SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. z wykonania dyrektywy w sprawie hałasu w środowisku zgodnie z art. 11 dyrektywy 2002/49/WE

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2017) 151 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z wykonania dyrektywy w sprawie hałasu w środowisku zgodnie z art. 11 dyrektywy 2002/49/WE PL PL

2 SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z wykonania dyrektywy w sprawie hałasu w środowisku zgodnie z art. 11 dyrektywy 2002/49/WE 1. Wprowadzenie Artykuł 11 dyrektywy w sprawie hałasu w środowisku (dalej zwanej dyrektywą ) 1 przewiduje, że co pięć lat Komisja Europejska ma obowiązek sporządzać sprawozdanie z wykonania tej dyrektywy. Sprawozdanie to oprócz informacji o stanie wykonania dyrektywy powinno zawierać zaktualizowane informacje na temat środowiska akustycznego, celów w zakresie zmniejszenia hałasu w środowisku i metod stosowanych, aby je osiągnąć (akty prawne dotyczące źródeł hałasu), jak również ocenę tego, czy Wspólnota powinna podejmować w tej sprawie dalsze działania. Tematem drugiego sprawozdania z wykonania dyrektywy jest sytuacja od czasu opublikowania pierwszego sprawozdania 2. Drugie sprawozdanie zawiera też plan działania oparty na ocenie dyrektywy, którą zrealizowano w 2016 r. w ramach komisyjnego programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT). Analizując sprawozdanie, należy zatem również zapoznać się z odpowiednim badaniem uzupełniającym oraz dokumentem roboczym służb Komisji 3. Zanieczyszczenie hałasem jest jednym z największych problemów środowiskowych dotyczących zdrowia w Europie. Istnieją dowody naukowe na to, że narażenie przez dłuższy czas na wysoki poziom hałasu może powodować poważne problemy zdrowotne związane z funkcjonowaniem ludzkiego układu hormonalnego i mózgu, takie jak choroby układu krążenia, zaburzenia snu oraz irytacja (poczucie dyskomfortu wpływające negatywnie na ogólny stan samopoczucia). Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zanieczyszczenie hałasem zajmuje drugie po zanieczyszczeniu powietrza miejsce na liście związanych ze środowiskiem czynników powodujących najwięcej chorób w Europie. Związane ze środowiskiem zagrożenia dla zdrowia i dobrego samopoczucia są również sprawą o pierwszorzędnym znaczeniu dla obywateli 4. Dlatego Unia ma za zadanie chronić ich przed tymi zagrożeniami, także poprzez zadbanie o bardziej zrównoważony charakter europejskich miast. W 7. programie działań w zakresie środowiska 5 ustalono cel polegający na zmniejszeniu liczby osób narażonych na hałas w środowisku. Postępy w realizacji tego celu mają być zgłaszane zgodnie z art. 11 ust. 2 dyrektywy. Realizacja tego celu wymaga innowacyjnych rozwiązań, które przyczynią się do osiągnięcia priorytetu nr 1 Komisji, którym jest: Pobudzenie zatrudnienia, wzrostu i inwestycji. 1 Dz.U. L 189 z COM(2011) 321 final 3 Wszystkie sprawozdania są dostępne na stronie: 4 Dokument Eurostatu Urban Europe: Statistics on Cities, Towns and Suburbs, 2016 r., s.135; dokument dostępny na stronie: with the level_of_noise_in_their_city,_2015_(%c2%b9)_(%25)_cities16.png 5 wzywającym do znaczącego obniżenia poziomu hałasu i zagwarantowania redukcji zanieczyszczenia hałasem w UE w znaczącym stopniu do 2020 r., tak aby poziom hałasu był zbliżony do poziomów zalecanych przez WHO. 2

3 Liczba osób narażonych na Lden > 55 db (w mln) Dyrektywa 2002/49/WE odnosząca się do oceny poziomu hałasu w środowisku i zarządzania nim jest najważniejszym instrumentem prawnym na poziomie UE służącym ochronie obywateli przed nadmiernym hałasem powodowanym przez ruch drogowy, kolejowy i lotniczy, jak również przez duże zakłady przemysłowe. Ma ona dwa cele: (1) ustalenie wspólnego podejścia w zakresie unikania szkodliwych skutków hałasu w środowisku, zapobiegania im oraz ich ograniczania oraz (2) zapewnienie podstaw dla opracowania metod zmniejszania poziomu hałasu generowanego przez najważniejsze źródła. 2. Jakość środowiska akustycznego w UE oraz jego wpływ na zdrowie publiczne Europejska Agencja Środowiska przeprowadziła dla państw członkowskich UE ocenę narażenia obywateli Europy na hałas. Badanie dotyczyło 467 aglomeracji (z uwzględnieniem dróg, kolei, lotnisk i zakładów przemysłowych), 86 głównych lotnisk, jak również km głównych dróg oraz km głównych tras kolejowych znajdujących się poza aglomeracjami. Ponieważ dane zgłoszone przez państwa członkowskie są jeszcze niekompletne, brakujące dane zostały podane za pomocą specjalnej metody wypełniania luk 6. Na wykresie 1 przedstawiono osobno wyniki dotyczące obszarów aglomeracji i obszarów leżących poza aglomeracjami 7. L den >55 db Uzupełnienie Zgłoszone Drogi Kolej Loty Przemysł Gł. drogi Gł. koleje Gł. loty W aglomeracji Poza aglomeracją Wykres 1: Liczba osób narażonych na hałas w środowisku > 55 db L den w 28 państwach członkowskich UE, 2012 r., w aglomeracjach i poza aglomeracjami 6 Luki wypełniono na podstawie metodologii opisanej w dokumencie Noise in Europe 2014, dostępnym na stronie 7 Dyrektywa wymaga oddzielenia map hałasu w aglomeracjach od map hałasu poza aglomeracjami 3

4 Największym źródłem hałasu powodującym narażenie ludzi na hałas przekraczający poziomy zgłaszania określone w dyrektywie zarówno w aglomeracjach, jak i poza nimi jest hałas powodowany ruchem drogowym. Łączna liczba osób narażonych na hałas pochodzący z ruchu drogowego na poziomie przekraczającym 55 db L den (w aglomeracjach i poza nimi) to około 100 mln (prawie 70 mln w aglomeracjach, a 30 mln poza nimi). Drugim w kolejności źródłem hałasu jest transport kolejowy. Łączna liczba osób narażonych na hałas pochodzący z ruchu kolejowego na poziomie przekraczającym 55 db L den to ponad 18 mln (około 10 mln w aglomeracjach i 8 mln poza nimi). Trzecim źródłem hałasu jest transport lotniczy prawie 4 mln osób (prawie 3 mln w aglomeracjach i milion poza nimi) są narażone na hałas na poziomie powyżej 55 db L den. Hałas pochodzący z zakładów przemysłowych na obszarach miejskich jest zagrożeniem dla miliona osób wystawionych na działanie hałasu na poziomie przekraczającym 55 db L den. Te dane świadczą o tym, 8 że rocznie 14,1 mln dorosłych obywateli UE bardzo przeszkadza hałas w środowisku, a 5,9 mln dorosłych ma z tego powodu poważne problemy ze snem, z powodów związanych z hałasem w środowisku 69 tys. osób trafia do szpitala, a przedwcześnie umiera. Dane te ograniczają się do aglomeracji, dróg, kolei i lotnisk wchodzących w zakres zastosowania dyrektywy. To oznacza, że realne narażenie i negatywny wpływ na ludzkie zdrowie są jeszcze większe. 3. Wykonanie dyrektywy Państwa członkowskie robią postępy w realizacji dyrektywy, jednak te znacząco się różnią w zależności od wartości docelowych, jakie ustalają państwa członkowskie, zasobów przeznaczonych na realizację dyrektywy oraz od tego, czy wdrażanie odbywa się w sposób zcentralizowany, czy też na szczeblu lokalnym. Poniżej przestawiamy najważniejsze wyniki oceny wykonania dyrektywy. Transpozycja dyrektywy do prawa krajowego została prawidłowo zrealizowana przez wszystkie 28 państw członkowskich, albo w drodze przyjęcia nowych przepisów wykonawczych, albo wprowadzenia zmian w istniejących przepisach. Nie odnotowano znaczących problemów przy wyznaczaniu głównych dróg, głównych tras kolejowych, głównych lotnisk ani aglomeracji, które są objęte zakresem dyrektywy. Jednakże w niektórych państwach członkowskich wciąż istnieją praktyczne trudności z opracowywaniem map hałasu przez organy krajowe i lokalne. Dyrektywa nie ustala na poziomie UE żadnych wartości granicznych dla określonych źródeł zanieczyszczeń, lecz pozostawia państwom członkowskim wybór, czy ustalić limity krajowe, czy nie. Tego rodzaju wartości graniczne zostały ustalone w 21 krajach, a w czterech ustalono 8 Obliczone tą samą metodą związki narażenie-reakcja wykorzystane przy opracowywaniu sprawozdania: Noise in Europe 2014, dokument dostępny na stronie: 4

5 cele o charakterze niewiążącym. Jednak do tej pory dowody potwierdzające ich skuteczność nie są wystarczające. Do sporządzenia strategicznych map hałasu państwa członkowskie wykorzystują wskaźniki, zgodnie z wymogami dyrektywy. W odniesieniu do szczególnych przypadków państwa członkowskie zgodnie z art. 5 ust. 2 dyrektywy stosują również dodatkowe wskaźniki hałasu. Nie ma możliwości porównania danych z kolejnych rund sprawozdawczych ani z różnych krajów, ponieważ kraje UE nadal mogą do oceny poziomu hałasu stosować zaadaptowane do tego celu metody krajowe. Sytuacja pod tym względem ulegnie poprawie dzięki opracowaniu nowych wspólnych metod 9 po wprowadzeniu w 2018 r. obowiązku ich stosowania porównywanie danych będzie już możliwe. Ponad 20 proc. wymaganych map hałasu oraz około 50 proc. planów działania w ramach aktualnego, pięcioletniego cyklu sprawozdawczego nie zostało jeszcze zgłoszonych. Oznacza to, że mamy do czynienia ze znaczącym opóźnieniem w realizacji dyrektywy, ponieważ państwa członkowskie miały obowiązek zgłosić te informacje odpowiednio do roku 2012 i W tabeli nr 1 poniżej przedstawiono informacje o kompletności danych. Tabela 1: Kompletność danych dotyczących map hałasu i planów działania dla bieżącego okresu sprawozdawczego Przedmiot Hałas drogi W aglomeracjach Hałas kolej Hałas samoloty 5 Hałas przemysł Główne drogi Ukończone mapy 78% 75 % 52 % 69 % 79% 11 hałasu 10 Ukończone plany 49 % działania 13 47% (średnio) Poza aglomeracjami Główne koleje Główne lotniska 73 % % 41 % (średnio) Źródło: Sprawozdanie dotyczące umowy o świadczenie usług dostępne na stronie internetowej Ponieważ państwa członkowskie sporządziły prawie 80 proc. wymaganych map hałasu i udostępniły je na różnych portalach informacyjnych bezpośrednim wynikiem wykonania dyrektywy jest to, że aktualnie nasza wiedza na temat problemu hałasu w UE jest znacznie większa niż wcześniej. Choć informacje te są dostępne dla szerokiego ogółu, obywatele nie zawsze wiedzą, jaka jest sytuacja w zakresie hałasu w ich konkretnym kraju i jak może wpłynąć na ich stan zdrowia. Poszczególne kraje UE mają różne podejście do planowania działań. Widać to na przykładzie metod ograniczania hałasu, proporcji pomiędzy działaniami w zakresie wydatków a 9 Dyrektywa Komisji (UE) nr 2015/996 z 19 maja 2015 r. ustanawiająca wspólne metody oceny hałasu zgodnie z dyrektywą 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, Dz.U. L 168 z Do czerwca 2015 r.: na 28 krajów na 26 krajów w 2010 r. 2 kraje nie miały wyznaczonych głównych tras kolejowych 13 Do listopada 2015 r. 43 %

6 działaniami niezwiązanymi z wydatkami oraz tego, czy plany mają tylko charakter strategiczny, czy też operacyjny. Poza tym opóźnienia w sporządzeniu planów działania wskazują na to, że wiele państw członkowskich nie podjęło kroków mających na celu rozwiązanie problemu zanieczyszczenia hałasem. Powody mogą być różne. Na przykład w aglomeracjach właściwe organy odpowiedzialne za opracowanie planów działania mogą nie mieć uprawnień do podejmowania decyzji strategicznych lub budżetowych potrzebnych do stwierdzenia, czy środki zawarte w planie działania są realistyczne, wykonalne i czy mogą zostać sfinansowane. Istnieją też różnice pod względem jakości i ilości przeprowadzonych przez kraje UE procesów konsultacji dotyczących projektów planów działania. Organizacje pozarządowe, które wzięły udział w konsultacjach, wyraziły pogląd, że o ile plany działania często zawierają podsumowanie odpowiedzi udzielonych w ramach konsultacji, o tyle nie zawsze jasne jest, w jaki sposób odpowiedzi te zostały uwzględnione w planach działania. Wśród najważniejszych powodów znaczących opóźnień w realizacji dyrektywy jest między innymi fakt, że kwestia ta nie jest priorytetem na szczeblu krajowym lub lokalnym przy podejmowaniu decyzji w sprawie rozdzielania ograniczonych zasobów ludzkich i finansowych. W przypadku opracowywania map hałasu problemem jest między innymi brak scentralizowanych i spójnych danych wejściowych, brak skutecznej koordynacji działań różnych właściwych organów odpowiedzialnych za wykonanie dyrektywy oraz brak możliwości porównywania map hałasu sporządzonych w ramach różnych jurysdykcji. Jeśli zaś chodzi o planowanie działań, przyczyną opóźnień jest efekt domina wywołany przez opóźnienia w opracowywaniu map hałasu (ponieważ plany działania muszą się opierać na mapach hałasu) oraz krótki okres między terminem opracowania map hałasu a terminem opracowania planów działania (12 miesięcy). Podsumowując, z uzyskanych informacji wynika, że państwa członkowskie stosujące mocno zdecentralizowane podejście do wdrażania dyrektywy mają szczególne trudności z wyegzekwowaniem środków przewidzianych w dyrektywie. Mimo iż wiele państw członkowskich zrobiło postępy w opracowywaniu definicji obszarów ciszy (w aglomeracjach i na otwartym terenie poza miastem) i w selekcji kryteriów służących do wyznaczania tego rodzaju obszarów, dotychczas tylko 13 krajów rzeczywiście wyznaczyło jakiekolwiek obszary ciszy. Być może wynika to z faktu, że nie wiadomo, czy wyznaczenie obszaru ciszy będzie można w przyszłości cofnąć i czy wyznaczony obszar będzie podlegać ograniczeniom prawnym. Jednak w tych krajach UE, które wyznaczyły obszary ciszy, liczba tych obszarów znacznie wzrosła w okresie między pierwszym a drugim cyklem sprawozdawczości (lata ). Państwa członkowskie zwróciły się do Komisji o opracowanie nowych praktycznych wytycznych, które ułatwią wyznaczanie obszarów ciszy. Dużym wyzwaniem przy wdrażaniu dyrektywy okazał się jej rozszerzony zakres (zob. tabela nr 2) oraz znaczący wzrost liczby podmiotów, w odniesieniu do których potrzebne jest sporządzenie map hałasu i planów działania (np. liczba aglomeracji objętych zakresem dyrektywy wzrosła z 176 do 467). Zmiana zakresu dyrektywy utrudnia też porównywanie kompletności danych zgłoszonych w ramach poszczególnych rund sprawozdawczych. 6

7 Tabela 2: Liczba podmiotów objętych dyrektywą w sprawie hałasu w środowisku w 1. i 2. cyklu sprawozdawczym Rodzaj podmiotu 1. cykl sprawozdawczy ( ) 2. cykl sprawozdawczy ( ) i kolejne cykle Aglomeracje 176 (> mieszkańców) 467 (> mieszkańców) Główne lotniska 73 (> przemieszczeń 14 rocznie) 92 (z powodu zwiększonego ruchu lotniczego) (> przemieszczeń rocznie) Główne drogi (km) Główne koleje (km) (> 6 milionów przejazdów rocznie) (> przejazdów kolejowych rocznie) (> 3 miliony przejazdów rocznie) (> przejazdów kolejowych rocznie) 4. Ocena dyrektywy W 2013 r. Komisja zaproponowała przeprowadzenie oceny 15 dyrektywy w ramach swojego programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT), który jest elementem programu na rzecz lepszych uregulowań prawnych 16. Zgodnie z ogólnymi wytycznymi w sprawie lepszych uregulowań prawnych 17 celem tego rodzaju oceny jest sprawdzenie, czy dyrektywa wnosiła i nadal wnosi swój wkład w rozwiązywanie problemów, w rozwiązaniu których miała pomóc, i czy oferuje wartość dodaną na poziomie UE w porównaniu z indywidualnymi działaniami poszczególnych krajów. Celem oceny jest również stwierdzenie, czy cele dyrektywy zostały osiągnięte w sposób skuteczny i wydajny oraz czy jej przepisy są spójne z innymi unijnymi przepisami prawnymi. W ramach oceny zbadano również wpływ dyrektywy na sytuację MŚP oraz potencjał w zakresie uproszczenia i ograniczenia formalności. Ocena dotyczy okresu od momentu przyjęcia dyrektywy w sprawie hałasu w środowisku (2002 r.) do dzisiaj. Zakres oceny ogranicza się do dyrektywy w sprawie hałasu w środowisku, lecz uwzględnia również jej powiązania z innymi aktami prawa UE dotyczącymi źródeł emisji (np. regulującymi poziom hałasu pochodzący z pojazdów silnikowych). Jednak te powiązane akty prawne nie są przedmiotem szczegółowej oceny. Wśród metod oceny znalazło się badanie źródeł wtórnych polegające na analizie danych zgłoszonych przez państwa członkowskie, innych istotnych dokumentów unijnych i krajowych, jak również najnowszych publikacji naukowych. Dokonano przeglądu kosztów administracyjnych wdrażania dyrektywy i przeprowadzono analizę kosztów i korzyści. Na ocenę złożyły się również szeroko zakrojone i kompleksowe konsultacje z właściwymi organami i zainteresowanymi stronami ze wszystkich krajów UE, przeprowadzone za 14 Definicję przemieszczenia zawiera art. 3 lit. p) dyrektywy przez przemieszczenie rozumie się start lub lądowanie. 15 COM(2013) 685 final

8 pośrednictwem ankiet w internecie, pogłębionych wywiadów, warsztatów oraz ogólnodostępnych konsultacji społecznych w internecie. Dyrektywa i jej dwa cele pozostają w dużym stopniu adekwatne do unijnych celów w zakresie kształtowania polityki 18. Zanieczyszczenie hałasem jest jednym z największych problemów środowiskowych dotyczących zdrowia w Europie. Informacje zwrotne uzyskane od zainteresowanych stron wskazują na to, że aby rozwiązać ten problem, wciąż niezbędne jest wspólne podejście do zarządzania hałasem. Poza tym dla dalszego rozwoju unijnego prawodawstwa w sprawie źródeł hałasu ważne jest gromadzenie zharmonizowanych danych w skali UE. Rozwój tego rodzaju prawodawstwa jest niezbędny, ponieważ bez dodatkowej kontroli hałasu pochodzącego z głównych źródeł środki kontroli hałasu mogłoby być nieskuteczne. Jeśli chodzi o stopień spójności, stwierdzono, że dyrektywa jest w przeważającej mierze spójna wewnętrznie, choć zainteresowane strony wskazują na pewne niejasności. Wykazano również, że jest ona spójna z innymi aktami prawnymi UE (dotyczącymi środowiska i źródeł hałasu), których uzupełnienie stanowi. Choć na wczesnym etapie transpozycji dyrektywy do prawa krajowego pojawiły się pewne trudności praktyczne, okazało się, że krajowe przepisy w zakresie kontroli hałasu niemal we wszystkich krajach są spójne z dyrektywą. Osiągnięto pewne postępy w realizacji pierwszego z celów dyrektywy, jednak wyniki nie są jeszcze odczuwalne ze względu na opóźnienia w procesie legislacyjnym dotyczącym przyjęcia wspólnych metod oraz przedłużone okresy wdrażania dyrektywy w państwach członkowskich. Jeśli chodzi o postępy w realizacji drugiego z celów dyrektywy, w coraz większym stopniu zwraca ona uwagę UE na szkodliwy wpływ hałasu na zdrowie. Jednak UE nie wykorzystała jeszcze danych dotyczących narażenia ludzi na hałas wynikających z dyrektywy do opracowania aktów prawnych w sprawie hałasu u źródła. Należy zauważyć, że jeśli chodzi o ogólny wpływ dyrektywy o zanieczyszczeniu hałasem, korzyści wynikające z zastosowania środków mających na celu ograniczanie hałasu są dostrzegalne wyłącznie w dłuższej perspektywie, ponieważ ich wdrożenie wymaga dłuższego czasu (np. 20 lat). Dlatego w tej chwili nie da się w pełni ocenić skutków dyrektywy w sprawie zanieczyszczenia hałasem. Wydaje się, że pięcioletnie cykle tworzenia map hałasu i planów działania są odpowiednie. Jednak stwierdzono, że okres jednego roku, który dzieli termin sporządzenia map hałasu od terminu opracowania planu działania, jest zbyt krótki. Mechanizm sprawozdawczy działa skutecznie w zakresie umożliwiania państwom członkowskim szybkiego przedkładania danych, jednak jego struktura mogłaby być lepsza. Tam, gdzie plany działania zawierające środki ograniczające hałas zostały przyjęte, dyrektywa zaowocowała pozytywną relacją kosztów i korzyści (1:29), obliczoną na podstawie najbardziej prawdopodobnego scenariusza w analizie kosztów i korzyści. Koszty realizacji dyrektywy są niskie i wynoszą 0,15 euro w przypadku map hałasu i 0,03 euro w przypadku 18 Zgodnie ze skonsolidowaną wersją Traktatu o Unii Europejskiej (Dz.U. C 326 z ), Zieloną Księgą Komisji Europejskiej w sprawie przyszłej polityki w zakresie zwalczania hałasu (COM(96)540 final) oraz ogólnym unijnym programem działań w zakresie środowiska do 2020 r. (Dz.U. L 354 z ). 8

9 planów działania na mieszkańca w stosunku do całkowitej liczby ludności (średnia wartość) na cykl sprawozdawczy (czyli co pięć lat). Biorąc pod uwagę fakt, że w sumie UE ma 508 mln mieszkańców, koszty administracyjne pełnego wdrożenia dyrektywy przez wszystkie państwa członkowskie są bardzo niskie i wynoszą około 91 mln euro na 5 lat, czyli w przybliżeniu 18 mln rocznie. Zakres, w jakim można by jeszcze bardziej obniżyć koszty administracyjne realizacji dyrektywy, jest niewielki. Dyrektywa nie ma również wpływu na sytuację MŚP. Ma ona jednak potencjał pod względem wytworzenia wartości dodanej w skali UE, ponieważ zapewnienia operatorom infrastruktury transportu z całej UE porównywalne warunki funkcjonowania, dzięki czemu mogą oni ze sobą konkurować. Dyrektywa przyczynia się też do rozpowszechniania informacji na temat zanieczyszczenia hałasem i zwiększa jakość unijnego procesu decyzyjnego, zapewniając porównywalne dane na temat narażenia na hałas w skali UE. Choć dyrektywa ma duży potencjał, z powodu opóźnień w jej wykonaniu nie udało się uzyskać takiej wartości dodanej na poziomie UE, jaką mogłaby ona wygenerować. Jeśli chodzi o ewentualne uproszczenia, z oceny wynika, że wymogi zawarte w dyrektywie są dość proste, a komplikacje wynikają głównie ze sposobu wdrażania dyrektywy przez kraje UE zgodnie z zasadą pomocniczości. Chodzi tu na przykład o delegowanie odpowiedzialności za wdrażanie na podmioty reprezentujące różne szczeble władzy, co komplikuje relacje pod względem kompetencji w poszczególnych krajach. Dlatego potencjał w zakresie uproszczenia leży po stronie wdrażania przez państwa członkowskie, a nie na poziomie tekstu dyrektywy. Wskazują na to również wyniki najnowszych przeglądów transpozycji dyrektywy do prawa krajowego w niektórych państwach członkowskich. 5. Akty prawne regulujące źródła hałasu Od czasu opublikowania w 2011 r. 19 pierwszego sprawozdania z wykonania dyrektywy UE przyjęła cztery rozporządzenia: rozporządzenie (UE) nr 540/2014 w sprawie poziomu dźwięku pojazdów silnikowych 20, rozporządzenie (UE) nr 168/2013 w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów dwu- lub trzykołowych oraz czterokołowców 21, rozporządzenie Komisji (UE) nr 1304/2014 w sprawie technicznych specyfikacji interoperacyjności podsystemu Tabor kolejowy hałas 22 i rozporządzenie (UE) nr 598/2014 w sprawie ustanowienia zasad i procedur w odniesieniu do wprowadzenia ograniczeń operacyjnych odnoszących się do poziomu hałasu w portach lotniczych Unii w ramach zrównoważonego podejścia 23. W odniesieniu do hałasu kolejowego Komisja opublikowała również dokument roboczy służb Komisji w sprawie hałasu spowodowanego towarowymi przewozami kolejowymi 24, zobowiązujący kraje UE do korzystania z dostępnych instrumentów i środków finansowych w tak szerokim zakresie, jak to możliwe. Komisja rozważyła również wariant połączenia dyrektywy nr 2000/14/WE w sprawie emisji hałasu przez urządzenia używane na 19 COM(2011) 321 final 20 Dz.U. L 158/131 z , s Dz.U. L 60/52 z , s Dz.U. L 356/421 z , s Dz.U. L 173/65 z , s COM(2015) 300 final. 9

10 zewnątrz pomieszczeń 25 z dyrektywą w sprawie maszyn nr 2006/42/WE 26. Doszła jednak do wniosku, że powinny one pozostać osobnymi aktami prawnymi. 6. Zalecenia i kolejne działania Ocena wdrożenia dyrektywy wykazała, że istnieje szereg obszarów, w których potrzebne są działania w celu ograniczenia hałasu mającego szkodliwy wpływ na zdrowie obywateli Unii, tak aby skuteczniej wypełnić cele dyrektywy i tym samym zbliżyć poziom hałasu do wartości zalecanych przez WHO. (1) W unijnym przeglądzie wdrażania polityki ochrony środowiska 27 zwrócono uwagę na opóźnienie w wykonaniu dyrektywy. Ocena wykazała również, że odpowiedzialność za zlikwidowanie luk we wdrażaniu dyrektywy spoczywa na państwach członkowskich. Aby wspierać je w realizacji tego zadania, Komisja będzie nadal pomagać w jej wdrażaniu poprzez ukierunkowane działania w zakresie egzekwowania przepisów, jak również zaoferuje państwom członkowskim potwierdzone naukowo wytyczne, zwłaszcza w odniesieniu do oceny szkodliwych skutków hałasu za pomocą określania zależności dawka skutek. Komisja będzie również współpracować z państwami członkowskimi w celu usprawnienia mechanizmu sprawozdawczego w kontekście kontroli sprawności obowiązków w zakresie monitorowania i sprawozdawczości dotyczących polityki środowiska. (2) Ponieważ komplikacje związane z wdrażaniem dyrektywy wynikają głównie ze sposobu jej wdrażania przez kraje UE zgodnie z zasadą pomocniczości, Komisja wzywa państwa członkowskie do zrewidowania swoich rozwiązań krajowych, w tym również w odniesieniu do wyznaczania obszarów ciszy. (3) Najbardziej efektywną pod względem kosztów metodą rozwiązywania problemów związanych z hałasem są unijne przepisy w sprawie hałasu u źródła 28. Sprawniejsze wdrażanie dyrektywy, które pozwoli utworzyć bazę danych zawierającą informacje na temat narażenia na hałas w Unii, pomoże w podejmowaniu decyzji co do wariantów działań politycznych dotyczących metod ograniczania hałasu pochodzącego z transportu. Komisja zobowiązuje się do pełnego wykorzystania tych osiągnięć w przyszłości, przy podejmowaniu decyzji dotyczących przeglądu wyżej wspomnianych instrumentów prawnych. (4) Z oceny wynika, że w samej dyrektywie istnieje tylko niewielka liczba problematycznych kwestii, między innymi ograniczony zakres dyrektywy (wspólne podejście do unikania i zmniejszania szkodliwych skutków hałasu oraz zapobiegania im, zamiast zmniejszenia niekorzystnych dla zdrowia skutków hałasu w środowisku). Doprecyzowania wymagają niektóre definicje. Potrzebne jest również dostosowanie dyrektywy do najnowszych zmian w przepisach, jakie miały miejsce na szczeblu UE od czasu jej przyjęcia (np. wprowadzonych traktatem lizbońskim). Poza tym nowe dowody naukowe wskazują na to, że do szkodliwego 25 Dz.U. L 162/1 z , s Dz.U. L 157/24 z , s COM(2017) 63 final. 28 Traffic Noise Reduction in Europe (2007 r.), dokument dostępny na stronie: 10

11 wpływu na zdrowie może dochodzić na poziomach niższych niż te, których dotyczy dyrektywa, co Komisja musi wziąć pod uwagę zgodnie z art. 11 ust. 4 dyrektywy. Dlatego Komisja będzie prowadzić dialog z zainteresowanymi stronami w celu stwierdzenia, jak najlepiej rozwiązać te problemy, bez niepotrzebnego ograniczania elastyczności państw członkowskich w wyznaczaniu swoich własnych celów lub opracowywaniu własnego podejścia. (5) Problem narażenia na nadmierny hałas można również rozwiązywać za pośrednictwem polityki urbanistycznej, zgodnie z 7. programem działań w zakresie środowiska. Choć kompetencje w tej dziedzinie należą do państw członkowskich, Komisja będzie wspierać i stymulować działania łagodzące nadmierny hałas na obszarach miejskich, na przykład poprzez wymianę sprawdzonych rozwiązań, ja również poprzez wspieranie badań naukowych i innowacji w tym obszarze. (6) Z oceny wynika, że koszty wstępne środków bezpośrednio dotyczących hałasu są wysokie, a czas amortyzacji poniesionych na nie nakładów finansowych jest długi. Jednak jeśli porównamy koszty z korzyściami, jakie czerpie z zastosowania tych środków społeczeństwo, środki te są bardzo skuteczne. Komisja zachęca zatem kraje UE do wprowadzania środków obniżających poziom hałasu w kontekście swoich planów działania sporządzonych na mocy dyrektywy i tam, gdzie to możliwe, stosowania efektu dźwigni inwestycji prywatnych. (7) W niektórych przypadkach państwa członkowskie mogą wykorzystywać środki dofinansowania pochodzące ze źródeł unijnych, takich jak Fundusz Spójności i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, do wdrażania środków zmniejszających hałas. Jest to możliwe tam, gdzie środki te są elementem szeroko zakrojonych wysiłków na rzecz poprawy stanu środowiska na obszarach miejskich lub tworzenia i ulepszania przyjaznych dla środowiska (w tym cichych) systemów transportu. Wsparcie na ten cel można uzyskać również ze środków instrumentu Łącząc Europę. (8) Długoterminowe konsekwencje narażenia na nadmierny hałas pochodzący z transportu dla zdrowia ludzkiego nie zostały jeszcze wystarczająco zbadane, co sprawia, że środki ograniczające hałas nie są traktowane priorytetowo i choć wymagają nakładów z budżetu, nie otrzymują ich. Państwa członkowskie powinny zatem popularyzować wiedzę na temat negatywnego wpływu hałasu na zdrowie ludzi wśród obywateli i polityków działających na szczeblu lokalnym i regionalnym. 11