Makroekonomia 1 Wykład 1: Wprowadzenie

Transkrypt

1 Makroekonomia 1 Wykład 1: Wprowadzenie Dr Gabriela Grotkowska

2 Plan wykładu 1. Organizacja zajęć z Makroekonomii 1 Czym zajmuje się makroekonomia? W jaki sposób zjawiska makroekonomiczne wpływają na naszą codzienność? Historia makroekonomii w pigułce mapa makroekonomii Czym będziemy zajmować się w czasie tego kursu?

3 Organizacja zajęć z Makroekonomii 1 Wykłady Nieobowiązkowe Ćwiczenia Obowiązkowe Zasady organizacyjne przedstawione przez prowadzącego Część w salach dydaktycznych, część w pracowniach komputerowych

4 Zasady zaliczenia przedmiotu Przedmiot kończy się egzaminem Do egzaminu dopuszczone są wyłącznie osoby, które zaliczyły ćwiczenia Egzamin składa się z kilku części: Test zamknięty Pytania rysunkowe Definicje Pytania rachunkowe lub krótkie pytania otwarte

5 Zasady zaliczenia przedmiotu Zaliczenie egzaminu wymaga uzyskania min. 50% punktów możliwych do uzyskania Ocena końcowa jest wystawiana na podstawie średniej ważonej z punktów z ćwiczeń i egzaminu, gdzie wagi wynoszą odpowiednio 30% i 70% Uzyskanie oceny dostatecznej wymaga zaliczenia egzaminu, zaliczenia ćwiczeń i uzyskania 60 % punktów (łącznie z ćwiczeń i egzaminu)

6 Kontakt DYŻUR: Czwartek, , sala 216

7 Literatura Brak jednego podręcznika :( Przy każdym wykładzie podane będą lektury obowiązkowe i dodatkowe sylabus w USOS i na stronie www Lektury obowiązkowe (w jęz. polskim): Blanchard O., Makroekonomia, Warszawa 2011 Begg D., Dornbusch R., Fisher S., Ekonomia, Warszawa 2007, PWE, t. 2, Manikw G., Taylor M., Makroekonomia, Warszawa 2009, PWE, Burda M., Wyplosz C., Makroekonomia. Podręcznik europejski, Warszawa 1999, PWE.

8 Jak makroekonomia wpływa na naszą codzienność? Dlaczego ludzie interesują się ustaleniami makroekonomii? Bo zastanawiają się, w jaki sposób oszczędzać na emeryturę. Bo zastanawiają się nad perspektywą bezpieczeństwa ich zatrudnienia oraz bytu ekonomicznego. Bo zastanawiają się, czy wziąć kredyt hipoteczny i w jakiej walucie. Bo zastanawiają się, czy lepiej kupić wycieczkę na wakacje teraz czy w lipcu. Makroekonomia a polityka (nie tylko gospodarcza)

9 Grecja, marzec 2010, zamieszki w związku z kryzysem zadłużeniowym

10 Demonstracja na Wall Street, październik 2011

11 Kraków, luty 2015

12 Główne zjawiska będące przedmiotem zainteresowania makroekonomii (1/2) Na podstawie przeglądu prasy : Bieżący wzrost gospodarczy Bezrobocie Wzrost cen Wahania kursu walutowego

13 Dynamika PKB Źródło: Raport OECD Poland Economic Survey

14 Zasada procentu składanego. Źródło: Raport OECD Poland Economic Survey

15 Bezrobocie Źródło: Raport OECD Poland Economic Survey

16 Inflacja Źródło: Raport OECD Poland Economic Survey

17 Główne zjawiska będące przedmiotem zainteresowania makroekonomii (2/2) Perspektywa długookresowa: bardziej filozoficzne pytania Zdaniem niektórych bardziej intersujące

18 Nigeria, 2013

19 Beverly Hills, 2013

20 ???

21 Angus Maddison ( ) Pionier w dziedzinie obliczania rachunków narodowych Jego prace pomogły w ustaleniu dlaczego niektóre kraje stały się bogate, podczas gdy inne pozostają biedne. Skupiał się na zbieraniu materiałów i analizie gospodarek sprzed wieków. Opublikował raport na temat wzrostu gospodarczego w Chinach w ciągu ostatnich 2000 lat. Jego szacunki dotyczące dochodu na mieszkańca w Imperium Rzymskim są uważane za przełomowe.

22 Wyniki pracy A. Maddisona

23 Wyniki prac A. Maddisona

24 Nierównomierny rozwój aktywności gospodarczej w świecie PKB, 2013, miliony USD (kurs nominalny) Udział USA = 22%, udział trzech największych = 41%, udział Polski = 0,7% (23. miejsce)

25 Alternatywny obraz świata

26 Olbrzymie różnice w poziomie życia

27 Ranking Gross national income per Economy capita 2013, Atlas method and PPP 1 Qatar Kuwait Singapore Bermuda Norway United Arab Emirates Switzerland Luxembourg Hong Kong SAR, China United States Saudi Arabia Oman Sweden Netherlands Germany Austria Denmark Canada Australia Belgium Iceland Finland Ireland France United Kingdom Japan Greece Estonia Lithuania Puerto Rico Seychelles Equatorial Guinea Russian Federation Hungary Poland Bahamas, The Malaysia Latvia Chile St. Kitts and Nevis Burkina Faso Guinea-Bissau Ethiopia Madagascar Eritrea Togo Guinea Mozambique Niger Liberia Burundi Malawi Congo, Dem. Rep Central African Republic 600 World

28 Definicja makroekonomii Makroekonomia zajmuje się strukturą i zachowaniem gospodarki jako całości Dział ekonomii zajmujący się badaniem determinantów i skutków następujących zjawisk: produkcji (aktywności gospodarczej, ang. output) w skali kraju (wielkość i struktura) z odróżnieniem dynamiki produkcji krajowej w długim okresie wahań w krótkim okresie zmianami cen (inflacją) ( wielkości nominalne a realne) tworzeniem i wykorzystaniem zasobów czynników wytwórczych (m.in. inwestowanie, bezrobocie i inne) współzależnościami z otoczeniem zewnętrznym (handlowe, płatnicze) Analiza powiązań między tymi wielkościami, np. prawo Okuna, krzywa Philipsa, PPP

29 Definicja makroekonomii Makroekonomia uwzględnia: Łączne efekty działania podmiotów gospodarczych Przedsiębiorstw Gospodarstw domowych Efekty oddziaływania polityk państwa fiskalnej pieniężnej (monetarnej) kursowej innych polityk (w zakresie kształtowania przez nie globalnych warunków gospodarowania, np. handlowa, inwestycyjna, zatrudnienia)

30 Mikroekonomia a makroekonomia Różnice w podejściu metodologicznym Mikroekonomia przyjmuje, że zachowanie gospodarki wynika z sumy zachowań poszczególnych, indywidualnych podmiotów gospodarczych Makroekonomia twierdzi, że w gospodarce występują prawidłowości, które nie dają się wyjaśnić prostą sumą zachowań indywidualnych podmiotów gospodarczych Aby wyjaśnić zatem prawidłowości rządzące gospodarką, makroekonomia bada zależności pomiędzy wielkościami agregatowymi, a nie poszczególnymi jej indywidualnymi elementami.

31 Mikroekonomia vs makroekonomia

32 Historia makroekonomii Młodsza siostra mikroekonomii brak podziału na mikro i makroekonomię aż do połowy XX wieku Historia makroekonomii w XX wieku seria bitew, rewolucji i kontrrewolucji Czy dziś istnieje konsensus? Wiele różnych podejść Zgoda co do celu: maksymalizacja PKB, przy pełnym zatrudnieniu i stabilnych cenach Ale brak zgody co do metod, a w szczególności co do roli państwa

33 Okres do lat 40-tych XX wieku Narodziny makroekonomii Odejście od klasycznego spojrzenia Wcześniej teoria monetarna oraz teoria cyklu koniunkturalnego brak wspólnych ram J. M. Keynes ojciec nowego podejścia Naturalna stopa procentowa determinowana na rynku dóbr czy aktywów? Określenie makroekonomiczny po raz pierwszy w artykule De Wolffa w 1941 r., a określenie makroekonomia w artykule Kleina z 1946 r.

34 Geneza makroekonomii

35 Wielki kryzys lat 30. XX wieku Największe załamanie gospodarcze świata w XX w. Objęło wszystkie kraje dziedziny ich gospodarki. Przejawiało się długotrwałym głębokim spadkiem produkcji przemysłowej, masowym bezrobociem, spowodowało poważne zmiany polityczne. Doprowadziło do ogromnej spekulacji akcjami, których wartość nominalna przekroczyła wielokrotnie ich wartość rynkową Pierwszy krach na giełdzie nowojorskiej, tzw. krach na Wall Street, miał miejsce 24 października 1929, kiedy w sprzedaży znalazło się 13 mln akcji (ich wartość spadła wówczas połowę)

36 Wielki kryzys, c.d. Obniżenie produkcji, masowe bezrobocie USA (20%). W USA produkcja w 1932 stanowiła jedynie 46% produkcji z W tym samym okresie spadek produkcji Niemczech wyniósł 47%, we Francji 31%, w Polsce 32%. Bezrobocie w Niemczech wynosiło 28%, Polsce 26%, we Włoszech 20%. Kryzys dosięgnął także rolnictwo. W warunkach nadprodukcji poszczególne rynki zamykają się barierami protekcyjnymi, stąd ponad 30% spadek handlu międzynarodowego

37 Co na to ówcześni ekonomiści? Co robić? Nic. Czekać. Gospodarka sama podźwignie się z zapaści. Skoro jest bezrobocie, spadną płace, firmom będzie się opłacać zatrudniać pracowników, produkcja wzrośnie i wrócimy do dobrej koniunktury. Trzeba tylko zaczekać. W długim okresie znów osiągniemy pełne zatrudnienie! 37

38 In the long run we are all dead. J.M. Keynes

39 John Maynard Keynes ( ) Angielski ekonomista, którego poglądy wywierały duży wpływ na myśl ekonomiczną w okresie od lat 30. do 60. XX wieku. Doradca rządu brytyjskiego w czasie I wojny światowej, uczestnik Konferencji Wersalskiej jako doradca Lloyda George'a (wywołał znaczne poruszenie opuszczając Konferencję w proteście przeciw nałożeniu reparacji wojennych na Niemcy) W roku 1919 opublikował książkę The Economic Consequences of the Peace, w której przewidywał kryzys jako następstwo wprowadzenie reparacji. Doradca ministerstwa skarbu W czasie II wojny światowej. W roku 1944 uczestniczył w Konferencji w Breton Woods, która dała podwaliny pod utworzenie Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego. Jego głównym dziełem jest Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza opublikowana w 1936 roku (wydanie polskie 1956).

40 Metodologiczny wkład Ogólnej teorii (1936) Keynes po raz pierwszy w sposób jawny mówił o równowadze na 3 rynkach (dóbr, finansowym i pracy) i o powiązaniach między nimi Pokazał jak zmiany w oszczędnościach i inwestycjach przenoszą się na zmiany produkcji

41 Podejście Keynesa do kryzysu i łagodzenia jego skutków Gospodarka może osiągnąć równowagę przy niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji i automatycznie nie wróci do pełnego zatrudnienia konieczna interwencja państwa Dzięki wprowadzeniu polityki New Deal, najszybciej z zapaści gospodarczej wyszły USA 41

42 Cykl koniunkturalny a długookresowe zmiany PKB Kluczowe pojęcie w krótkookresowej analizie makroekonomicznej Cykl koniunkturalny: krótkookresowe wahania produkcji (i zatrudnienia) wokół długookresowego trendu Długookresowy trend produkcji jest stale rosnący (rośnie potencjał produkcji: zasób czynników produkcji, poprawia się technologia itd.) Ale bieżąca wartość produkcji waha się wokół tego trendu, co wynikać może przede wszystkim z wahań inwestycji, handlu etc Teorie cyklu koniunkturalnego II część wykładu Teoria wzrostu gospodarczego - zajęcia z makro2

43 Okres Okres konsolidacji makroekonomii Złote lata makroekonomii i gospodarki po II wojnie światowej Rozwój wspólnych ram analizy od modelu ISLM do dynamicznych modeli w ujęciu równowagi ogólnej (modele DGE) Rozszerzenia myśli Keynesa (koszt kapitału, wprowadzenie pieniądza jako środka wymiany, gospodarka otwarta, podaż pracy itd.) Wprowadzenie niepewności (modele DSGE)

44 Okres Załamanie gospodarcze na początku lat 70- tych: wzrost inflacji i bezrobocia, nieskuteczność interwencji Powrót klasyków w nowej odsłonie (monetaryści): rola pieniądza w gospodarce, rola oczekiwań, powiązania inflacji i bezrobocia Synteza neoklasyczna Wciąż w oparciu o założenia o idealnej gospodarce (nie uwzględniano niedoskonałości poszczególnych rynków)

45 Makroekonomia po 1980 roku Uwzględnienie niedoskonałości rynku: Znaczenie mechanizmów ustalania cen i płac nominalnych Niekompletność rynków Asymetria informacji Teoria poszukiwań i negocjacji Rosnące przychody skali produkcji Nowa Ekonomia Keynesowska (predykcje tradycyjnych keynesisów były prawidłowe, ale trzeba spojrzeć na niedoskonałości gospodarki Nowa Ekonomia Klasyczna (RBC)

46 Kluczowe kwestie metodologiczne Analiza statyczna (comparative statics) czy dynamiczna Krótki okres versus długi okres Sztywność cen Neutralność pieniądza

47 Czym będziemy się zajmować w czasie tego kursu? Elementarz makroekonomii (pojęcia i pomiar): Makroekonomia z lotu ptaka Rachunek dochodu narodowego i ocena sytuacji na rynku pracy (produkt i bezrobocie) Pieniądz i ceny (inflacja) Gospodarka otwarta: bilans płatniczy i kurs walutowy Model klasyczny gospodarki w skali makro Wahania aktywności gospodarczej w krótkim okresie: Model Keynesa Model IS-LM Elastyczność cen a równowaga makroekonomiczna: Rola rynku pracy w dostosowaniach makroekonomicznych Model AS-AD Polityka gospodarcza przy elastycznych cenach i jej ograniczenia Inflacja, produkt i bezrobocie wzajemne powiązania

48 Badane związki między kategoriami makroekonomicznymi Podaż pieniądza w gospodarce Stopa wzrostu PKB Zagregowany popyt Prawo Okuna Inflacja Bezrobocie Krzywa Phillipsa

49 Koniec wykładu 1. Dziękuję i zapraszam za tydzień!