ZAGRO ENIA ASYMETRYCZNE WSPÓ CZESNEGO ŒWIATA

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ZAGRO ENIA ASYMETRYCZNE WSPÓ CZESNEGO ŒWIATA"

Teresa Owczarek
6 lat temu
Przeglądów:

1 ZAGRO ENIA ASYMETRYCZNE WSPÓ CZESNEGO ŒWIATA Praca zbiorowa pod redakcj¹ Sebastiana Wojciechowskiego i Rados³awa Fiedlera Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM Poznañ 2009

2 Recenzent: Dr Krzysztof Kowalczyk Copyright by Wydawnictwo Naukowe Wydzia³u Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ul. Umultowska 89A, Poznañ, tel. (061) ISBN Sk³ad komputerowy MRS Poznañ, ul. P. Zo³otowa 23, tel Druk i oprawa ESUS Studio, Poznañ, ul. Wierzbiêcice 35, tel

3 Spis treœci S³owo wstêpne Czêœæ pierwsza ASYMETRYCZNOŒÆ ISTOTA I CHARAKTER ZAGADNIENIA Marek MADEJ Zagro enia asymetryczne istota, specyfika, faktyczna ranga strategiczna we wspó³czesnym œwiecie Krzysztof KUBIAK Asymetria, pojêcie definiuj¹ce czy dezinformuj¹ce? Andrzej CHODUBSKI Asymetryczne zagro enia cywilizacyjne a istota bezpieczeñstwa pañstwa polskiego Sebastian WOJCIECHOWSKI Asymetrycznoœæ ekonomiczno-spo³eczna wspó³czesnego œwiata Krystyna BOBIÑSKA, Sebastian MEITZ Zagro enia asymetryczne kreowane przez dzia³ania gospodarcze korporacji ponadnarodowych Marek PIETRAŒ Transnarodowoœæ zagro eñ asymetrycznych Jaros³aw GRYZ Rosyjska polityka energetyczna jako Ÿród³o zagro enia asymetrycznego dla Polski Artur WEJKSZNER Wojny XXI wieku. Istota wspó³czesnych konfliktów asymetrycznych Jacek PAW OWSKI Zagro enia asymetryczne w wojskowej myœli strategicznej Tomasz SZUBRYCHT Si³y morskie europejskich pañstw NATO wobec wyzwañ generowanych przez geograficzny rozk³ad zagro eñ asymetrycznych Robert POTOCKI, Dorota MI OSZEWSKA Bezpieczeñstwo czy wolnoœæ? Zwalczanie zagro eñ asymetrycznych w US Patriotic Act Rados³aw FIEDLER Oblicza asymetrycznoœci w Iraku

4 4 Spis treœci ukasz SZYSZKA Asymetrycznoœæ konfliktu izraelsko-palestyñskiego studium przypadku ukasz CIEŒLA Wojna w Osetii Po³udniowej jako przyk³ad konfliktu asymetrycznego Czêœæ druga ASYMETRYCZNOŒÆ TERRORYZMU Witold OSTANT Terroryzm jako asymetryczne zagro enie globalne Krzysztof KAROLCZAK Terroryzm jako paradygmat wojny IV i V generacji Ryszard SZPYRA Wybrane aspekty militarnego reagowania na terroryzm jako zagro enie asymetryczne Kazimierz KRAJ Rozwój technologii terrorystycznych Ÿród³em zagro eñ asymetrycznych Wojciech STANKIEWICZ Cyberterroryzm jako zagro enie asymetryczne wspó³czesnego œwiata Wojciech NOWIAK Terroryzm jako asymetryczny czynnik stosunków miêdzynarodowych. Druga wojna libañska Damian SZLACHTER Polityka informacyjna administracji pañstwowej w walce z terroryzmem na przyk³adzie Zjednoczonego Królestwa (UK) Autorzy Publikacje Zak³adu Studiów Strategicznych Wydzia³u Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM

5 S³owo wstêpne John Nash wybitny amerykañski matematyk oraz ekonomista, bohater filmu i ksi¹ ki Piêkny umys³ odbieraj¹c Nagrodê Nobla stwierdzi³ œwiat potêpia wszystko, co odbiega od normy, jest inne, nieuporz¹dkowane [mo na by dodaæ asymetryczne S.W.]. Jednak to w³aœnie asymetria jest podstaw¹ funkcjonowania œwiata. Pocz¹wszy od atomów, przez geny, a skoñczywszy na systemie miêdzynarodowym. Jest ona tak e g³ówn¹ si³¹ sprawcz¹ przemian tak w wymiarze pozytywnym, jak i negatywnym. Zagro enia asymetryczne to problem interdyscyplinarny i z³o ony. Wymaga on zaanga owania specjalistów z ró nych dziedzin i oœrodków naukowych. Wykorzystania ich wiedzy, doœwiadczenia oraz czêsto odmiennej wizji i oceny wystêpuj¹cych uwarunkowañ. S³u y temu m.in. powy sza publikacja. Jej g³ówne cele s¹ nastêpuj¹ce: 1. Pierwszy z nich to sfera definicyjna, terminologiczna. OdpowiedŸ na pytanie czym s¹ zagro enia asymetryczne 1? Jak pojêcie to jest rozumiane i jak byæ rozumiane powinno? Jest to zreszt¹ kolejny przyk³ad zjawiska charakterystycznego dla nauk spo³ecznych, gdzie zdefiniowanie niektórych, wydawa³oby siê nawet podstawowych terminów, takich choæby jak: demokracja, terroryzm czy fundamentalizm nie jest ani proste, ani jednoznaczne. 2. Cel drugi, to zaprezentowanie specyfiki i charakteru zagro eñ asymetrycznych. Ukazanie czym ró ni¹ siê one na tle innych globalnych problemów. Rozpatrzenie ich form oraz skali wystêpowania tak w zakresie lokalnym, regionalnym, jak i œwiatowym. Traktowanie zagro eñ asymetrycznych jako systemu obejmuj¹cego wejœcia, wyjœcia, sprzê enia zwrotne itp. Wskazanie na podobieñstwa poszczególnych zagro eñ asymetrycznych, gdzie np. coraz czêœciej kluczow¹ rolê odgrywa kwestia ubóstwa czy nêdzy, staj¹c siê tak ich przyczyn¹, jak i skutkiem. 3. Pokazanie, e asymetrycznoœæ jest nie tylko jednym z wyznaczników czy determinantów wspó³czesnych stosunków miêdzynarodowych, ale mo e byæ tak e wykorzystywana, jako element opisu, interpretacji, a nawet jako narzêdzie lub metoda badawcza stosowana w celu pe³niejszej analizy i ekstrapolacji uwarunkowañ miêdzynarodowych, zachodz¹cych w danym pañstwie czy regionie. Elementy analizy asymetrycznej s¹ ju przecie wykorzystywane w np.: teorii gier, studiach strate- 1 Szerzej na temat pojêcia asymetrycznoœæ zagro enia asymetryczne zob. np.: M. Madej, Zagro enia asymetryczne bezpieczeñstwa pañstw obszaru transatlantyckiego, Warszawa 2007; P. Gawliczek, J. Paw³owski, Zagro enia asymetryczne, Warszawa 2003; Pojêcie, istota oraz tendencje rozwojowe zagro eñ asymetrycznych, pod red. J. Paw³owskiego, Warszawa 2002; J. Russell, Asymmetric warfare, w: The big issue. Command and combat in the information age, pod red. D. Potts, Shrivenham 2002; S. Metz, D. Johnson, Asymmetry and US military strategy, Strategic Studies Institute, January 2001.

6 6 S³owo wstêpne gicznych, metodzie antysystemowej, impulsacyjnej, ró nego rodzaju systemach zarz¹dzania, a nawet w genetyce. 4. Pokazanie, e asymetrycznoœæ to pewien model konstruowania i opisu œwiata, mniej lub najbardziej popularny, ale uniwersalny. Œwiat by³, jest i bêdzie asymetryczny. I nie odmieni tego integracja czy globalizacja. Co najwy ej zmieniæ siê mo e zakres i skala asymetrycznoœci. I tutaj paradoksalnie, pomimo spo³ecznych oczekiwaæ i ró nego rodzaju prognoz, zakres dysproporcji w skali œwiata wci¹ ulega zwiêkszeniu. Dobrze obrazuj¹ to pog³êbiaj¹ce siê ró nice np. pomiêdzy najbogatszym i najbiedniejszym pañstwem. Po II wojnie œwiatowej wynosi³y one 44:1, a obecnie osi¹gnê³y ju pu³ap 72:1. 5. Cel kolejny, to zaprezentowanie interakcji zachodz¹cych pomiêdzy asymetrycznoœci¹ a równowag¹ si³. Próba odpowiedzi na pytanie czy asymetrycznoœæ jest tylko przeciwieñstwem, skrajnoœci¹, alternatyw¹ wobec modelu równowagi si³, a mo e tak e do pewnego stopnia jego uzupe³nieniem sprowadzaj¹cym siê do ukazania dualizmu wspó³czesnego œwiata i œwiatowych relacji, gdzie np. tendencjom integracyjnym towarzysz¹ procesy dezintegracyjne, pañstwa centrum wspó³istniej¹ obok systemów peryferyjnych, globalizacja przeplata siê z alterglobalizacj¹, D ihad z McŒwiatem, a kilkuset miliarderów yje tu obok miliarda ludzi maj¹cych na dzienne prze ycie mniej ni 1$ Cel ostatni, byæ mo e najbardziej znacz¹cy, to próba odpowiedzi na nasuwaj¹ce siê w kontekœcie zagro eñ asymetrycznych pytania, wœród których wymieniæ mo na nastêpuj¹ce: Które z zagro eñ asymetrycznych bêdzie odgrywaæ kluczow¹ rolê w przysz³oœci? Jak zagro eniom tym skutecznie przeciwdzia³aæ? Czy globalizacja jest lub bêdzie skutecznym wobec nich antidotum czy te przeciwnie przyczyni siê do ich narastania? Jaki jest wp³yw asymetrycznoœci (pozytywny czy destrukcyjny) na procesy gospodarczo-spo³eczne zachodz¹ce we wspó³czesnym œwiecie? Czy asymetrycznoœæ obni a, a mo e jednak przeciwnie zwiêksza poziom miêdzynarodowego bezpieczeñstwa? Czy mo e byæ ona fundamentem, wyznacznikiem nowego ³adu miêdzynarodowego? Tak nakreœlone kwestie s¹ punktem wyjœcia dla zawartych w pracy rozwa añ. Ich autorami s¹ przedstawiciele ró nych polskich oœrodków naukowych zajmuj¹cych siê powy sz¹ problematyk¹. 2 Szerzej na temat œwiatowych dysproporcji ekonomiczno-spo³ecznych zob.: Katastrofy i zagro enia we wspó³czesnym œwiecie, Warszawa 2008; S. Wojciechowski, Economic and social disproportion in the modern world as the stimulant for terrorism,w:terrorism Pandora s box. Analysis of chosen terrorist issue, pod red. J. Babiaka, S. Wojciechowskiego, Poznañ 2008; Miêdzynarodowe stosunki polityczne, pod red. M. Pietraœ, Lublin 2006; J. Sachs, Koniec z nêdz¹. Zadanie dla naszego pokolenia, Warszawa 2006; State of the world 2005, New York London 2005; M. Czerny, Globalizacja a rozwój, Warszawa 2005; Z. Cesarz, E. Stadtmüller, Problemy polityczne wspó³czesnego œwiata, Wroc³aw 2002; R. Gilpin, Global political economy, Princeton 2001; Cz. Mojsiewicz, Globalne problemy ludzkoœci, Poznañ 1998.

7 S³owo wstêpne 7 *** Publikacja pt. Zagro enia asymetryczne wspó³czesnego œwiata jest jednym z elementów sk³adowych projektu badawczego Sytuacja geopolityczna wspó³czesnego œwiata realizowanego przez Zak³ad Studiów Strategicznych Wydzia³u Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM. Jest to jeden z dwóch g³ównych, obok projektu realizowanego w jêzyku angielskim (Internal and International Aspects of Modern Terrorism), nurtów naukowo-badawczych Zak³adu. Wiêcej informacji na temat jego dzia³alnoœci oraz wydawanych publikacji znaleÿæ mo na na stronie Sebastian Wojciechowski

9 Czêœæ pierwsza ASYMETRYCZNOŒÆ ISTOTA I CHARAKTER ZAGADNIENIA

Podobne dokumenty

Przegl¹d Strategiczny 2011, nr 2 S OWO WSTÊPNE

OD REDAKCJI Przegl¹d Strategiczny 2011, nr 2 S OWO WSTÊPNE Z du ¹ przyjemnoœci¹ prezentujê Pañstwu drugi numer czasopisma Przegl¹d Strategiczny. Mam nadziejê, e podobnie jak numer pierwszy, spotka siê