WSPOMAGANIE ROZWOJU MOWY DZIECKA

Transkrypt

1 ŹRÓDŁEM INSPIRACJI IMPULS DO ROZWOJU EDUKACJI NIEPUBLICZNY OŚRODEK DOSKONALENIA NAUCZYCIELI ul. Piłsudskieg 26a/ Grudziądz tel , WSPOMAGANIE ROZWOJU MOWY DZIECKA Ćwiczenia aparatu artykulacyjneg Ćwiczenia usprawniające wargi Balnik - nadymanie pliczków, usta ściągnięte (dla urzmaicenia bawimy się w balniki, które pękają przekłute palcami ). Całuski - usta układamy w "ciup" i cmkamy psyłając d siebie buziaki. Niejadek - usta wciągamy w głąb jamy ustnej. Zmęczny knik - parskanie wargami. Pdwieczrek pieska - chwytanie ustami drbnych cukierków, chrupek, kawałków skórki chleba, itp. Kt silniejszy? - napinanie warg w pzycji rzciągniętej. Dwie sby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swją strnę. Uwaga - dajmy dziecku szansę wygrania zawdów. Rybka - pwlne twieranie i zamykanie warg twrzących kształt kła, zęby "zamknięte" Świnka - wysuwanie bu warg d przdu, udając ryjek świnki. Wąsy - wysuwanie warg jak przy wymawianiu u, płżenie na górnej wardze słmki lub łówka i próby jak najdłuższeg utrzymania. Drzwi d dmu - buzia t dmek krasnludka, a wargi t drzwi d dmku. Pkaż jak wargi ściągnięte d przdu, twierają się i zamykają. Straż pżarna - wyraźne wymawianie samgłsek w parach: e, i u, a u Suszarka - utrzymywanie przy pmcy warg słmki, wciąganie pwietrza nsem, wydychanie przez słmkę na dłń (dczuwanie ciepłeg pwietrza). Pjazdy - naśladwanie pprzez wibrację warg warktu mtru, helikptera.itp.

2 Ćwiczenia usprawniające język (pinizacja) Dtykamy palcem lub zimną łyżeczką pdniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je zaczarwanym miejscem, parkingiem itp.. w którym język (krasnludek, samchód) pwinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię. Przytrzymywanie czubkiem języka przy pdniebieniu rdzynek, pastylek pudrwych, cukierków halls (z wgłębieniem w śrdku) itp. Zlizywanie nutelli, mleka w prszku itp. z pdniebienia przy szerk twartych ustach. Knik jedzie na przejażdżkę - naśladwanie knika stukając czubkiem języka pdniebienie, wydając przy tym charakterystyczny dgłs kląskania. Winda - twórz szerk buzię, pruszaj językiem tak, jakby był windą - raz d góry, raz d dłu. Karuzela - dzieci bardz lubią kręcić się w kł, twój język także. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą strnę. Chmik - wypycha pliczki jedzeniem, a ty pkaż jak mżna wypchnąć pliczki językiem, raz z prawej raz z lewej strny. Malarz - maluje sufit dużym pędzlem. Pmaluj pędzlem (językiem) swje pdniebienie, zaczynając d zębów w strnę gardła. Młtek - wbijamy gwździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młtek i uderzaj dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwździa. Żyrafa - ma długą szyję, wyciąga mcn szyję d góry. Otwórz szerk usta i spróbuj wyciągnąć język d góry, najdalej jak ptrafisz. Słń - ma długą trąbę i ptrafi nią wszędzie dsięgnąć. Ciekawe czy ptrafisz dsięgnąć językiem d statnieg zęba na górze i na dle, z prawej i lewej strny. Ćwiczenia żuchwy Zamykanie i twieranie dmku - szerkie twieranie ust, jak przy wymawianiu głski a, zęby są widczne dzięki rzchylnym wargm. Grzebień - wysuwnie żuchwy, zakładanie i pruszanie dlnymi zębami p górnej wardze. Cfanie żuchwy, zakładanie i pruszanie górnymi zębami p dlnej wardze i brdzie. Krwa - naśladwanie przeżuwania.

3 Guma d żucia - żucie gumy lub naśladwanie. Ćwiczenia pdniebienia miękkieg Zmęczny piesek - język wysunięty z szerk twartych ust, wdychanie i wydychanie pwietrza ustami. Chry krasnludek - kaszlenie z językiem wysuniętym z ust. Balnik - nabieranie pwietrza ustami, zatrzymanie w pliczkach, następnie wypuszczanie nsem. Biedrnka, parasl, sukienka itp. - przysysanie klrwych kółeczek pprzez wciąganie pwietrza przez rurkę i przenszenie na brazek biedrnki... Śpich - chrapanie na wdechu i wydechu. Ćwiczenia ddechwe dmuchanie na wiatraczek, naśladwanie nadmuchiwania balnu, wypuszczanie pwietrza z balnu: długie sss, zdmuchiwanie papierków z gładkiej i chrpwatej pwierzchni, przenszenie skrawków styrpianu lub papieru za pmcą słmki, dmuchanie na zawieszne na nitce paski papieru, bibułki lub kulki z waty, puszczanie baniek mydlanych, naśladwanie śmiechu różnych ludzi: staruszki(he-he-he), kbiety(jasny: ha-ha-ha), mężczyzny (tubalny, rubaszny: h-h-h-), dziewczynki (piskliwy, chichtliwy: hi-hihi), chłpca(wesły, hałaśliwy: ha-ha-ha), chłdzenie grącej zupy na talerzu(ręce ułżne na kształt głębkieg talerza)- dmuchanie ciągłym strumieniem zdmuchiwanie mlecza, aż spadnie statnie nasink-długie strumienie pwietrza, wąchanie kwiatka-wdech i wydech nsem, czas trwania bydwu czynnści zbliżny, dtajanie zamarzniętej szyby- chuchanie(długie), chuchanie na ręce b zmarzły, mecz ping-pngwy- wdmuchiwanie piłeczki d bramki przeciwnika, leżąc na brzuchu, w siadzie lub w pzycji stjącej, rzsuwanie rąk na wdechu i zsuwanie ich na wydechu(tzw. harmnijka), wdech z wyciągnięciem rak ku górze, wydech z puszczeniem rąk w dół,,

4 łączenie samgłsek(ciągnąć je na jednym wydechu jak w śpiewie): a, e, eu(naśladwanie syreny) naśladwanie sapania lkmtywy: pach,pach lub pf,pf,pf, lkmtywa ddaje nadmiar pary: fff lub szszsz, pciąg pwli rusza i jedzie craz szybciej: cz-cz-cz (na jednym wydechu) parskanie wargami: brrr, prrr wymawianie pjedynczych samgłsek na wydechu, liczenie na jednym wydechu, pwtarzanie zdań na jednym wydechu (pczątkw krótkich, dwu-trzywyrazwych, ptem craz dłuższych), pwtarzanie zdań szeptem, śpiew pisenek, zabawy ze śpiewem- np. "Jestem muzykantem...", recytacja wierszy(mżna wykrzystać m.in. utwry J.Brzechwy), zwrócić uwagę na staranne i wyraźne wybrzmiewanie wszystkich słów, bez "płykania" kńcówek, zlewania się wyrazów, dpwiednie temp mwy, pauzy lgiczne i gramatyczne, wypwiadanie na wydechu (należy demnstrwać właściwy spsób mówienia). Ćwiczenia rytmizujące łączenie różnych tekstów z elementami ruchwymi i rytmicznymi: np.chdzenie w rytmie wiersza "Idzie Grześ" J.Tuwima, naśladwanie ruchem fabuły- niesienie ciężkieg wrka, dzieck chdzi pwli, pchylne, stpniw wyprstwuje się, idzie szybciej b wrek jest lekki, wysypał się piasek, -marsz p kle w rytm muzyki, na sygnał zatrzymanie się i wybrzmienie pdaneg rytmu, np.: pam,pam - pam,pam,pam, pnwny marsz p kle, na przerwę: jednczesne wybrzmienie i wyklaskanie wcześniejszeg rytmu, chdzenie w rytmie marsza i w tym rytmie wymawianie pdawanych imin, np.: O-la, Z-sia, Ku-ba, itd., następnie rytmiczne wymawianie z równczesnym wyklaskiwaniem, zabawy Klanzy, zabawa "Na łące"- dzieci pdzielne na trzy grupy: świerszcze, żaby, pszczły, każda grupa jest wywływana d pruszania się i wydawania dgłsów kreślnym akmpaniamentem (klaśnięcie- wychdzą świerszcze i wydają głsy: cyk, cyk..., uderzenie w bębenek- skaczą żaby i włają: kum, kum, rech, rech, rech..., uderzenie w trójkąt- wywłuje pszczły, które brzęczą: bzzz, bzzz...),

5 ryswanie kreślnych znaków graficznych(wdzenie palcem p wzrze d pisenki, samdzielne kreślenie wzru na kartce papieru, na tacy z piaskiem, itp.) pdczas słuchania i śpiewania pisenek ("Pisenki d ryswania" M.Bgdanwicz), ćwiczenia grafmtryczne płączne z rzwijaniem mwy i rytmu- dzieci pwtarzają wierszyki i ilustrują je (np. Deszczyk pada, deszczyk pada, Paraslka się rzkłada- ryswanie deszczu i parasla). Ćwiczenia słuchu fnetyczneg rzróżnianie dźwięków mwy ludzkiej, świata przyrdy, instrumentów muzycznych, itp, wsłuchiwanie się w ciszę- wyłapywanie i nazywanie dźwięków z tczenia, np. tykanie zegara, szum wiatru, brzęczenie muchy, itp., rzpznawanie sób p głsie- klegów, którzy naśladują np. głsy zwierząt, zabawy "W ciemnej piwnicy", "Kt cię wła?", kreślanie źródła i kierunku dźwięku, łączenie w pary przedmitów, wydających takie same dźwięki, liczenie dźwięków, rzpznawanie meldii nucnej lub granej, zabawa "Ech rytmiczne"- pwtarzanie dźwięków następujących p sbie, pczątkw takich samych, później różnych graficzne dtwarzanie wysłuchanych rytmów za pmcą kresek, kółek, itp., wyróżnianie wyrazów w zdaniu, ilść wyrazów ilustruje liczba klcków, klaśnięć, itp. różnicwanie wyrazów(wskazywanie na brazku), które różnią się tylk jedna głską, pwduje t zmianę znaczenia wyrazu, np. bułka-półka, dmek-tmek, góra-kura, dama-tama, kza-ksa, rk-lk, kasa-kasza, ks-ksz, buty-budy, itp., rzróżnianie mwy prawidłwej d nieprawidłwej: szafa-safa, sanki-szanki, dzieck ma kreślić kiedy mówimy prawidłw, wydzielanie sylab w wyrazach, nazywanie brazków- pdanie dziecku pczątkwej sylaby, a n ma skńczyć wyraz i dwrtnie- dzieck zaczyna a n-lka kńczy, dzielenie na sylaby imin, prstych wyrazów, np. z wyklaskiwaniem ilści sylab wydrębnianie głsek w nagłsie, śródglsie i wygłsie

6 wydrębnianie samgłski w nagłsie- wydłużanie samgłski nagłswej,wyszukiwanie imin rzpczynających się d wybranej samgłski, wydzielanie spółgłski nagłswej przez przedłużanie nagłsu (wybierać wyrazy rzpczynające się d spółgłsek szczelinwych, które dają się przedłużać, np. ssanki, szszszalik, spółgłski te należy wymawiać "bez parcia", tzn. nie mówić sy, zy, szy, pnieważ dzieck słyszy wtedy dwa dźwięki), wyszukiwanie przedmitów, zabawek, których nazwy rzpczynają się na daną spółgłskę, wydzielanie głsek w łatwych wyrazach, iminach dzieci, głskwanie wyrazów przez n-lkę a dzieci pczątkw dgadują, następnie dzieci same głsują, wydzielanie spółgłski wygłswej, np. lasss (pdawać takie wyrazy, których głska wygłswa da się przedłużać i nie ulega ubezdźwięcznieniu, wydzielanie grup spółgłskwych trudnej budwie, np. sta, pta, tł, bł, rty...