Próba zucha, harcerza, próba wędrownicza

Transkrypt

1 Próba zucha, harcerza, próba wędrownicza Raport z wyników badań fokusowych oraz konsultacji instruktorskich Kuźnia idei przeprowadzonych na Zlocie ZHP 2018 Materiał wypracowany przez Zespół ds. reformy instrumentów metodycznych na dzień , r. i r.

2 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 2/15 Spis treści Zuchy RAPORT Z KONSULTACJI INSTRUKTORSKICH KUŹNIA IDEI... 3 Harcerze RAPORT Z WYNIKÓW BADAŃ FOKUSOWYCH... 4 Harcerze RAPORT Z KONSULTACJI INSTRUKTORSKICH KUŹNIA IDEI... 7 Harcerze starsi RAPORT Z KONSULTACJI INSTRUKTORSKICH KUŹNIA IDEI... 9 Wędrownicy RAPORT Z WYNIKÓW BADAŃ FOKUSOWYCH Wędrownicy RAPORT Z KONSULTACJI INSTRUKTORSKICH KUŹNIA IDEI Wnioski RAPORT Z WYNIKÓW BADAŃ FOKUSOWYCH... 14

3 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 3/15 Zuchy RAPORT Z KONSULTACJI INSTRUKTORSKICH KUŹNIA IDEI PRZEPROWADZONYCH NA ZLOCIE ZHP 2018 Autorzy raportu: Marta Wiśnioch i Marcin Bednarski 1. Uczestnicy badania W konsultacjach udział wzięło 21 instruktorów pracujących na co dzień z różnymi metodykami. Rozpiętość wiekowa uczestników: lat. Poniższy raport zawiera odpowiedzi na pytania dotyczące metodyki zuchowej w temacie prób. 2. Przebieg badania Uczestnicy podzieleni na grupy metodyczne prowadzą dyskusję na temat szeroko pojętych prób. Ustalają wspólnie, jak ich zdaniem powinny wyglądać próby w świetle dokumentów programowych, metodycznych ZHP. Następnie w obrębie tych samych grup formułują odpowiedzi na postawione im pytania, po czym następuje przedstawienie wypracowanych ustaleń na forum oraz rozmowa na ich temat z innymi grupami. 3. Pytania kierowane do instruktorów pracujących z konkretną grupą metodyczną 1. Czy w Twojej pracy pomógłby centralny materiał opisujący zbiórki pierwszego miesiąca? Pomogłaby informacja, co trzeba zrealizować. Centralny Bank Pomysłów. Od ogółu do szczegółu (w różnych formach przekazu). Warto byłoby przygotować różne formy materiałów pomocniczych dla początkujących drużynowych, tak aby mogli oni skorzystać z tej opcji, która jest dla nich najbardziej przyswajalna. 2. Czy w pracy w gromadzie zuchowej pomogłoby stworzenie ogólnozwiązkowej Próby Zucha? Jakie wymagania mogłaby mieć taka próba? W formie CBP, nienarzucane. Zebrać minima standardu, które stanowiłyby obowiązkowe punkty w Próbie Zucha. Tworząc Próbę Zucha, trzeba pamiętać o opisie ułatwiającym pracę drużynowemu. Przygotowując Próbę Zucha, należałoby skupić się na często powtarzanej sugestii przez instruktorów, a mianowicie: powinien to być materiał pomocniczy dla drużynowego, a nie regulamin. Takie materiały powinny być umieszczane/promowane np. poprzez CBP. 3. Jakie problemy występują przy zapoznawaniu zuchów z treścią Prawa i Obietnicy Zucha? Trudności z rozumieniem Boga i patriotyzmu XXI w. Dzieci oraz ich rodzice mają trudności w zrozumieniu, co oznaczają słowa Bóg i Polska w pierwszym punkcie Prawa Zucha. Wymaga to wyjaśnienia przez drużynowego.

4 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 4/15 4. Z jakich autorskich instrumentów metodycznych korzystasz w swoim środowisku? Książeczki tworzone samodzielnie, indywidulanie z zuchem dla każdego na Próbę Zucha, gwiazdki, sprawności. Indywidualne skarbce lub inne formy kreatywne. Harcerze RAPORT Z WYNIKÓW BADAŃ FOKUSOWYCH NA ZLOCIE ZHP 2018 Interpretujący dane: Aleksander Dominiczak, Karolina Kornas, Małgorzata Pniewska, Mateusz Chmielewski Autorzy raportu: Aleksander Dominiczak, Agnieszka Fortuna 1. Uczestnicy badania (liczebność i reprezentacja chorągwi) W badaniu wzięło udział 6 patroli: Stołeczna/Gryf Warszawa 18 osób pilotaż Łódzka/Sieradz 16 osób r. Wielkopolska/Kępno 18 osób r. Kielecka/Kielce Południe 21 osób pilotaż Krakowska/Wadowice 16 osób r. Brak danych 19 osób r. Łączna liczba uczestników badania: 108, z czego 39 osób wzięło udział w badaniach pilotażowych, a 69 w badaniach właściwych na zlocie ZHP. 2. Zamierzenia badań w kontekście Próby Harcerza/Harcerki Zespół ds. reformy instrumentów metodycznych po przeprowadzonych badaniach będzie: wiedział, czy harcerze wiedzą, czym jest Próba Harcerza, a co za tym idzie czy w środowiskach takie próby są realizowane świadomie; wiedział, które wymagania Próby Harcerza nie są zrozumiałe dla harcerzy; znał treści dodatkowych wymagań stosowanych w Próbach Harcerza w drużynach uczestników zajęć. 3. Przebieg badania Badanie zostało przeprowadzone podczas zajęć na zlocie ZHP (badania pilotażowe przed zlotem). Całe zajęcia trwały 3 godziny. Moduł dotyczący prób trwał 30 minut. Na początku prowadzący zapytał uczestników, czy wiedzą, czym jest Próba Harcerza/Harcerki oraz zadawał pytania pomocnicze, m.in.: 1. W jaki sposób zdobywaliście Krzyż Harcerski? 2. Ile czasu zdobywaliście Krzyż Harcerski? 3. Czy braliście udział w biegu przed złożeniem Przyrzeczenia Harcerskiego? 4. Jak często podczas próby rozmawiałeś o niej z kimś z kadry drużyny/opiekunem? 5. Czy realizujecie zadania prób w czasie zbiórek drużyny/zastępu? W drugiej części tego modułu uczestnicy podzieleni na 2-3-osobowe grupy otrzymali wymagania próby z zaszyfrowanymi poszczególnymi słowami. Po rozszyfrowaniu zastanawiali się i

5 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 5/15 decydowali, które wymagania Próby Harcerza są dla nich niezrozumiałe oraz co sprawia trudności w zrozumieniu. Na koniec uczestnicy zapisywali na karteczkach i przedstawiali ogółowi, jakie dodatkowe wymagania są stosowane w ich drużynach. Kartki zostały zebrane do celów badawczych. 4. Udzielone odpowiedzi Wprowadzenie Sytuację, gdy część wyników stanowią braki danych, należy rozumieć w ten sposób, że w danej grupie badawczej jakieś pytanie nie zostało zadane lub odpowiedzi nie zostały odnotowane (tzw. czynnik ludzki), lub uczestnicy nie udzielili na dane pytanie odpowiedzi TAK lub NIE. W poniższym opracowaniu przyjęto, że brak odpowiedzi oraz brak danych jest traktowany jako udzielenie odpowiedzi: NIE WIEM Funkcjonowanie Próby Harcerza w drużynach Pytanie: Ilu z Was posiada Krzyż Harcerski? To pytanie zostało zadane 69 uczestnikom badań właściwych, z których prawie połowa, tj. 33 osoby, złożyła Przyrzeczenie Harcerskie. Nie mamy danych od osób, które były na zajęciach r. (grupa liczyła 19 osób). 40 Posiadanie Krzyża Harcerskiego przez uczestników badania Tak Nie Nie wiem Pytanie: Czy wiecie, czym jest Próba Harcerza/Harcerki? Odpowiedzi na to pytanie padły od uczestników tylko 3 zajęć. Powtarzają się wypowiedzi, że dopiero po zakończeniu próby jest się druhem, harcerzem, już nie biszkoptem (3 odpowiedzi) i że próba ta sprawdza, czy jest się prawdziwym harcerzem (2 odpowiedzi). Inne odpowiedzi to: Tytułem, który się zdobywa po wykonaniu próby: znajomości prawa, historii, Wszyscy chcą to mieć, każdy chce, ale nie każdy może sobie pozwolić, Żeby pokazać, że się nie obijamy, Żeby pokazać harcerskie zachowanie. Ogólne odniesienia do stopni harcerskie wychowanie oraz wiedza. Brak odniesienia wprost do złożenia Przyrzeczenia Harcerskiego. Pytanie: W jaki sposób zdobywaliście Krzyż Harcerski? Odpowiedzi na to pytanie padły we wszystkich grupach. Wszędzie pojawiają się odniesienia do realizacji próby lub konkretnych wymagań. Harcerze zauważają, że realizacja zadań ma miejsce przede wszystkim na zbiórkach, biwakach. Bardzo pozytywny jest fakt, że w 8 przypadkach pojawia się też postawa/zachowanie. W jednej z odpowiedzi pojawia się: druhna decyduje, czy

6 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 6/15 są gotowi. Przy tym i kolejnych pytaniach ważne jest, że więcej niż połowa uczestników zajęć nie ma jeszcze złożonego Przyrzeczenia Harcerskiego. Osoby te także udzielały odpowiedzi na pytania. Pytanie: Ile czasu zdobywaliście Krzyż Harcerski? Różne liczebności grup i przedziały czasowe nie pozwalają dokładnie podsumować tego zagadnienia. Ogólny trend na podstawie oszacowania w podziale na 0-6 miesięcy, poniżej roku, poniżej 2 lat, powyżej 2 lat wskazuje na wyrównany rozkład odpowiedzi. Sporo osób nie złożyło Przyrzeczenia, nie ma Krzyża. Najkrótszy podany czas realizacji to 2 tygodnie, najdłuższy 2,5 roku. Czas zdobywania Krzyża w badanej grupie jest bardzo zróżnicowany, co może wskazywać na nieprawidłowe funkcjonowanie instrumentu, jakim jest Próba Harcerza lub jego pomijanie. Pytanie: Czy braliście udział w biegu przed złożeniem Przyrzeczenia Harcerskiego? Prawie połowa pytanych uczestniczyła w biegu harcerskim przed złożeniem Przyrzeczenia. Duży odsetek odpowiedzi nie wiem oraz nie może być związany z tym, że spora część uczestników nie ma jeszcze Krzyża Harcerskiego Czy braliście udział w biegu przed złożeniem Przyrzeczenia Harcerskiego? Tak Nie Nie wiem Pytanie: Jak często podczas próby rozmawiałeś o niej z kimś z kadry drużyny/opiekunem? Na podstawie udzielonych odpowiedzi możemy założyć, że opiekunem Próby Harcerza/Harcerki jest najczęściej drużynowy. Przeważają odpowiedzi, że harcerze często, nawet z każdym zadaniem, konsultują się z opiekunem. Często pojawia się też stwierdzenie, że konsultacje mają miejsce po zbiórkach drużyny, co wskazuje na wygospodarowanie osobnego czasu poza programem na realizację Próby Harcerza (zapewne też innych prób i sprawności).

7 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 7/15 Pytanie: Czy realizujecie zadania prób w czasie zbiórek drużyny/zastępu? Czy realizujecie zadania prób w czasie zbiórek drużyny/zastępu? Tak Nie Nie wiem Więcej niż połowa badanych realizuje zadania z prób podczas zbiórek. Odpowiedzi w tym pytaniu są spójne z odpowiedziami na pytanie W jaki sposób zdobywaliście Krzyż Harcerski?, w którym też często wskazywano na zbiórki. Pytanie: Jakie dodatkowe wymagania stosowane są w Waszych drużynach? W odpowiedziach pojawiły się głównie zadania związane z obrzędowością i historią środowiska (drużyny lub szczepu). Z pojedynczych wystąpień pojawiły się: higiena, śpiewnik, przyjęcie do drużyny, wiedza, czym jest WOSM i WAGGGS Postrzeganie Próby Harcerza/Harcerki i harcerzy Pytanie: Które wymagania są dla mnie niezrozumiałe? Dlaczego? Odpowiedzi na to pytanie padły tylko w 2 grupach. Jedna z nich wskazuje jako niezrozumiałe: Wykonałem z zastępem zadanie zespołowe, druga uznaje wszystko za zrozumiałe. RAPORT Z KONSULTACJI INSTRUKTORSKICH KUŹNIA IDEI PRZEPROWADZONYCH NA ZLOCIE ZHP 2018 Autorzy raportu: Marta Wiśnioch i Marcin Bednarski 1. Uczestnicy badania W konsultacjach udział wzięło 21 instruktorów pracujących na co dzień z różnymi metodykami. Rozpiętość wiekowa uczestników: lat. Poniższy raport zawiera odpowiedzi na pytania dotyczące metodyki harcerskiej w temacie prób. 2. Przebieg badania Uczestnicy podzieleni na grupy metodyczne prowadzą dyskusję na temat szeroko pojętych prób. Ustalają wspólnie, jak ich zdaniem powinny wyglądać próby w świetle dokumentów

8 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 8/15 programowych, metodycznych ZHP. Następnie w obrębie tych samych grup formułują odpowiedzi na postawione im pytania, po czym następuje przedstawienie wypracowanych ustaleń na forum oraz rozmowa na ich temat z innymi grupami. 3. Pytania kierowane do instruktorów pracujących z konkretną grupą metodyczną 1. Ile powinna trwać Próba Harcerza? Co powinno warunkować czas jej trwania? Czy czas trwania powinien być ograniczony? Hufiec Suwałki: Nie ma próby, 6 miesięcy obserwacji, potem dopuszczany do biegu z wiedzy harcerskiej. Hufiec Legnica: Do 6 miesięcy ok, ale po co czekać 3 miesiące. U nas otwarcie próby już jest wydarzeniem i dowodem odpowiedniej postawy. Hufiec Częstochowa: Podobnie jak wyżej [Hufiec Legnica], otwarcie próby zależy od chęci wykazanych przez dziecko. Ogólna tendencja wśród odpowiedzi instruktorów wskazywała, że obecne rozwiązania są optymalne. Jeżeli chodzi o czas jej realizacji, uzgodniono, że górna granica jest ustalona prawidłowo. Zasugerowano natomiast zlikwidowanie minimalnego czasu jej trwania, pozostawiając decyzję o jej zaliczeniu drużynowemu. 2. Czy masz jakieś trudności w pracy z Próbą Harcerki/Harcerza? Jeśli tak, to jakie? Hufiec Kraków-Podgórze: Dzieci gubią próby, realizują ciągle od nowa, realizacja zadania zespołowego samoorganizacja harcerzy. Wszyscy: Próba odpowiednio przygotowuje harcerza, od razu po niej powinno być Przyrzeczenie. Nie podano innych trudności w pracy z Próbą Harcerza niż ta, że podopieczni gubią karty prób. Nie jest to jednak problem związany z merytoryką narzędzia, jakim jest Próba Harcerza, lecz sposobu pracy drużynowego/zastępowego z harcerzami. 3. Czy dopuszczenie do złożenia Przyrzeczenia Harcerskiego jest związane z zakończeniem Próby Harcerza, czy może harcerz musi spełnić jakieś dodatkowe wymagania (np. zasłużyć się)? A może dopuszczenie do Przyrzeczenia nie ma związku z próbą harcerza? Jak jest / jak Twoim zdaniem powinno być? Hufiec Legnica: Próba odpowiednio przygotowuje, od razu po niej powinno być Przyrzeczenie. Hufiec Kraków-Pogórze: Trzeba wykazać inicjatywę, chęć, wykazać się, pokazać, że chcą być harcerzami. To nie jest próba na Krzyż, a odklepanie podpisów. Hufiec Legnica: Dziecko, jak zrealizuje zadanie, a nie dostanie Przyrzeczenia przez postawę i nie całkiem to rozumie, to się zniechęca. Powinno być: Jeżeli próba jest realizowana, ale szwankuje postawa, to należy porozmawiać i postawić konkretny cel do wypracowania. Nadal obowiązuje przekonanie, że na Krzyż Harcerski trzeba sobie zasłużyć. Szczególną uwagę należy zwrócić na często wspominaną postawę, tj. według instruktorów Próba Harcerza jest realizacją zadań, które nie oddziałują na postawy. Wątpliwe jest tu dobre zrozumienie tego narzędzia przez samych instruktorów. W poradniku dla drużynowych harcerskich czytamy: Stara się zasłużyć na miano harcerki/harcerza. Chce poznać harcerstwo i dostosować się do jego wymagań, określonych w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Chce uczestniczyć w życiu zastępu i drużyny. Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie zawiera zbiór postaw, którymi powinien kierować się każdy członek ZHP. Nie można więc powiedzieć, że Próba Harcerza nie jest narzędziem, które kształtuje harcerza poprzez przedstawianie mu pożądanych postaw.

9 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 9/15 4. Z jakich autorskich instrumentów metodycznych korzystasz w swoim środowisku? Hufiec Legnica: Bieg na plakietkę znajomość wszystkich technik na bardzo zaawansowanym poziomie, rozstawianie stanowisk linowych, maskowanie. W wieku ok. 14 lat. Hufiec Łódź-Bałuty: Nadanie chusty w barwach drużyny za postawę. Hufiec Suwałki: bieg na beret z wiedzy, barwy gra z obrzędowości i historii drużyny po ok. 3 miesiącach. Harcerze starsi RAPORT Z KONSULTACJI INSTRUKTORSKICH KUŹNIA IDEI PRZEPROWADZONYCH NA ZLOCIE ZHP 2018 Autorzy raportu: Marta Wiśnioch i Marcin Bednarski 1. Uczestnicy badania W konsultacjach udział wzięło 21 instruktorów pracujących na co dzień z różnymi metodykami. Rozpiętość wiekowa uczestników: lat. Poniższy raport zawiera odpowiedzi na pytania dotyczące metodyki starszoharcerskiej w temacie prób. 2. Przebieg badania Uczestnicy podzieleni na grupy metodyczne prowadzą dyskusję na temat szeroko pojętych prób. Ustalają wspólnie, jak ich zdaniem powinny wyglądać próby w świetle dokumentów programowych, metodycznych ZHP. Następnie w obrębie tych samych grup formułują odpowiedzi na postawione im pytania, po czym następuje przedstawienie wypracowanych ustaleń na forum oraz rozmowa na ich temat z innymi grupami. 3. Pytania kierowane do instruktorów pracujących z konkretną grupą metodyczną 1. Ile powinna trwać Próba Harcerza? Co powinno warunkować czas jej trwania? Czy czas trwania powinien być ograniczony? Próba powinna trwać około 6 miesięcy. PH powinna być prosta. Nie należy poszerzać obecnych założeń. Instruktorzy wypowiadali się z aprobatą dla obecnego stanu rzeczy oraz zgodnie stwierdzili, że obecne założenia Próby Harcerza odpowiadają metodyce starszoharcerskiej. 2. Czy masz jakieś trudności w pracy z Próbą Harcerza? Jeśli tak, to jakie? Demotywacja spowodowana zbyt długim okresem trwania próby. Problemy finansowe (zakup munduru). Trudności z osobą realizującą próbę. Najbardziej istotną kwestią z punktu widzenia założeń Próby Harcerza jest odpowiedź pierwsza, tj. zbyt długi okres trwania próby. Nie pokrywa się jednak ona z odpowiedziami na wcześniejsze

10 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 10/15 pytanie, gdzie instruktorzy stwierdzili, że optymalny czas trwania PH to 6 miesięcy, co odpowiada obecnym założeniom, tj. czas próby maks. 6 miesięcy. 3. Czy uważasz, że powinna istnieć Próba Harcerza Starszego? A może Próba Harcerza z uzupełnieniem? Czy uważasz, że należałoby dodać jakieś inne wymaganie do Próby Harcerza na poziomie początkującej harcerki starszej/harcerza starszego? Brakuje czegoś, co HS może zdobyć. Forma próby na haesa. Większość badanych instruktorów uważa, że powstanie próby specjalnie dla harcerza starszego raczej nie jest dobrym pomysłem. Gdyby miał powstawać instrument dla harcerzy starszych, zdaniem instruktorów biorących udział w badaniu dobrze byłoby, gdyby był on przygotowany na podobnych zasadach, co zdobywanie naramiennika. 4. Z jakich autorskich instrumentów metodycznych korzystasz w swoim środowisku? Naramiennik starszoharcerski. Wędrownicy RAPORT Z WYNIKÓW BADAŃ FOKUSOWYCH NA ZLOCIE ZHP 2018 Interpretujący dane: Monika Czokajło, Karolina Kornas, Małgorzata Pniewska, Mateusz Chmielewski Autorzy raportu: Monika Czokajło, Jakub Lasek 1. Uczestnicy badania (liczebność i reprezentacja chorągwi) Lubelska/Kujawsko-Pomorska/Stołeczna 18 osób Opole/Krakowska 9 osób Wielkopolska 5 osób Łączna liczba uczestników badania: Przebieg badania Badanie miało na celu sprawdzenie, w jaki sposób rozumiane są wymagania na naramiennik wędrowniczy i jak jest on zdobywany w środowiskach czy próba trwa od 3 do 6 miesięcy, czy jest to order za 2-letnią pracę w drużynie. Uczestnicy zostali podzieleni na 3 grupy (wedle stopnia i wieku). Ich zadaniem było przeanalizowanie i spisanie na arkuszach poszczególnych instrumentów (naramiennik wędrowniczy, stopnie HO oraz HR) w aspekcie sposobu zdobywania ich w środowisku które wymagania są najczęściej pomijane, których nie rozumieją, co uważają o samej konstrukcji stopnia itp. Na koniec każda grupa przedstawiła to, co wypracowała. 3. Udzielone odpowiedzi

11 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 11/ Wprowadzenie Uczestnicy wspólnie w grupie przedyskutowali każde z wymagań na próbę, a następnie zaznaczyli, w jakim stopniu zgadzają się z danym pytaniem i napisali swoje wnioski oraz uwagi. Skala oceny jest pięciostopniowa, gdzie poszczególne cyfry oznaczają: 1 zdecydowanie nie zgadzam się, 2 raczej się nie zgadzam, 3 nie jestem pewien, 4 raczej się zgadzam, 5 zdecydowanie się zgadzam Postrzeganie Prób Wędrowniczych przez wędrowników wnioski z badania Uczestnicy badania udzielili następujących odpowiedzi na poniższe pytanie: Wymagania Próby Wędrowniczej wydają się nie przysparzać kłopotów badanym. W pewnym stopniu jako mniej zrozumiałe oceniano wymagania dotyczące wyczynu oraz stałej służby na rzecz środowiska działania. Ze względu na to, że zbliżone wymagania w stopniu HO zostały ocenione pozytywnie (jako precyzyjne i zrozumiałe), można podejrzewać, że problem nie leży w ich sformułowaniu, ale w definiowaniu poziomów trudności, które odróżniają te dwie próby od siebie. Interesujący jest fakt, że badani nie wskazali na żaden kłopot z rozumieniem wymagania Rozumiem, do czego zobowiązuje mnie kodeks wędrowniczy które wydaje się akurat najmniej precyzyjne i jest bardziej zapisem idei niż konkretnym wymaganiem. Następnym pytaniem w badaniu było:

12 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 12/15 Wymaganie zna konstytucję drużyny wędrowniczej, do której należy, jej historię i bohatera jest oceniane przez uczestników badania jako wymaganie, które częściowo nie realizuje symboliki watry wędrowniczej. Warto się zastanowić nad tym, jaki jest cel istnienia tego wymagania. Wymaganie dotyczące wyczynu jest ocenione przez niektórych jako nierealizujące symboliki wędrowniczej watry najprawdopodobniej przez to, że jest ono niezrozumiałe dla wszystkich, co pokazały odpowiedzi na pierwsze pytanie. Uczestnikom zadano ostatnie pytanie: Przez to, że wymaganie zna konstytucję drużyny wędrowniczej... zostało ocenione w poprzednim pytaniu jako wymaganie, które częściowo nie realizuje symboliki watry wędrowniczej, może być ono najczęściej pomijanym wymaganiem przy układaniu Próby Wędrowniczej. Potwierdzają to odpowiedzi badanych w ostatnim pytaniu. Z pozostałymi

13 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 13/15 wymaganiami nie ma już takich trudności i nie są one pomijane przy układaniu zadań mimo że wymaganie dotyczące wyczynu zostało uznane w pierwszym pytaniu jako niedoprecyzowane. RAPORT Z KONSULTACJI INSTRUKTORSKICH KUŹNIA IDEI PRZEPROWADZONYCH NA ZLOCIE ZHP 2018 Autorzy raportu: Marta Wiśnioch i Marcin Bednarski 1. Uczestnicy badania W konsultacjach udział wzięło 21 instruktorów pracujących na co dzień z różnymi metodykami. Rozpiętość wiekowa uczestników: lat. Poniższy raport zawiera odpowiedzi na pytania dotyczące metodyki wędrowniczej w temacie prób. 2. Przebieg badania Uczestnicy podzieleni na grupy metodyczne prowadzą dyskusję na temat szeroko pojętych prób. Ustalają wspólnie, jak ich zdaniem powinny wyglądać próby w świetle dokumentów programowych, metodycznych ZHP. Następnie w obrębie tych samych grup formułują odpowiedzi na postawione im pytania, po czym następuje przedstawienie wypracowanych ustaleń na forum oraz rozmowa na ich temat z innymi grupami. 3. Pytania kierowane do instruktorów pracujących z konkretną grupą metodyczną 1. Czy do realizacji Próby Wędrowniczej powinien być wymagany opiekun? 8 osób koniecznie, 2 osoby powinien być, ale można inaczej nadzorować próbę. Motywacja, nakierowanie, praca z ambicją wędrowników. Kapituła jako również organ wspomagający w realizacji próby. Istnienie opiekunów pozwala na lepszy podział obowiązków (mniej pracy dla drużynowego), zaangażowanie członków drużyny, którzy pełnią funkcje opiekunów. Opiekun zapewnia wzajemność oddziaływań podczas realizacji próby. Instruktorzy pozytywnie wypowiedzieli się o istnieniu instytucji opiekuna próby. Żaden z nich nie podważył zasadności jego powoływania. 2.Czy Próba Wędrownicza powinna być w całości centralnie zdefiniowana i dokładnie określona, czy środowiska powinny mieć możliwość dostosowania jej do swojej specyfiki? Centralne regulaminy powinny być przygotowane bez sztywnych ram. Kanon rozumiany jako minimum wymagań z poziomu centralnego plus zadania poszczególnych środowisk (tj. możliwość dodania zadań). Próba Wędrownicza powinna opierać się na kilku zadaniach obowiązkowych dla wszystkich wędrowników ZHP oraz możliwości dodania własnych zadań przez środowiska. 3.Czy naramiennik wędrowniczy powinien być oznaczeniem zrealizowania próby wędrowniczej ("zdobywania go"), czy powinno być to tylko oznaczenie przynależności do tej metodyki? Są osoby, które nie działają w DW, ale realizują Próby Wędrownicze. Naramiennik jako oznaczenie zrealizowania próby.

14 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 14/15 Pierwsza odpowiedź budzi wątpliwość, czy uczestnicy badania poprawnie zinterpretowali postawione im pytanie, ponieważ nikt nie pytał ich o działanie w drużynie wędrowniczej, a o przynależność do metodyki, co nie jest jednoznaczne. 4.Z jakich autorskich instrumentów metodycznych korzystasz w swoim środowisku? Kręgi wtajemniczenia, guziczki umiejętności specjalistyczne. Zdobywanie barw, plakietki, beretu, naramienników drużyny, kołnierza (drużyny wodne), prawa do noszenia munduru. Najważniejsze wnioski Autorzy: Mateusz Chmielewski, Monika Czokajło, Aleksander Dominiczak, Agnieszka Fortuna, Jakub Lasek, Emilia Liwocha, uczestnicy spotkania roboczego w Ołtarzewie Harcerze Według przebadanej grupy harcerzy realizacja Próby Harcerza/Harcerki pomaga stać się prawdziwym harcerzem. Uczestnicy badania kojarzą zdobywanie Krzyża Harcerskiego z realizacją konkretnych zadań zawartych w próbie, ale również z kształtowanymi postawami. Głównym miejscem i momentem realizacji próby są zbiórki drużyny, zastępu i biwaki. Opiekunami próby są głównie drużynowi. Rozbieżność czasu trwania próby/oczekiwania na Krzyż może sugerować nieprawidłowe funkcjonowanie Próby Harcerza, jej niezrozumienie lub alternatywne formy zdobywania Krzyża stale funkcjonujące (sporadycznie, ale jednak) w środowiskach. Jest wskazane, by badanie zostało powtórzone tylko na osobach, które złożyły już Przyrzeczenie Harcerskie. Warto przeprowadzić badania dotyczące Próby Harcerza/Harcerki wśród harcerzy starszych, np. żeby dowiedzieć się, czy wystarczy im próba taka sama jak dla harcerzy, czy chcieliby próby bardziej dostosowanej do swojego wieku i jak miałaby ona wyglądać. Konieczne jest też zebranie większej ilości danych dotyczących zrozumienia wymagań przez harcerzy. Z badań można wysnuć wniosek, że możliwe jest, że drużynowi nie rozumieją metodycznego sensu Przyrzeczenia Harcerskiego (świadome i dobrowolne zobowiązanie) i przez to skupiają się w przygotowaniu (Próbie Harcerza/Harcerki) na czynnikach nie najbardziej istotnych. W związku z tym warto opisać czytelniej sens instrumentu dla drużynowych. Trzeba zadać pytania kierunkowe: Czy kandydat na harcerza powinien przed Przyrzeczeniem wykazywać się harcerską postawą? Jeśli tak, to jakie są wskaźniki postawy? Kiedy zaczyna się Próba Harcerza?

15 GŁÓWNA KWATERA ZHP RAPORT PRÓBY 15/15 Wędrownicy W badaniu wędrowników większość wymagań na Próbę Wędrowniczą została oceniona jako zrozumiała i ujmowana w praktyce w próbie na naramiennik wędrowniczy. Jako mniej zrozumiałe oceniano wymagania dotyczące wyczynu oraz stałej służby na rzecz środowiska działania. Ze względu na to, że zbliżone wymagania w stopniu HO zostały ocenione pozytywnie (jako precyzyjne i zrozumiałe), można podejrzewać, że problem nie leży w ich sformułowaniu, ale w definiowaniu poziomów trudności, które odróżniają te dwie próby od siebie. Wymaganie dotyczące wyczynu zostało też ocenione przez niektórych jako nierealizujące symboliki wędrowniczej watry najprawdopodobniej przez to, że nie jest dla wszystkich zrozumiałe. Badani nie wskazali na żaden kłopot z rozumieniem wymagania rozumiem, do czego zobowiązuje mnie kodeks wędrowniczy, które jest najmniej precyzyjnym, ideowym wymaganiem. Wymaganie zna konstytucję drużyny wędrowniczej, do której należy, jej historię i bohatera jest oceniane przez uczestników badania jako wymaganie, które częściowo nie realizuje symboliki watry wędrowniczej. Warto więc zastanowić się nad tym, jaki jest cel istnienia tego wymagania. Przez to może być ono najczęściej pomijanym wymaganiem przy układaniu Próby Wędrowniczej co potwierdzają odpowiedzi badanych. Z pozostałymi wymaganiami nie ma już takich trudności i nie są one pomijane przy układaniu zadań.