Dlaczego martwe świerki są potrzebne w Puszczy Białowieskiej
|
|
- Helena Lis
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Warszawa, 12 stycznia 2016 r. Dlaczego martwe świerki są potrzebne w Puszczy Białowieskiej Zmiany klimatu nie pozostają bez wpływu na europejskie lasy. Gatunki drzew, takie jak świerk, wrażliwe na wysokie temperatury i niedostatek wody, osłabione letnimi okresami suszy, stają się podatne na intensywniejsze zasiedlanie przez leśne owady. Opanowane przez korniki świerki zamierają, ustępując miejsca drzewom liściastym, wymagającym dużej ilości światła i lepiej dostosowanym do aktualnych warunków środowiska. Naturalny proces zmiany struktury gatunkowej lasu jest długotrwały, jednak na żadnym z jego etapów nie ma zagrożenia dla trwałości leśnego ekosystemu. Las nadal żyje, choć radykalnie zmienia się skład i udział procentowy tworzących go gatunków drzew. Wygląda też inaczej niż kilka, lub kilkadziesiąt lat wcześniej. Często ten wygląd nie odpowiada naszym przyzwyczajeniom - gdy z gęstwiny młodych drzew sterczą w niebo pnie martwych świerków lub plątanina leżących kłód utrudnia poruszanie się po lesie - ale to nie oznacza, że jest to las gorszej jakości czy też las umierający. Jeśli las jest zdominowany przez świerki, proces zamierania drzew może przybrać masowe rozmiary. Z taką sytuacją mamy obecnie do czynienia w wielu miejscach Polski np. w Beskidach, a także w niektórych fragmentach Puszczy Białowieskiej. Podobnie jak w zwykłych lasach gospodarczych można w Puszczy ulec pokusie podjęcia ingerencji wycinki zamierających świerków, wyciągnięcia ich na składy drewna i sprzedaży, by następnie oczyścić i zaorać glebę, posadzić zgodnie z instrukcjami wyhodowane na szkółkach sadzonki, chronić je wszelkimi metodami przed zwierzętami roślinożernymi i pielęgnować, by po kilkudziesięciu latach doczekać się uporządkowanego, od nowa urządzonego drzewostanu. Czy jednak jest to dobra decyzja? Czy biorąc pod uwagę szczególny charakter Puszczy Białowieskiej (to przecież najlepiej zachowany las liściasty i mieszany na niżu Europy) i trwającą 500 lat historię jej ochrony, nie należałoby pozwolić, by w wyniku naturalnych procesów obecny las z przewagą drzew iglastych stopniowo przekształcił się w las z przewagą dębów, grabów, lip i innych drzew liściastych? Czy chęć ingerencji nie wynika przypadkiem z pobudek ekonomicznych lub błędnego przekonania, że bez pomocy człowieka las zginie? Badania nad procesami rozpadu borów świerkowych wskazały, że dynamika gradacji kornika niewiele się różni na terenach, gdzie wszelkimi dostępnymi środkami prowadzono walkę z kornikiem i na terenach, gdzie takich działań nie prowadzono (Grodzki i in. 2006). Usuwanie zaatakowanych przez kornika lub zamarłych z innych przyczyn drzew nie stanowi skutecznej metody zatrzymania gradacji kornika i zamierania świerków, lecz może przynieść skutek przeciwny: przez ograniczenie naturalnych procesów wydłużyć gradację i przyspieszyć zanikanie świerczyn, gdyż w warunkach Puszczy Białowieskiej nie jest możliwe skuteczne wycięcie wystarczającego procentu zaatakowanych drzew (np. Fahse i Heurich 2011). Obecnie posiadamy ogromną wiedzę na temat pozytywnej roli martwego drewna w lesie, jego wpływu na leśny mikroklimat, dostępność wody i wzrost różnorodności biologicznej. Martwe drewno jest wyróżnikiem lasów naturalnych. Bez niego tracą one swój naturalny charakter i nie odróżniają się od zwykłych lasów gospodarczych. Poniżej przedstawiamy listę strat dla przyrody, jakie spowoduje wycięcie i usunięcie z Puszczy zamierających świerków oraz korzyści, wynikających z braku ingerencji w ten proces. 1
2 Wycinając i usuwając zamierające świerki tracimy między innymi: 1. Szansę na skuteczniejszą, szybszą, naturalną i różnorodną biologicznie regenerację lasu siłami natury (jak dowodzą przykłady z innych miejsc w Europie: Loch i in. 2001, Jonašova i Prah 2004, Jonášová i Matìjková 2007, Jonašova i Prah 2008, Müller i in. 2008, Müller i in. 2010, Čižkova i in. 2011, Lehnert i in. 2013, Beudert i in. 2015). 2. Miejsca wytwarzania i rozprzestrzeniania się broni biologicznej przeciwko kornikom. Część spośród saproksylobiontycznych drapieżnych chrząszczy żyjących w martwych świerkach to bezpośredni wrogowie kornika drukarza przywabia je do opanowywanych przez kornika świerków feromon agregacyjny wytwarzany przez samce korników w chwili opanowywania drzewa. Duża koncentracja zamierających świerków opanowanych przez korniki staje się miejscem intensywnego namnażania się drapieżnych chrząszczy, a także innych, drapieżnych i pasożytniczych owadów, które z takich miejsc rozprzestrzeniają się na kolejne obszary w poszukiwaniu swoich ofiar (Gutowski i Krzysztofiak 2005, Montano i in. 2016) 3. Miejsca w Puszczy, gdzie masowo naturalnie odnawiają się dęby (Bobiec i in. 2011, Bobiec i Bobiec 2012, Bobiec 2013). Im liczniejsze grupy zamierających świerków, im większe płaty drzewostanów świerkowych porażonych przez kornika drukarza, tym są liczniejsze, szybko rozwijające się naturalne odnowienie dębów. W innych miejscach zdominowanych przez drzewostany liściaste, wzrost siewek dębu utrudnia masowo odnawiający się grab. 4. Środowisko życia wielu gatunków porostów i mszaków. Wśród reliktów puszczańskich najliczniejsze grupy ekologiczne stanowią porosty i mszaki epifityczne (przede wszystkim nadrzewne) oraz epiksyliczne, czyli rosnące głównie na martwym drewnie (Cieśliński i in. 1996). Świerki są bardzo dobrym podłożem dla ginących w skali Europy gatunków z rodzajów włostka Bryoria i brodaczka Usnea. Z Puszczy Białowieskiej podawano prawie 90 gatunków żyjących na świerkach (Cieśliński 2003), w tym np. już uznane za regionalnie wymarłe w Polsce brodaczki: najdłuższa Usnea longissima, jamkowata U. cavernosa i haczykowata U. uncinulata. 5. Jedyne środowisko życia wielu gatunków chrząszczy saproksylicznych, czyli związanych z martwym drewnem i obumierającymi drzewami, a także ze strefą podkorową i z próchnowiskami występującymi w takich drzewach. Wśród reliktów puszczańskich są gatunki należące do niegdyś dużej, liczącej w Europie Środkowej ponad 1000 gatunków, grupy chrząszczy saproksylicznych, wśród których najsilniej zagrożone są chrząszcze związane z martwymi drzewami. Niektóre z nich znane są w Polsce tylko z Puszczy Białowieskiej. W świerkach, zarówno uśmierconych przez korniki drukarze, jak i powalonych czy złamanych przez wiatr, niedawno obumarłych lub już silnie spróchniałych, odbywa się rozwój larwalny (czasem kilkuletni) tych chrząszczy. Z kolei ich larwy odżywiają się rozkładającym się łykiem lub drewnem, grzybnią grzybów opanowujących martwe drzewa lub prowadzą drapieżny tryb życia, odżywiając się innymi drobnymi zwierzętami zasiedlającymi martwe świerki (Gutowski i Buchholz 2000, Gutowski 2004, Gutowski i in. 2004). Wśród tych owadów są takie rarytasy jak: zagłębek bruzdkowany Rhysodes sulcatus, ponurek Schneidera Boros schneideri, rozmiazg kolweński Pytho kolwensis (ten gatunek zasiedla wyłącznie świerki), zgniotek cynobrowy Cucujus cinnaberinus, zgniotek szkarłatny Cucujus haematodes, kowalina łuskoskrzydła Lacon lepidopterus. Pozostawiając martwe świerki chronimy także miejsca kilkuletniego rozwoju larwalnego takich gatunków jak: bogatek wspaniały Buprestis splendens, czy pawężnica Peltis grossa. Bogatek potrzebuje do rozwoju wysokich martwych świerków lub sosen stojących w silnym nasłonecznieniu, najlepsze takie miejsca to tzw. gniazda kornikowe, 2
3 pozostawione bez żadnej ingerencji leśników. Pawężnica potrzebuje do rozwoju grubych, stojących drzew iglastych (w Puszczy najczęściej są to świerki zabite przez korniki), których drewno podlega już zaawansowanemu procesowi próchnienia. 6. Najważniejsze miejsca lęgowe rzadkich dzięciołów, przede wszystkim dzięcioła trójpalczastego. Dzięcioły co roku kują nowe dziuple, potrzebują więc stałej podaży grubych martwych drzew. Dzięcioł trójpalczasty jest czterokrotnie rzadszy w gospodarczo użytkowanej części Puszczy, gdzie prowadzono walkę z kornikiem usuwając martwe świerki, niż w rezerwacie ścisłym Białowieskiego Parku Narodowego. Unika on fragmentów lasu objętych pracami gospodarczymi i pielęgnacyjnymi, nawet wówczas, gdy prace te obejmują niewielkie powierzchnie i niedużą liczbę drzew (Kajzer i Sobociński 2012). Jak wykazują badania, 2/3 dziupli tego dzięcioła Puszczy Białowieskiej znajduje się w świerkach, z czego 90% w martwych świerkach. Średnia pierśnica drzew (czyli średnica mierzona na wysokości klatki piersiowej), w których dzięcioł ten wykuwa dziuple to 37 cm (T. Wesołowski, dane niepublikowane). 7. Obfitą, urozmaiconą, dostępną przez wiele lat bazę żerową dla wszystkich gatunków dzięciołów, w tym tych najrzadszych dzięcioła białogrzbietego i dzięcioła trójpalczastego. Dzięcioły: czarny, białogrzbiety i trójpalczasty często żerują na martwym drewnie (Walankiewicz i in. 2002). Ten ostatni w 80% przypadków żeruje na martwych świerkach. Drzewa takie (stojące i leżące) są dobrą i różnorodną bazą żerową przez wiele lat, gdyż w kolejnych fazach rozkładu są zasiedlane przez różne zespoły bezkręgowców. Obfitość jedzenia umożliwia wyższy sukces lęgowy dzięciołów i lepszą przeżywalność piskląt (Kajzer i Sobociński 2012). 8. Najważniejsze miejsca lęgowe sóweczki rzadkiego gatunku sowy, która uzależniona jest od obecności dziupli wykutych przez dzięcioły. Sóweczka zajmuje niemal wyłącznie dziuple wykute przez dzięcioły w zamierających świerkach (Mikusek 2009). 9. Obfitość pokarmu dla małych ssaków drapieżnych (np. łasic) i rzadkich sów (np. włochatek), bo zamierające świerki intensywnie produkują nasiona, które stanowią bazę żerowa dla gryzoni, czyli pokarmu dla drapieżnych ssaków i ptaków. Jakie są korzyści z powalonych i próchniejących drzew? 1. Wzrasta różnorodności mikrosiedlisk (mozaikowatość lasu) związany z różnym tempem zamierania i rozkładu drewna, powierzchnią odsłoniętej gleby, tempem i kierunkiem regeneracji lasu. 2. Stopniowo uwalnia się zgromadzona w kłodach materia organiczna do leśnej gleby w wyniku powolnych procesów rozkładu drewna. 3. Pojawia się miejsce życia dla co najmniej 230 gatunków grzybów wielkoowocnikowych. Rozwijają się one przeważnie na leżących pniach w różnym stadium rozkładu. Pozostawienie martwych świerków stworzy na długie lata dogodne miejsca do rozwoju wielu gatunków makrogrzybów związanych ze świerkami, w tym skrajnie zagrożonych i znanych do tej pory tylko z obszarów ściśle chronionych w Puszczy Białowieskiej (Karasiński i in. 2010). 4. Rośnie liczba miejsc bytowania wielu epiksylicznych porostów, w tym rzadkich gatunków z rodzajów pałecznik Calicium i trzonecznica Chaenotheca, z których ponad połowa znajduje się na Czerwonej liście porostów wymarłych i zagrożonych (Cieśliński i in. 2006). Na murszejącym drewnie świerków znaleźć można także jeden z pięciu w Polsce gatunków porostów zawierających grzyb podstawkowy pępówkę baldaszkową Lichenomphalia umbellifera. 3
4 5. Znacząco wzrasta liczba korzystnych siedlisk dla licznych, a bardzo słabo poznanych w kraju śluzowców (Mycetozoa = Myxomycetes), dla których północno-wschodnia Polska jest poza górami miejscem najbardziej licznego występowania (Panek i Romański 2010) 6. Powstają znacznie lepsze warunki dla kiełkowania drzew i wielu innych roślin naczyniowych. Sadzone i hodowane w Puszczy Białowieskiej przez leśników uprawy dębowe nie zastąpią cennych puszczańskich starodrzewi dębowych, które powstały w efekcie powolnego, stopniowego zarastania polan i porzuconych pól (Bobiec 2013). Obecnie takie lasy dębowe rozwijają się w wyniku spontanicznego zarastania rozległych luk powstałych na skutek rozpadu drzewostanów świerkowych. Liczne, zalegające na ziemi kłody martwych świerków spełniają szczególnie pozytywną rolę w procesie odnowienia dębu. Jak wykazały badania prowadzone w Białowieskim Parku Narodowym, zdecydowana większość młodych dębów pojawia się w bezpośrednim sąsiedztwie kłód świerkowych. Może to mieć związek z wybieraniem takich miejsc przez zwierzęta roznoszące i ukrywające żołędzie, głównie sójki i gryzonie (Bobiec i in. 2011, Smit i in. 2012, van Ginkel i in. 2013). 7. Pojawia się naturalne odnowienia świerka, które w grądach Puszczy Białowieskiej rozwija się prawie wyłącznie na martwym drewnie. Martwe drewno jest substratem kolonizowanym przez blisko 50 gatunków roślin naczyniowych (Chećko i in. 2015). Nasiona świerków wyśmienicie kiełkują, a siewki rozwijają się znacznie szybciej na pniach leżących rozkładających się świerków. 8. W dnie lasu pojawia się wiele naturalnych zbiorników z wodą, która jest magazynowana w leżących świerkach podczas opadów, ale też uwalnia się w kłodach w wyniku procesów rozkładu drewna przez bakterie i grzyby. Woda ta jest bardzo potrzebna do kiełkowania i wzrostu drzewom i innym roślinom (Gutowski in. 2004). 9. Siewki i młode drzewa są znacznie lepiej chronione przed zgryzaniem, ponieważ dużym zwierzętom roślinożernym trudniej jest się przedostać przez plątaninę leżących pni, a jelenie obawiają się dłużej żerować w takim otoczeniu, szczególnie tam, gdzie często pojawiają się wilki (Kuijper i in. 2013, Kuijper i in. 2015) i rysie (Podgórski i in. 2008). W efekcie, powalone drzewa tworzą strefy ze zwiększoną naturalną regeneracją drzew (Kuijper et al. 2013) 10. Powstają liczne siedliska bardzo rzadkich gatunków chrząszczy takich jak np. konarek tajgowy Phryganophilus ruficollis czy wynurt Ceruchus chrysomelinus. Leżące, silnie spróchniałe wielkie pnie świerków, porastające mchem, wilgotne i ocieniane przez odtwarzający się wokół las, stają się miejscem rozwoju takich rzadkich gatunków chrząszczy (Gutowski i in. 2004). 11. Dostępne są liczne wilgotne kryjówki, żerowiska z obfitością bezkręgowców oraz miejsca zimowania dla wielu gatunków płazów. 12. Obecność martwego drewna pozytywnie wpływa na liczebność i strukturę zespołów małych ssaków (Loeb 1999) i możliwość przetrwania zarówno mroźnych jak i upalnych dni wielu małym zwierzętom. 13. Pojawiają się dogodne warunki dla polujących i odpoczywających rysi. Leżące kłody dają rysiom osłonę niezbędną do efektywnego polowania i ukrywania ofiar oraz zapewniają bezpieczeństwo w trakcie dziennego odpoczynku (Podgórski i in. 2008). 14. Pnie leżących drzew tworzą dogodną dla przemieszczania się i polowania, wyniesioną nad grunt, sieć komunikacyjną w Puszczy, z której korzystają najróżniejsze zwierzęta, np. popielicowate, łasice, gronostaje, kuny, tchórze, lisy, rysie i wilki. 4
5 Autorzy Dr hab. inż. Andrzej Bobiec Katedra Agroekologii, Wydział Biologiczno-Rolniczy Uniwersytetu Rzeszowskiego Dr inż. Lech Buchholz Polskie Towarzystwo Entomologiczne Dr Marcin Churski Dr hab. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie Prof. dr hab. Wiesław Fałtynowicz Instytut Biologii Środowiskowej, Wydział Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego Prof. dr hab. inż. Jerzy M. Gutowski Instytut Badawczy Leśnictwa Dr hab. Bogdan Jaroszewicz Białowieska Stacja Geobotaniczna Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Dr hab. Dries P.J. Kuijper Dr Anna Kujawa Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk Poznaniu, Stacja Badawcza w Turwii Dr Romuald Mikusek Park Narodowy Gór Stołowych Dr inż. Robert W. Mysłajek Instytut Genetyki i Biotechnologii, Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Dr Sabina Nowak Stowarzyszenie dla Natury Wilk Mgr Paweł Pawlaczyk Klub Przyrodników Dr Tomasz Podgórski Dr hab. Wiesław Walankiewicz Katedra Zoologii, Instytut Biologii, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Prof. dr hab. Tomasz Wesołowski Pracownia Biologii Lasu, Wydział Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego Dr hab. Karol Zub 5
6 Cytowana literatura Beudert B., Bässler C., Thorn S., Noss R., Schröder B., Dieffenbach-Fries H., Foullois N., Müller J Bark beetles increase biodiversity while maintaining drinking water quality. Conservation Letters 8 (4): Bobiec A Historia i dynamika drzewostanów grądowych Białowieskiego Parku Narodowego. Wiadomości Botaniczne 57 (3/4): Bobiec A., Bobiec M Wpływ masowego zamierania świerka w drzewostanach Białowieskiego Parku Narodowego na odnowienie naturalne dębu. Sylwan 156 (4): Bobiec A., Jaszcz E., Wojtunik K Oak (Quercus robur L.) regeneration as a response to natural dynamics of stands in European hemiboreal zone. European Journal of Forest Research 130: Buchholz L., Ossowska M Entomofauna martwego drewna - jej biocenotyczne znaczenie w środowisku leśnym oraz możliwości i problemy ochrony. Przegląd Przyrodniczy 6 (3/4): Chećko E., Jaroszewicz B., Olejniczak K., Kwiatkowska-Falińska A.J The importance of coarse woody debris for vascular plants in temperate mixed deciduous forests. Canadian Journal of Forest Research 45: Cieśliński S Atlas rozmieszczenia porostów (Lichenes) w Polsce północno-wschodniej. Phytocoenosis 15(N.S.), Suppl. Cartographiae Geobotanicae 15: 430 ss. Cieśliński S., Czyżewska K., Klama H., Żarnowiec J XIII. Epiphytes and epiphytism W: J.B. Faliński, W. Mułenko (red.). Cryptogamous plants in the forest communities of Białowieża National Park (Project CRYPTO 3). Phytocoenosis 8 (N.S.) Archivum Geobotanicum 6. Warszawa-Białowieża. Cieśliński S., Czyżewska K., Fabiszewski, J Czerwona lista porostów wymarłych i zagrożonych w Polsce. Monografie Botaniczne 91: Čižkova P., Svoboda M, Křenova Z Natural regeneration of acidophilous spruce mountain forests in non-intervention management areas of the Šumava National Park the first results of the Biomonitoring project. Silva Gabreta 17 (1): Cornulier T., Yoccoz N.G., Bretagnolle V., Brommer J.E., Butet A., Ecke F., Elston D.A., Framstad E., Henttonen H., Hörnfeldt B., Huitu O., Imholt Ch., Ims R.A., Jacob J., Jędrzejewska B., Millon A., Petty S.J., Pietiäinen H., Tkadlec E., Zub K., Lambin X Europe-wide dampening of population cycles in keystone herbivores. Science 340 (6128): Fałtynowicz W The lichens, lichenicolous and allied fungi of Poland an annotated checklist. W. Szafer Institute of Botany Polish Academy of Sciences, Kraków: 435 ss. Fahse L., Heurich M Simulation and analysis of outbreaks of bark beetle infestations and their management at the stand level. Ecological Modelling, 222: Grodzki W., Jakus J., Lajzova E., Sitkova Z., Maczka T., Škvarenina J Effects of intensive versus no management strategies during an outbreak of the bark beetle Ips typographus (L.) (Col.: Curculionidae, Scolytinae) in the Tatra Mts. in Poland and Slovakia. Annals of Forest Science 63: Gutowski J.M Kornik drukarz gatunek kluczowy. Parki Narodowe 1: Gutowski J.M., Buchholz L Owady leśne - zagrożenia i propozycje ochrony. Wiadomości Entomologiczne 18 (Supl. 2): Gutowski J.M., Krzysztofiak L Directions and intensity of migration of the spruce bark beetle and accompanying species at the border between strict reserves and managed forests in north-eastern Poland. Ecological Questions 6: Gutowski J.M. (red.), Bobiec A., Pawlaczyk P., Zub K Drugie życie drzewa. WWF Polska, Warszawa Hajnówka. Jonášová M., Matìjková I Natural regeneration and vegetation changes in wet spruce forests after natural and artificial disturbances. Canadian Journal of Forest Research 37 (10): Jonášová M., Prah K Central-European mountain spruce (Picea abies (L.) Karst.) forests: regeneration of tree species after a bark beetle outbreak. Ecological Engineering 23:
7 Jonášová M., Prah K The influence of bark beetles outbreak vs. salvage logging on ground layer vegetation in Central European mountain spruce forests. Biological Conservation 141: Kajzer K., Sobociński W Raport końcowy podsumowujący temat badawczy Określenie czynników determinujących populacje dzięcioła białogrzbietego Dendrocopos leucotos i dzięcioła trójpalczastego Picoides tridactylus w Puszczy Białowieskiej. DGLP, Warszawa. Karasiński D., Kujawa A., Szczepkowski A., Wołkowycki M Plan ochrony gatunków grzybów. W: Plan Ochrony Białowieskiego Parku Narodowego na lata Białowieski park Narodowy, Białowieża. [maszynopis]. Klama H Distribution patterns of liverworts in natural forest communities. University of Bielsko-Biała, Bielsko-Biała, 278 ss. Kuijper D.P.J., de Kleine C., Churski M., van Hooft P., Bubnicki J., Jędrzejewska B Landscape of fear in Europe: wolves affect spatial patterns of ungulate browsing in Białowieża Primeval Forest, Poland. Ecography 36: Kuijper, D.P.J., Bubnicki, J.W., Churski, M., Mols, B., van Hooft, P Context-dependence of risk effects: wolves and tree logs create patches of fear in an old-growth forest. Behavioral Ecology 26: Lehnert L.W., Bässler C., Brandl R., Burton P.J., Müller J Highest number of indicator species is found in the early successional stages after bark beetle attack. Journal for Nature Conservation 21: Loch J., Chwistek P., Wężyk P., Małek S., Pająk M Natural regeneration vs tree planting in the subalpine spruce forest Plagiothecio-Piceetum tatricum of the Gorce National Park. Nature Conservation 58: Loeb S.C Responses of small mammals to coarse woody debris in a Southeastern Pine Forest. Journal of Mammalogy 80: Mikusek R Biologia rozrodu, pokarm i behawior w okresie lęgowym sóweczki (Glaucidium passerinum) w Górach Stołowych. Praca doktorska. Park Narodowy Gór Stołowych, Kudowa Zdrój. Montano V., Bertheau C., Doležal P., Krumböck S., Okrouhlík J., Stauffer Ch., Moodley Y How differential management strategies affect Ips typographus L. dispersal. Forest Ecology and Management 360: Müller J., Bußler H., Goßner M., Rettelbach T., Duelli P The European spruce bark beetle Ips typographus (L.) in a national park - from pest to keystone species. Biodiversity and Conservation 17: Müller J., Noss R.F., Bussler H., Brandl R Learning from a benign neglect strategy in a national park: Response of saproxylic beetles to dead wood accumulation. Biological Conservation 143: Panek E., Romański M. 2010a. Śluzowce (Mycetozoa). W: Krzysztofiak L. (red.), Śluzowce Myxomycetes, grzyby Fungi i mszaki Bryophyta Wigierskiego Parku Narodowego. Wyd. Stowarzyszenie Człowiek i Przyroda, Suwałki, s Panek E., Romański M. 2010b. Śluzowce północno-wschodniej Polski przewodnik terenowy. Wyd. Stowarzyszenie Człowiek i Przyroda, Suwałki, 56 ss. Podgórski T., Schmidt K., Kowalczyk R., Gulczyńska A Microhabitat selection by Eurasian lynx and its implications for species conservation. Acta Theriologica 53: Smit C., Kuijper D.P.J., Prentice D., Wassen M., Cromsigt J.P.G.M Coarse woody debris facilitates oak recruitment in Białowieża Primeval Forest, Poland. Forest Ecology and Management 284: van Ginkel H.A.L., Kuijper D.P.J., Churski M., Zub K., Szafrańska P., Smit C Safe for saplings not safe for seeds: Quercus robur recruitment in relation to coarse woody debris in Białowieża Primeval Forest, Poland. Forest Ecology and Management 304: Walankiewicz W., Czeszczewik D., Mitrus C., Bida E Znaczenie martwych drzew w lasach liściastych dla zespołu dzięciołów w Puszczy Białowieskiej. Notatki Ornitologiczne 43:
Dlaczego martwe świerki są potrzebne w Puszczy Białowieskiej?
Dlaczego martwe świerki są potrzebne w Puszczy Białowieskiej? Autorzy: dr hab. Andrzej Bobiec Katedra Agroekologii, Wydział Biologiczno-Rolniczy Uniwersytetu Rzeszowskiego dr inż. Lech Buchholz Polskie
Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN
Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Tomasz Wesołowski Pracownia Badań Lasu, Uniwersytet Wrocławski Awifauna PB: podstawowe fakty Kompleks leśny
Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów
Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów Martwe drewno ( deadwood ) zamarłe i obumierające drzewa i ich części oraz martwe części żywych drzew. Organizmy saproksyliczne związane podczas swojego życia
Lasy a ostoje ptaków. Stan, potencjalne zagrożenia i ochrona awifauny na terenie ostoi leśnych. Krystyna Stachura Skierczyńska OTOP
Lasy a ostoje ptaków Stan, potencjalne zagrożenia i ochrona awifauny na terenie ostoi leśnych Krystyna Stachura Skierczyńska OTOP Białowieża, 27-29 czerwca 2008 Polska na tle lasów Europy Polska skupia
Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 30 listopada
Białystok, Rotmanka. listopad 2011 r.
Białystok, Rotmanka. listopad 2011 r. Zgniotek szkarłatny Cucujus haematodes ERICHSON, 1845 (Coleoptera, Cucujidae) w zagospodarowanej części Puszczy Białowieskiej DR INŻ. SŁAWOMIR ZIELIŃSKI PRACOWNIA
Chronione gatunki bezkręgowców żyjących w drewnie na obszarach Natura 2000 w Polsce a gospodarka leśna
ANDRZEJ ŁABĘDZKI ROBERT KUŹMIŃSKI ANDRZEJ MAZUR ARTUR CHRZANOWSKI Katedra Entomologii Leśnej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Chronione gatunki bezkręgowców żyjących w drewnie na obszarach Natura 2000
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
Kształtowanie się zasobów martwego drewna a zrównoważona gospodarka leśna
Materiały do opracowania: Godzik B., Piechnik Ł.: Puszcza Niepołomicka zrównoważona gospodarka leśna a ochrona bogactwa przyrodniczego. [W:] WÓjcicki J. J., Loster S. (red.) 2019. Współczesna ochrona przyrody
Instytut Badawczy Leśnictwa. Martwe drewno w polskiej części Puszczy Białowieskiej.
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Martwe drewno w polskiej części Puszczy Białowieskiej. Ilość i struktura zasobów na podstawie pomiarów na naziemnych powierzchniach monitoringowych LIFE+ ForBioSensing
Głos naukowców przyrodników w debacie publicznej
Głos naukowców przyrodników w debacie publicznej Anna Orczewska, Katedra Ekologii Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski Konferencja Dziekanów Wydziałów Przyrodniczych Uniwersytetów
Zakres i metodyka prac terenowych. Część II
Zakres i metodyka prac terenowych Część II Obowiązujące pomiary Dla wszystkich drzew (stojące i leżące, żywe i martwe) o wysokości powyżej 130 cm należy określić pierśnice. Gatunki drzew należy podać zarówno
Instytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Zasoby martwego drewna w Puszczy Białowieskiej na podstawie aktualnej inwentaryzacji na stałych powierzchniach badawczych Łukasz Kuberski, Rafał Paluch, Bartłomiej
OCHRONA PRZYRODY W PUSZCZY BIAŁOWIESKIEJ
UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU Wydział Biologii OCHRONA PRZYRODY W PUSZCZY BIAŁOWIESKIEJ INGEROWAĆ CZY NIE INGEROWAĆ W PROCESY PRZYRODNICZE? Audytorium im. Józefa Paczoskiego 2 marca 2018
Date de réception : 27/07/2017
Date de réception : 27/07/2017 ChI( HA EBPOnIDłcKIłR TRlBUNAL DE JUSTlCIA DE LA UNIÓN EUROPEA SOUDM DVOR EVROPSKE UNIE DEN EUROPlElSKE UNIONS DOMSTOL GERICHTSHOP DER EUROPAISCHEN UNION EUROOPA UIDU KOMUS
1086 Zgniotek cynobrowy Cucujus cinnaberinus (Scopoli, 1763)
1086 Zgniotek cynobrowy Cucujus cinnaberinus (Scopoli, 1763) Metodyka badań Autor: Lech Buchholz Ponieważ monitoring stanu ochrony zgniotka cynobrowego nie był dotychczas w Polsce fot. R. Rossa prowadzony,
Puszcza Białowieska. raport z dewastacji w 2017 roku. Obóz dla Puszczy, Greenpeace, Fundacja Dzika Polska
Puszcza Białowieska raport z dewastacji w 2017 roku Obóz dla Puszczy, Greenpeace, Fundacja Dzika Polska 1 Puszcza Białowieska to skarb! Puszcza Białowieska to las wyjątkowy na skalę światową i najcenniejszy
GŁOS BIAŁOWIEŻY W NUMERZE:
GŁOS BIAŁOWIEŻY Nr 3/2016 ISSN 1427 5546 egzemplarz bezpłatny www.bialowieza.gmina.pl W NUMERZE: Wójt informuje str. 2 Informacje Rady Gminy str. 3 Puszcza Białowieska str. 10 Seminarium OZE w Białowieży
Dotyczy: Projektu założeń do Zintegrowanego Planu Zarządzania Transgranicznym Obiektem Światowego Dziedzictwa Puszcza Białowieska
Warszawa 9.01.2017 Ministerstwo Środowiska ul. Wawelska 52/54 00-922 Warszawa Dotyczy: Projektu założeń do Zintegrowanego Planu Zarządzania Transgranicznym Obiektem Światowego Dziedzictwa Puszcza Białowieska
Drugie życie drzewa rola martwego drewna w lesie
Drugie życie drzewa rola martwego drewna w lesie Martwe drewno rozkładające się fragmenty martwych roślin drzewiastych Las najbardziej skomplikowane i najbogatsze strukturalnie środowisko lądowe na ziemi
Lasy Puszczy Białowieskiej w perspektywie zmian długoterminowych Małgorzata Latałowa
Lasy Puszczy Białowieskiej w perspektywie zmian długoterminowych Małgorzata Latałowa Pracownia Paleoekologii i Archeobotaniki Katedra Ekologii Roślin Uniwersytet Gdański Cel referatu: odniesienie się do
FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy. Bogdan Jaroszewicz
Białowieska Stacja Geobotaniczna FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy Bogdan Jaroszewicz Seminarium Ochrona różnorodności biologicznej
raport z wilczej tryby
raport z wilczej tryby Społeczny monitoring gospodarki leśnej na terenie Puszczy Białowieskiej czerwiec - listopad 2017 Obóz dla Puszczy, Greenpeace Polska, Fundacja Dzika Polska Raport z Wilczej Tryby.
KOSACIEC SYBERYJSKI OBUWIK ARNIKA GÓRSKA
Białowieski Park Narodowy położony jest w województwie podlaskim, a jego wschodnia granica jest naszą granicą państwową z Białorusią. Park obejmuje 10,5 tys.ha Puszczy Białowieskiej z tego 9,6 tys.ha zajmują
4021 Konarek tajgowy Phryganophilus ruficollis
4021 Konarek tajgowy Phryganophilus ruficollis Liczba i lokalizacja obszarów i stanowisk monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie kontynentalnym, co determinowało lokalizację badań. Badania
Puszcza Białowieska raport z dewastacji. Wyniki społecznej kontroli działalności Lasów Państwowych w Puszczy Białowieskiej w 2017 roku.
Puszcza Białowieska raport z dewastacji. Wyniki społecznej kontroli działalności Lasów Państwowych w Puszczy Białowieskiej w 2017 roku. Puszcza Białowieska raport z dewastacji. Wyniki społecznej kontroli
Chrząszcze lasów Puszczy Drawskiej
Spotkanie Zespołu Lokalnej Współpracy obszarów Natura 2000 Lasy Puszczy nad Drawą PLB320016 i Uroczyska Puszczy Drawskiej PLH320046 Człopa, 18 czerwca 2013 r. Chrząszcze lasów Puszczy Drawskiej Rafał Ruta
Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las
Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las Zbigniew Borowski Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Jan Błaszczyk Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych Wstęp Wysokie zagęszczenia kopytnych mają
Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa
Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa Populacja bobra w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, w ostatnich 30 latach odnotowała nagły wzrost liczebności z 270 do ponad???
Propozycja działań mających na celu powstrzymanie dalszego rozpadu drzewostanów świerkowych w Nadleśnictwie Białowieża
Propozycja działań mających na celu powstrzymanie dalszego rozpadu drzewostanów świerkowych w Nadleśnictwie Białowieża Marek Ksepko, Janusz Porowski Ocena stanu drzewostanów świerkowych Ekspertyzę sporządzono
NATURAL FOREST FOUNDATION ul. Królowej Jadwigi 13/ Giżycko Tel
NATURAL FOREST FOUNDATION ul. Królowej Jadwigi 13/21 11-500 Giżycko Tel. 798 33 52 71 e-mail: fundacja.las.naturalny@gmail.com Giżycko dn. 18.03.2016r. Nadleśnictwo Borki ul. Dworcowa 8A 11-612 Kruklanki
Informacja dla chętnych na specjalizację Ochrona przyrody
Informacja dla chętnych na specjalizację Ochrona przyrody Fot. M. Aleksandrowicz Fot. J. Piętka Fot. E. Referowska Jakie są zajęcia na specjalizacji Ochrona przyrody? Studia inżynierskie Fot. R. Rogoziński
Lech Buchholz. Świętokrzyski Park Narodowy
Pachnica dębowa (Osmoderma eremita [auct.]) jako gatunek osłonowy ginących i zagrożonych chrząszczy, na przykładzie rodziny sprężykowatych (Elateridae) Lech Buchholz Świętokrzyski Park Narodowy Stare drzewa,
Doświadczenia z PZO obszarów ptasich
Doświadczenia z PZO obszarów ptasich Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków Co ja tutaj robię? Moje związki z PZO PZO dla OSO Puszcza Białowieska
Instytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Drzewostany Puszczy Białowieskiej w świetle najnowszych badań monitoringowych Rafał Paluch, Łukasz Kuberski, Ewa Zin, Krzysztof Stereńczak Instytut Badawczy Leśnictwa
Wycena zmian w zarządzaniu lasami
Wycena zmian w zarządzaniu lasami Mikołaj Czajkowski miq@wne.uw.edu.pl Pozaprodukcyjne funkcje lasów Pozaprodukcyjne funkcje lasów: Różnorodność biologiczna Rekreacja Retencja wody Funkcje glebotwórcze
KARTA KURSU. Grzyby i porosty wybranych środowisk. Fungi and Lichens of Selected Environments. Kod Punktacja ECTS* 1
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Grzyby i porosty wybranych środowisk Fungi and Lichens of Selected Environments Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Dr hab. Urszula Bielczyk Zespół dydaktyczny Dr hab. Urszula
PROP/2015-13 Warszawa, 18 listopada 2015 r.
PAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION Ministerstwo Środowiska, ul. Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa TEL.: (+48) 22 57 92 017, FAX: (+ 48) 22 57 92 730, SEKRETARIAT@PROP.MOS.GOV.PL
Modelowanie statystyczne siedlisk ptaków leśnych w OSO Lasy Puszczy nad Drawą
Modelowanie statystyczne siedlisk ptaków leśnych w OSO Lasy Puszczy nad Drawą Michał Żmihorski, Klub Przyrodników, Muzeum i Instytut Zoologii PAN zmihorski@miiz.waw.pl Plan ochrony Drawieńskiego Parku
Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa
Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego Krzysztof Kujawa Różnorodność biologiczna Zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi
XVI Sesja Rady Miasta Hajnówka r.
XVI Sesja Rady Miasta Hajnówka 29.06.2016 r. 1 Stan lasów Puszczy Białowieskiej w związku z gradacją kornika drukarza w latach 2012-2016 Hajnówka 29.06.2016 Kraina Wielkich Puszcz Romincka 13 tys. ha Borecka
Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników
Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników Krzysztof Schmidt Instytut Biologii Ssaków PAN, Białowieża Duże ssaki drapieżne występujące w Polsce Fot. H. Schmidt Fot.
Klub Przyrodników. Świebodzin, 15 lutego Pani Anna Utko Podlaski Konserwator Przyrody Białystok
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 15 lutego
Puszcza Białowieska Konflikt A.D Bogdan Jaroszewicz Białowieska Stacja Geobotaniczna Uniwersytet Warszawski
Puszcza Białowieska Konflikt A.D. 2017 Bogdan Jaroszewicz Białowieska Stacja Geobotaniczna Uniwersytet Warszawski Na dynamikę liczebności kornika drukarza wpływają wszelkie czynniki osłabiające świerka
KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Bioróżnorodność środowisk przyrodniczych Biodiversity of Natural Environments Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner Zespół dydaktyczny
Kontrowersje wokół puszczańskich dzięciołów
Kontrowersje wokół puszczańskich dzięciołów W ubiegłym roku w ramach projektu realizowanego przez Pracownię na rzecz Wszystkich Istot Oddział Podlaski została wykonana inwentaryzacja najcenniejszych gatunków
Zadania do planszy CYKL ŻYCIA LASU GOSPODARCZEGO
1 Ewa Sulejczak Zadania do planszy CYKL ŻYCIA LASU GOSPODARCZEGO 1. Uzupełnij schemat prezentujący cykl życia lasu gospodarczego, wpisując w prostokąty nazwy etapów cyklu, a w owale zjawiska oznaczające
Konfliktowe martwe drewno i kornik zabijający Puszczę
Konfliktowe martwe drewno i kornik zabijający Puszczę Julia Butterfly Hill jest Amerykanką, która zasłynęła tym, że przez prawie dwa lata (1997 1999) mieszkała na sekwoi, na wysokości około 60 m, protestując
Klub Przyrodników. Świebodzin, 26 marca Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu i Nadleśnictwo Babki
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 26 marca
Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce
Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Roman Gula Katarzyna Bojarska Jörn Theuerkauf Wiesław Król
Gradacja kornika drukarza przyczyny, przebieg, skutki na przykładzie Nadleśnictwa Białowieża
Gradacja kornika drukarza przyczyny, przebieg, skutki na przykładzie Nadleśnictwa Białowieża Spotkanie z Radą Krajowej Sekcji Pracowników Leśnictwa NSZZ SOLIDARNOŚĆ OEL Jagiellońskie, 24 października 2016
R A P O R T. O zarządzaniu ostatnim naturalnym lasem Europy w latach 2007-2008. Puszcza Białowieska
R A P O R T O zarządzaniu ostatnim naturalnym lasem Europy w latach 2007-2008 Puszcza Białowieska Rzesze uczonych i miłośników przyrody od lat apelują do władz o konserwatorską ochroną Polskiej części
Lasy w planowaniu ochrony form ochrony przyrody. Warsztaty Udział społeczny w zarządzaniu cennymi przyrodniczo lasami Izabelin lutego 2015
Lasy w planowaniu ochrony form ochrony przyrody Warsztaty Udział społeczny w zarządzaniu cennymi przyrodniczo lasami Izabelin 20-21 lutego 2015 Park narodowy Plan ochrony (20 lat) Zadania ochronne (1-5
Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, Warszawa (
Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, 01-445 Warszawa (www.nfos.org.pl) Zespół autorski: Krzysztof Zając dr Adrian Smolis Katarzyna Kozyra Tomasz Zając Zgodnie z danymi zawartymi w
Wnioski dla praktyki i gospodarki leśnej
Wnioski dla praktyki i gospodarki leśnej Grzegorz Neubauer, Tomasz Chodkiewicz, Przemysław Chylarecki, Arkadiusz Sikora, Tomasz Wilk, Zbigniew Borowski Zadanie realizowane w ramach umowy nr OR.271.3.12.2015
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 98 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Seminarium Planowanie przestrzenne a ochrona ciągłości ekologicznej w północno-wschodniej Polsce" Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku
Seminarium Planowanie przestrzenne a ochrona ciągłości ekologicznej w północno-wschodniej Polsce" Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku wpływ inwestycji na duże ssaki drapieżne Robert Mysłajek Stowarzyszenie
Przyrodniczy Kącik Edukacyjny
Przyrodniczy Kącik Edukacyjny Nasi darczyńcy Program realizowany w ramach środków pozyskanych w konkursie organizowanym w programie Działaj Lokalnie Polsko Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanym
Nadleśnictwo Świeradów
Nadleśnictwo Świeradów Nadleśnictwo Świeradów należy do Leśnego Kompleksu Promocyjnego,,Sudety Zachodnie. obejmującego swoim zasięgiem całe góry i Pogórze Izerskie. Ze względu na specyfikę położenia pozostają
Gorczański Park Narodowy
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 12 grudnia
ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA GATUNKÓW PTAKÓW PRZEDMOTÓW I POTENCJALNYCH PRZEDMIOTÓW OCHRONY. Grzegorz Grzywaczewski i zespół ptaki
PRZYGOTOWANIE PROJEKTÓW PLANÓW ZADAŃ OCHRONNYCH DLA OBSZARÓW NATURA 2000: SOO DOLINA BIEBRZY I OSO OSTOJA BIEBRZAŃSKA ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA GATUNKÓW PTAKÓW PRZEDMOTÓW I POTENCJALNYCH PRZEDMIOTÓW
Program III spotkania Zespołu Lokalnej Współpracy dla obszaru Natura 2000 Lasy Barucickie PLH w dniu 12 sierpnia 2016 r.
Program III spotkania Zespołu Lokalnej Współpracy dla obszaru Natura 2000 Lasy Barucickie PLH160009 w dniu 12 sierpnia 2016 r. godz 10:00 10 00 - Rozpoczęcie spotkanie oraz powitanie gości Prezentacja
Znaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych
Znaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych Leśny Bank Genów Kostrzyca, 26.06.2014 r. Dr hab. Paweł Rutkowski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Leśny Katedra
W trakcie trwania projektu zakupiono do biblioteki GPN 81 książek o tematyce przyrodniczej za łączną kwotę około 4000 zł. Drugie półrocze 2009 r.
Książki zakupione przez Gorczański Park Narodowy w ramach projektu: Budowa wspólnej platformy wymiany informacji oraz systemu szkoleń zawodowych w parkach narodowych W trakcie trwania projektu zakupiono
Podstawy prawne Dyrektywa Ptasia Dyrektywa Siedliskowa
Obszary Natura 2000 Podstawy prawne Dyrektywa Ptasia (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa - wcześniej dyrektywa Rady 79/409/EWG
ZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA
ZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA W LASACH PAŃSTWOWYCH I OCHRONA AWIFAUNY: PROBLEMY I MOŻLIWOŚCI ROZWIĄZAŃ Sękocin Stary, 17 października 2018 roku UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE OBECNEJ STRUKTURY
Załącznik 4 Gra Hodowla Lasu
Załącznik 4 Gra Hodowla Lasu Hodowla lasu to gra która wymaga przyrodniczej wiedzy oraz poszerza tę wiedzę o dodatkowe informacje na temat hodowli lasu. Plansza do gry może być stworzona przez prowadzącego,
Instytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl LIFE+ ForBioSensing PL: Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych - prace terenowe Dr hab. inż.
Warszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 22 września 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz. 8151 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE z dnia 22 września 2017 r. zmieniające zarządzenie
Lublin, r.
dr hab. Grzegorz Grzywczewski, prof. nadz. UP Katedra Zoologii, Ekologii Zwierząt i Łowiectwa Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 13,
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Biologia, poziom drugi Sylabus modułu: Ekologia miasta. kod modułu: 2BL_52 1. Informacje ogólne koordynator modułu Dr hab. Ryszard Ciepał
Świętokrzyski Park Narodowy. Lech Buchholz Pracownia Naukowo-Badawcza ŚPN
Świętokrzyski Park Narodowy Lech Buchholz Pracownia Naukowo-Badawcza ŚPN Art. 8. 1. Park narodowy obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi
Martwe drewno ile i jakie jest
Martwe drewno ile i jakie jest potrzebne w lesie Przegląd wiedzy i poglądów Warsztaty Udział społeczny w zarządzaniu cennymi przyrodniczo lasami Izabelin 20-21 lutego 2015 Dyląż garbarz Prionus coriarius
Warszawa, dnia 22 kwietnia 2015 r. Poz. 3790
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 22 kwietnia 2015 r. Poz. 3790 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE i REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W
Uzasadnienie. Warszawa, dnia 01 grudnia 2015 r.
Warszawa, dnia 01 grudnia 2015 r. Fundacja Greenmind Kaleńska 7 m.33 04-367 Warszawa tel./faks (22) 810 49 87 KRS 0000365733 WPan mgr inż. Cezary Świstak Dyrektor Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych
Lasy w Polsce. Agata Konefeld. Klasa 6a
Lasy w Polsce Agata Konefeld Klasa 6a Spis treści Co to właściwie jest las?... 3 Piętrowa budowa lasu, pospolite zwierzęta oraz rośliny w nich występujące... 4 NajwaŜniejsze funkcje lasu... 6 Las naturalny,
Zagrożenie lasów górskich w Polsce 2011/2012. Wojciech Grodzki Instytut Badawczy Leśnictwa Kraków
Zagrożenie lasów górskich w Polsce 2011/2012 Wojciech Grodzki Instytut Badawczy Leśnictwa Kraków Szkodniki liściożerne Zagrożenie lasów górskich i podgórskich ze strony szkodników liściożernych jest znikome.
Poznajemy parkmiejski scenariuszwycieczki z dziećmi sześcioletnimi do parku
Grażyna Nawrocka Poznajemy parkmiejski scenariuszwycieczki z dziećmi sześcioletnimi do parku Cele dydaktyczne: -rozróżnianie trzech typów lasu: las iglasty, las liściasty i las mieszany, - poznanie przez
1. Co to jest las 3. 2. Pielęgnacja drzewostanu.4. 3. Co nam daje las..5. 4. Zagrożenia lasu..6. 5. Monitoring lasu..7. 6. Ochrona lasu..
1. Co to jest las 3 2. Pielęgnacja drzewostanu.4 3. Co nam daje las..5 4. Zagrożenia lasu..6 5. Monitoring lasu..7 6. Ochrona lasu.. 8 Las jest jednym z najważniejszych z odnawialnych zasobów przyrody,
Wpływ prowadzonej gospodarki leśnej na populacje wybranych gatunków ptaków interioru leśnego w lasach nizinnych Polski
Wpływ prowadzonej gospodarki leśnej na populacje wybranych gatunków ptaków interioru leśnego w lasach nizinnych Polski Problem badawczy i przykłady oddziaływań gospodarki leśnej na ptaki Grzegorz Neubauer,
Tablica informacyjna w Rezerwacie,,Chmielinne.
Projekt współfinansowany w ramach programu Uni Europejskiej Erasmus+ Akcja 2 Partnerstwa strategiczne Tytuł projektu Stać się odpowiedzialnym obywatelem i aktorem swojego środowiska W dniu 11.04.2017r.
RozPoRzĄDzEN E v N stra środow ska il
i _ š - Projekt 2012-03-27 RozPoRzĄDzEN E v N stra środow ska il z dnia...._ 2012 r. P wsprawie wymagań dobrej praktyki w zakresie gospodarki leśnej Na podstawie art. 52a ust. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia
PUSZCZA BIAŁOWIESKA -PERŁY NATURYczyli
Białowieska Akademia Bioróżnorodności www.wejmutka.pl BIAŁOWIESKA AKADEMIA BIORÓŻNORODNOŚCI PUSZCZA BIAŁOWIESKA -PERŁY NATURYczyli co czyni puszczę wyjątkową z komentarzem Adama Wajraka i Karola Zuba To
EKOSYSTEM PUSZCZY. January Weiner Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego
EKOSYSTEM PUSZCZY January Weiner Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego Wykład inauguracyjny na Wydziale Biologii i nauk o Ziemi UJ, 3.10.2016 CO TO JEST PUSZCZA? CO TO JEST PUSZCZA? puszcza
Klub Przyrodników. Babiogórski Park Narodowy Zawoja
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 17 marca
PLAN WYRĘBU DRZEW I KRZEWÓW Rozbudowa ul. Zdroje w Czerwonaku poprzez dobudowę chodnika od posesji nr 56 do ul. Źródlanej
PLAN WYRĘBU DRZEW I KRZEWÓW Rozbudowa ul. Zdroje w Czerwonaku poprzez dobudowę chodnika od posesji nr 56 do ul. Źródlanej Lokalizacja: działki nr 138, 37, 23/4, 23/2, 20, 19, 39, 38/2; obręb 0002 Czerwonak,
Sz. P. Bartosz Małek Dyrektor Parku Narodowego Gór Stołowych
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 28 sierpnia
Użytkowanie lasu a bioróżnorodność i rola ksylofagów
Użytkowanie lasu a bioróżnorodność i rola ksylofagów Jacek Hilszczański Użytkowanie lasu wpływa na bioróżnorodność Gospodarka leśna Hodowla lasu, Ochrona lasu (szkodniki, zwierzyna), Pozyskanie drewna.
Dawniej Polskę pokrywały nieprzebyte puszcze, czyli wielkie lasy, niezmieniane przez człowieka, odludne, niezamieszkane przez kogokolwiek.
Dawniej Polskę pokrywały nieprzebyte puszcze, czyli wielkie lasy, niezmieniane przez człowieka, odludne, niezamieszkane przez kogokolwiek. Lasy te były bogate w zwierzynę. Żyły w nich tury, żubry, niedźwiedzie,
Warszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 15 kwietnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Poz. 3953 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych
Wybrane aspekty ekologii Osmoderma barnabita Motsch. w lesie naturalnym
prze Ceto d ninae kora aceton Wybrane aspekty ekologii Osmoderma barnabita Motsch. w lesie naturalnym Jerzy M. Gutowski, Krzysztof Sućko Europejskie Centrum Lasów Naturalnych IBL w Białowieży przy współpracy
Pielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze
Zimowa Szkoła Leśna IBL 18-20.03.2014 Pielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze Tadeusz Andrzejczyk SGGW Plan referatu CEL I ZAKRES PIELĘGNOWANIA LASU WARUNKI RACJONALNEJ PIELĘGNACJI DRZEWOSTANÓW
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
KARTA KURSU. Biologia środowiskowa. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biologia środowiskowa Environmental Biology Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak Zespół dydaktyczny Dr Laura Betleja Dr Marek
PROPOZYCJE GOSPODAROWANIA ZAPASEM MARTWEGO DREWNA W LEŚNYCH KOMPLEKSACH PROMOCYJNYCH
PROPOZYCJE GOSPODAROWANIA ZAPASEM MARTWEGO DREWNA W LEŚNYCH KOMPLEKSACH PROMOCYJNYCH Jerzy Solon, Jacek Wolski Postępująca zmiana zasad gospodarki leśnej wymaga takŝe nowego zdefiniowania stosunku do pozostawiania
5. Martwe drzewa. w ochronie żywej przyrody Wstęp
5. Martwe drzewa w ochronie żywej przyrody Paweł Pawlaczyk 5.1. Wstęp Śmierć drzew jest warunkiem życia lasu. Teza ta, choć pozornie paradoksalna, jest prawdziwa zarówno w lasach użytkowanych gospodarczo,
wyprzedaż puszczy białowieskiej
wyprzedaż puszczy białowieskiej Tereny Puszczy w Białowieskim Parku Narodowym i poza nim... POWÓD DO WSTYDU Puszcza Białowieska jest reliktem olbrzymiej prapuszczy, rozciągającej się od rosyjskiej tundry
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Szczecińskiego oraz archipelagu przybrzeżnych wysp stał się pierwszym
ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH I GATUNKÓW ROŚLIN Ewa Jabłońska wraz z zespołem botanicznym
PRZYGOTOWANIE PROJEKTÓW PLANÓW ZADAŃ OCHRONNYCH DLA OBSZARÓW NATURA 2000: SOO DOLINA BIEBRZY I OSO OSTOJA BIEBRZAŃSKA ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH I GATUNKÓW ROŚLIN Ewa Jabłońska