Jakie są te obowiązki i uprawnienia osób, które nie mają miejsca zamieszkania w Polsce?

Transkrypt

1 Jakie są te obowiązki i uprawnienia osób, które nie mają miejsca zamieszkania w Polsce? Liczba cudzoziemców odwiedzających Polskę od kilkunastu lat systematycznie rośnie. Proces ten przyspieszyła bez wątpienia akcesja naszego kraju do UE. Zmienia się jednak nie tylko liczba osób przyjeżdżających do Polski, ale i cel pobytu. Coraz więcej cudzoziemców osiedla się w Polsce, wchodzi w związki małżeńskie, podejmuje pracę lub prowadzi działalność gospodarczą. Coraz częściej pojawia się także pytanie o podatkową kwalifikację czynności wykonywanych przez cudzoziemców na terenie Polski. Niniejszy artykuł, poprzez ukazanie głównych pojęć i instytucji polskiego prawa podatkowego skierowanych do cudzoziemców, jest próbą odpowiedzi na to pytanie. Podatek dochodowy od osób fizycznych Poza wyjątkami enumeratywnie wymienionymi w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody. W dużym uproszczeniu sposób opodatkowania tym podatkiem można przedstawić poprzez równanie: przychód - koszty = dochód, który stanowi podstawę obliczenia podatku. Od podstawy odliczamy m.in. składki na ubezpieczenie społeczne, wydatki na cele rehabilitacyjne, niektóre darowizny. Od tak obliczonej 1 / 5

2 kwoty pobierany jest podatek dochodowy wg skali zawartej w art. 27. ust. 1. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej PDOFizU). Obliczona wartość stanowi podatek dochodowy. Nie oznacza to jednak, iż powstała kwota stanowi podatek należny. Odliczamy od niej bowiem m.in. składki na ubezpieczenie zdrowotne, darowiznę na rzecz organizacji pożytku publicznego. Wynikiem równań jest podatek należny za dany rok kalendarzowy. Po ogólnym przedstawieniu podstawowego mechanizmu obliczania podatku dochodowego, przyjrzyjmy się różnicom, jakie występują w opodatkowaniu osób nie mających w Polsce miejsca zamieszkania, czyli najczęściej cudzoziemców. Takie osoby, także obywatele Polski nie mający w kraju miejsca zamieszkania, podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Oznacza to, iż podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy - bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz od innych dochodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej. Objęcie nieograniczonym bądź ograniczonym obowiązkiem podatkowym nie jest uzależnione (jak uprzednio) od liczby dni pobytu na terytorium Polski w danym roku podatkowym. Kryterium rozstrzygającym jest miejsce zamieszkania. Zgodnie z tą zasadą, cudzoziemiec zatrudniony u przedsiębiorcy mającego siedzibę na terytorium Polski, ale wykonujący pracę w państwie swego zamieszkania, nie podlega obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Należy jednak zwrócić uwagę, iż pojęcie to doznaje modyfikacji względem definicji zawartych w art. 25. i 26. kodeksu cywilnego, jest bowiem definiowane w treści umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zanim więc wydamy opinię, jakiemu obowiązkowi podatkowemu podlega dana osoba, należy zapoznać się z treścią stosownej umowy międzynarodowej. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania mogą regulować odmiennie także inne kwestie, o czym należy pamiętać. W sytuacjach skrajnych możemy polecić osobie zainteresowanej, aby zwróciła się do 2 / 5

3 właściwego organu podatkowego (najczęściej do Ministra właściwego do spraw finansów publicznych, a w przypadku podatków i opłat lokalnych wójta/burmistrza/prezydenta miasta, starosty albo marszałka województwa) z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego w jego indywidualnej sprawie (art. 14b-14p ordynacji podatkowej). Należy także wskazać na wyrok NSA z 3 lutego 2003 r., w którym Sąd stwierdził, że ciężar udowodnienia okoliczności przesądzających o istnieniu u podatnika nieograniczonego obowiązku podatkowego spoczywa na organach podatkowych. Z kolei w uzasadnieniu innego wyroku NSA czytamy, iż posiadający miejsce zamieszkania w Polsce może być opodatkowany na zasadach obowiązujących w Polsce od dochodu uzyskanego w USA z tytułu ubezpieczenia społecznego, mimo że dochody te nie podlegały opodatkowaniu w kraju ich uzyskania. Powyższa zasada doznaje modyfikacji względem osób objętych immunitetem dyplomatycznym lub konsularnym oraz członków ich rodzin pozostających z nimi we wspólnocie domowej. Osoby te zwolnione są od podatku dochodowego od dochodu uzyskanego ze źródeł przychodów położonych za granicą, jeśli nie są obywatelami polskimi i nie mają stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Drugim wyjątkiem jest opodatkowanie podatkiem w formie ryczałtu osób, które nie mają miejsca zamieszkania w Polsce. W przeciwieństwie do ww. sytuacji, w tym przypadku decyduje kryterium przedmiotowe, tj. źródło dochodu. Przepis art. 29. PDOFizU przewiduje dwie stawki 20 proc. i 10 proc. Tytułem przykładu należy wskazać, iż ryczałt w wysokości 20 proc. pobierany jest od przychodów z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej; przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych; przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło od osób określonych w art. 13. pkt 8. PDOFizU. Ryczałt w 3 / 5

4 wysokości 10 proc. przychodu pobierany jest m.in. od przychodów z tytułu należnych opłat za wywóz ładunków i pasażerów przyjętych do przewozu w portach polskich przez zagraniczne przedsiębiorstwa morskiej żeglugi handlowej, z wyjątkiem ładunków i pasażerów tranzytowych. Jak zatem powinien postąpić polski pracodawca zatrudniający cudzoziemca? Po pierwsze, zobowiązany jest (jako płatnik) obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od niego przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy - wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej. Pobrane zaliczki płatnicy zobowiązani są przekazywać do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego, właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. Po drugie, płatnik jest zobowiązany sporządzić, wg ustalonego wzoru, roczne obliczenie podatku od dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym, bądź w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym złożyć wskazanemu wyżej urzędowi skarbowego stosowną informację wedle ustalonego wzoru. Podobnie powinni postąpić płatnicy wypłacający wynagrodzenie z tytułu działalności opodatkowanej w formie ryczałtu, o którym mowa w art. 29 ustawy. 4 / 5

5 W kolejnym wydaniu zostaną omówione: podatek od towarów i usług oraz uprawnienia i obowiązki cudzoziemców w postępowaniu podatkowym i sądowo-administracyjnym. 5 / 5