Makroekonomia 1 Wykład 1: Makroekonomia - wprowadzenie

Transkrypt

1 Makroekonomia 1 Wykład 1: Makroekonomia - wprowadzenie Dr hab. Gabriela Grotkowska

2 W czasie dzisiejszego wykładu dowiesz się, jakie są zasady zaliczenia przedmiotu i jego organizacja. dowiesz się, jakie zagadnienia badają makroekonomiści. dowiesz się, jakie narzędzi wykorzystują makroekonomiści. poznasz kilka ważnych pojęć w analizie makroekonomicznej.

3 KWESTIE TECHNICZNE

4 Organizacja zajęć z Makroekonomii 1 Wykłady Nieobowiązkowe, ale zalecane Dwa wykłady: Prof. Urszula Sztanderska, dr hab. Gabriela Grotkowska, w dużym stopniu koordynowane, choć nie identyczne Ćwiczenia Obowiązkowe Zasady organizacyjne przedstawione przez Prowadzących Część w salach dydaktycznych, część w pracowniach komputerowych

5 Zasady zaliczenia przedmiotu Przedmiot kończy się egzaminem Do egzaminu dopuszczone są wyłącznie osoby, które zaliczyły ćwiczenia Egzamin składa się z kilku części: Test zamknięty Pytania rysunkowe Definicje Pytania rachunkowe lub krótkie pytania otwarte Przykładowy egzamin zostanie opublikowany

6 Zasady zaliczenia przedmiotu Zaliczenie egzaminu końcowego wymaga uzyskania min. 50% punktów możliwych do uzyskania Ocena końcowa jest wystawiana na podstawie średniej ważonej z punktów z ćwiczeń i egzaminu, gdzie wagi wynoszą odpowiednio 30% i 70% Uzyskanie oceny dostatecznej wymaga zaliczenia egzaminu, zaliczenia ćwiczeń i uzyskania 60% punktów (łącznie z ćwiczeń i egzaminu) Przepisywanie ocen z ćwiczeń - zasady

7 Kontakt Dyżur w środy, przed wykładem, 17-18, pok. B306

8 Literatura Brak jednego podręcznika :( Przy każdym wykładzie podane będą lektury podstawowe i dodatkowe sylabus w USOS i na stronie www Lektury podstawowe: Begg D., Vernasca G., Dornbusch R., Fisher S., Ekonomia, Warszawa 2014, PWE, t. 2, Blanchard O., Makroekonomia, Wolters Kluwer Warszawa 2016 Manikw G., Taylor M., Makroekonomia, PWE Warszawa 2009, Burda M., Wyplosz C., Makroekonomia. Podręcznik europejski, PWE Warszawa 1999, Manikw G., Macroeconomics, Macmillan, 2016

9 CZYM ZAJMUJE SIĘ MAKROEKONOMIA?

10 ?

11 Czy przeciętnego człowieka obchodzą procesy makroekonomiczne?

12 Demonstracja na Wall Street, październik 2011

13 Grecja, marzec 2010, zamieszki w związku z kryzysem zadłużeniowym

14 Grecja, lipiec 2015, zamieszki w związku z wdrażaniem pakietów pomocowych

15 Pytania stawiane przez makroekonomistów Co wywołuje recesję? Co to jest "bodziec fiskalny" i jak może on wpłynąć na gospodarkę?

16 Amerykański PKB per capita (dolary z 2009) $ W długim okresie: wyraźny wzrost poziomu życia 2. W krótkim okresie: fluktuacje 9/11/2001 $ $ Great Depression First oil price shock Financial crisis $ $ World War I Second oil price shock $0 World War II

17 Stopa bezrobocia w USA (odsetek siły roboczej) Great Depression Stopa bezrobocia nigdy nie wynosi zero. 25% stopa bezrobocia w okresie Wielkiego Kryzysu. Bezrobocie reaguje na zmiany w PKB z opóźnieniem World War I World War II Oil price shocks Financial crisis 5 0

18 Pytania stawiane przez makroekonomistów Co wywołuje recesję? Co to jest? "bodziec fiskalny" i jak może on wpłynąć na gospodarkę? Co to jest deficyt budżetu państwa? Jak to wpływa na pracowników, konsumentów, przedsiębiorstwa i podatników? Co to jest deficyt handlowy? Jak wpływa on na stan gospodarki i na dobrobyt w tym kraju?

19 Pytania stawiane przez makroekonomistów Dlaczego koszty utrzymania ciągle rośną? Źródło: Eurostat 2018

20 Stopa inflacji w USA (% w ciągu roku) World War I First oil price shock Second oil price shock Great Depression Financial crisis -15

21 Pytania stawiane przez makroekonomistów NAJWAŻNIEJSZA KWESTIA: Dlaczego istnieje tak wiele biednych krajów? Jak można im pomóc wydźwignąć się z biedy?

22 Nigeria, 2018 World Poverty Clock: 42,4% mieszkańców żyje w ekstremalnym ubóstwie (czyli za mniej niż $1,90 dziennie)

23 United States China Japan Germany United States China Japan Germany United Kingdom France India Italy Brazil Canada Korea, Rep. United Kingdom France India Italy Brazil Canada Korea, Rep. Russian Federation Spain Australia Russian Federation Spain Australia Mexico Indonesia Turkey Netherlands Switzerland Saudi Arabia Argentina Sweden Mexico Indonesia Turkey Netherlands Switzerland Saudi Arabia Argentina Sweden Poland Poland Belgium Iran, Islamic Rep. Belgium Iran, Islamic Rep. Światowe PKB, 2016 mld USD, World Bank, kurs nominalny USA zamieszkuje 4,5% ludności świata, a gospodarka ta wytwarza 24% światowego PKB Trzy najważniejsze gospodarki wysokorozwinięte(usa, Japonia, Niemcy) wytwarzają prawie 35% światowego PKB, choć zamieszkuje je około 6% ludności świata. Chiny i Indie zamieszkiwane są przez 40% ludności świata, ale wytwarzają 17,7 % światowego PKB Ale 10 lat temu było to 3,6%! Trzy największe gospodarki świata wytwarzają 45% światowego PKB Udział Polski w światowym PKB wynosi 0,6%. 23

24 Alternatywny obraz świata, 2000

25 Alternatywny obraz świata, 2018

26 Angus Maddison ( ) Pionier w dziedzinie obliczania rachunków narodowych Jego prace pomogły w ustaleniu dlaczego niektóre kraje stały się bogate, podczas gdy inne pozostają biedne. Skupiał się na zbieraniu materiałów i analizie gospodarek sprzed wieków. Opublikował raport na temat wzrostu gospodarczego w Chinach w ciągu ostatnich 2000 lat. Jego szacunki dotyczące dochodu na mieszkańca w Imperium Rzymskim są uważane za przełomowe.

27 Wyniki prac A. Maddisona

28 Wyniki pracy A. Maddisona

29 Dlaczego niektóre kraje odnoszą sukces, a inne nie? GDP per capita in constant prices (2010), USD Zimbabwe Korea, Rep. Cameroon Congo, Dem. Rep. Paraguay Ghana Philippines

30 Cykl koniunkturalny a długookresowe zmiany PKB Kluczowe pojęcie w krótkookresowej analizie makroekonomicznej Cykl koniunkturalny: krótkookresowe wahania produkcji (i zatrudnienia) wokół długookresowego trendu Długookresowy trend produkcji jest stale rosnący (rośnie potencjał produkcji: zasób czynników produkcji, poprawia się technologia itd.) Ale bieżąca wartość produkcji waha się wokół tego trendu, co wynikać może przede wszystkim z wahań inwestycji, handlu etc Teorie cyklu koniunkturalnego II część wykładu Teoria wzrostu gospodarczego - zajęcia z makro2

31 Definicja makroekonomii Makroekonomia zajmuje się strukturą i zachowaniem gospodarki jako całości Dział ekonomii zajmujący się badaniem determinantów i skutków następujących zjawisk: produkcji (aktywności gospodarczej, ang. output) w skali kraju (wielkość i struktura) z odróżnieniem dynamiki produkcji krajowej w długim okresie wahań w krótkim okresie zmianami cen (inflacją) ( wielkości nominalne a realne) tworzeniem i wykorzystaniem zasobów czynników wytwórczych (m.in. inwestowanie, bezrobocie i inne) współzależnościami z otoczeniem zewnętrznym (handlowe, płatnicze) Analiza powiązań między tymi wielkościami, np. prawo Okuna, krzywa Philipsa, PPP

32 Definicja makroekonomii Makroekonomia uwzględnia: Łączne efekty działania podmiotów gospodarczych Przedsiębiorstw Gospodarstw domowych Efekty oddziaływania polityk państwa fiskalnej pieniężnej (monetarnej) kursowej innych polityk (w zakresie kształtowania przez nie globalnych warunków gospodarowania, np. handlowa, inwestycyjna, zatrudnienia)

33 MODELOWANIE MAKROEKONOMICZNE

34 Dlaczego studiowanie makroekonomii to wyzwanie?

35 Jak możemy sobie ułatwić zrozumienie tych mechanizmów?

36 Modele ekonomiczne są uproszczoną wersją bardziej skomplikowanej rzeczywistości Szczegóły, które nie mają znaczenia są pomijane. wykorzystywane są do: pokazania związku między zmiennymi wyjaśnienia działania gospodarki skonstruowania polityki mającej pomóc w rozwiązywaniu problemów ekonomicznych

37 Przykład modelu: Podaż i popyt na nowe samochody Pokazuje, jak różne wydarzenia wpływają na cenę i ilość sprzedawanych samochodów. Zakłada, ze rynek jest konkurencyjny: każdy kupujący i sprzedający ma zbyt mały udział w rynku, aby wpływać na cenę. (Czy jest to prawda? Generalnie, czynienie nierealistycznych założeń jest ok, a nawet jest pożądane, jeśli upraszczają one analizę bez wpływu na poprawność wyników!) Zmienne Q d = liczba samochodów, na które zgłaszany jest popyt Q s = liczba samochodów zgłaszanych jako oferowane P = cena Y = zagregowany dochód P s = cena stali (nakład)

38 Popyt na samochody Równanie popytu: Q d = D(P,Y ) Pokazuje, iż liczba samochodów, którą chcą kupić konsumenci zależy od ceny samochodów i zagregowanego dochodu

39 Dygresja: zapis zależności Ogólny zapis zależności pokazuje jedynie, że zmienne są ze sobą powiązane. Q d = D(P,Y ) Konkretny zapis zależności spokazuje precyzyjny związek. Przykład: D(P,Y ) = 60 10P + 2Y Lista zmiennych, które oddziałują naq d Często nie interesuje nas dokładna relacja ilościowa między zmiennymi, więc często używamy ogólnego zapisu zależności.

40 Rynek samochodów: Popyt Krzywa popytu: Q d = D(P,Y ) P Cena aut Krzywa popytu pokazuje zależność między ilością pożądaną a ceną, przy innych czynnikach niezmienionych. D Q Ilość aut

41 Rynek samochodów: Podaż Krzywa podaży: Q s = S(P,P S ) P Cena aut S Krzywa podaży pokazuje zależność między ilością oferowaną a ceną, przy innych czynnikach niezmienionych. D Q Ilość aut

42 Rynek samochodów: Równowaga P Cena aut S Cena równowagi Ilość równowagi D Q Ilość aut

43 Skutki wzrostu dochodu Krzywa popytu: Q d = D(P,Y ) P Cena aut S Wzrost dochodu powoduje wzrost liczby kupowanych samochodów przy każdej cenie P 2 P 1 D 1 D 2 co podnosi cenę i ilość równowagi. Q 1 Q 2 Q Ilość aut

44 Skutki wzrostu cen stali Krzywa podaży: Q s = S(P,P S ) P Cen aut S 2 S 1 Wzrost P s powoduje spadek ilość sprzedawanych samochodów przy każdym poziomie ceny co podnosi cenę równowagi i obniża sprzedawaną ilość. P 2 P 1 Q 2 Q 1 D Q Ilość aut

45 Zmienne endogeniczne a egzogeniczne Zmienne endogeniczne są determinowane w modelu. Zmienne egzogeniczne są determinowane poza modelem: w modelu ich wartość oraz zachowanie traktowane są jako dane. W modelu rynku samochodów: endogeniczne: P, Q d, Q s egzogeniczne: Y, P s

46 Od czego zależy kształt i smak ciasteczka?

47 Ograniczenia w stosowaniu modeli Żaden model nie może uwzględniać wszystkich kwestii, które nas interesują. Np. nasz modelu rynku samochodów Może nam powiedzieć, jak zmiany w zagregowanym dochodzie wpłyną na celę i liczbę sprzedawanych samochodów. Nie może nam wyjaśnić przyczyn spadku dochodów

48 Zastosowanie wielu modeli Stąd będziemy poznawać różne modele dla wyjaśnienia różnych rzeczy (e.g., bezrobocia, inflacji, długookresowego wzrostu). Dla każdego modelu należy najpierw ustalić: jego założenia które zmienne mają charakter egzogeniczny, a które endogeniczny na jakie pytania dany model może odpowiedzieć, a na jakie nie może

49 Wielokierunkowe relacje

50 Ceny: giętkie a lepkie Mechanizm czyszczenia rynku: założenie, że ceny są na tyle elastyczne, że dostosowują się aż do zrównania popytu i podaży. W krótkim okresie, wiele cen jest lepkich opornie się dostosowują do zmian w popycie lub podaży. Na przykład: w wielu umowach o pracę, wynagrodzenie ustalane jest na cały rok, a nawet dłużej większość wydawców zmienia ceny czasopism co 3-4 lata

51 Ceny: giętkie a lepkie Zachowanie gospodarki zależy częściowo od tego, czy ceny są giętkie czy lepkie: Jeśli są lepkie (krótki okres), popyt nie musi być równy podaży, co pozwala nam wyjaśnić: bezrobocie (nadmierna podaż pracy), dlaczego firmy nie zawsze mogą sprzedaż wszystko, co produkują. Jeśli są giętkie (długi okres), rynki się czyszczą i gospodarka zachowuje się inaczej.

52 Czym będziemy się zajmować w czasie tego kursu? Elementarz makroekonomii (pojęcia i pomiar): Makroekonomia z lotu ptaka Rachunek dochodu narodowego i ocena sytuacji na rynku pracy (produkt i bezrobocie) Pieniądz i ceny (inflacja) Gospodarka otwarta: bilans płatniczy i kurs walutowy Model klasyczny gospodarki w skali makro Wahania aktywności gospodarczej w krótkim okresie: Model Keynesa Model IS-LM Elastyczność cen a równowaga makroekonomiczna: Rola rynku pracy w dostosowaniach makroekonomicznych Model AS-AD Polityka gospodarcza przy elastycznych cenach i jej ograniczenia Inflacja, produkt i bezrobocie wzajemne powiązania (wersja podstawowa)

53 Badane związki między kategoriami makroekonomicznymi Podaż pieniądza w gospodarce Stopa wzrostu PKB Zagregowany popyt Prawo Okuna Inflacja Bezrobocie Krzywa Phillipsa

54 P O D S U M O W A N I E Makroekonomia jest nauką o gospodarce jako całości, w tym o: wzroście produkcji (dochodu) zmianach w ogólnym poziomie cen stopie bezrobocia Makroekonomiści próbują wyjaśnić działanie gospodarki oraz opracować strategie mające na celu poprawę jej wydajności. 54

55 P O D S U M O W A N I E Ekonomiści stosują różne modele do badania różnych zagadnień. Modele zakładające występowanie elastycznych cen opisują gospodarkę w dłuższej perspektywie; modele z lepkimi cenami opisują gospodarkę w krótkim okresie. Wydarzenia makroekonomiczne są wynikiem wielu transakcji mikroekonomicznych, stąd makroekonomia wykorzystuje wiele narzędzi mikroekonomii. 55

56 Koniec wykładu 1. Dziękuję i zapraszam za tydzień!