnienie poprawy warunków pracy oraz ochrony życia i zdrowia pracowników. W systemie zarządzania bezpieczeństwem i higiena pracy ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się w sposób usystematyzowany i postrzega się ją jako proces ciągły. Współudział pracowników w jej przeprowadzeniu zwiększa ich zaangażowanie w rozwiązywaniu problemów bhp i wpływa na lepszą realizację wynikających z niej działań zapobiegawczych.

24 Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka zawodowego Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza zespół, w skład którego mogą wchodzić: - pracownik służby bhp - lekarz medycyny pracy, - osoby kierujący pracownikami, - pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę, - eksperci spoza organizacji. Zaleca się, aby zespół oceniający ryzyko zawodowe składał się z osób, które: - znają i rozumieją zasady oceny ryzyka zawodowego, - mają wiedzę niezbędną do identyfikowania zagrożeń na stanowiskach pracy, - umieją ocenić szkodliwe następstwa występujących zagrożeń, - umieją określić prawdopodobieństwo wystąpienia niekorzystnych dla zdrowia i życia tych zagrożeń, - umieją formułować propozycje działań prowadzących do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego

25 ZASADY DOKONYWANIA OCENY c.d. 1. Ocena ryzyka zawodowego obejmuje wszystkie stanowiska pracy, zarówno stacjonarne jak i niestacjonarne. 2. Dopuszcza się, jeżeli jest to możliwe, wyróżnienie grup stanowisk, na których występują te same zagrożenia. 3. Ocena nie musi być wówczas przeprowadzana dla każdego z tych stanowisk z osobna. 4. Na ogół wystarczy identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka przeprowadzona dla jednego stanowiska z każdej grupy.

26 W praktyce ocena ryzyka zawodowego oznacza systematyczne: - identyfikowanie, - monitorowanie i - badanie wszystkich aspektów pracy w celu określenia związanych z nią zagrożeń, które mogą spowodować wypadek przy pracy, chorobę lub złe samopoczucie pracownika i stwierdzenia, czy zagrożenia te mogą być wyeliminowane, a jeżeli nie, to jakie środki ochrony powinny być zastosowane w celu odpowiedniego ograniczenia wynikającego z nich ryzyka zawodowego

27 PRZYGOTOWANIE (PLAN) OCENY RYZYKA W celu realizacji obowiązku dokonania oceny ryzyka zawodowego zaleca się przygotowanie, w konsultacji z pracownikami, planu działań odnoszących się do oceny ryzyka i jego udokumentowanie. Plan działań powinien obejmować : 1. Wyznaczenie osób odpowiedzialnych za planowanie i koordynowanie działań związanych z oceną ryzyka. 2. Wyznaczenie odpowiednich osób do przeprowadzenia oceny. 3. Szkolenie osób wyznaczonych do prowadzenia oceny ryzyka. 4. Zaangażowanie przedstawicieli kierownictwa i pracowników w ocenę ryzyka.

28 5. Zapewnienie osobom oceniającym ryzyko dostępu do odpowiednich informacji i zasobów (w tym potrzebnych konsultacji i usług). 6. Planowanie i realizację wynikających z oceny ryzyka działań, mających na celu wyeliminowanie lub ograniczenie ryzyka zawodowego. 7. Monitorowanie stosowanych środków ochrony w celu zapewnienia, że są one przez cały czas skuteczne. 7. Dokumentowanie oceny ryzyka. 9. Informowanie pracowników o wynikach oceny ryzyka i podejmowanych w jej wyniku działaniach zmierzających do wyeliminowania lub ograniczenia tego ryzyka. 10. Przegląd i kontrolę wyników oceny ryzyka zawodowego oraz jej weryfikacje.

29 PLAN DZIAŁAŃ ZWIĄZANY Z OCENĄ RYZYKA ZAWODOWEGO w 1. Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu spełnienie wymogów przepisów art. 226 Kodeksu pracy oraz 39 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz z późn. zm.), który nakłada na pracodawcę obowiązek informowania pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą oraz dokumentowania tego ryzyka. 2. Wprowadza się do obowiązkowego stosowania niżej wymienione wymagania w zakresie sporządzania i sposobu informowania oraz dokumentowania oceny ryzyka zawodowego. 3. Pracodawca powołuje zespół w składzie : Przedstawiciel pracodawcy Inspektor bhp Lekarz medycyny pracy.. Pracownicy. z zadaniem planowania i koordynowania działań związanych z procesem oceny ryzyka zawodowego oraz jej przeprowadzenia i udokumentowania. 4. Przedstawiciel pracodawcy jest odpowiedzialny za przeszkolenie zespołu oceniającego ryzyko, zapewnienie dostępu do niezbędnych informacji oraz monitorowanie procesu oceny. 5. Oceną ryzyka należy objąć następujące stanowiska pracy:

30 6. Zespół przedstawi pracodawcy na piśmie wykonaną ocenę ryzyka zawodowego celem jej akceptacji do dnia 6. Pracodawca zapozna osoby kierujące pracownikami z ryzykiem zawodowym występującym na stanowiskach pracy, zgodnie z opracowaną oceną ryzyka. 8. Pracodawca lub osoby kierujące pracownikami, odpowiedzialni za przeprowadzenie instruktażu na stanowiskach pracy, poinformują wszystkich pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą na ich stanowiskach. 9. Każdy z pracowników własnoręcznym podpisem dokumentuje fakt zapoznania się z oceną ryzyka zawodowego na swoim stanowisku pracy. Podpisane oświadczenia zostaną przekazane do Działu Kadr zakładu pracy w celu włączenia ich do akt osobowych. 10.Wzór oświadczenia o zapoznaniu się z oceną ryzyka zawodowego stanowi Załącznik Nr 1 do Planu. 11. Ocena ryzyka w formie pisemnej przechowywana będzie w dokumentacji bhp zakładu pracy. 12. Za przegląd i kontrolę wyników oceny ryzyka oraz jej weryfikację odpowiedzialny jest pracownik służby bhp.. podpis pracodawcy

31 Zebranie informacji potrzebnych do oceny ryzyka zawodowego Identyfikacja zagrożeń Analiza ryzyka zawodowego Przebieg oceny ryzyka zawodowego wg PN-N Oszacowanie ryzyka zawodowego Wyznaczanie dopuszczalności ryzyka zawodowego Czy są potrzebne działania korygujące i/lub zapobiegawcze? NIE Ocena ryzyka zawodowego TAK Opracowanie planu działań korygujących i/lub zapobiegawczych Okresowe przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego Realizacja planu

32 Określenie charakterystyki obiektu Identyfikacja zagrożeń Analiza ryzyka Szacowanie ryzyka Ocena ryzyka Algorytm oceny ryzyka wg Pana Adama Słomki Wartościowanie ryzyka Czy wymagane są działania ograniczające lub eliminujące ryzyko TAK NIE Okresowa ocena ryzyka Zarządzanie ryzykiem zawodowym Wybór działań ograniczających lub eliminujących ryzyko Realizacja działań ograniczających lub eliminujących ryzyko Ograniczanie lub eliminowanie ryzyka

33 DEFINICJE > Analiza ryzyka badanie ryzyka obejmujące określenie granic obiektu, identyfikację zagrożeń oraz szacowanie ryzyka > Identyfikacja zagrożeń proces rozpoznawania tego, czy zagrożenie istnieje, oraz definiowanie jego charakterystyk > Ocena ryzyka proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka > Szacowanie ryzyka nadanie materialnej cechy elementom ryzyka : - ocena prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia, - określenie stopnia możliwej straty > Wartościowanie ryzyka (wyznaczanie dopuszczalności ryzyka) formułowanie sądu o ryzyku, określenie wartości ryzyka według przyjętych kryteriów.

34 ŹRÓDŁA INFORMACJI 1. Dane techniczne o stosowanych na stanowisku maszynach i urządzeniach, 2. Dokumentacja techniczno ruchowa (DTR) i instrukcje bhp, 3. Wyniki pomiarów czynników szkodliwych i niebezpiecznych, a także uciążliwości stanowiska pracy, 4. Dokumentacja powypadkowa, chorób zawodowych, zdarzeń potencjalnie wypadkowych, 5. Obserwacja czynników zewnętrznych, które mogą wpłynąć na stanowisko pracy, np. pogoda, 6. Analiza organizacji działań, których celem jest zapewnienie właściwych warunków pracy, 7. Przepisy prawne i inne dokumenty normatywne, 8. Obserwacja zadań wykonywanych na stanowisku pracy, 9. Obserwacja zadań wykonywanych poza stanowiskiem pracy, 10. Karty charakterystyk substancji chemicznych, 11. Wywiady z pracownikami, 12. Literatura naukowo techniczna, 13. Obserwacja stanowiska pracy,

35 Zagrożenia możemy zidentyfikować na podstawie analizy informacji dotyczących: > Lokalizacji stanowiska pracy i realizowanych na nim zadań, > Osób pracujących na stanowisku, w tym: kobiet w ciąży, młodocianych i niepełnosprawnych, > Stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywanych operacji technologicznych, > Wykonywanych czynności oraz sposobu i czasu ich wykonywania, > Wymagań przepisów prawnych i norm, odnoszących się do stanowiska, > Zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane i ich źródeł, > Możliwych skutków występujących zagrożeń, > Stosowanych środków ochronnych, > Wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych, chorób zawodowych oraz awarii,

36 IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ To proces rozpoznawania tego, czy zagrożenie istnieje, oraz definiowanie jego charakterystyk Wynikiem identyfikacji zagrożeń powinno być: - pełne zidentyfikowanie występujących na stanowiskach pracy zagrożeń

37 WYKORZYSTANIE LIST KONTROLNYCH Nazwa czynnika Czy czynnik występuje Czas ekspozycji (w godz.) Czy są dostępne wyniki pomiarów Nie dotyczy NIE TAK Kolejność identyfikacji: 1. Czynniki niebezpieczne, 2. Czynniki szkodliwe - fizyczne, - chemiczne, - biologiczne, - psychofizyczne, 3. Czynniki uciążliwe, 4. Inne czynniki. Hałas TAK 3 EA,8h = 82 db Promieniow. elektromag. Wilgotność względna Czynniki rakotwórcze TAK 8 X TAK 8 42% NIE - X X

38 ZAPISY WYNIKÓW IDENTYFIKACJI ZAGROŻEŃ Na etapie identyfikacji potrzebna jest wiedza na temat zagrożeń występujących na analizowanych stanowiskach. Zaleca się sprawdzenie, czy wszystkie zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy są dostępne na ich temat informacje, np. wyniki pomiarów i obliczeń wartości charakteryzujących zagrożenie. Nazwa zagrożenia Prąd elektryczny Źródło pochodzenia zagrożenia Urządzenia zasilane prądem elektrycznym. Zwarcie przewodów, uszkodzenie izolacji. Samodzielne naprawy Skutek jaki może wywołać zagrożenie Śmierć pracownika, kalectwo.

39 Niektóre pospolite zagrożenia w środowisku pracy 1. Śliskie i nierówne powierzchnie. 2. Ostre lub/i wystające krawędzie. 3. Praca na wysokości. 4. Kontakt z energią (prądem) elektryczną. 5. Kontakt z gorącymi powierzchniami. 6. Hałas. 7. Drgania (wibracje). 8. Promieniowanie elektromagnetyczne. 9. Promieniowanie podczerwone lub ultrafioletowe. 10. Wymuszona pozycja ciała. 11. Przekroczone normy dźwigania ciężarów. 12. Spadające przedmioty. 13. Przekroczenie dopuszczalnego obciążenia regałów. 14. Niewłaściwie ustawione jednostki paletowe na półkach regałowych. 15. Jazda niesprawnym wózkiem jezdniowym. 16. Kontakt z czynnikiem biologicznym. 17. Kontakt z czynnikiem chemicznym lub rakotwórczym. 18. Niewłaściwe oświetlenie stanowisk pracy. 19. Zagrożenia pożarowe lub/i wybuchowe. 20. Niewłaściwe składowanie materiałów łatwopalnych. 21. Przejawy negatywnych motywacji do wymogów bezpieczeństwa pracy. 22. Przekraczanie dopuszczalnych prędkości. 23. Małe doświadczenie pracowników. 23. Wysiłek fizyczny. 24. Wysiłek psychiczny. 25. Stres (obciążenie psychofizyczne). 26. Wykonywanie pracy w zróżnicowanym mikroklimacie.

40 Niektóre pospolite zagrożenia w obiektach budowlanych 1.Uskoki, stopnie, różnice poziomów, progi na ciągach komunikacyjnych. 2.Zbyt niskie nadproża drzwi, bram, furtek w stosunku do minimalnej wysokości (1,9 m). 3.Instalacje i elementy konstrukcyjne na wysokości poniżej 1,9 m w przestrzeni przemieszczania się pracowników. 4. Zbyt wysokie lub zbyt wąskie stopnie schodów w stosunku do wielkości normatywnych. 5. Śliskie posadzki. 6. Znaczne różnice w intensywności oświetlenia pomieszczeń (groźba olśnienia). 7. Wystające poza obrys bryły maszyn, ładunków, pojazdów długich prętów (tarcicy, rur itp.). 8. Umieszczenie pokryw włazów studzienek poniżej lub powyżej płaszczyzny posadzek (jezdni). 9. Wystające z posadzek mało widoczne sworznie, końcówki prętów, rurociągów, ostrych fragmentów (np. po zdemontowanych urządzeniach). 10.Uskok (stopień) posadzki umiejscowiony tuż za progiem drzwi. 11.Bardzo blisko krawędzi drzwi umieszczone klamki, uchwyty gałkowe lub strzemiączka. 12.Drzwi,ścianki korytarzy wykonane z dużych tafli szkła. 13.Wykonanie okuć krawędzi stopni za pomocą stalowych kątowników, często śliskich i odspojonych od stopni. 14.Pozostawienie otwartych, niezabezpieczonych otworów montażowych, technologicznych, zrzutowych i innych w podłogach wznoszonych bądź użytkowanych budowli. 15.Wykonanieoporęczeń schodów, spoczników, zagłębień w wysokości znacznie niższej od wymaganej. Zagrożenie wynika z przyzwyczajenia się pracowników do poręczy o normatywnej wysokości. 16.Pozostawienie ostrych, szpiczastych krawędzi stałych elementów konstrukcji i wyposażenia stanowisk pracy, dróg, zaplecza higieniczno sanitarnego i gospodarczego.

41 SZACOWANIE RYZYKA To nadanie materialnej cechy elementom ryzyka : - ocena prawdopodobieństwa wystąpienia niekorzystnych dla zdrowia i życia pracowników następstw zagrożeń - określenie stopnia ciężkości tych następstw (możliwej straty)

42 OSZACOWANIE RYZYKA W SKALI TRÓJSTOPNIOWEJ

43 OSZACOWANIE RYZYKA W SKALI PIĘCIOSTOPNIOWEJ

44 OGÓLNE WSKAZÓWKI DO OSZACOWANIA RYZYKA W SKALI TRÓJSTOPNIOWEJ NA PODSTAWIE WIELKOŚCI CHARAKTERYZUJACYCH NARAŻENIE